ช่องเดินท่อ(Duct Space/Shaft) ประกอบด้วย 1 วัตถุประสงค์ของการใช้ช่องเดินท่อ 2 ท่อร้อยสายไฟชนิดต่างๆ การใช้งาน และการติดตั้ง 3 การเดินสายไฟในช่องเดินสายแบบต่างๆ

1. ชองเดินทอ(Duct Space/Shaft)
วัตถุประสงคของการใชชองเดินทอ
1.ชวยปองกันสายไฟฟาจากความเสียหายทางกายภาพ
2.ปองกันอันตรายกับบุคคลที่อาจไปสัมผัสถูกสายไฟฟา
3.สะดวกในการเดินสายไฟฟาและเปลี่ยนสายใหม
4.สามารถปองกันไฟไหมไดเนื่องจากหากเกิดกรณีการลัดวงจร ประกายไฟจะถูกจํากัดใหอยูภายในทอ
5.เพื่อความสวยงาม ซอนสายไฟฟา (กรณีเดินรอยทอฝงดิน หรือฝงผนัง)
ชนิดของทอ
1. ทอโลหะหนา ( Rigid Metal Conduit ) R.M.C
ตัวอักษรที่อยูบนทอมักจะเปนสีดํา
เสนผานศูนยกลาง 15 มม. - 150 มม.
ความยาวทอนละ 3 เมตร
ใชไดทั้งภายในภายนอกอาคาร ฝงผนัง ฝงใตพื้น เดินลอยไดสามารถฝงดินได การตอทอจะใชวิธีทําเกลียวเทานั้น
2. ทอโลหะหนาปานกลาง ( Intermediate Metal Conduit ) I.M.C
ตัวอักษรที่อยูบนทอมักจะเปนสีแดง
เสนผานศูนยกลาง 0.5" - 4" ยาวทอนละ 3 เมตร
ใชไดทั้งภายในและภายนอกอาคาร ฝงผนัง ฝงใตพื้น เดินลอยได ใชงานไดเหมือนทอโลหะหนาแตความสามารถใน
การรับแรงกระทําทางกลนอยกวาจึงไมควรใชฝงใตถนนหรือจุดที่ตองรับแรงกดแรงบิดสูง

2. 3. ทอโลหะบาง ( Electrical Metallic Tubing ) E.M.T
ทอรอยสายไฟฟาชนิดนี้เปนที่นิยมกันมากเพราะราคาต่ํากวาทอสองชนิดขางบนแตในการใชงานนั้นนอกจากจะ
คํานึงถึงตนทุนแลวตองคํานึงถึงสภาพการใชงานของทอรอยสายไฟฟาตองเหมาะสม
หามใชทอชนิดนี้ฝงดิน หามใชกับไฟฟาแรงสูง
สามารถฝงผนังอิฐกอหรือฉาบปูนไดแตหามฝงในผนังแบบหลอ(ผนังคอนกรีตที่มีการขึ้นแบบแลวเทคอนกรีตลงใน
แบบ )
หามทําเกลียวกับทอชนิดนี้ ใหใชสกรู
4. ทอโลหะออน ( Flexible Metallic Conduit )
ภาษาชางทั่วๆไปเรียกทอเฟลก
ใชกับสวนของบริภัณฑไฟฟาที่มีการเคลื่อนไหวหรือสั่นสะเทือน เชน มอเตอร พัดลม เปนตนหรือจะใชกับจุดที่ไม
สะดวกในการเดินทอรอยสายชนิดอื่น เชน จุดที่มีการโคงงอมากเปนตน
ทอรอยสายไฟฟาชนิดนี้มีแบบกันน้ําไดและแบบธรรมดาเพราะฉะนั้นในการเลือกใชงานในที่เปยกชื้นควรใชแบบกัน
น้ํา เชนใชกับเครื่องทําน้ํารอน เครื่องซักผาขนาดใหญ
การใชงาน ทอชนิดนี้ใหใชในสถานที่แหงและเขาถึงได และเพื่อปองกันสายจากความเสียหายทางกายภาพ
หรือเพื่อการเดินซอนสาย
ทอโลหะออนหามใชในกรณีดังตอไปนี้
1. ในปลองลิฟตหรือปลองขนของ
2. ในหองแบตเตอรี่ เพราะอาจผุกรอนไดเนื่องจากไอกรด
3. ในสถานที่อันตราย นอกจากระบุไวเปนอยางอื่น
4. ฝงดิน หรือฝงในคอนกรีต
5. ในสถานที่เปยก นอกจากจะใชสายไฟชนิดที่เหมาะสมกับสภาพการติดตั้ง และในการติดตั้งทอ
โลหะออนตองปองกันไมใหน้ําเขาไปในชองเดินสายที่ทอโลหะออนนี้ตั้งอยู

3. 6. ทอโลหะออนที่มีขนาดเล็กกวา 12 มม. ยกเวนทอโลหะออนที่ประกอบติดมากับกับขั้วหลอด
ไฟฟาและมีความยาวไมเกิน 1.80 ม.
5. ทออโลหะแข็ง ( Rigid Nonmetallic Conduit )
มีใชงานอยูทั่วไปไดแก ทอพีวีซี และทอพีอี ทอพีวีซีมีคุณสมบัติในการตานเปลวเพลิง แตมีขอเสียที่เมื่อไฟ
ไหมจะมีกาซที่เปนพิษตอบุคคลออกมาดวยและไมทนตอแสงอุลตราไวโอเลตทําใหกรอบเมื่อถูกแดดนาน ๆ สําหรับทอ
พีอีเปนทอที่ไฟลุกลามไดแตคงทนตอแสงอุลตราไวโอเลตจึงเหมาะที่จะใชภายนอกอาคาร การใชงานภายในอาคารจึง
ตองฝงอยูในคอนกรีตหรือฝงดิน
ทอที่ใชเหนือดินตองมีคุณสมบัติตานเปลวเพลิง ทอที่ใชใตดินวัสดุที่ใชตองทนความชื้น ทนสารที่ทําใหผุ
กรอนและมีความแข็งแรงเพียงพอที่จะทนแรงกระแทกไดโดยไมเสียหาย ถาใชฝงดินโดยตรงไมมีคอนกรีตหุม วัสดุที่
ใชตองสามารถทนน้ําหนักกดที่อาจเกิดขึ้นภายลังการติดตั้งได
การใชงาน ทออโลหะแข็งมีขอกําหนดการใชงานดังนี้
1. เดินซอนในผนัง พื้นและเพดาน
2. ในบริเวณที่ทําใหเกิดการผุกรอนและมีสารเคมี ถาทอและเครื่องประกอบการเดินทอไดออกแบบไว
สําหรับใชงานในสภาพดังกลาว
3. ในที่เปยกหรือชื้นซึ่งไดจัดใหมีการปองกันน้ําเขาไปในทอ
4. ในที่โลง ( Exposed ) ซึ่งไมอาจเกิดความเสียหายทางกายภาพ
5. การติดตั้งใตดินควรดูขอกําหนดในเรื่องการติดใตดินประกอบ
ทออโลหะแข็งหามใชในกรณีตอไปนี้
1. ในสถานที่อันตราย นอกจากจะระบุไวเปนอยาอื่น
2. ใชเปนเครื่องแขวนและจับยึดดวงโคม
3. อุณหภูมิโดยรอบหรืออุณหภูมิใชงานของสายเกินกวาอุณหภูมิของทอที่ระบุไว

4. 4. ทออโลหะแข็งที่มีขนาดเล็กกวา 12 มม.
การใชงานทอรอยสายไฟ
ทอโลหะหนา ทอโลหะหนาปานกลาง และทอโลหะบาง เปนทอเหล็กอาบสังกะสีเหมือนกัน แตมี
ขอแตกตางกันตรงที่ความหนาของผนังทอเพื่อใหเหมาะกับการนําไปใชงาน ทั้งทอโลหะหนาและทอโลหะ
หนาปานกลาง เปนทอทําเกลียวไดทั้งคู และมีลักษณะการใชงานที่สามารถทดแทนกันได ขอกําหนดการใช
งานและการติดตั้งทอทั้งสามชนิดมีดังนี้
ขนาด ขนาดของทอที่ผลิตใชงานและเปนไปตามขอกําหนดของการไฟฟา ฯ เปนดังนี้
ขนาดเล็กสุด ทอตองมีขนาดเสนผาศูนยกลางไมเล็กกวา 12 มม. ( ½ นิ้ว )
ขนาดใหญสุด ทอโลหะบาง และทอโลหะหนาปานกลาง ตองมีขนาดเสนผาศูนยกลางใหญสุดไมเกิน 100 มม. (
4 นิ้ว) ถาเปนทอโลหะหนาตองมีขนาดเสนผาศูนยกลางใหญสุด ไมเกิน 150 มม. ( 6 นิ้ว )
จํานวนสายไฟฟา จํานวนสายไฟฟาในทอรอยสายไฟฟาตองไมเกินที่กําหนดไว ตามตาราง x
พื้นที่หนาตัดตัวนํา ไมเกิน 10 เปอรเซ็นต ของพื้นที่หนาตัดทอ
พื้นที่หนาตัดตัวนํารวมฉนวนหอหุม ไมเกิน 40 เปอรเซ็นตของพื้นที่หนาตัดทอ
ตาราง x พื้นที่หนาตัดรวมของสายไฟทุกเสนคิดเปนรอยละเทียบกับพื้นที่หนาตัดของทอ
จํานวนสายในทอรอยสาย 1 2 3 4 มากกวา 4
สายไฟทุกชนิดยกเวนสายชนิดที่มีปลอก
ตะกั่วหุม
53 31 40 40 40
สายไฟชนิดมีปลอกตะกั่วหุม 55 30 40 38 35
ขอกําหนดการติดตั้ง
ในสถานที่เปยก ทอโลหะและสวนประกอบที่ใชยึดทอโลหะ เชน โบลต สกรู ฯลฯ ตองเปนชนิดที่
ทนตอการผุกรอนได

5. เมื่อทําการตัดทอ ตองลบคมทอเพื่อปองกันไมใหบาดฉนวนของสาย ในการทําเกลียวทอตองใช
เครื่องทําเกลียวชนิดปลายเรียว เกลียวชนิดนี้เมื่อหมุนขอตอเขาไปจะแนนขึ้นเรื่อย ๆ ซึ่งจะเปนผลใหมีความตอเนื่อง
ทางไฟฟาที่ดี การตอทอในอิฐกอหรือคอนกรีตหากใชขอตอชนิดไมมีเกลียวตองใชชนิดฝงในคอนกรีต (
Concretetight ) เมื่อติดตั้งในที่เปยกตองใชชนิดกันฝน
การติดตั้งทอรอยสายเขากับกลองตอสาย
การตอสาย ใหตอไดเฉพาะในกลองตอสาย หรือกลองตอจุดไฟฟาที่สามารถเปดออกไดสะดวก ปริมาณของ
สายและฉนวนรวมทั้งหัวตอสายเมื่อรวมกันแลวตองไมเกิน 75 % ของปริมาตรภายในกลองตอสาย หรือกลองตอ
จุดไฟฟา
การติดตั้งทอรอยสายเขากับกลองตอสายหรือเครื่องประกอบการเดินทอ การเดินทอตองมีบุชชิ่งเพื่อปองกัน
ไมใหฉนวนหุมสายชํารุด นอกเสียจากวากลองตอสายหรือเครื่องประกอบการเดินทอไดออกแบบมาเพื่อปองกันการ
ชํารุดเสียหายของฉนวนไวแลว
ทอโลหะบางหามทําเกลียว เพราะการทําเกลียวจะทําใหทอขาดได
มุมดัดโคงระหวางจุดดึงสายรวมกันแลวตองไมเกิน 360 องศา เพราะอาจดึงสายไมเขาหรือดึงเขาไปไดก็
จะดึงสายออกมาไมได เปนผลใหการบํารุงรักษารักษาทําไดยากหรือทําไมได

6. หามใชทอโลหะบางฝงดินโดยตรง หรือใชระบบไฟฟาแรงสูง หรือที่ซึ่งอาจเกิดความเสียหายหลังการติดตั้ง
ได
การเดินสายในชองเดินสายแบบตางๆ
1 การเดินสายในชองเดินสายโลหะบนพื้นผิว (Surface Metal Raceway)
ใชในสถานที่แหงเทานั้น
กรณีหามใช สถานที่ซึ่งอาจเกิดความเสียหายทางกายภาพ, บริเวณที่มีไอที่ทําใหผุกรอน, ในปลองขนของหรือปลอง
ลิฟต และในที่ซอน ยกเวน ใตพื้นยก
2 การเดินสายในชองเดินสายอโลหะบนพื้นผิว (Surface Nonmetallic Raceway)

7. เปนวัสดุทนความชื้น สารเคมี ไมติดไฟ ทนแรงกระแทก ไมบิดเบี้ยวจากความรอนในภาวะใชงาน ใชงานที่อุณหภูมิต่ํา
ได
กรณีหามใช สถานที่ซึ่งอาจเกิดความเสียหายทางกายภาพ, บริเวณที่มีไอที่ทําใหผุกรอน, ในปลองขนของหรือปลอง
ลิฟต, ในบริเวณอันตราย, ระบบแรงสูง และที่ซึ่งมีอุณหถูมิของสายไฟ หรืออุณหภูมิโดยรอบสูงเกินกวาที่ระบุไว
3 การเดินสายในรางเดินสาย (Wireways)
ลักษณะการใชงาน ติดตั้งในที่เปดโลงเทานั้น ยกเวน พื้นที่ปด ที่สามารถเขาถึงไดในการตรวจสอบ
บํารุงรักษาตลอดแนวรางเดินสาย ถาติดตั้งภายนอกตองเปนชนิดกันฝน (Raintight)
4 การติดตั้งบัสเวย (Busways)
ตัวนําเปนทองแดง หรืออลูมิเนียม
ลักษณะการใชงาน ติดตั้งในที่สามารถตรวจสอบ บํารุงรักษาไดตลอดเวลา
กรณีหามใช สถานที่ซึ่งอาจเกิดความเสียหายทางกายภาพ, ในปลองขนของหรือปลองลิฟต, บริเวณอันตราย บริเวณ
กลางแจง, สถานที่เปยก หรือชื้น

8. 5 การเดินสายบนผิว หรือเดินสายเกาะผนัง ( Surface Wiring)
ลักษณะการใชงาน ใชกับการเดินสายแรงต่ําในอาคารทั่วไป ยกเวน ในบริเวณอันตราย
การเดินสายใหติดตั้งเรียงเปนชั้นเดียว หามติดตั้งซอนกัน
6 การเดินสายในรางเคเบิล (Cable Tray)
รางเคเบิล หมายถึง รางเปดซึ่งทําดวยวัสดุไมติดไฟ ใชสําหรับรองรับและจับยึดสายเคเบิล
การตอสายในรางเคเบิล จุดตอสายตองอยูในรางเคเบิลและตองไมสูงเลยขอบดานขางของรางเคเบิล ที่ซึ่งสายมี
โอกาสถูกแสงแดดโดยตรง ตองใชสายชนิดทนแสงแดด
กรณีหามใช สถานที่ซึ่งอาจเกิดความเสียหายทางกายภาพ, ในปลองขนของหรือปลองลิฟต, หามใชรางเคเบิลสําหรับ
เปนตัวนําตอลงดิน, หามติดตั้งทอสําหรับงานอื่นที่ไมใชงานไฟฟา เชน ทอไอน้ํา ทอประปา ทอแกส
ที่มา
http://www.aida-engineering.co.th/download/egat/egat_ch5.pdf
http://electric4u.blogspot.com