ΦΩΤΕΙΝΗ ΤΣΟΥΓΑ

2. Ο Όκεξνο θέξεηαη σο ν ζπγγξαθέαο
ησλ πνηεηηθώλ θεηκέλσλ ηεο Ιλιάδας θαη
ηεο Οδύζζειας, από ηα πξώηα θείκελα
ηεο Ιζηνξηθήο πεξηόδνπ ηεο αξραίαο
Ειιάδαο, γλσζηά σο «Ομηρικά Έπη».
Γηα ηε δσή ηνπ ππάξρνπλ ειάρηζηεο
πιεξνθνξίεο θαη απηέο αληηθαηηθέο, ελώ
ε θηινινγηθή επηζηήκε ησλ δύν
ηειεπηαίσλ αηώλσλ ακθηζβήηεζε αθόκε
θαη ηελ ύπαξμή ηνπ.
Όμθροσ, 1663. Έργο του Ρέμπραντ

3. Με θξηηήξηα ηα ραξαθηεξηζηηθά ησλ έξγσλ, είλαη αζθαιέο λα ππνζέζνπκε όηη
ε Ιλιάδα θαη ε Οδύζζεια γξάθηεθαλ ηνλ 8ν αη. π.Χ., κε ηελ Ιλιάδα λα είλαη
πξνγελέζηεξε, ελδερνκέλσο θαη θαηά κεξηθέο δεθαεηίεο.
Σηνλ Όκεξν θαηά θαηξνύο απνδόζεθαλ θαη άιια έξγα, ηα νπνία ζήκεξα είλαη
δεθηό όηη δελ είλαη δηθά ηνπ, αιιά αθόκε είλαη ακθηζβεηήζηκν ην αλ ηα δύν
κεγάια έπε είλαη έξγα ηνπ ίδηνπ πνηεηή.

4. Σηνλ Όκεξν θαηά θαηξνύο απνδόζεθαλ θαη άιια έξγα, ηα νπνία ζήκεξα
είλαη δεθηό όηη δελ είλαη δηθά ηνπ, αιιά αθόκε είλαη ακθηζβεηήζηκν ην αλ ηα
δύν κεγάια έπε είλαη έξγα ηνπ ίδηνπ πνηεηή.
Η Ιλιάς απνηειείηαη από 15.693 ζηίρνπο θαη αλαθέξεηαη ζηηο ηειεπηαίεο
πελήληα κία (51), απνθαζηζηηθήο ζεκαζίαο εκέξεο ηνπ πνιέκνπ ηεο Τξνίαο,
ν νπνίνο ζπλνιηθά δηήξθεζε, ζύκθσλα κε ην κύζν, 10 ρξόληα.
Η Οδύζζεια απνηειείηαη από πεξίπνπ 12.000 ζηίρνπο θαη πεξηγξάθεη ηνλ
δεθαεηή αγώλα ηνπ Οδπζζέα γηα ηνλ λόζην (επηζηξνθή ζηελ παηξίδα ηνπ
Ιζάθε).

5. Δηαζέηνπκε επηά βίνπο ηνπ Οκήξνπ πνπ πξνέξρνληαη από ηελ αξραηόηεηα.
Η θαηαγσγή ηνπ θαίλεηαη πσο ήηαλ από ηελ Ισλίa θαη ζξπιείηαη όηη επηά πόιεηο
εξίδνπλ γηα ηελ θαηαγσγή ηνπ, κε επηθξαηέζηεξεο ηε Σκύξλε θαη ηε Χίν.
Ωο γνλείο ηνπ αλαθέξνληαη ν Μαίσλ θαη ε Κξηζείδα θαη ιέγεηαη όηη ην
πξαγκαηηθό ηνπ όλνκα ήηαλ Μειεζηγέλεο, επεηδή γελλήζεθε θνληά ζηνλ
πνηακό Μέιεηα ηεο Σκύξλεο θαη όηη πήξε αξγόηεξα ην όλνκα «Όκεξνο», είηε
επεηδή ήηαλ ηπθιόο, είηε επεηδή ήηαλ όκεξνο ησλ Κνινθσλίσλ ζηνλ πόιεκν κε
ηε Σκύξλε.
Σύκθσλα κε ηνπο βίνπο ηνπ, πεξηόδεπζε απαγγέιινληαο ηα έξγα ηνπ ζηηο
ειιεληθέο πόιεηο, απέθηεζε κεγάιε θήκε, αιιά ζε έλα δηαγσληζκό κε
ηνλ Ηζίνδν ζηε Χαιθίδα δελ πήξε βξαβείν, επεηδή πξνηηκήζεθε ν Ηζίνδνο σο
πνηεηήο πνπ εμπκλνύζε ηελ εηξήλε.
Ωο ηόπνο ζαλάηνπ ηνπ παξαδίδεηαη ε Ίνο.

6. Εθηόο από ηελ Ιλιάδα θαη
ηελ Οδύζζεια, ζηελ
αξραηόηεηα απνδόζεθαλ
ζηνλ Όκεξν θαη άιια έπε
ηνπ ηξσηθνύ θύθινπ,
αξθεηνί ζξεζθεπηηθνί
ύκλνη, ε επηθή παξσδία
Βαηρατομσοματία
θαη κηα θσκηθή δηήγεζε
γηα έλαλ ραδό ήξσα, ηνλ
Μαξγίηε.
Σηνλ Όκεξν απνδίδνληαη
θαη δύν πξνθαλώο
ςεπδεπίγξαθα
επηγξάκκαηα
ηεο Παιαηηλήο
Αλζνινγίαο.

7. Η ζύγρξνλε έξεπλα, θαη εηδηθόηεξα όζνη δέρνληαη όηη ν Όκεξνο κπνξεί λα
ζεσξεζεί πξαγκαηηθό πξόζσπν, ηνπνζεηεί ηε δσή ηνπ ζηνλ 8ν αη. π.Χ. θαη
ζεσξεί πηζαλό όηη ήηαλ Ίσλαο ανηδόο, ζπλερηζηήο κηαο καθξαίσλεο
παξάδνζεο πξνθνξηθώλ εξσηθώλ αθεγήζεσλ, πνπ ζπλέζεζε ηελ Ιλιάδα γύξσ
ζην 750 π.Χ. θαη ηελ Οδύζζεια γύξσ ζηα 710 π.Χ.

8. Υπό τον όρο «ομθρικό ηιτθμα» ομαδοποιοφνται πολλά ερωτιματα
που ζχουν ςχζςθ με τθν πατρότθτα, τον τρόπο ςφνκεςθσ και τθν
καταγραφι τθσ Ιλιάδασ και τθσ Οδφςςειασ. Ειδικότερα, ζχουν τεκεί
τα κζματα:
•Ήταν πραγματικό πρόςωπο ο Όμθροσ; Πότε ζηθςε, πϊσ ςυνζκεςε
ι ζγραψε τα ζργα του και ποια είναι αυτά;
•Τα κείμενα που ζχουμε ςτθ διάκεςι μασ ςιμερα είναι ζργα του
ίδιου ποιθτι; Κάποιεσ υφολογικζσ αλλά και πολιτιςμικζσ διαφορζσ
μεταξφ των δφο ποιθμάτων κακιςτοφν πικανό το γεγονόσ να μθν
γράφτθκαν από τον ίδιο ςυγγραφζα, χωρίσ κάτι τζτοιο να μπορεί
να αποδειχκεί με βεβαιότθτα.

9. •Τα κείμενα είναι ενιαίες ποιηηικές ζσλλήυεις ή αποηελούνηαι από διάθορα
ζηρώμαηα;
•Αξθεηνί έρνπλ ππνζηεξίμεη όηη ηα ζεκεξηλά θείκελα πξνέξρνληαη από ζπλέλσζε
πνιιώλ ηκεκάησλ ή επέθηαζε παιαηνηέξσλ.
•Απέλαληη ζε απηήλ ηελ «αλαιπηηθή» ζεσξία ηάζζνληαη νη «ελσηηθνί» πνπ
ππνζηεξίδνπλ όηη ζην θαζέλα κπνξεί λα δηαθξηζεί κία ζπλεπήο ινγνηερληθή
ζύιιεςε θαη πξαγκάησζε από έλα άηνκν.
• Η ζύγθξηζε κε πξνθνξηθά έπε έδεημε όηη νη πξνθνξηθνί πνηεηέο, κε ηερληθέο πνπ
δελ είλαη νηθείεο ζε κηα εγγξάκκαηε θνηλσλία, κπνξνύλ λα ζπλζέζνπλ θαη λα
απνκλεκνλεύζνπλ πνηήκαηα κεγάιεο έθηαζεο.

10. •Από ηελ πξνθνξηθή ζεσξία, πξνθύπηεη ην εξώηεκα ποια ήηαν η ζσμβολή ηης
γραθής ζηη ζύνθεζη ηων ποιημάηων: θαηαγξάθεθαλ ηελ επνρή πνπ ζπληέζεθαλ
θαηά ηε δηάξθεηα ηεο απαγγειίαο, ππαγνξεύηεθαλ από ηνλ πνηεηή ή επηβίσζαλ
πξνθνξηθά θαη θαηαγξάθεθαλ αξγόηεξα;

11. Eυχαριστώ για τημ
παρακολουθηση
Φωτεινη Τσουγα