1. Analiza mo¿liwoœci wprowadzenia
w Polsce systemu bia³ych certyfikatów
jako instrumentu
ekonomiczno-finansowego
wspomagaj¹cego promowanie
efektywnoœci energetycznej
wersja 2.0
bez za³¹czników
Poznañ, 15 paŸdziernika 2006 r.
2. Polskie Towarzystwo Certyfikacji Energii
SPIS TREŚCI
1. PRZEGLĄD ROZWIĄZAŃ W SFERZE BIAŁYCH CERTYFIKATÓW, WYSTĘPUJĄCYCH W UNII EUROPEJSKIEJ
ORAZ INNYCH KRAJACH ......................................................................................................................... 4
1.1. Białe certyfikaty we Francji ..................................................................................................... 4
1.1.1. Podstawy prawne systemu............................................................................................................. 4
1.1.2. Kształt obligacji zakupowej............................................................................................................. 7
1.1.2.1. Podmioty zobowiązane. .......................................................................................................... 7
1.1.2.2. Podmioty uprawnione do otrzymywania białych certyfikatów ................................................. 7
1.1.2.3. Podział kwoty obligacji............................................................................................................ 8
1.1.3. Charakter prawny i cechy białych certyfikatów ............................................................................... 8
1.1.4. Cykl życia certyfikatów ................................................................................................................... 9
1.1.5. Kwalifikacja i mierzenie działań prooszczędnościowych .............................................................. 10
1.1.6. Rola Regulatora i innych czynników rządowych w systemie ........................................................ 14
1.1.7. Informacje uzupełniające.............................................................................................................. 15
1.1.8. Ocena rozwiązania ....................................................................................................................... 16
1.2. Białe certyfikaty we Włoszech............................................................................................... 17
1.2.1. Podstawy prawne systemu........................................................................................................... 17
1.2.2. Kształt obligacji zakupowej........................................................................................................... 18
1.2.2.1. Podmioty zobowiązane. ........................................................................................................ 18
1.2.2.2. Podmioty uprawnione do otrzymywania białych certyfikatów ............................................... 19
1.2.2.3. Podział kwoty obligacji.......................................................................................................... 19
1.2.3. Charakter prawny i cechy białych certyfikatów ............................................................................. 20
1.2.4. Cykl życia certyfikatów ................................................................................................................. 20
1.2.5. Kwalifikacja i mierzenie działań prooszczędnościowych .............................................................. 21
1.2.6. Rola Regulatora i innych czynników rządowych w systemie ........................................................ 27
1.2.7. Informacje uzupełniające.............................................................................................................. 28
1.2.8. Ocena rozwiązania ....................................................................................................................... 29
1.3. Białe certyfikaty w Wielkiej Brytanii....................................................................................... 30
1.3.1. Podstawy prawne systemu........................................................................................................... 30
1.3.2. Kształt obligacji zakupowej........................................................................................................... 32
1.3.2.1. Podmioty zobowiązane ......................................................................................................... 32
1.3.2.2. Podmioty uprawnione do otrzymania białych certyfikatów.................................................... 33
1.3.2.3. Podział kwoty obligacji.......................................................................................................... 33
1.3.3. Charakter prawny i cechy białych certyfikatów ............................................................................. 34
1.3.4. Cykl życia certyfikatów ................................................................................................................. 35
1.3.5. Kwalifikacja i mierzenie działań prooszczędnościowych .............................................................. 35
1.3.6. Rola regulatora i innych czynników rządowych w systemie.......................................................... 37
1.3.7. Informacje uzupełniające.............................................................................................................. 38
1.3.8. Ocena rozwiązania ....................................................................................................................... 38
1.4. Białe certyfikaty w Australii (Nowa Południowa Walia) ......................................................... 41
1.4.1. Podstawy prawne. ........................................................................................................................ 41
1.4.2. Kształt obligacji zakupowej........................................................................................................... 41
1.4.2.1. Podmioty zobowiązane.............................................................................................................. 42
1.4.2.2. Podmioty uprawnione do otrzymywania białych certyfikatów ............................................... 42
1.4.2.3. Podział kwoty obligacji.......................................................................................................... 43
1.4.3. Charakter prawny i cechy białych certyfikatów ............................................................................. 44
1.4.4. Cykl życia certyfikatów ................................................................................................................. 44
1.4.5. Kwalifikacja i mierzenie działań prooszczędnościowych .............................................................. 44
1.4.6. Rola Regulatora i innych czynników rządowych w systemie ........................................................ 46
1.4.7. Informacje uzupełniające.............................................................................................................. 47
1.4.8. Ocena rozwiązania ....................................................................................................................... 47
2. ANALIZA SILNYCH I SŁABYCH STRON WYBRANYCH MODELI BIAŁYCH CERTYFIKATÓW W CELU
WYZNACZENIA MODELU REFERENCYJNEGO DLA ROZWIĄZANIA KRAJOWEGO.......................................... 49
2.1. Podział kwoty obligacji na podmioty zobligowane ................................................................ 53
2.2. Natura certyfikatów: standaryzacja i natura prawna, w tym stopień autonomiczności obrotu
..................................................................................................................................................... 53
2.3. Zbywalność Białych Certyfikatów (Tradability) ..................................................................... 54
2.4. Technologie innowacyjne...................................................................................................... 54
2.5. Nowi uczestnicy rynku i ESCO ............................................................................................. 54
2.6. Jednostka przeliczeniowa certyfikatów................................................................................. 57
2.7. Mierzenie rezultatów: metoda ex-ante, czy ex-post.............................................................. 57
Analiza możliwości wprowadzenia w Polsce systemu białych certyfikatów 2
3. Polskie Towarzystwo Certyfikacji Energii
2.8. Okres ważności certyfikatów: w kontekście długości okresu rozliczeniowego..................... 58
2.9. Rodzaje działań uprawniających do otrzymania certyfikatu ................................................. 59
2.10. Sposób weryfikacji i kontroli działań ................................................................................... 59
2.11. Adresat wniosków o certyfikat i podmiot emitujący............................................................. 60
2.12. Centralny rejestr certyfikatów: podmiot zarządzający i sposób funkcjonowania ................ 60
2.13. Definicja kary jako ceny odniesienia ................................................................................... 61
3. WARIANTOWY MODEL SYSTEMU BIAŁYCH CERTYFIKATÓW W POLSCE W OPARCIU O ANALIZĘ ROZWIĄZAŃ
EUROPEJSKICH................................................................................................................................... 62
3.1. Kluczowe czynniki determinujące kształt systemu białych certyfikatów ............................... 62
3.2. Analiza czynników strategicznych......................................................................................... 63
3.2.1. Wpływ Dyrektywy na kształt projektowanego systemu................................................................ 63
3.2.1.1. Cele Dyrektywy..................................................................................................................... 63
3.2.1.2. Zakres podmiotowy Dyrektywy ............................................................................................ 63
3.2.1.3. Kluczowe definicje ............................................................................................................... 64
3.2.1.4. Kategoria działań wyłączonych z regulacji Dyrektywy efektywnościowej ............................. 65
3.2.1.5. Kategorie wymogów/rozwiązań przewidzianych Dyrektywą ................................................. 66
3.2.1.6. Określanie orientacyjnego krajowego celu w zakresie oszczędności energii ....................... 67
3.2.2. Kierunek obligacji ......................................................................................................................... 68
3.2.3. Miejsce w łańcuchu dostaw - zakres oddziaływania systemu białych certyfikatów na podmioty w
łańcuchu wytwarzania, przesyłu i ystrybucji mediów energetycznych. ................................................... 70
3.2.4. Sektory gospodarki, w których poszukiwane będą oszczędności................................................. 72
3.3. Analiza czynników taktycznych............................................................................................. 75
3.3.1 Wskazanie rodzajów podmiotów uprawnionych do otrzymywania certyfikatów............................. 75
3.3.2 Wskazanie obszarów prowadzenia działań prooszczędnościowych ............................................. 77
4. WSKAZANIE REKOMENDACJI DLA SYSTEMU KRAJOWEGO I CHARAKTERYSTYKA TECHNICZNYCH
ASPEKTÓW PRZYDZIAŁU I OBROTU BIAŁYMI CERTYFIKATAMI.................................................................. 79
4.1. Model 1 - „Model inicjowania oszczędności” ........................................................................ 79
4.2. Model 2 - „Model inicjowania oszczędności +” ..................................................................... 79
4.3. Model 3 - „Model zielonej energii”......................................................................................... 80
4.4. Model 4 - „Model zielonej energii +”...................................................................................... 80
4.5. Rekomendacje do analizy z uwzględnieniem czynników operacyjnych ............................... 81
4.6. Charakterystyka technicznych aspektów przydziału i obrotu białymi certyfikatami.............. 81
4.6.1. Model inicjowania oszczędności................................................................................................... 81
4.6.2. Model zielonej energii +................................................................................................................ 82
4.6.3. Rekomendacje końcowe dla krajowego systemu białych certyfikatów ......................................... 83
4.7. Analiza rozszerzenia systemu białych certyfikatów na podsektory wytwarzania i przesyłu
energii. ......................................................................................................................................... 86
4.7.1. Model mieszany............................................................................................................................ 86
4.7.2. Rozszerzenie w oparciu o wyizolowane systemy. ........................................................................ 88
4.7.3. Budowa „równoległego modelu zielonej energii +” obejmującego podsektor wytwarzania i
przesyłu. ................................................................................................................................................. 90
4.7.4. Rekomendacje dla rozszerzenia systemu białych certyfikatów. ................................................... 91
5. ZAŁOŻENIA KONSTRUKCYJNE KATALOGU STANDARDO-WYCH DZIAŁAŃ PROOSZCZĘDNOŚCIOWYCH,
BĘDĄCEGO PODSTAWĄ DO UBIEGANIA SIĘ O PRZYZNANIE BIAŁYCH CERTYFIKATÓW – TZW. REFERENCE
BOOK. ................................................................................................................................................ 93
Analiza możliwości wprowadzenia w Polsce systemu białych certyfikatów 3
4. Polskie Towarzystwo Certyfikacji Energii
1. Przegląd rozwiązań w sferze białych
certyfikatów, występujących w Unii Europejskiej
oraz innych krajach
1.1. Białe certyfikaty we Francji
1.1.1. Podstawy prawne systemu.
Wprowadzenie Białych certyfikatów we Francji jest efektem uchwalenia w latach
2005 i 2006 szeregu aktów prawnych, do których zalicza się:
• Ustawa nr 2005-781 z 13 lipca 2005: dotyczące programu
zatwierdzającego program polityki energetycznej, a w szczególności
artykuły 14, 15 i 90,
• Rozporządzenie nr 2006-600 z 23 maja 2006 dotyczący obligacji
oszczędzania energii w kontekście wprowadzenia certyfikatów
oszczędzania energii, w szczególności artykuł 3,
• Rozporządzenie nr 2006-603 z 23 maja 2006 - dotyczący certyfikatów
dokumentujących oszczędności energii,
• Rozporządzenie nr 2006-604 z 23 maja 2006 dotyczący warunków
prowadzenia krajowego rejestru certyfikatów oszczędności energii,
• Decyzja z 30 maja 2006 dotyczące trybu wdrożenia regulacji w zakresie
certyfikatów oszczędności energii,
• Decyzja z 19 czerwca 2006 definiujące składowe wniosku o wydanie
certyfikatu oszczędności energii,
• Decyzja z 19 czerwca 2006 definiujące standardowe działania
uprawniające do ubiegania się o wydanie certyfikatów oszczędności
energii.
Analiza możliwości wprowadzenia w Polsce systemu białych certyfikatów 4
5. Polskie Towarzystwo Certyfikacji Energii
Spośród wymienionych aktów prawnych kluczowe znaczenie ma Ustawa
z 13 lipca 2005 r.: dotycząca programu zatwierdzającego program polityki
energetycznej której zapisy:
• wprowadzają obowiązek w zakresie oszczędzania energii ze wskazaniem
podmiotów zobligowanych,
• definiują sposób wypełnienia obowiązku (w tym poprzez zakup
certyfikatów albo wniesienie opłaty karnej),
• określają sposób uwzględnienia kosztów wypełnienia obowiązku w taryfie
dostawcy mediów energetycznych,
• definiują naturę certyfikatów jako przedmiotu obrotu rynkowego,
• powołują rejestr krajowy certyfikatów, określają jego zadania oraz
wskazują obowiązki podmiotu, który taki rejestr będzie prowadził.
Rozporządzenie nr 2006-600 z 23 maja 2006 zdefiniowało precyzyjnie wielkość
generalnej obligacji w zakresie oszczędności energii we Francji w latach 2006 -
2009 (54 miliardy kilowatogodzin energii finalnej) oraz podział kwoty obowiązku
pomiędzy rynki obligacji, a więc dostawców oleju opałowego, energii elektrycznej,
gazu ziemnego, gazu płynnego oraz energii cieplnej i chłodu.
Jednym z kluczowych zapisów rozporządzenia jest wskazanie sposobu obliczania
i sprawozdawczości w zakresie ilości energii dostarczonej odbiorcom końcowym,
a także wskazanie procedury wdrożenia przepisów wykonawczych aktami
niższego rzędu wydawanymi przez Ministra odpowiedzialnego za rynek energii.
Rozporządzenie no 2006-603 z 23 maja 2006 wprowadziło pojęcie działań
kwalifikowanych, jako podstawy otrzymania certyfikatów potwierdzających
wykonanie obligacji w zakresie oszczędności energii oraz zdefiniowało przypadki,
w których podmioty zobligowane oraz inne - nie podlegające obligacji - nabywają
prawo do certyfikatów. Rozporządzenie wprowadziło także pojęcie wartości
certyfikatu w kontekście cyklu życia produktu, albo długości obowiązywania
kontraktu w przypadku usługi, której efektem jest uzyskanie oszczędności
energetycznej. Jednocześnie wskazuje także tryb wnioskowania i wydawanie
Analiza możliwości wprowadzenia w Polsce systemu białych certyfikatów 5
6. Polskie Towarzystwo Certyfikacji Energii
świadectw przez administrację publiczną (prefektury) oraz okres ważności
certyfikatów.
Rozporządzenie 2006-604 z 23 maja 2006 wskazuje warunki, na jakich Państwo
może delegować stworzenie i utrzymanie krajowego rejestru certyfikatów, określa
zadania w zakresie rejestracji działań kwalifikowanych oraz warunki
bezpieczeństwa informacji, jakie powinien spełniać administrator rejestru.
Decyzja z dnia 30 maja 2006 określa warunki, na jakich aplikacja przepisów prawa
odbywa się w odniesieniu do osób fizycznych i prawnych zaliczających się do
sektora użyteczności publicznej oraz reguluje zasady przeliczania oszczędności
energii w tym sektorze w kontekście zużycia oleju opałowego.
Decyzja z dnia 19 czerwca 2006 roku opisuje kształt wniosku o wydanie
certyfikatów, uwzględniając podział wnioskodawców na osoby fizyczne i prawne
oraz źródło wniosku o wydanie certyfikatów z podziałem na zadania kwalifikowane
(ze wskazaniem odnośnika z katalogu) oraz niestandardowe (ze wskazaniem
metody i efektów obliczeń).
Decyzja z dnia 19 czerwca 2006 (II) roku definiuje katalog działań
kwalifikowanych, uprawniających do ubiegania się o wydanie certyfikatów
oszczędności energii wraz ze wskazówkami przeliczeniowymi (tabele
przeliczeniowe uwzględniające szereg parametrów umożliwiających śledzenie
uzysku energetycznego) z podziałem na działania przeprowadzane:
a) w budynkach mieszkalnych,
b) w budynkach użyteczności publicznej,
c) w sektorze oświetlenia publicznego,
d) w sektorze przemysłu,
e) w sektorze transportu towarów i transportu publicznego.
Analiza możliwości wprowadzenia w Polsce systemu białych certyfikatów 6
7. Polskie Towarzystwo Certyfikacji Energii
1.1.2. Kształt obligacji zakupowej
1.1.2.1. Podmioty zobowiązane.
Obowiązek wykazywania oszczędności w zakresie zużycia energii ciąży we
Francji na szeregu podmiotów gospodarczych, do których należą:
a) osoby fizyczne i prawne: dostawcy oleju opałowego do odbiorców
w gospodarstwach domowych oraz do sektora użyteczności publicznej,
b) osoby prawne: dostawcy mediów energetycznych, których dostawy roczne
są wyższe, niż:
• dla energii elektrycznej: 400 milionów kilowatogodzin energii
finalnej1 na rok,
• dla gazu naturalnego (ziemnego): 400 milionów kilowatogodzin
w odniesieniu do wartości kalorycznej na rok
• dla gazu płynnego: 100 milionów kilowatogodzin w odniesieniu do
wartości kalorycznej na rok,
• dla energii cieplnej i chłodu: 400 milionów kilowatogodzin energii
finalnej na rok.
1.1.2.2. Podmioty uprawnione do otrzymywania białych certyfikatów
Podmioty zobowiązane wskazane w pkt. 2.1. uzyskują prawo do białych
certyfikatów poświadczających uzyskanie oszczędności w zakresie zużycia energii
zarówno w wyniku działań przeprowadzanych przez swoich klientów2, jak i działań,
które przeprowadzą samodzielnie we własnych instalacjach przesyłowych
budynkach, zgodnie ze standardami zdefiniowanymi w prawie.
1 Sprzedanej odbiorcom końcowym.
2 Konieczność udowodnienia, że był to wynik akcji informacyjnej albo promocyjnej zainicjowanej
przez dostawcę.
Analiza możliwości wprowadzenia w Polsce systemu białych certyfikatów 7
8. Polskie Towarzystwo Certyfikacji Energii
Lista podmiotów uprawnionych do otrzymywania białych certyfikatów jest jednak
dłuższa i obejmuje także:
• jednostki samorządu terytorialnego, albo ich związki w zakresie zadań
realizowanych na majątku własnym,
• przedsiębiorstwa produkcyjne i usługowe, jeśli ich oferta ma charakter
innowacyjny.
Rozszerzenie listy podmiotów uprawnionych do otrzymywania certyfikatów ma
celu zwiększenie ich podaży, a tym samym umożliwienie wypełnienia obowiązku
podmiotom zobligowanym jak najmniejszym kosztem.
1.1.2.3. Podział kwoty obligacji
Kwota obligacji krajowej jest dzielona na poszczególne podmioty zobowiązane
w relacji do ich udziałów rynkowych. Podziału dokonuje Minister właściwy do
spraw rynku energii. Podział kwoty obligacji dokonywany jest na podstawie
informacji dostarczanych przez podmioty zobligowane wg procedury opisanej
w jednym z rozporządzeń wykonawczych.
1.1.3. Charakter prawny i cechy białych certyfikatów
Białe certyfikaty mają we Francji charakter zdematerializowany i istnieją w postaci
wpisów w rejestrze, prowadzonym przez Państwo, albo uprawniony podmiot. Mają
samoistne znaczenie prawne i rynkowe Mogą podlegać obrotowi rynkowemu
w transakcjach dwu i wielostronnych, a obrót ten nie podlega ograniczeniom co do
rodzaju rynku (platformy wymiany), typu transakcji i ograniczeń co do ceny.
Certyfikaty są denominowane w kWh, ich liczba zależy od kwoty zaoszczędzonej
energii finalnej, w relacji do cyklu życia produktu, albo czasu obowiązywania
kontraktu na usługi, przy zastosowaniu degresywnych współczynników
korygujących definiowanych przez Ministra właściwego do spraw rynku energii.
Analiza możliwości wprowadzenia w Polsce systemu białych certyfikatów 8
9. Polskie Towarzystwo Certyfikacji Energii
Certyfikaty otrzymuje się generalnie w wyniku przeprowadzenia działań
kwalifikowanych (wymienionych w katalogu). Jeśli podmiot wykaże, że dokonał
oszczędności energii w wyniku działań niestandardowych, certyfikaty przysługują
mu tylko wtedy, kiedy uzyskane oszczędności nie kompensują kosztów
związanych z przeprowadzeniem działania przed upływem 3 lat.
Wartość przyznawanych certyfikatów ulega podwojeniu dla działań w zakresie
oszczędności energetycznych realizowanych w strefach nieprzyłączonych do
krajowej sieci przesyłowej.
Szczególnym przypadkiem nabycia prawa do białych certyfikatów jest
zastosowanie odnawialnych źródeł energii do ogrzewania budynków mieszkalnych
i użyteczności publicznej w miejsce tradycyjnych źródeł opartych o surowce
kopalne. Wartość otrzymanych certyfikatów odpowiada w takim przypadku
dostarczonej wartości energetycznej ciepła (netto - po odjęciu konsumpcji własnej
urządzeń).
1.1.4. Cykl życia certyfikatów
Certyfikaty wydane w danym okresie rozliczeniowym3 ważne są w tym okresie
oraz w czasie trwania dwóch następnych.
Wniosek podmiotu uprawnionego do otrzymania certyfikatów kierowany jest do
prefekta4 Departamentu właściwego siedzibie uprawnionego. W przypadku
podmiotów mających siedzibę poza Francją Metropolitalną wniosek kierowany jest
do Prefekta Paryża. Ubiegający się o certyfikaty zobowiązany jest do
przechowywania dokumentacji będącej podstawa wniosku (dokumenty handlowe,
techniczne i finansowe) przez okres, w którym złożono wniosek i dwa następne.
Wniosek powinien być przedstawiony wraz z odpowiednimi załącznikami, zgodnie
z rozporządzeniem wydanym przez Ministra właściwego ds. Energetykii.
3 Pierwszy okres rozliczeniowy: 1 lipca 2006 - 31 czerwca 2007.
4 Kierownik administracji Departamentu - podstawowej jednostki administracyjnej we Francji (26
Departamentów)
Analiza możliwości wprowadzenia w Polsce systemu białych certyfikatów 9
10. Polskie Towarzystwo Certyfikacji Energii
Przyznane certyfikaty zapisywane są w krajowym rejestrze prowadzonym przez
instytucję wskazaną przez Rząd.
Każdy z podmiotów, na którym ciąży obowiązek w zakresie oszczędności energii
powinien przed 30 września 2009 roku przedstawić Ministrowi ds. Energetyki stan
konta prowadzonego w Krajowym Rejestrze Białych Certyfikatów. Jeśli stan
posiadania podmiotu zobligowanego odpowiada indywidualnej kwocie obligacji
Minister uruchamia procedurę umorzenia certyfikatów, co zostaje odnotowane
w Rejestrze.
Jeśli ilość certyfikatów nie jest wystarczająca do wypełnienia obligacji Minister
wzywa podmiot zobligowany do uzupełnienia stanu posiadania w ciągu dwóch
miesięcy. Jeśli ten warunek nie zostanie spełniony konieczne staje się opłacenie
kary w wysokości 0,02 euro za każdą brakującą kilowatogodzinę. W przypadku
niezastosowania się do sankcji Minister występuje wobec podmiotu z wezwaniem
do zapłaty ze wskazaniem ostatecznego terminu realizacji. W przypadku
niezastosowania się do wezwania na podmiot nakładana jest sankcja pieniężna
w wysokości od 1500 do 3000 euro (w przypadku ponownego niepoddania się
wezwaniu).
1.1.5. Kwalifikacja i mierzenie działań prooszczędnościowych
Podstawą do ubiegania się o przyznanie białych certyfikatów jest zgodność
działań oszczędnościowych ze wskazaniami w tym zakresie wymienionymi w tzw.
katalogu działań kwalifikowanych.
Wprowadzony mocą rozporządzenia katalog działań kwalifikowanych dających
prawo do ubiegania się o białe certyfikaty w podziale na następujące sektory i typy
działań:
a) sektor budownictwa indywidualnego i wielorodzinnego:
• izolacja szczytów budynków i dachów,
• izolacja ścian,
• izolacja podłóg,
Analiza możliwości wprowadzenia w Polsce systemu białych certyfikatów 10
11. Polskie Towarzystwo Certyfikacji Energii
• instalacja okien albo drzwi przeszklonych wraz z szybami atermicznymi,
• instalacja kolektorów słonecznych indywidualnie (Metropolia),
• instalacja kolektorów słonecznych zbiorowo (Metropolia),
• pompy ciepła typu woda - woda,
• pompy powietrza typu powietrze - woda,
• instalacja elektrycznych paneli grzewczych albo grzejników z regulacją
elektroniczną,
• instalacja pieców działających w technice kondensacyjnej indywidualnie,
• instalacja pieców działających w technice kondensacyjnej zbiorowo,
• instalacja pieców niskotemperaturowych - ogrzewanie indywidualne,
• instalacja pieców niskotemperaturowych - ogrzewanie zbiorowe,
• grzejniki niskotemperaturowe dla instalacji centralnego ogrzewania,
• instalacja systemów regulacji z użyciem czujnika temperatury
zewnętrznej,
• instalacja niezależnych urządzeń grzewczych na drewno,
• instalacja pieców na biomasę,
• izolacja wodnej sieci grzewczej,
• instalacja wodnego ogrzewania podłogowego niskotemperaturowego,
• instalacja baterii zlewozmywakowych z termostatem,
• zastosowanie programatorów „przerywnikowych” w systemach ogrzewa-
nia indywidualnego - paliwa konwencjonalne,
• zastosowanie programatorów „przerywnikowych” w systemach ogrzewa-
nia zbiorowego - paliwa,
• zastosowanie centralnych programatorów „przerywnikowych” w syste-
mach ogrzewania elektrycznego,
• instalacja systemów pomiaru indywidualnego zużycia ciepła,
Analiza możliwości wprowadzenia w Polsce systemu białych certyfikatów 11
12. Polskie Towarzystwo Certyfikacji Energii
• instalacja kondensacyjnych systemów rekuperacji,
• instalacja systemów optymalizacji obiegu,
• instalacja kolektorów słonecznych indywidualnie (terytoria zamorskie),
• instalacja wentylacji mechanicznej kontrolowanej,
• instalacja świetlówek kompaktowych klasy A,
• zakup pralek klasy A+
• zakup chłodziarek klasy A+.
b) sektor budownictwa tercjalnego:
• izolacja szczytów budynków i dachów,
• izolacja ścian,
• izolacja podłóg,
• instalacja pieców kondensacyjnych w systemach ogrzewania centralnego,
• instalacja wodnego ogrzewania podłogowego niskotemperaturowego,
• instalacja baterii zlewozmywakowych z termostatem,
• grzejniki niskotemperaturowe dla instalacji centralnego ogrzewania,
• izolacja wodnej sieci grzewczej,
• instalacja pieców na biomasę dla celów ogrzewania i przygotowania
ciepłej wody,
• zastosowanie programatorów „przerywnikowych” w systemach ogrzewa-
nia centralnego - paliwa konwencjonalne,
• instalacja systemów optymalizacji w systemach obiegu wymuszonego,
• instalacja systemów rekuperacji ciepła w systemach ogrzewania
centralnego kondensacyjnego,
• instalacja kolektorów słonecznych zbiorowo (Metropolia),
Analiza możliwości wprowadzenia w Polsce systemu białych certyfikatów 12
13. Polskie Towarzystwo Certyfikacji Energii
• instalacja elektronicznych regulatorów prędkości obrotowej silników
elektrycznych,
• pompy ciepła typu woda - woda,
• pompy powietrze typu powietrze - woda,
• instalacja klimatyzatorów klasy A,
• instalacja systemów oświetlenia świetlówkami fluorescencyjnymi,
• instalacja sterowania czasowego oświetleniem,
• instalacja automatyki załączania oświetlenia - detektory ruchu,
• instalacja systemów automatycznego sterowania natężeniem światła,
• instalacja lamp fluorescencyjnych wysokiej wydajności,
• uzyskiwanie energii odnawialnej w systemach centralnego ogrzewania,
• instalacja systemów regulacji oświetlenia zewnętrznego,
• instalacja systemów optymalizacji mocy czynnej w oświetleniu
zewnętrznym,
• instalacja systemów sterowania mocy w oświetleniu zewnętrznym,
c) sektor przemysłu:
• instalacja detektorów ruchu w urządzeniach oświetleniowych
fluorescencyjnych,
• instalacja systemów automatycznego sterowania natężeniem światła,
• instalacja lamp fluorescencyjnych wysokiej wydajności,
• instalacja lamp sodowych albo jodowych ze sterowaniem elektronicznym,
• instalacja silników wysokiej sprawności,
• instalacja systemów elektronicznej kontroli prędkości obrotowej silników,
Analiza możliwości wprowadzenia w Polsce systemu białych certyfikatów 13
14. Polskie Towarzystwo Certyfikacji Energii
d) sektor transportu:
• zastosowanie jednostek transportu intermodalnego - kombinacja
przewozu kolejowego i samochodowego w połączeniach
międzymiastowych,
• szkolenia kierowców transportu publicznego w zakresie ekonomiki jazdy,
• szkolenia kierowców transportu lekkiego w zakresie ekonomiki jazdy.
Każde z działań wymienionych w katalogu jest opisane pod względem
następujących parametrów:
• Sektor zastosowania (budynki mieszkalne jedno i wielorodzinne, sektor
użyteczności publicznej, przemysł, transport).
• Charakterystyka działania - rozszerzony opis precyzujący wymagania
wobec działania.
• Warunki dodatkowe otrzymania certyfikatów,
• Długość cyklu życia zastosowanych urządzeń (działań),
• Tablice kalkulacyjne dla obliczenia ilości wnioskowanych certyfikatów
(z uwzględnieniem m.in. stref klimatycznych, jednostek przeliczeniowych,
typów budynków, ilości izb, wieku budynków, itp.), przypadających na
jednostkę działań oszczędnościowych, np. m2.
1.1.6. Rola Regulatora i innych czynników rządowych w systemie
Zgodnie z regulacjami prawnymi organem uprawnionym do wydawania
certyfikatów jest Państwo, albo podmiot do tego uprawniony.
Kompetencje w zakresie przyjmowania wniosków podmiotów uprawnionych
scedowano jednocześnie na administrację regionalną - prefektów departamentów.
W związku z tym, przynajmniej w pierwszym okresie funkcjonowania systemu,
Analiza możliwości wprowadzenia w Polsce systemu białych certyfikatów 14
15. Polskie Towarzystwo Certyfikacji Energii
certyfikaty wydawane będą przez DRIRE: Directions Régionales de l'Industrie, de
la Recherche et de l'Environnement - Regionalne Dyrekcje ds. Przemysłu, Badań
i Środowiska. Kompetencje DRIRE w zakresie energii wskazują na odgrywaną
przez te instytucje - poza innymi, szerokimi kompetencjami5 - rolę regionalnego
Regulatora rynku energii elektrycznej i gazu. W tym obszarze należy do nich
między innymi: wydawanie certyfikatów poświadczających wytworzenie energii
odnawialnej, nadzór nad budową hydroelektrowni, przesyłem energii i inspekcje
inwestycji energetycznych. DRIRE posiadają więc kompetencje i narzędzia do
wydawania certyfikatów, jednak prowadzenie rejestru będzie odbywać się
centralnie przez instytucję niezależną.
1.1.7. Informacje uzupełniające
Francuski system białych certyfikatów przewiduje kilka ograniczeń prawa do
otrzymania certyfikatów. Należą do nich:
• działania niezgodne z wykazem ogłoszonym w obowiązujących aktach
prawnych,
• działania w wyniku których następuje zastąpienie jednych paliw kopalnych
innymi,
• działania przynoszące korzyści wynikające z systemu handlu
pozwoleniami na emisję,
• działania, których efekty są niemierzalne, takie jak: akcje informacyjne
i edukacyjne.
Francja dysponuje obecnie kompletem narzędzi prawnych niezbędnych dla
wdrożenia systemu białych certyfikatów. Konkurs, który powinien wyłonić
instytucję odpowiedzialną za prowadzenie krajowego rejestru białych certyfikatów
został ogłoszony w czerwcu 2006 roku - czas na rozpatrzenie ofert upłynął
5 Zharmonizowany rozwój, pomoc przedsiębiorstwom, metrologia, ochrona środowiska, transport
samochodowy, aparaty ciśnieniowe, górnictwo i wydobycie surowców, bezpieczeństwo nad
instalacjami nuklearnymi.
Analiza możliwości wprowadzenia w Polsce systemu białych certyfikatów 15
16. Polskie Towarzystwo Certyfikacji Energii
18 lipca tego roku. Nie ma aktualnie informacji o rozstrzygnięciu przetargu
iwyznaczeniu administratora rejestru. Nie wiadomo także, czy podmioty
zobowiązane dopełniły obowiązku informacyjnego i czy w efekcie rozdzielono
kwoty oszczędności pomiędzy dostawców energii elektrycznej, gazu i oleju
opałowego.
W efekcie system francuski nie zaczął jeszcze funkcjonować.
1.1.8. Ocena rozwiązania
Francuski system białych certyfikatów można zaliczyć do rozwiązań opartych
o metodę bottom-up.
Sumowanie oszczędności odbywa się w oparciu o działania przeprowadzane na
poziomie końcowego odbiorcy energii we wskazanych sektorach gospodarki.
Podstawą jest precyzyjny katalog działań uprawniających do uzyskania białych
certyfikatów, co nastręcza pewnych trudności w ocenie działań, które są
niestandardowe.
Nie do końca jasny jest w tym rozwiązaniu sposób udowodnienia uzyskania
oszczędności - wpływu na nie dostawców - w przypadku akcji informacyjnych
i promocyjnych. Najbezpieczniejszym sposobem wykazywania oszczędności jest
więc szukanie ich we własnych instalacjach oraz stosowanie „twardych” działań
technologicznych i finansowych jako elementów zachęty. Tylko w ten sposób
możliwe jest także precyzyjne wyliczenie skali oszczędności.
Analiza możliwości wprowadzenia w Polsce systemu białych certyfikatów 16
17. Polskie Towarzystwo Certyfikacji Energii
1.2. Białe certyfikaty we Włoszech
1.2.1. Podstawy prawne systemu
Wola w zakresie wzrostu efektywności energetycznej we Włoszech została
wyrażona przez Ustawodawcę w Ustawie z dnia 16 marca 1999 roku, która
w artykule 9. ust. 1 i 4 stwierdza, iż koncesje wydawane przedsiębiorstwom
energetycznym przewidują środki wzrostu efektywności energetycznej końcowego
zużycia energii według celów ilościowych zdefiniowanych Rozporządzeniem
Ministra Przemysłu, Handlu i Rzemiosła w porozumieniu z Ministrem Środowiska.
W relacji do zapisów Ustawy szczegółowy zakres obowiązku w zakresie wzrostu
efektywności energetycznej został zaprezentowany w Rozporządzeniu z dnia
24 kwietnia 2001 roku, które6:
a) definiuje ilościowe cele państwowe wzrostu efektywności energetycznej
końcowego zużycia energii, a także sposoby określania szczegółowych
celów do zawarcia w każdej koncesji dotyczącej dystrybucji energii
elektrycznej,
b) wskazuje podmioty zobowiązane do realizacji celów w zakresie
efektywności energetycznej,
c) określa kryteria ogólne dotyczące programowania oraz wdrażania środków
i działań potrzebnych do osiągnięcia ogólnych oraz szczegółowych celów
wzrostu efektywności końcowego zużycia energii;
d) opisuje cechy produktów użytych jako komponenty albo samodzielne
jednostki w ramach programów wzrostu efektywności energetycznej,
e) wskazuje sposoby kontroli wdrażania wyżej wymienionych środków
i działań,
f) definiuje sposób uwzględnienia kosztów wynikających z realizacji
6 Znowelizowane i obowiązujące rozporządzenia weszły w życie w dniu 20 lipca 2004 roku.
Analiza możliwości wprowadzenia w Polsce systemu białych certyfikatów 17
18. Polskie Towarzystwo Certyfikacji Energii
obowiązku w taryfach dostawców energii,
g) wprowadza pojęcie białych certyfikatów i wskazuje tryb otrzymania tych
certyfikatów,
h) przewiduje działania przygotowawcze oraz dalsze działania legislacyjne
związane z wejściem w życie rozporządzenia.
Cele ilościowe redukcji zużycia energii pierwotnej zostały zdefiniowane w Mtoe7
osobno dla dostawców energii elektrycznej i gazu ziemnego (por. Tabela 1.1.) 8
Tab. 1.1. Cele w zakresie oszczędności zdefiniowane we Włoszech.
Lata Energia elektryczna Gaz ziemny
2005 0,10 Mtoe 0,10 Mtoe
2006 0,20 Mtoe 0,20 Mtoe
2007 0,40 Mtoe 0,40 Mtoe
2008 0,80 Mtoe 0,70 Mtoe
2009 1,60 Mtoe 1,40 Mtoe
Kluczowe znaczenie dla kształtu regulacji dotyczącej białych certyfikatów mają
także dwa akty prawne niższego rzędu: Decyzja 103/03 z 18 sierpnia 2003 roku
oraz Decyzja 200/04 z 11 listopada 2004 określające sposób przygotowania,
wdrażania i oceny projektów uprawniających do ubiegania się o „tytuły
efektywności energetycznej” określane mianem białych certyfikatów.
1.2.2. Kształt obligacji zakupowej
1.2.2.1. Podmioty zobowiązane.
Obowiązek wykazywania oszczędności w zakresie zużycia energii ciąży we
Włoszech na dostawcach energii elektrycznej i gazu ziemnego, którzy w dniu
7 Milionach ton paliwa umownego (oleju ekwiwalentnego), paliwo o kaloryczności 10000 kcal/kg,
1toe=41,87 GJ, 1 TWh=0,086 Mtoe
8 Połowa oszczędności powinna zostać osiągnięta w wyniku redukcji zużycia energii elektrycznej
i gazu.
Analiza możliwości wprowadzenia w Polsce systemu białych certyfikatów 18
19. Polskie Towarzystwo Certyfikacji Energii
31 grudnia 2001 roku obsługiwali nie mniej, niż 100 000 klientów. Artykuł
4 rozporządzenia przewiduje jednocześnie, że do 31 grudnia 2005 roku zostaną
wprowadzone regulacje, które określą sposób zastosowania obowiązku wobec
dostawców, którzy w dniu 31 grudnia 2001 roku obsługiwali mniej, niż 100 000
klientów.9
Biorąc pod uwagę kierunki regionalnego i lokalnego planowania energetyczno-
środowiskowego, dostawcy podlegający obowiązkowi określonemu
w rozporządzeniu tworzą roczny plan działalności skierowanych na osiągniecie
wyszczególnionych celów im przydzielonych i przesyłają go zainteresowanym
regionom oraz prowincjom autonomicznym
Działania zaliczone do wykonania obowiązku mogą być realizowane przez
samych dostawców energii, albo przedsiębiorstwa im podlegające.
1.2.2.2. Podmioty uprawnione do otrzymywania białych certyfikatów
Podmioty zobowiązane wskazane w pkt. 1.2.2.1. uzyskują prawo do białych
certyfikatów poświadczających uzyskanie oszczędności w zakresie zużycia energii
w wyniku działań przeprowadzanych własnymi siłami, albo siłami spółek
zależnych, przy czym w każdym przypadku muszą to być działania zdefiniowane
w rozporządzeniu, albo działania, które zostały dopuszczone dodatkowo przez
regiony, albo autonomiczne prowincje.
Do otrzymywania białych certyfikatów w wyniku podjęcia działań służących
poprawie efektywności energetycznej prawo mają także niezależne
przedsiębiorstwa działające w sektorze usług energetycznych (w tym
rzemieślnicze) oraz ich spółki.10
1.2.2.3. Podział kwoty obligacji
Krajowy cel indykatywny zakłada uzyskanie w latach 2005 - 2009 oszczędności
w zużyciu energii pierwotnej na poziomie 2,9 Mtoe.
Cel ten został rozdzielony na dwa rynki objęte obowiązkiem (energia elektryczna
9 Aktualnie brak informacji o objęciu obowiązkiem tego rodzaju podmiotów.
Analiza możliwości wprowadzenia w Polsce systemu białych certyfikatów 19
20. Polskie Towarzystwo Certyfikacji Energii
i gaz - por. Tab. 1.1.) ze wskazaniem rocznych uzysków oszczędności energii
pierwotnej w każdym z tych segmentów.
Poszczególni dostawcy energii obsługujący nie mniej niż 100 000 odbiorców
objęci są obowiązkiem w proporcji do ilości energii sprzedanej odbiorcom
końcowym, liczonej w roku poprzedzającym rok miniony.
1.2.3. Charakter prawny i cechy białych certyfikatów
Białe certyfikaty we Włoszech określane są mianem „tytułów efektywności
energetycznej” Mają samoistne znaczenie prawne i rynkowe. Mogą podlegać
obrotowi rynkowemu w transakcjach dwustronnych, a obrót ten nie podlega
ograniczeniom co do rodzaju rynku (platformy wymiany), typu transakcji
i ograniczeń co do ceny. Misję utworzenia specjalnego rynku dla obrotu białymi
certyfikatami powierzono jednocześnie Gestore del Mercato Elettrico S.p.a.. GME
jest podmiotem powołanym przez włoskiego operatora sieci z misją tworzenia
i operowania rynkami handlu energią elektryczną. GME zarządza rynkiem
hurtowego handlu energią (giełda IPEX), przygotował także rynek handlu
zielonymi certyfikatami. .Platforma handlu zielonymi certyfikatami działa od roku
2004, jednakże dotąd nie przeprowadzono za jej pośrednictwem żadnej transakcji
w zakresie certyfikatów efektywności energetycznej.
Jednostką przeliczeniową certyfikatów jest 1 Mtoe a ich liczba zależy od kwoty
zaoszczędzonej energii finalnej dokonanej w wyniku przeprowadzenia działań
kwalifikowanych, a także projektów ocenianych metodami analitycznymi, albo
prognostycznymi.
1.2.4. Cykl życia certyfikatów
Certyfikaty wydawane są przez Gestore del Mercato Elettrico S.p.a. - wskazanego
jako organizator rynku białych certyfikatów na wniosek podmiotów uprawnionych,
w tym podmiotów zobligowanych, ich spółek zależnych oraz niezależnych
10 Przedsiębiorstwa działające w oparciu o model ESCO.
Analiza możliwości wprowadzenia w Polsce systemu białych certyfikatów 20
21. Polskie Towarzystwo Certyfikacji Energii
instytucji działających w sferze usług energetycznych (ESCO).
Weryfikacja wniosków i projektów leży w gestii Autorità per l'Energia Elettrica e il
Gas11 , który posiada również uprawnienia kontrolne w zakresie zgodności
deklaracji z rzeczywistymi osiągami w zakresie oszczędności.
Certyfikaty ważne są przez cały okres obowiązywania celów wyznaczonych dla
danego okresu obliczeniowego, a więc aktualnie w latach 2005 - 2009. Podmioty
zobligowane rozliczane są z wypełnienia obowiązku corocznie, w ramach podziału
przypadającej na nie kwoty obligacji pięcioletniej.
Do 31 maja każdego roku, począwszy od roku 2006, dostawcy energii przesyłają
Regulatorowi posiadane przez siebie tytuły wypełnienia obligacji za rok ubiegły.
W przypadku niewypełnienia rocznej kwoty obligacji na skalę nie większą niż 50 %
podmioty zobowiązane mogą - bez dodatkowych konsekwencji - uzupełnić
zobowiązanie w kolejnych dwóch latach. Sankcje finansowe stosowane są
w przypadku niewypełnienia obowiązku na skalę większą, niż 50 % obowiązku.
Sankcje określane przez Regulatora są proporcjonalnie większe od szacowanych
nakładów inwestycyjnych, które niezbędne byłyby do uzyskania kwoty
oszczędności.
Przychody z sankcji gromadzone są na wydzielonym Funduszu, z którego środki
przeznaczane są na kampanie informacyjne, promocyjne i uświadamiające
o konieczności racjonalnego zużycia energii.
1.2.5. Kwalifikacja i mierzenie działań prooszczędnościowych
Podstawą ubiegania się o wydanie białych certyfikatów jest przeprowadzenie
działań prowadzących do uzyskania samodzielnie (we własnych instalacjach albo
instalacjach odbiorców końcowych), albo we współpracy z podmiotami trzecimi
(spółkami zależnymi, ESCO, wytwórcami urządzeń, instalatorami albo instytucjami
finansowymi) oszczędności w zużyciu energii pierwotnej.
Kwalifikacji działań dokonuje się na podstawie katalogu wskazanego w Decyzjach
wykonawczych, przy czym mierzenie skali oszczędności może przebiegać
11 Regulator rynku energii elektrycznej i gazu we Włoszech
Analiza możliwości wprowadzenia w Polsce systemu białych certyfikatów 21
22. Polskie Towarzystwo Certyfikacji Energii
z użyciem trzech różnych metod obliczeniowych:
• jako różnicy po wdrożeniu w stosunku do stanu wyjściowego (oczekiwane
oszczędności szacowane na podstawie tablic obliczeniowych),
• zastosowanie metod estymacji w przypadku nowych realizacji, albo braku
danych startowych (estymacja inżynierska, zakładająca pomiary
„w terenie”),
• zastosowanie metody monitorowania efektów programów oszczędności
poprzez bezpośrednie pomiary uzyskanych oszczędności (zużycie energii
„przed” i „po”).12
W każdym przypadku konieczne jest podejście „wykluczające”, wynikające
z konieczności rozgraniczenia efektów wynikających z otoczenia (np. trendy
w zachowaniach konsumenckich) i rzeczywistych efektów działań promujących
efektywność (stosowane w tych przypadkach, kiedy efektywność energetyczna
zależy silnie od czynników zmieniających się w czasie, szczególnie w realizacjach
przemysłowych, np. liczby przepracowanych godzin, warunków klimatycznych, czy
pory roku).
Z tego samego względu zaliczenie działań informacyjnych jako źródła poczynienia
oszczędności może nastąpić jako uzupełnienie działań o charakterze materialnym
i może stanowić podstawę do ubiegania się o 5 % premię w ilości przyznanych
walorów.
Katalog działań uprawniających do ubiegania się o białe certyfikaty w zakresie
energii elektrycznej, w podziale na sektory obejmuje następujące typy działań:
a) sfera obligacji w zakresie zużycia energii elektrycznej (załącznik do aktu
prawnego wprowadzającego obligację dla rynku energii elektrycznej):
12 W przypadku zastosowania metod pomiarowych metodologia powinna być znana na etapie
planowania projektu.
Analiza możliwości wprowadzenia w Polsce systemu białych certyfikatów 22
23. Polskie Towarzystwo Certyfikacji Energii
Poprawa współczynnika mocy
• Poprawa współczynnika mocy przy użytkowaniu końcowym
Silniki elektryczne i ich zastosowanie
• Instalacja elektronicznych systemów regulacji częstotliwości
• Optymalizacja instalacji oraz zarządzania systemami pompowania uruchamianych przez
silniki elektryczne
• Instalacja silników i mechanizmów o wyższej wydajności
• Odzyskiwanie energii w systemach ponownego gazyfikowania naturalnego gazu płynnego.
Systemy oświetlenia
• Instalacja automatycznych systemów włączania, wyłączania oraz regulacji natężenia
(systemy wykrywające ruch, oświetlenia naturalnego, zmierzchowe, itd.)
• Wzrost wydajności publicznych instalacji oświetleniowych
• Instalacja bardziej wydajnych systemów lub części (urządzeń oświetleniowych, zasilaczy,
regulatorów, itp.)
Electricty leaking
• Instalacja urządzeń o niskim zużyciu energii w trybie czuwania albo urządzeń
zmniejszających zużycie energii w trybie czuwania urządzeń już istniejących
• Systemy przełączania na tryb czuwania urządzeń używanych sporadycznie
• Systemy automatycznego wyłączania urządzeń w trybie czuwania
Działania na rzecz użycia bardziej odpowiednich odbiorników energii elektrycznej:
• Działania na rzecz wymiany elektrycznych podgrzewaczy wody (ciepłej wody sanitarnej, lub
zmywarek, pralek, itd.) na urządzenia zasilane innymi źródłami energii albo o wyższej
wydajności, lub poprzez ciepło
Obniżenie zużycia energii elektrycznej dla celów grzewczych
• Instalacja systemów i urządzeń do redukcji zużycia ciepłej wody
Działania na rzecz redukcji zapotrzebowania na energię elektryczną dla klimatyzacji
• Działania na rzecz izolacji termicznej budynków
• Działania na rzecz kontroli promieniowania przenikającego przez powierzchnie szklane
podczas miesięcy letnich ( szyby selektywne, zewnętrzne osłony słoneczne, itd.)
• Zastosowanie technik architektury bioklimatycznej pasywnego ogrzewania słonecznego oraz
chłodzenia pasywnego
• Instalacje kolektorów słonecznych oraz pomp ciepła.
Sprzęt AGD i RTV i urządzenia biurowe o wysokiej efektywności energetycznej
• Wymiana lodówek, pralek, zmywarek, grzejników wody, piecyków, pomp cyrkulacji wody, itd.
na analogiczne produkty o wyższej efektywności energetycznej.
• Instalacja komputerów, drukarek, faksów, itd. O wysokiej efektywności energetycznej
Urządzenia służące do spalania paliw nieodnawialnych
• Działania na rzecz wymiany istniejących urządzeń na wydajniejsze
Działania wymiany innego źródła albo lub przewodnika ciepła na energie elektryczną w przypadkach
odnotowania obniżenia zużycia głównej energii
• Suszenie urządzeniami mikrofalowymi i na częstotliwość radiową
• Fuzja i wypalanie piecykami na przewodnictwo i emisję promieniowania
• Urządzenia ponownej kwalifikacji termodynamicznej pary wodnej poprzez sprzężenie
mechaniczne
Klimatyzacja środowisk i odzyskiwanie energii w budynkach klimatyzowanych za pomocą źródeł
energii nieodnawialnych
Analiza możliwości wprowadzenia w Polsce systemu białych certyfikatów 23
24. Polskie Towarzystwo Certyfikacji Energii
• Działania na rzecz izolacji termicznej budynków
• Zastosowanie technik architektury bioklimatycznej, pasywnego ogrzewania słonecznego oraz
chłodzenia pasywnego
• Klimatyzowanie bezpośrednio przez ciepło z kogeneracji
• Kogenerowanie i systemy mikrogenerowania określone przez Organ zajmujący się energią
elektryczną
i gazem
• Systemy potrójnego generowania i poczwórnego generowania
• System ogniw paliwowych
• Instalacja pomp cieplnych elektrycznych lub gazowych z funkcją ogrzewania lub chłodzenia,
w nowo budowanych budynkach oraz remontowanych posiadających współczynnik
rozpraszania objętościowego przez powłokę budowlaną, Cd, niższy od ustalonych limitów,
w celu stopni na dzień w miejscach, w następnej tabelce 1, i które spełniają ewentualne
kolejne wymogi określone przez artykuł 5, ustęp 6
• Systemy zarządzania na odległość
• Systemy termoregulacji oraz mierzenia ciepła dla instalacji ogrzewania centralnego
• Użycie ciepła z odzysku
Montaż instalacji służących podnoszenia wartości odnawialnych źródeł przy użytkownikach
końcowych
• Zastosowanie instalacji na biomasę do produkcji ciepła;
• Zastosowanie kolektorów słonecznych do produkcji ciepłej wody
• Użycie ciepła geotermicznego o niskiej temperaturze oraz ciepła z instalacji kogenerujących,
geotermicznych lub zasilanych przez produkty roślinne i odpady organiczne i nieorganiczne,
do ogrzewania środowisk i do dostarczania energii w zastosowaniach cywilnych.
• Zastosowanie instalacji generujących energię ze światła o mocy elektrycznej niższej od 20
kW
Pojazdy napędzane prądem oraz gazem naturalnym
• Działania na rzecz popularyzacji pojazdów drogowych napędzanych prądem oraz gazem
naturalnym
Szkolenie, informowanie, promowanie i uświadamianie
• Kampanie szkoleniowe, informacyjne, promocyjne i uświadamiające użytkowników
końcowych mające na cel redukcję zużycia
b) sfera obligacji w zakresie zużycia gazu ziemnego (załącznik do aktu
prawnego wprowadzającego obligację dla rynku gazu)
Urządzenia służące do spalania paliw nieodnawialnych
• Działania na rzecz wymiany istniejących urządzeń na wydajniejsze
Redukcja zużycia gazu dla celów grzewczych
• Instalacja systemów i produktów na rzecz redukcji zużycia gazu dla podgrzewania wody
Klimatyzacja środowisk oraz odzysk ciepła w budynkach klimatyzowanych za pomocą źródeł energii
nieodnawialnych.
• Działania na rzecz izolacji termicznej budynków
• Działania na rzecz kontroli promieniowania przenikającego poprzez powierzchnie szklane
podczas miesięcy letnich. (szkła selektywne, zewnętrzne osłony słoneczne, itd.)
• Zastosowanie technik architektury bioklimatycznej, pasywnego ogrzewania słonecznego oraz
chłodzenia pasywnego
• Klimatyzowanie bezpośrednio przez ciepło z kogeneracji
• Kogenerowanie i systemy mikrogenerowania określone przez Organ zajmujący się energią
Analiza możliwości wprowadzenia w Polsce systemu białych certyfikatów 24
25. Polskie Towarzystwo Certyfikacji Energii
elektryczną i gazem
• Systemy potrójnego generowania i poczwórnego generowania
• System ogniw paliwowych
• Systemy zarządzania na odległość
• Systemy termoregulacji oraz mierzenia ciepłą dla instalacji ogrzewania centralnego
• Użycie ciepła z odzysku
Odzysk energii
• Odzyskiwanie energii w obrębie sieci gazowej
Poprawka współczynnika mocy
• Poprawa współczynnika mocy przy użytkowaniu końcowym
Silniki elektryczne i ich zastosowanie
• Instalacja elektronicznych systemów regulacji częstotliwości
• Optymalizacja instalacji oraz zarządzania systemami pompowania uruchamianych przez
silniki elektryczne
• Instalacja silników i mechanizmów o wyższej wydajności
• Odzyskiwanie energetyczne w systemach ponownego gazyfikowania naturalnego gazu
płynnego.
Systemy oświetlenia
• Instalacja automatycznych systemów włączania, wyłączania oraz regulacji natężenia
(systemy wykrywające ruch, oświetlenia naturalnego, zmierzchowe, itd.)
• Wzrost wydajności publicznych instalacji oświetleniowych
• Instalacja bardziej wydajnych systemów lub części (urządzeń oświetleniowych, zasilaczy,
regulatorów, itd.)
Electricity leaking
• Instalacja urządzeń o niskim zużyciu energii w trybie czuwania albo urządzeń
zmniejszających zużycie energii w trybie czuwania urządzeń już istniejących
• Systemy przełączania na tryb czuwania urządzeń używanych sporadycznie
• Systemy automatycznego wyłączania urządzeń w trybie czuwania
Działania wymiany innego źródła albo lub przewodnika ciepła na energie elektryczną w przypadkach
odnotowania obniżenia zużycia energii
• Suszenie urządzeniami mikrofalowymi i na częstotliwość radiową
• Fuzja i wypalanie piecykami na przewodnictwo i emisję promieniowania
• Urządzenia ponownego użycia termodynamicznej pary wodnej poprzez sprzężenie
mechaniczne (kondensacja)
Zastosowania w których użycie gazu gazu jest bardziej wydajne od innych źródeł albo przewodników
ciepła
• Działania na rzecz wymiany elektrycznych podgrzewaczy wody na urządzenia zasilane
gazem naturalnym
Sprzęt AGD i RTV i urządzenia biurowe o wysokiej wydajności
• Wymiana lodówek, pralek, zmywarek, grzejników wody, piecyków, pomp cyrkulacji wody, itd.
na analogiczne produkty o wyższej wydajności.
• Instalacja komputerów, drukarek, faksów, itd. o wysokiej wydajności
Działania na rzecz redukcji zapotrzebowania na energię elektryczną dla klimatyzacji
• Działania na rzecz izolacji termicznej budynków
Analiza możliwości wprowadzenia w Polsce systemu białych certyfikatów 25
26. Polskie Towarzystwo Certyfikacji Energii
• Działania na rzecz kontroli promieniowania przenikającego przez powierzchnie szklane
podczas miesięcy letnich (szyby selektywne, zewnętrzne osłony słoneczne, itd.)
• Zastosowanie technik architektury bioklimatycznej pasywnego ogrzewania słonecznego oraz
chłodzenia pasywnego
• Systemy klimatyzacyjne pochłaniające
• Instalacja pomp cieplnych elektrycznych lub gazowych z funkcją ogrzewania lub chłodzenia,
w nowo budowanych budynkach oraz remontowanych posiadających współczynnik
rozpraszania objętościowego przez powłokę budowlaną, Cd, niższy od ustalonych limitów,
w celu stopni na dzień w miejscach, w następnej tabelce 1, i które spełniają ewentualne
kolejne wymogi określone przez artykuł 5, ustęp 6
• Instalacje energetyki słonecznej używające maszyny oziębiające na pochłanianie także
odwracalne na pompę cieplną.
Szkolenie, informowanie, promowanie i uświadamianie
• Kampanie szkoleniowe, informacyjne, promocyjne i uświadamiające użytkowników
końcowych mające na celu redukcję zużycia
Pojazdy napędzane prądem oraz gazem naturalnym
• Działania na rzecz popularyzacji pojazdów drogowych napędzanych prądem oraz gazem
naturalnym
Każde z działań wymienionych w katalogu jest opisane pod względem
następujących parametrów:
1. Charakterystyka działania, w tym:
• sektor zastosowania (np. mieszkalny),
• wskazanie odnośnika w załączniku rozporządzenia definiującego
obowiązek,
• szczegółowa typologia zastosowania,
• typ zastosowania (np. oświetlenie wewnętrzne i zewnętrzne).
2. Kalkulacja oszczędności energii pierwotnej, w tym:
• fizyczna jednostka odniesienia (np. kompaktowa lampa
fluorescencyjna),
• skala oszczędności przypadająca na jednostkę,
• dodatkowe zastrzeżenia i instrukcje obliczeniowe.
3. Wskazanie odpowiedniej normy technicznej, do której dostosowanie
warunkuje prawo ubiegania się o certyfikaty.
Analiza możliwości wprowadzenia w Polsce systemu białych certyfikatów 26
27. Polskie Towarzystwo Certyfikacji Energii
1.2.6. Rola Regulatora i innych czynników rządowych w systemie
Autorità per l'Energia Elettrica e il Gas - włoski Regulator narodowy - wypełnia
w systemie następujące zadania:
a) zbiera informacje o wielkości sprzedaży energii odbiorcom końcowym za
rok ubiegły, na podstawie czego definiowane są roczne wielkości obligacji
zakupowej dla poszczególnych podmiotów;
b) ustala wartości przeliczeniowe dla ustalenia uniwersalnej wartości
uzyskanej oszczędności energetycznej (Mtoe): konwersja GJ/toe, kWh/toe,
c) przyjmuje wnioski o przyznanie białych certyfikatów oraz weryfikuje ich
poprawność, w tym załączoną dokumentację,
d) przygotowuje i publikuje zasady dotyczące przygotowania, wykonania
i końcowej oceny projektów energetycznych, biorąc przy tym pod uwagę
wymogi wynikające z konieczności promowania konkurencji, postępu
technologicznego oraz ochrony najmniej zamożnych,
e) opracowuje i zatwierdza zasady, na podstawie których dokonuje się oceny
wielkości oszczędności energii oraz wybiera podmiot albo podmioty, które
dokonują kontroli na wybranej próbie podmiotów,
f) konsultuje swoje działania z Administracją Regionów i Autonomicznych
Prowincji,
g) ustala zasady ujęcia kosztów związanych z ograniczeniem zużycia energii
elektrycznej i gazu (możliwe częściowo w taryfach za przesył i dystrybucję
energii),
h) podaje do publicznej wiadomości stopień wypełnienia obligacji zakupowej
za rok poprzedni (jako relację ilości wydanych certyfikatów i wielkości
sprzedaży energii),
i) umarza tytuły efektywności otrzymane do 31 maja każdego roku od
zobligowanych dostawców oraz weryfikuje stopień wypełnienia obowiązku
Analiza możliwości wprowadzenia w Polsce systemu białych certyfikatów 27
28. Polskie Towarzystwo Certyfikacji Energii
zakupowego w tym względzie,
j) nakłada sankcje i informuje o tym władze Regionów i odpowiednie
Ministerstwa oraz Zarządcę rynku energii.
1.2.7. Informacje uzupełniające
Należy podkreślić, że aby działania prooszczędnościowe umożliwiły wnioskowanie
o białe certyfikaty, konieczne jest spełnienie dodatkowego warunku, a mianowicie
zastosowania odpowiednich komponentów i urządzeń, których typy wskazuje
Rozporządzenie z dnia 20 lipca 2004 roku. Wymóg dotyczy:
a) generatorów ciepła określonych przez rozporządzenie Prezydenta
Republiki z 15 listopada 1996, nr 660: „muszą być oznaczone czterema
gwiazdkami wydajności energetycznej oraz być zatwierdzone jako zgodnie
z tym, co przewiduje samo rozporządzenie;
b) generatorów ciepła zasilanych biomasą pochodzenia roślinnego o mocy
nominalnej niższej od 300 kW: muszą odznaczać się wydajnością zgodną
z klasą 3 normy EN303-5; generatory ciepła zasilane przez biomasy
pochodzenia roślinnego o mocy nominalnej wyższej od 300 kW muszą
odznaczać się wydajnością wyższą od 82%; generatory ciepła zasilane
biomasą pochodzenia roślinnego muszą odznaczać się emisją zgodną
z limitami wyznaczonymi przez załącznik III rozporządzenia Premiera
z 8 marca 2002 i późniejsze uaktualnienia”;
c) urządzeń domowych określonych rozporządzeniem Prezydenta Republiki
z 9 marca 1998,nr 107, oraz kolejne odpowiednie rozporządzenie: „muszą
zostać zakwalifikowane do klasy A oraz zatwierdzone zgodnie z tymi
rozporządzeniami”;
d) produktów, urządzeń albo komponentów instalacji użytych w ramach
działalności określonych w rozporządzeniu Ministra przemysłu, handlu
i rzemiosła z 2 kwietnia 1998 opatrzonym tytułem „Tryby zatwierdzania
charakterystyk i cech energetycznych budynków oraz instalacji do nich
podłączonych”, do których niemożliwe jest zastosowanie tego, co
Analiza możliwości wprowadzenia w Polsce systemu białych certyfikatów 28
29. Polskie Towarzystwo Certyfikacji Energii
przewidziane przez wyżej wymienione: „muszą zostać zatwierdzone, co do
zgodności z tymże rozporządzeniem”;
e) charakterystyk oraz cech energetycznych wszystkich innych produktów,
urządzeń albo komponentów instalacji, co do których niemożliwe jest
zastosowanie przewidzianych wyżej przepisów: „muszą być zatwierdzone
przez organy zatwierdzające produkty, akredytowane w jednym z krajów
Unii Europejskiej, lub określone przez badania wykonane w jednym
z laboratoriów uniwersyteckich wpisanym do rejestru laboratoriów
określonym przez artykuł 4 prawa z dnia 17 lutego 1982, nr 46, stosując,
w trybie priorytetowym, jedną z procedur przewidzianych przez normy
(...)”.
1.2.8. Ocena rozwiązania
Cechą charakterystyczną rozwiązania włoskiego jest uchwalenie odrębnych aktów
prawnych w odniesieniu do rynku energii elektrycznej i gazu. Skutkuje to
podejściem „mediowym” także do katalogów działań, które wylistowują działania
i tablice obliczeniowe pomocne w przygotowaniu wniosków o przyznanie
certyfikatów. Rozwiązanie włoskie opiera się na modelu bottom-up i jest bardzo
podobne do rozwiązania francuskiego. Nie odwołuje się przy tym do oszczędności
czynionych przez klientów, ale nakłada obowiązek udowadniania faktu
przeprowadzenia działań prooszczędnościowych, jako wyniku działań własnych
dostawców, zależnych podmiotów, albo współpracy z usługodawcami na rynku
energii (ESCO). W tym kontekście system francuski wydaje się mniej precyzyjny
w kontekście sposobu udowodnienia wpływu dostawcy na uzyskanie
oszczędności „u klienta.”
Analiza możliwości wprowadzenia w Polsce systemu białych certyfikatów 29
30. Polskie Towarzystwo Certyfikacji Energii
1.3. Białe certyfikaty w Wielkiej Brytanii
1.3.1. Podstawy prawne systemu
Zagadnienie efektywności energetycznej z uwagi na swą złożoność wymagało
zastosowania wielu instrumentów natury regulacyjnej, zachęt podatkowych,
programów wsparcia oraz działań na rzecz zwiększenia świadomości i stanu
wiedzy w celu przezwyciężenia barier na drodze do zmian/poprawy. W związku
z tym Rząd wdrożył pakiet polityk i działań obejmujących:
• Obowiązek na rzecz Efektywności Energetycznej (Energy Efficiency
Commitment), zobowiązanie nałożone na dostawców energii w celu
zwiększenia efektywności energetycznej w grupie gospodarstw
domowych13,
• Podwyższone wymagania dotyczące regulacji budowlanych oraz
standardów produktów,
• Porozumienia na rzecz Przeciwdziałania Zmianom Klimatu (The
Climate Change Agreements), w ramach których uprawnione podmioty
mogą uzyskać 80% zniżki w wysokości Podatku od Zmian Klimatycznych
(Climate Change Levy, CCL) w zamian za osiągnięcie celów w zakresie
zmniejszenia zużycia energii oraz emisji dwutlenku węgla,
• Finansowanie Funduszu Węglowego (the Carbon Trust) oraz Funduszu
Oszczędności Energetycznych (the Energy Saving Trust) zorientowanych
na dostarczanie usług/rozwiązań efektywnego zarządzania energią
w grupie gospodarstw domowych, podmiotów gospodarczych oraz
sektorze publicznym,
• Wsparcie dla rozwiązań zapewniających lepszą informację dla
13
Jest to naczelny akt prawny dotyczący realizacji oszczędności energetycznych w grupie gospodarstw
domowych wprowadzony na mocy Rozporządzeniem Sekretarza Stanu13 w 2002 roku.
Analiza możliwości wprowadzenia w Polsce systemu białych certyfikatów 30
31. Polskie Towarzystwo Certyfikacji Energii
konsumentów energii w tym między innymi inteligentne opomiarowanie,
rozszerzone rachunki za energię oraz
• Działania informacyjne prowadzone poprzez Fundusz Węglowego,
Fundusz Oszczędności Energetycznych oraz Inicjatywę Informacyjną na
rzecz Przeciwdziałania Zmianom Klimatu.
Na mocy Ustawy o Zrównoważonej Energii (Sustainable Energy Act 2003) Rząd
jest zobowiązany do osiągnięcia oszczędności energetycznych na poziomie 3,5
miliona ton dwutlenku węgla w sektorze gospodarstw domowych w Anglii, poprzez
działania na rzecz poprawy efektywności energetycznej. Kolejny cel został
wyznaczony przez Ustawę Mieszkaniową (Housing Act 2004), która nakłada na
Sekretarza Stanu podjęcie kroków w celu poprawy krajowej efektywności
energetycznej co najmniej o 20% do roku 2010 w relacji do roku bazowego 2000.
Pomimo, że realizacja tych dwóch celów jest monitorowana i oceniana z użyciem
odmiennych metod pomiaru to jednak obydwa cele skutkują podobnym wynikiem
w zakresie poprawy standardów energetycznych gospodarstw domowych.
Tab. 1.2. Podział celu w zakresie unikania emisji CO2 do 2010 r.
a) Gospodarstwa domowe Mln ton CO2 na rok do 2010 r.
Przepisy budowlane (mieszkalnictwo) 1.5
Obligacja na rzecz Efektywności Energetycznej, 1,89-2,19
Front Ocieplenia 0,4
Inne działania 0,2
Łącznie 4,8
b. Podmioty gospodarcze i sektor publiczny Mln ton CO2 na rok do 2010 r.
Porozumienia na rzecz Przeciwdziałania Zmianom
Klimatu
2,9
Fundusz Węglowy 1,1
Przepisy budowlane ( nie dotyczące mieszkalnictwa) 0,6
Sektor publiczny 0,3
Łącznie 5,4
Suma łączna (a+b) 10,2
Analiza możliwości wprowadzenia w Polsce systemu białych certyfikatów 31
32. Polskie Towarzystwo Certyfikacji Energii
Obowiązek na rzecz Efektywności Energetycznej a Polityka Energetyczna Wielkiej
Brytanii
Biała Księga Energetyczna z 2003 r. (the 2003 Energy White Paper) wyznacza
cztery główne cele brytyjskiej polityki energetycznej:
• wejście na ścieżkę umożliwiającą redukcję emisji dwutlenku węgla-
głównej przyczyny ocieplenia klimatu-o 60% do 2050 roku z istotną
poprawą do roku 2020,
• zapewnienie niezawodności dostaw energii,
• promocja konkurencyjnych rynków w Wielkiej Brytanii i poza jej granicami,
oraz
• zapewnienie adekwatnego i przystępnego ogrzewania każdego domu
w Wielkiej Brytanii
W Białej Księdze przyznano zagadnieniu efektywności energetycznej kluczową
rolę, konstatując, iż „najtańszym, najczystszym i najbezpieczniejszym sposobem
realizacji celów polityki energetycznej jest zmniejszenie zużycia energii”.
Zakłada się, iż połowa redukcji emisji CO2 wynikających z Programu
Przeciwdziałania Zmianom Klimatu będzie pochodzić z działań na rzecz poprawy
efektywności, z czego połowa będzie osiągnięta w grupie gospodarstw
domowych.
1.3.2. Kształt obligacji zakupowej
1.3.2.1. Podmioty zobowiązane
Obowiązkiem uzyskania efektywności energetycznej w zakresie zużycia przez
konsumentów węgla, gazu płynnego oraz oleju jest objęty każdy dostawca energii
elektrycznej lub dostawca gazu, który zapewnia dostawy do co najmniej 50.000
Analiza możliwości wprowadzenia w Polsce systemu białych certyfikatów 32
33. Polskie Towarzystwo Certyfikacji Energii
klientów krajowych (włączając w to klientów obsługiwanych przez spółkę
holdingową oraz spółki córki takiej spółki holdingowej).
Klientem krajowym jest właściciel lub zamieszkujący pomieszczenia mieszalne
w Wielkiej Brytanii, któremu jest dostarczana energia elektryczna lub gaz w całości
lub głównie na potrzeby mieszkaniowe.
1.3.2.2. Podmioty uprawnione do otrzymania białych certyfikatów
Podmioty zobligowane uzyskują prawo do zaliczania oszczędności
energetycznych będących wynikiem działań kwalifikowanych określonych
w Rozporządzeniu oraz regulacjach wykonawczych wydawanych przez
Regulatora podjętych w grupie klientów końcowych,.
Dostawcy nie są zobligowani do osiągania oszczędności energetycznych
wyłącznie w grupie własnych odbiorców.
1.3.2.3. Podział kwoty obligacji
Ustawodawca dokonuje przydziału celu z uwzględnieniem następujących
kryteriów:
• krajowego celu ogólnego, określonego w Rozporządzeniu Obowiązek na
rzecz Efektywności Energetycznej
• liczby klientów krajowych obsługiwanych przez dostawców na dzień
31 grudnia 2004 r. ,
• liczby klientów krajowych obsługiwanych przez danego dostawcę na
dzień 31 grudnia 2004 r. ,
• czasu dostępnego na realizację celu.
Aby wypełnić nałożony obowiązek dostawca musi osiągnąć ostatni cel w zakresie
efektywności energetycznej określony dla niego przez Regulatora (OFGEM ) do
31 marca 2008 r.
Analiza możliwości wprowadzenia w Polsce systemu białych certyfikatów 33
34. Polskie Towarzystwo Certyfikacji Energii
Formuła dla określania przez Regulatora (OFGEM) celu indywidualnego na rok
2005:
CI = (SC/TC ) x 130
SC - liczba klientów domowych danego podmiotu zobligowanego wg. stanu na
31 grudnia 2004
TC - łączna liczba klientów domowych obsługiwanych przez wszystkie podmioty
zobligowane wg. stanu na 31 grudnia 2004
W trzecim okresie Obowiązku ogólny cel krajowy w zakresie promocji poprawy
efektywności energetycznej w odniesieniu do klientów krajowych dotyczy okresu
od 1 kwietnia 2005 do 31 marca 2008 i wynosi 130 TWh .
1.3.3. Charakter prawny i cechy białych certyfikatów
• mają charakter niematerialny i istnieją w postaci zapisu elektronicznego
w rejestrze prowadzonym przez Regulatora.
• nie są wystandaryzowane (minimalną wielkością wynikającą z specyfikacji
technicznej jest 1 kWh uzyskanych oszczędności po uwzględnieniu
współczynników korygujących)
• mogą być przedmiotem obrotu ale po uzyskaniu pisemnej zgody
Regulatora
• nie ma prawnie zdefiniowanej, regulowanej platformy obrotu certyfikatami
• wysokość opłaty karnej za niewypełnienie obowiązku jest ustalana
w drodze decyzji administracyjnej
Analiza możliwości wprowadzenia w Polsce systemu białych certyfikatów 34
35. Polskie Towarzystwo Certyfikacji Energii
1.3.4. Cykl życia certyfikatów
Istnieje możliwość przeniesienia oszczędności uzyskanych w okresie bieżącej
obligacji do rozliczenia w okresie następnej obligacji.
Ponieważ każdy okres obligacji obejmuje trzy kolejne lata cykl życia certyfikatu
określa się na 6 lat lub dwie obligacje.
1.3.5. Kwalifikacja i mierzenie działań prooszczędnościowych
Cel dostawcy musi zostać osiągnięty poprzez poprawę efektywności
energetycznej uzyskaną poprzez kwalifikowane działania, gdzie przynajmniej 50%
łącznej poprawy efektywności energetycznej jest uzyskiwana w odniesieniu do
klientów krajowych z grupy priorytetowej.
Grupa priorytetowa obejmuje osoby, które:
• uzyskują przynajmniej jedną z takich korzyści jak zasiłki lokalne, dodatek
mieszkaniowy, zasiłek dochodowy
• uzyskują przynajmniej jedną z takich korzyści jak kredyt podatkowy na
dzieci, kredyt dla poszukujących pracy oraz które osiągają dochód roczny
14.600 GBP lub mniej
Ustawodawca:
• zatwierdza działania o których został poinformowany jeśli działania te
będą promować poprawę efektywności energetycznej w odniesieniu do
klientów krajowych, oraz określa jaką wielkość oszczędności
energetycznej można powiązać z tym działaniem
• po uzyskaniu informacji określa czy działanie promuje takie oszczędności
a jeśli tak to określa jaką wielkość oszczędności energetycznej można
powiązać z tym działaniem oraz informuje o tym dostawcę.
Promocję dostaw do pomieszczeń mieszkalnych:
Analiza możliwości wprowadzenia w Polsce systemu białych certyfikatów 35
36. Polskie Towarzystwo Certyfikacji Energii
• energii elektrycznej wytwarzanej w jednostce wytwórczej, która działa
w celu wytwarzania ciepła lub efektu chłodzącego w połączeniu z energią
elektryczną,
• ciepła wytwarzanego w powiązaniu z energią elektryczną lub parą
wytwarzaną (lub ogrzewanego powietrza lub wody) z tego ciepła lub
• gazu przeznaczonego do efektu chłodzącego produkowanego
w połączeniu z energią elektryczną traktuje się również jako promocję
poprawy efektywności energetycznej.
Dostawcom przyznawane są oszczędności energetyczne realizowane według
schematu działań na bazie ex-ante.
Regulator dokonuje oceny poprawy efektywności energetycznej określanej
w kilowatogodzinach wystandaryzowanego nośnika energii dyskontowanych
okresem realizacji oszczędności w odniesieniu do kwalifikowanego działania
w odniesieniu do:
• - poprawy efektywności energetycznej w odniesieniu do klienta krajowego
• - oczekiwanego okresu realizacji poprawy
• - poprawy efektywności energetycznej realizowanej u klienta krajowego
z Grupy Priorytetowej
Wystandaryzownie nośnika energii paliwa oznacza iż w odniesieniu do każdej
uzyskanej oszczędności energetycznej, liczba kilowatogodzin oszczędności
energetycznych jest pomnożona przez:
• 0,557 gdy źródłem energii jest węgiel
• 0,801 gdy źródłem energii jest energia elektryczna
• 0,353 gdy źródłem energii jest gaz
Analiza możliwości wprowadzenia w Polsce systemu białych certyfikatów 36
37. Polskie Towarzystwo Certyfikacji Energii
• 0,464 gdy źródłem energii jest olej
Regulator może zakwalifikować poprawę efektywności energetycznej, która jest
o 50% wyższa od standardowo kwalifikowanej jeżeli jest ona osiągana poprzez:
• - usługę energetyczną (energy service action), zakładając, że realizacja
tej usługi przyczyni się do realizacji nie mniej niż 5% i nie więcej niż 10%
celu podmiotu zobligowanego
• - działania innowacyjne (innovative action), zakładając, że podjęcie tych
działań przyczyni się do realizacji nie mniej niż 5% i nie więcej niż 10%
celu podmiotu zobligowanego
Przez usługę energetyczną rozumie się kwalifikowane działania realizowane na
mocy umowy pomiędzy dostawcą a klientem krajowym, która ma na celu
osiągnięcie poprawy efektywności energetycznej w pomieszczeniach
mieszkalnych o co najmniej 13%, i wymaga od dostawcy:
• - dokonania audytu energetycznego pomieszczeń
• - zaoferowania klientowi możliwości pokrycia kosztów działań
kwalifikowanych w ratach
1.3.6. Rola regulatora i innych czynników rządowych w systemie
Proces administrowania Obligacją powierzono Regulatorowi (OFGEM), który
posiada uprawnienia do:
• określenia celów indywidualnych dla poszczególnych podmiotów
zobligowanych
• decydowania o kwalifikowalności działań podejmowanych przez podmioty
zobligowane
• decydowania o wielkości oszczędności uzyskiwanych w wyniku działań
Analiza możliwości wprowadzenia w Polsce systemu białych certyfikatów 37
38. Polskie Towarzystwo Certyfikacji Energii
podejmowanych przez podmioty zobligowane
• wydawania pisemnych zgód dostawcom sprzedającym osiągnięte
oszczędności innym podmiotom zobligowanym
• wydawania pisemnych zgód dostawcom sprzedającym część lub całość
ich celu wynikającego z nałożonego obowiązku innym podmiotom
zobligowanym
1.3.7. Informacje uzupełniające
• dostawcy nie są zobligowani do osiągania oszczędności wyłącznie
w grupie własnych odbiorców
• dostawcy mają możliwość wyboru szeregu działań dla realizacji celu
• dostawcy nie są zobligowani do przeznaczenia określonych środków
finansowych na realizację celu
Pierwsza faza Obowiązku obejmowała okres od 2002 do 2005 roku , druga faza
obejmuje okres od 2005 do 2008 rok (EEC2).Rząd przedstawił już propozycje
dotyczące trzeciej fazy Obowiązku na lata 2008-2011, jednakże cele na ten okres
nie zostały jeszcze zdefiniowane.
1.3.8. Ocena rozwiązania
Uwzględniając wcześniej stosowane ustawowe rozwiązania obligatoryjne
w obszarze efektywności energetycznej system brytyjski cechuje się najdłuższym
okresem stosowania spośród modeli europejskich.
Niezwykle istotną kwestią jest zadanie socjalne systemu jakim jest silna orientacja
na realizację działań kwalifikowanych w obszarze gospodarstw domowych
o niskim dochodzie. Skutkuje to wyższymi kosztami prowadzenia działań u tej
grupy klientów, którzy w zasadzie nie posiadają zdolności do współfinansowania
działań oszczędnościowych. O ile udział gospodarstw domowych spoza Grupy
Priorytetowej w współfinansowaniu kwalifikowanych działań podejmowanych przez
Analiza możliwości wprowadzenia w Polsce systemu białych certyfikatów 38
39. Polskie Towarzystwo Certyfikacji Energii
zobligowane podmioty kształtuje się szerokich granicach 80-90%, o tyle
gospodarstwa domowe z Grypy Priorytetowej uzyskują 80-100% dofinansowania
ze strony podmiotów zobligowanych.
Istotną rolę w systemie odgrywa Regulator, który akredytuje działania
kwalifikowane podejmowane przez podmioty zobligowane, prowadzi rejestr
akredytowanych oszczędności energetycznych oraz aprobuje obrót
oszczędnościami oraz zobowiązaniami pomiędzy podmiotami zobligowanymi.
Doświadczenia z pierwszego okresu obowiązywania obligacji (EEC1 2002-2005)
pokazują, że w ramach elastycznego systemu, zobligowane podmioty antycypując
wzrost kosztów działań kwalifikowanych w kolejnych okresach Obowiązku,
wygenerowały blisko 40% nadwyżkę oszczędności do rozliczenia w kolejnym
okresie. Podobnie jak w systemie zielonych certyfikatów tak i w tym systemie
podwyższanie celu obligatoryjnego na poziomie krajowym stymuluje wzrost
nakładów inwestycyjnych.
Analiza możliwości wprowadzenia transparentnego białego certyfikatu
w określonych warunkach systemowych wykazała przewagę dotychczasowych
rozwiązań.
W tabelach 1.3 i 1.4 przedstawiono dane dotyczące oszczędności energii
uzyskane przez podmioty zobligowane w podziale na lata, zastosowane środki
oraz grupy gospodarstw domowych w latach 2002-2005 w TWh.
Analiza możliwości wprowadzenia w Polsce systemu białych certyfikatów 39
40. Polskie Towarzystwo Certyfikacji Energii
Tabela 1.3.Oszczędności energii w podziale na lata, zastosowane środki oraz
grupy gospodarstw domowych w latach 2002-2005 w TWh.
Oszczędności energii osiągnięte w Oszczędności energii osiągnięte w Oszczędności energii osiągnięte w
pierwszym roku Obowiązku(2002- drugim roku Obowiązku (2003- trzecim roku Obowiązku (2004-
2003) 2004) 2005)
Grupa Pozostała Grupa Pozostała Grupa Pozostała
Środki Łącznie Łącznie Łącznie
Priorytetowa Grupa Priorytetowa Grupa Priorytetowa Grupa
Oświetlenie 5,0 5,3 10,3 7,1 10,0 17,1 10,8 10,3 21,1
Ogrzewanie 0,2 1,0 1,2 1,0 1,5 2,5 1,5 2,5 4,0
Ocieplanie 2,6 0,8 3,4 4,7 2,4 7,1 7,1 3,4 10,5
Urządzenia 0,2 2,0 2,2 0,9 2,6 3,5 1,1 2,9 4,0
Łącznie 8,0 9,1 17,1 13,7 16,5 30,2 20,5 19,1 39,6
Tabela 1.4 Oszczędności energii w podziale na zastosowane środki oraz grupy
gospodarstw domowych w latach 2002-2005 w TWh.
Oszczędności energii osiągnięte w
całym okresie Obowiązku (2002-
2005)
Grupa Pozostała
Środki Łącznie
Priorytetowa Grupa
Oświetlenie 22,9 25,6 48,5
Ogrzewanie 2,7 5,0 7,7
Ocieplanie 14,4 6,6 21,0
Urządzenia 2,2 7,5 9,7
Łącznie 42,2 44,7 86,9
Analiza możliwości wprowadzenia w Polsce systemu białych certyfikatów 40
41. Polskie Towarzystwo Certyfikacji Energii
1.4. Białe certyfikaty w Australii (Nowa Południowa Walia)
1.4.1. Podstawy prawne.
Zasady działania systemu regulują następujące akty prawne:
• Ustawa o Dostawach Energii Elektrycznej (w zakresie o Redukcji Emisji
Gazów Cieplarnianych 2002)
• Rozporządzenie o Dostawach Energii Elektrycznej (w zakresie o Redukcji
Emisji Gazów Cieplarnianych 2002),Rozporządzenie o Systemie
Certyfikatów Unikniętych Emisji 2003
• Zarządzenia: pięć głównych zarządzeń wydanych przez Departament
Energii, Przedsiębiorstw Energetycznych dotyczące Wypełnienia
Obowiązku, Wytwarzania, Unikania po Stronie Popytowej, Certyfikaty
Unikniętych Emisji przez Dużych Użytkowników , Przechwytywanie Emisji
1.4.2. Kształt obligacji zakupowej.
W styczniu 2003 system rozpoczął funkcjonowanie w nowym, zmienionym
kształcie System unikania Emisji Nowej Południowej Walii (New South Wales
Greehouse Gas Abatement Scheme).
W ramach systemu dostawcy energii elektrycznej oraz inne podmioty (tzw.
uczestnicy referencyjni – benchmark participants) zobowiązani są do nie
przekraczania określonych poziomów referencyjnych (benchmark levels)
w zakresie redukcji emisji gazów cieplarnianych.
Emisje ponad poziom referencyjny mogą być rozliczane przez przedstawienie do
umorzenia certyfikatów unikniętych emisji. Zgodnie z logiką systemów unikania
emisji wykonanie obowiązku może być wynikiem podjęcia określonych działań
kwalifikowanych bądź też nie podejmowania określonych działań gospodarczych.
Analiza możliwości wprowadzenia w Polsce systemu białych certyfikatów 41
42. Polskie Towarzystwo Certyfikacji Energii
1.4.2.1. Podmioty zobowiązane.
Do grupy uczestników referencyjnych należą:
• dostawcy energii elektrycznej, którzy posiadają licencje Nowej
Południowej Walii
• klienci rynkowi, którzy pobierają energię bezpośrednio z sieci
Australijskiego Krajowego Rynku Energii Elektrycznej
• wytwórcy energii elektrycznej, którzy posiadają kontrakty na dostawę
energii elektrycznej do dużych klientów na terenie Nowej Południowej
Walii
• duzi klienci zużywający energię elektryczną na terenie Nowej Południowej
Walii, którzy wyrażą wolę uczestnictwa w systemie (alternatywnie
obowiązek ten wypełni dostawca)
Do grupy dużych klientów kwalifikują się klienci, którzy zużywają:
• 100 GWh lub więcej energii elektrycznej w jednym stanie Nowej
Południowej Walii lub
• 100 GWh lub więcej energii elektrycznej w więcej niż jednym stanie
Nowej Południowej Walii, przy czym zużycie w przynajmniej jednym
stanie wynosi co najmniej 50 GWh w roku poprzedzającym wybór na
Uczestnika Referencyjnego lub gdy Regulator spodziewa się, iż takie
zużycie zostanie odnotowane w roku, w którym wybór dojdzie do skutku.
1.4.2.2. Podmioty uprawnione do otrzymywania białych certyfikatów
Pierwotnie, podmiotem uprawnionym do uzyskania certyfikatu wynikającego
z kwalifikowanego działania jest podmiot/osoba (Unikający) płacąca za zużycie
Analiza możliwości wprowadzenia w Polsce systemu białych certyfikatów 42
43. Polskie Towarzystwo Certyfikacji Energii
energii elektrycznej. Jednakże Unikający może zawrzeć umowę pisemną, w której
nominuje na Unikającego konkretny podmiot.
1.4.2.3. Podział kwoty obligacji
Podział kwoty obligacji dokonywany jest co roku na podstawie
sparametryzowanego algorytmu, w którego elementy składowe stanowią
wskaźniki statystyczne publikowane w drodze ogłoszenia administracyjnego.
Poziomy referencyjne są określane dla każdego zobligowanego podmiotów
w kategoriach unikniętych emisji.
W listopadzie każdego roku Trybunał Stanowy publikuje informacje o czterech
kluczowych parametrach:
• Współczynniki Pool ( 0.913 ton CO2 na MWh w 2005 r.)
• Łączna Sprzedaż Energii Elektrycznej w Stanie ( 66.611 GWh w 2005 r.)
• Łączna Populacja w Stanie ( 6.812.300 w 2005 r.)
• Wskaźnik Referencyjny dla Sektora Energetycznego ( 52.225.908 ton
emisji CO2 w 2005 r.)
Na podstawie udziału podmiotu w rynku zużycia energii elektrycznej oraz
współczynnika Pool (określający średni poziom emisji) określa się cel
indywidualny. Sposób kalkulacji uzależniony jest od kategorii podmiotu
(sprzedawca, wytwórca, klient).
Kara za niewypełnienie nałożonego obowiązku wynosi 10.50 AUD (6.25 Euro) za
tonę emisji CO2 ponad określony poziom referencyjny. Wysokość kary jest co roku
indeksowana współczynnikiem inflacji. Ponieważ kara za niewypełnienie
obowiązku nie jest kosztem podatkowym jej efektywna wielkość przy
uwzględnieniu 30% stawki podatkowej dla przedsiębiorstw wynosi 13.65 AUD
(8.15 Euro) za tonę emisji CO2 ponad określony poziom referencyjny.
Analiza możliwości wprowadzenia w Polsce systemu białych certyfikatów 43
44. Polskie Towarzystwo Certyfikacji Energii
1.4.3. Charakter prawny i cechy białych certyfikatów
Jeden certyfikat odpowiada jednej tonie unikniętej emisji CO2. Certyfikaty są
samoistnym instrumentem finansowym i pozostają w wolnym obrocie finansowym
(bez wskazania konkretnego rynku regulowanego).
1.4.4. Cykl życia certyfikatów
Cykl życia certyfikatów nie jest ograniczony.
Specyficznym rozwiązaniem jest możliwość niewypełnienia do 10% obowiązku
i przeniesienia tej części zobowiązania do rozliczenia na rok następny.
1.4.5. Kwalifikacja i mierzenie działań prooszczędnościowych
Podstawą do ubiegania się o przyznanie białych certyfikatów jest zgodność
działań oszczędnościowych ze wskazaniami w tym zakresie wymienionymi
w katalogu działań standaryzowanych który opisany jest w rozporządzeniu.
Generalnie w ramach Systemu Unikania Emisji Nowej Południowej Walii
certyfikaty mogą być generowane w ramach pięciu grup działań, z których
wyłącznie jedna jest przedmiotem niniejszego opracowania:
• wytwarzanie energii elektrycznej w systemach niskiej emisji
• poprzez działania w obszarze unikania w sferze zużycia energii
elektrycznej które skutkują zmniejszeniem zużycia energii elektrycznej
• poprzez działania związane z asymilacją CO2 w obszarach leśnych (tzw.
przechwytywanie emisji CO2)
• poprzez działania przemysłowe które prowadzą do zmniejszenia emisji
CO2 w miejscu nie związane bezpośrednio z zużyciem energii
elektrycznej
W systemie działania w obszarze unikania w sferze zużycia energii elektrycznej
Analiza możliwości wprowadzenia w Polsce systemu białych certyfikatów 44
45. Polskie Towarzystwo Certyfikacji Energii
które skutkują zmniejszeniem zużycia energii elektrycznej są regulowane przez
Rozporządzenie Unikania po Stronie Popytowej.
Działania kwalifikowane po stronie popytowej można podzielić na cztery grupy:
• zmiany efektywności energetycznej poprzez modyfikacje z istniejących
instalacjach
• zmiany efektywności energetycznej poprzez zastępowanie istniejących
instalacji
• zmianę paliwa czyli substytucja źródeł energii
• lokalne źródła wytwarzania energii elektrycznej czyli zastępowanie
dostaw z Krajowego Rynku Energii
Certyfikaty tworzone w ramach Systemu Unikania Emisji Nowej Południowej Walii
poprzez działania związane z efektywnością energetyczną noszą nazwę białych
certyfikatów.
Białe certyfikaty nie mogą być uzyskane poprzez:
• podejmowanie innych działań, opisanych w ramach Systemu Unikania
Emisji Nowej Południowej Walii i regulowanych odmiennymi
rozporządzeniami,
• zakupy energii odnawialnej,
• zmniejszenie strat w sieciach przesyłowych i dystrybucyjnych,
• instalowanie urządzeń, które kwalifikują do uzyskania Zielonych
Certyfikatów w rozumieniu regulacji australijskich.
Działania kwalifikowane realizowane są w obiektach o przeznaczeniu
komercyjnym (banki, supermarkety, hotele) oraz w budownictwie mieszkaniowym.
Generalnie certyfikaty powstają z chwilą udokumentowania/powstania efektów
Analiza możliwości wprowadzenia w Polsce systemu białych certyfikatów 45