1. Innovación e Investigación
en Ciencias Sociais
Innovación e Investigación nas
CCSS:
Estratexias didácticas.

2. Analizando Estratexias:
A Clase por dentro
• De que se trata na clase?
• Que sucede e que ven sucedendo nas
clases de CCSS?
• A que responde esta dinámica?
• Podemos cambiar este patrón?
• Como podemos facelo? É necesario?

3. Analizando Estratexias:
A Clase por dentro
De que se trata na clase?
As veces non é o que o Profesor e os
alumnos desexan/queren.
Xestión de problemas
Situacións adidácticas
alleos ao currículo e o devir
cotiás.
da clase.

4. Analizando Estratexias:
A Clase por dentro
Por tanto na Aula xúntanse tres estratexias…
Axentes que
Estratexia do Estratexia do difuminan a
Docente alumnado didáctica:
Estado
Autoridades
Familias

5. Analizando Estratexias:
Que se dá nas clases?
A LOXSE (1990) crea un horizonte de renovación
pouco valorado hoxe en día...
Non había listado Equipos docentes
Currículo oficial fixo de temas > tiñan potestade
flexible: viñan para incluír
+ procedementos determinados contidos no
< contidos polos contidos currículo do
mínimos. centro.

6. Analizando Estratexias:
Que se dá nas clases?
Pero no fin, a distribución de contidos/niveis/temas vai
semellante a LEXB e a actual LOE...
Verdadeiramente
Configúranse
Temas non se
“conciencias
reiterativos e Reflexiona, Indag
oficiais” nada
repetitivos a ou obteñen as
inocentes...
súas Conclusións.

7. Analizando Estratexias:
Que se dá nas clases?
Profesor describe/repite/informa do que ven no Libro
de Texto… → Alumno repite/memoriza/repasa
Non se provoca: pensar / repensar causas, consecuencias
e repercusión dun feito
histórico, xeográfico, económico, artístico, social…
Burocratízase a aprendizaxe: saber para superar un
examen (actividade artificial e adidáctica)

8. Analizando Estratexias:
Que actividades se traballan nas clases?
A práctica docente baséase en:
Actividades Noticias
Actividades Didácticas non Actualidade
Didácticas Oficiais Oficias Comparacións
(adidácticas???) Exemplos…
Dependen da condición social, clima clase, nivel de ensinanza…
Non oficial/non avaliables → restalle importancia.
Reducidas ao mínimo en Bach./PAAU

9. Analizando Estratexias:
Que actividades se traballan nas clases?
Actividades
Innovación? non parece…
Didácticas Oficiais
Pouco estudiado / pouco investigado en
España, pero os poucos estudios que hai
(Rozada, Merchan…) parecen refrendar pautas
bastante comúns con outros Países e doutros
Tempos (Leew Roord, 1998).

10. Analizando Estratexias:
Que actividades se traballan nas clases?
Pedagoxía Francesa Só logo da IIª GM -
denomina 1954- hai propostas
“Clases normais” para nova metodoloxía
S. XIX = clase comeza > pregunta a alumnos >
clase maxistral > dictado/actividades

11. Analizando Estratexias:
Que actividades se traballan nas clases?
Pero dende os ´70 a segue parecido:
Innovacións na Secuencia=
Clase Maxistral
½ do s. XX pregunta/explicación/pregunta
+
╚ enlazado polo LdT ╝
Recitado “catequésico”
Xeneralización dos libros de textos.
Xeneralización das actividades.
Uso (abuso) de Textos e Documentos para
convertir ao alumno nun pequeño especialista.

12. Analizando Estratexias:
Que actividades se traballan nas clases?
Pero en 3/3 do s. XX, comeza a
mudar esta situación
PRIMARIA
SECUNDARIA
Libro con + actividades e
Libro máis centrado nos
Gráficos + outros recursos
contidos teóricos.
pedagóxicos.
CCSS con Pedagoxía CCSS sen Pedagoxía

13. Analizando Estratexias:
Que actividades se traballan nas clases?
CCSS sen Pedagoxía
Representa o máis “tradicional”
Modelo capitalista autoconstruído e retroalimentado
Hai outros modelos (dende o Comunista, Xaponés ata o
Segundo R. Cuesta “modelo de educación tradicional-
revisionimo pedagóxico de Habermas, Vigotsky…) pero
elitista ao modo de educación tecnocrática de masas”.
son desbotados (prexuízos ideolóxicos, gastos…)

14. Analizando Estratexias:
Que actividades se traballan nas clases?
Conclusións Previas
ENSINANZA > practicamente non evolucionou no s. XX.
E cando o fixo > non foi polas (numerosas) reformas
pedagóxicas senón polos Contextos nos que se move a
Educación >>>> Social, Político, Tecnolóxico…
Cuban (1984)
De Palpe (2000) Soluciona problemas
Dussel (1999) prácticos a profesores.

15. Analizando Estratexias:
Tratamento de actividades
Tratamento de Actividades si cambiou
Desde anos 80 (Currículo, Libros de Textos e Prácticas
escolares >>>> intentaron aproximar
CCSS con pedagoxía e sen pedagoxía.
Paso de LEXB a LOXSE supuxo ampliación da
Diversidade
Secundaria a anos anteriores >>>> leva preceptos
Social.
pedagóxicos de Primaria a Secundaria.
Cambios en
E xeneralización de Educación, aumenta alumnos.
prácticas escolares.

16. Analizando Estratexias:
Tratamento de actividades
Análise de Recursos-Actividades
Permiten visualizar estratexias de transmisión de
coñecementos. Fonte Merchan (2001: 84 e ss.)

17. Frecuencia (de 1 a 10) de recursos/actividades en CCSS
Recurso/Actividad Frecuencia
Explicar 6,81
Exercicios 5,91
Preguntas 5,57
Libro de Texto 5,07
Debates 3,81
Gráfico I Prensa 3,46
Documental 3,13
Cine 2,63
Diapositivas 4,25
Informática 1,23
Xogos de Simulación 1,96
Música 1,34
Visitas 3,48

18. Analizando Estratexias:
Tratamento de actividades
O que máis: Clase Maxistral
Corrección Actividades
Libro de Texto
Gráfico I Cine, Informática,
O que menos: Debates Documentos…
Prensa Moita fama pero
Diapositivas pouco utilizados
Visitas

19. Frecuencia (de 1 a 10) de recursos en CCSS: Bach. e ESO.
Recurso/Actividad Bacharelato ESO
Explicar 6,75 7,00
Exercicios 5,73 6,13
Preguntas 3,47 6,38
Libro de Texto 4,67 5,75
Debates 2,20 4,63
Gráfico Prensa 2,47 5,25
II
Documental 2,73 3,50
Cine 2,29 2,88
Diapositivas 4,54 4,88
Informática 1 1,12
Xogos de Simulación 1 3,63
Música 1 1,50
Visitas 3,13 4,38

20. Analizando Estratexias:
Tratamento de actividades
Hai resultados parecidos, pero nidias
diferencias.
Bacharelato >>> moito máis burocrácico
(PAAU) teórico e orientado a examen.
Gráfico
II Outras actividades
(prensa, debates, videos…) máis abundantes
na ESO, aínda que Clase
maxistral, exercicios, actividades con rexistros
semellantes.

21. Gráfico II

22. Analizando Estratexias:
Tratamento de actividades
Explicación a estas diferencias:
Gráfico Profesores iguais, así que será o significado
II académico dos estudos (Lei, títulos, accesos…).
Pese a novos recursos, persite: Oralidade,
frontalidade, pasividade, unidireccionalidade…
De Primaria a Secundaria: pérdese A diferencia das
pedagoxía e decrecen actividades CC “Puras”

23. Analizando Estratexias:
Tratamento de actividades
Explicación do decrecemento na Secundaria:
Diferentes contidos (+ teóricos en 2ª/Bach.)
Diferente tempo en clase (+ en Primaria)
Gráfico
Diferente presión (titulación)
II Diferentes expectativas: Primaria
Cálculo
Lectura
Materia Secundaria Oralidade
Escritura
Contidos
“O que se daba” ata os
Ampliación da
13/14 anos agora ata os
Escola Obligatoria 16/17

24. Analizando Estratexias:
Tratamento de actividades
Conclusións
Profesor dispón de máis tempo >>> Pode introducir
Actividades
Alumnos con baixas
expectativas académicas >>> Profesorado diminúe
expectativas >>> baixa
nivel

25. Tratamento de actividades
Ritmo de Clase (Bernstein)
Dominio de prácticas invisibles
alonxan práctica escolar do
Prácticas Pedagóxicas Prácticas Pedagóxicas
currículo…por iso “Reformas
Visibles (Explicar) Invisibles (Actividades)
visibles” dos que controlan a
Educación?? (Rozada, 2000)
Ritmo forte Ritmo débil
+ Coñecemento < Coñecemento
< Tempo + Tempo
Titulación
Universidade Secundaria Primaria

26. Analizando Estratexias:
Tratamento de actividades
Resultado
Lexitimadora da dominación cultural >>> define
cultura valiosa e lexítima.
Axente que converte capital familiar en capital económico
e social >>> dá títulos, dá acceso ao “traballo”.
Dominadores sociais da Escola >>> retroalimentan
/perpetúan dominio

27. Analizando Estratexias:
Tratamento de actividades
Resultado
De todas formas, PROFESORES ensinan tendo en conta:
Caracteres de alumnos.
Depende da
Grao de interés pola materia.
condición social do
Capacidade de actuación.
alumnado: Centros
Os seus coñecementos.
MA e MB
Actitude…
Demarcan estratéxias diferentes de actuación para con a clase

28. Analizando Estratexias:
Os Exames
EXAMES
Resume as prácticas clásicas da Docencia.
Mal necesario???
Burocratización do saber…
◘ Aprendemos ou superamos exames???

29. TAREFAS
Cos mesmos grupos de 3-4 persoas anteriores (pero
de carácter individual), recompilade posibles recursos-
actividades que podedes utilizar no proceso de
ensinanza-aprendizaxe, creando unha Secuencia
Didáctica.
Valorade criticamente que cursos credes que se
poden utilizar máis e con máis frecuencia: son
variables? Que explica a súa diversa utilización? Que
axentes interveñen?
Buscade 1 alternativa as PAAU e razoade a resposta.