Η ρομποτική χειρουργική σε συνδυασμό με τις νέες τεχνολογίες πληροφορικής και επικοινωνίων θέτουν τη χειρουργική ως μέσω βελτιωμένης ακρίβειας, σταθερότητας και δεξιότητας. Τα ρομπότ αποτελούν ένα χρήσιμο εργαλείο του χειρούργου αλλά και σε πολλές άλλες χειρουργικές ειδικότητες χρησιμοποιώντας τα δεδομένα των αξονικών και μαγνητικών τομογράφων ώστε να καθοδηγήσουν τα εργαλεία στη θέση θεραπείας.
ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΗΛΕΚΤΡΟΚΑΡΔΙΟΓΡΑΦΗΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΈΞΥΠΝΩΝ ΚΙΝΗΤΩΝ ΣΥΣΚΕΥΩΝ ΣΤΙΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ...
ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ ΡΟΜΠΟΤΙΚΗΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ ΣΤΗΝ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΡΑΞΗ: ΜΥΘΟΣ ‘Η ΜΙΑ ΝΕΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΣΤΟ ΧΩΡΟ ΤΗΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ
1. ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ ΡΟΜΠΟΤΙΚΗΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ ΣΤΗΝ
ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΡΑΞΗ: ΜΥΘΟΣ ‘Η ΜΙΑ ΝΕΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΣΤΟ
ΧΩΡΟ ΤΗΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ
Κολοστούμπης Γιώργος
BSc, MSc, PhD
R&D team
g_kolostoumpis@hotmail.com
3. Εννοιολογικός Προσδιορισμός
Χειρουργικό Ρομπότ: είναι μια αυτοτροφοδοτούμενη &
ελεγχόμενη από Η/Υ συσκευή προγραμματισμένη να βοηθάει στην
εστίαση & το χειρισμό των χειρουργικών οργάνων, επιτρέποντας
στο χειρούργο να εκτελεί περίπλοκες επεμβάσεις.
Ρομποτική Χειρουργική: είναι η εξέλιξη της ενδοσκοπικής
χειρουργικής. Οι ρομποτικοί βραχίονες ελέχγονται από Η/Υ που
συγκρατούν το λαπαροσκόπιο και υπακούουν πιστά στις εντολές
του χειρούργου
4. Η Εμφάνιση των ρομποτ στην
Ιατρική
Συστήματα Ελεγχόμενα από επόπτη – Η χειρουργική διαδικασία
Συστήματα Τηλεχειρουργικής – Οι επεμβάσεις εκτελούνται από
απόσταση
Συστήματα μοιραζόμενου ελέγχου – Η τεχνολογία σε συνεργασία
με τον χειρούργο
5. Πλεονεκτήματα - Μειονεκτήματα
•Παρέχει στο χειρουργό μεγαλύτερη •Ακριβή Μέθοδος – Υψηλό κόστος
άνεση κατά τη διάρκεια της εκκίνησης
επέμβασης. •Ενδεχόμενη ανάγκη ύπαρξης
•Επιτυγχάνεται καλύτερος επιπλέον εξειδικευμένου προσωπικού
συντονισμός ανάμεσα στα μάτια και •Μη αποδεδειγμένα οφέλη σε ύψος &
τα χέρια του χειρουργού. ζυγίζουν αρκετές δεκάδες κιλά
•Του εξασφαλίζει τη δυνατότητα να
πραγματοποιεί δύσκολους
χειρουργικούς χειρισμούς.
•Εξασφαλίζει μεγαλύτερη ακρίβεια
στις χειρουργικές κινήσεις.
9. Συμπερασματικά
•Τα ρομποτικά συστήματα μειώνουν επίσης το χρόνο νοσηλείας για τους
ασθενείς αλλά και οικονομικά οφέλη για τα νοσοκομεία
•Η ρομποτική έχει πλέον καθιερωθεί στη χειρουργική πρακτική
•Τα ρομποτικά συστήματα κατέχουν σημαντικό ρόλο στον τρόπο ζωής του
σύγχρονου ανθρώπου
Τα ρομποτικά συστήματα που χρησιμοποιούνται σήμερα στη χειρουργική δε δρουν ανεξάρτητα από αυτούς αλλά ούτε τους αντικαθιστούν. Αποτελούν επέκταση των χειρουργών και είναι απόλυτα καθοδηγούμενα από αυτούς, οπότε και μπορούμε να μιλάμε για μία σχέση τύπου αφέντη-σκλάβου (master-slave) ανάμεσά τους. Κάθε σύστημα αφέντη-σκλάβου αποτελείται από δύο βασικά μέρη, την κονσόλα-αφέντη του χειρουργού και τους ρομποτικούς βραχίονες-σκλάβους, τα οποία συνδέονται μεταξύ τους με τη βοήθεια καλωδίων δεδομένων κι ενός υπολογιστή. Η εισαγωγή στην κλινική πράξη ρομποτικών βραχιόνων ελεγχόμενων από υπολογιστή που συγκρατούν το λαπαροσκόπιο και υπακούουν πιστά στις εντολές του χειρουργού υποσχέθηκε ικανοποιητική λύση στο πρόβλημα διαχείρισης της λαπαροενδοσκοπικής εικόνας. Οι ρομποτικοί βραχίονες όλων των σημερινών συστημάτων είτε προσαρμόζονται στη ράγα του χειρουργικού τραπεζιού είτε φέρονται επί μίας κινητής βάσης. Ο τρόπος επικοινωνίας του χειρουργού με τον βραχίονα αποτελεί ουσιαστικά τον ακρογωνιαίο λίθο για τη λειτουργική του απόδοση. Η ιδεώδης λειτουργία ενός ρομποτικού βραχίονα που κινεί την λαπαροσκοπική κάμερα θα πρέπει να βασίζεται στην άμεση αντίληψη της εντολής-επιθυμίας του χειρουργού και την σταθερή, ομαλή, ταχεία και ακριβή εκτέλεση της κίνησης. Η ρομποτική χειρουργική αποτελεί εξέλιξη της ενδοσκοπικής χειρουργικής. Είναι μία ελάχιστα επεμβατική και ελάχιστα τραυματική χειρουργική μέθοδος που θέτει στη διάθεση του χειρουργού εξαιρετικά λεπτά και εύκαμπτα εργαλεία που εκτελούν τις χειρουργικές κινήσεις με πρωτοποριακή ακρίβεια μέσα από μικροσκοπικές τομές στο δέρμα του ασθενούς. Η μέθοδος αυτή ενσωματώνει πολλές από τις εφαρμογές της υποβοηθούμενης από υπολογιστή χειρουργικής. Στη ρομποτική τεχνολογία όμως ο ρόλος του χειρουργού υποβαθμίζεται.
Συστήματα ελεγχόμενα από επόπτη (Supervisory-controlled systems): Η χειρουργική διαδικασία σχεδιάζεται από πριν καθώς ο χειρουργός προσδιορίζει τις κινήσεις τις οποίες καλείται να εκτελέσει το ρομπότ. Το τελευταίο εκτελεί αυτόματα ακριβώς τις ίδιες κινήσεις κατά τη διάρκεια της επέμβασης, ενώ ο ρόλος του χειρουργού περιορίζεται στη γενικότερη επίβλεψη της επέμβασης για την αποφυγή σφαλμάτων. · Συστήματα τηλεχειρουργικής (Telesurgical systems): Οι επεμβάσεις εκτελούνται από απόσταση χάρις στους εξελιγμένους αισθητήρες του συστήματος και την ανατροφοδότηση εικόνας από το χειρουργικό πεδίο σε πραγματικό χρόνο. Με τη βοήθεια ενός χειριστηρίου ελέγχου με ανατροφοδότηση δύναμης, ο χειρουργός εκτελεί κινήσεις τις οποίες αντιγράφει και αναπαράγει το ρομποτικό σύστημα. Αυτή η υβριδική τεχνολογία έχει ήδη αρκετές πρακτικές εφαρμογές, με κυριότερο εκπρόσωπο το χειρουργικό σύστημα da Vinci. · Συστήματα μοιραζόμενου ελέγχου (Shared-control systems): Η συγκεκριμένη τεχνολογία απαιτεί τη μεγαλύτερη συμμετοχή του χειρουργού. Στην ουσία πρόκειται για μία τεχνολογία που ακολουθεί τη φιλοσοφία της υποβοηθούμενης από υπολογιστή χειρουργικής. Η επέμβαση εκτελείται κατά κύριο λόγο από τον χειρουργό, ενώ ο ρόλος του ρομπότ περιορίζεται στην παροχή βοήθειας έτσι ώστε οι κινήσεις του χειρουργού να γίνονται πιο ακριβείς. Τα συστήματα αυτά βρίσκονται σε προχωρημένο στάδιο εξέλιξης.
Η εφαρμογή της ρομποτικής χειρουργικής αλλάζει τα μέχρι σήμερα δεδομένα και μετατρέπει τις δύσκολες περιπτώσεις ανοιχτών επεμβάσεων σε εγχειρήσεις ρουτίνας. Η χειρουργική με τη βοήθεια ρομπότ είναι η πιο πρόσφατη εξέλιξη στον τομέα της λαπαροσκοπικής και ελάχιστα τραυματικής χειρουργικής. Αποτελεί δε το μέλλον της χειρουργικής καθώς δίνει λύσεις στους περιορισμούς της λαπαροσκοπικής μεθόδου (δισδιάστατη, ασταθή εικόνα, εργονομικά προβλήματα, απώλεια βαθμών ελευθερίας και αίσθησης) προσφέροντας παράλληλα ασύγκριτα πλεονεκτήματα στους χειρουργούς: § Παρέχει στο χειρουργό μεγαλύτερη άνεση κατά τη διάρκεια της επέμβασης. Σε αντίθεση με τη συνηθισμένη χειρουργική πρακτική, η ρομποτική χειρουργική επιτρέπει στο χειρουργό να πραγματοποιεί τις επεμβάσεις καθισμένος, μέσα σε ένα προσεκτικά σχεδιασμένο και εργονομικά άριστο περιβάλλον. Με τον τρόπο αυτό μειώνεται η φυσική κούρασή του, το οποίο αποτελεί σημαντικό πλεονέκτημα ιδιαίτερα σε περιπτώσεις δύσκολων και πολύωρων επεμβάσεων. § Επιτυγχάνεται καλύτερος συντονισμός ανάμεσα στα μάτια και τα χέρια του χειρουργού. § Του εξασφαλίζει τη δυνατότητα να πραγματοποιεί δύσκολους χειρουργικούς χειρισμούς. Τα χειρουργικά εργαλεία των ρομποτικών βραχιόνων μπορούν να εκτελέσουν όλες τις κινήσεις που πραγματοποιεί το ανθρώπινο χέρι (επτά βαθμοί ελευθερίας στην κίνηση) με μεγαλύτερη δεξιότητα και ακρίβεια, ενώ περιστρέφονται σχεδόν 360Ο μέσα στο χειρουργικό πεδίο. § Εξασφαλίζει μεγαλύτερη ακρίβεια στις χειρουργικές κινήσεις. Καθώς οι χειρισμοί του χειρουργού στην κονσόλα μετατρέπονται σε κινήσεις των ρομποτικών βραχιόνων μέσω κατάλληλων ηλεκτρονικών και λογισμικών φίλτρων, ελαχιστοποιείται ο φυσιολογικός τρόμος των χεριών με αποτέλεσμα μία πρωτοφανή χειρουργική δεξιότητα. Τα σύγχρονα ρομποτικά χειρουργικά συστήματα κλιμακώνουν την κίνηση, έτσι ώστε οι απότομες κινήσεις στις χειρολαβές ελέγχου να μετατρέπονται σε μικρότερες κινήσεις μέσα στο χειρουργικό πεδίο.
Στην κλινική χειρουργική πρακτική, η ρομποτική χρησιμοποιείται σε όλες σχεδόν τις ειδικότητες, συμπεριλαμβανομένης της νευροχειρουργικής, της καρδιαγγειακής χειρουργικής, της ορθοπεδικής, της γενικής χειρουργικής, της ουρολογίας και της γυναικολογίας. Οι περισσότερες ρομποτικές επεμβάσεις προέρχονται από την καρδιαγγειακή και την ουρολογική χειρουργική.
Στο διάστημα αυτό έγινε πλήρης καταγραφή του χρόνου προετοιμασίας του ρομποτικού συστήματος, της διάρκειας των χειρουργικών επεμβάσεων, της μετεγχειρητικής νοσηρότητας και του χρόνου νοσηλείας. Η καμπύλη εκμάθησης αξιολογήθηκε από τη σύγκριση των εγχειρητικών χρόνων στις περιπτώσεις της ρομποτικής χολοκυστεκτομής και θολοπλαστικής κατά Nissen στον πρώτο και δεύτερο χρόνο εφαρμογής του συστήματος, ενώ όλοι οι ασθενείς δήλωσαν ικανοποιημένοι μετά το πέρας της επέμβασης.
Από τα περιστατικά που έχουν αντιμετωπιστεί με τη ρομποτική μέθοδο μέχρι στιγμής έχουν προκύψει τα ακόλουθα στατιστικά στοιχεία
T α ρομποτικά συστήματα κατέχουν σημαντικό ρόλο στον τρόπο ζωής του σύγχρονου ανθρώπου η ρομποτική έχει πλέον καθιερωθεί στη χειρουργική πρακτική Τα σύγχρονα ρομποτικά συστήματα μειώνουν επίσης το χρόνο νοσηλείας με ευεγερτικά αποτελέσματα για τους ασθενείς αλλά και οικονομικά οφέλη για τα νοσοκομεία. Η φύση των ρομποτικών συστημάτων δίνει επίσης τη δυνατότητα για παροχή συμβουλών από ειδικούς και καθοδήγηση των επεμβάσεων από απόσταση, ενώ παρέχει και ευκαιρίες για την εκπαίδευση και αξιολόγηση των νέων χειρουργών μέσω της προσομοίωσης.