ιστορια γυμνασιου βιβλιο καθηγητη

ΥΠΕΠΘ / ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ»

Γ’ ΚΟΙΝΟΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΣΤΗΡΙΞΗΣ

ΕΡΓO ΣΥΓΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΟΥΜΕΝO ΚΑΤΑ 80% ΑΠΟ ΤΟ ΕΚΤ
ΚΑΙ ΚΑΤΑ 20% ΑΠΟ ΕΘΝΙΚΟΥΣ ΠΟΡΟΥΣ

«Ολοκληρωμένη Αξιοποίηση των Τ.Π.Ε. στην Εκπαιδευτική Διαδικασία»

ΙΣΤΟΡΙΑ Α’ - Γ’ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

ΒΙΒΛΙΟ ΚΑΘΗΓΗΤΗ

Ανάδοχος:

Διεύθυνση: Χωματιανού 3, 15123 Μαρούσι
Τηλέφωνο: 210 6178290
Fax: 210 6105507
Email: info@korimvos.gr
URL: http://www.korimvos.gr


ΙΣΤΟΡΙΑ
Α΄ - Γ΄
ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

ΙΣΤΟΡΙΑ Α΄ - Γ΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ 3

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΒΙΒΛΙΟ ΚΑΘΗΓΗΤΗ 1
ΣΚΟΠΟΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ............................................................................ 7
Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ....................................................... 9
Α. ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ .............................................................................................................9
Β. ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ....................................................................................................9
Γ. ΜΕΣΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ..........................................................................................................11
Δ. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ.......................................................................................................................11

Α΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ 13
ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ.................................................................................................... 14
Διαίρεση της Ελληνικής ιστορίας ...............................................................................................14

ΚΕΦ. 1: Η ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΛΙΘΟΥ .......................................................................................... 15
1.1 Η ΠΑΛΑΙΟΛΙΘΙΚΗ ΚΑΙ ΜΕΣΟΛΙΘΙΚΗ ΕΠΟΧΗ ...........................................................15
1.2 Η ΝΕΟΛΙΘΙΚΗ ΕΠΟΧΗ .....................................................................................................15

ΚΕΦ. 2: Η ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΧΑΛΚΟΥ ....................................................................................... 17
2.1.ΟΙ ΛΑΟΙ ΤΗΣ ΕΓΓΥΣ ΑΝΑΤΟΛΗΣ....................................................................................17
2.2. Ο ΚΥΚΛΑΔΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ......................................................................................19
2.3. Ο ΜΙΝΩΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ............................................................................................21
2.4. Ο ΜΥΚΗΝΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ .....................................................................................23

ΚΕΦ. 3: Ο ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ ΑΠΟ ΤΟ 1100 π.Χ. ΩΣ ΤΟ 800 π.Χ. Η ΓΕΩΜΕΤΡΙΚΗ
ΕΠΟΧΗ....................................................................................................................................... 28
3.1. ΟΙ ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ (1100-800 π.Χ.) ...................................................................28
3.2 Η ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ...................................................................................29

ΚΕΦ. 4: Η ΑΡΧΑΪΚΗ ΕΠΟΧΗ 800 π.Χ. - 479 π.Χ. .............................................................. 31
4.1. Η ΑΠΟΙΚΙΑΚΗ ΕΞΑΠΛΩΣΗ (Ο Β’ ΕΛΛHNIKOΣ ΑΠΟΙΚΙΣΜΟΣ) ..............................31
4.2 Η «ΠΟΛΗ - ΚΡΑΤΟΣ» - Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑΤΟΣ ........................................32
4.3 Η ΣΠΑΡΤΗ ..........................................................................................................................33
4.4 Η ΑΘΗΝΑ - ΑΠΟ ΤΗ ΒΑΣΙΛΕΙΑ ΣΤΗΝ ΑΡΙΣΤΟΚΡΑΤΙΑ ...............................................33
4.5 Η ΑΘΗΝΑ - Η ΠΟΡΕΙΑ ΠΡΟΣ ΤΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ...........................................................34


4

4.6 ΟΙ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΙ ΔΕΣΜΟΙ .............................................................................................36
4.7 ΠΕΡΣΕΣ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΕΣ: ΔΥΟ ΚΟΣΜΟΙ ΣΥΓΚΡΟΥΟΝΤΑΙ ...........................................37
4.8 Η ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΑΠΟΜΑΚΡΥΝΣΗ ΤΗΣ ΠΕΡΣΙΚΗΣ ΕΠΙΘΕΣΗΣ ......................................38
4.9 ΤΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ ..................................................................................................................39
4.10 Η ΤΕΧΝΗ ..........................................................................................................................40

ΚΕΦ. 5: Η ΗΓΕΜΟΝΙΑ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ 479π.Χ - 431π.Χ. ................................................... 41
5.1 Η ΣΥΜΜΑΧΙΑ ΤΗΣ ΔΗΛΟΥ - Η ΣΥΜΜΑΧΙΑ ΟΡΓΑΝΟ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΪΚΗΣ ΗΓΕΜΟΝΙΑΣ ....41
5.2 ΤΟ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΟ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑ ΣΤΑΘΕΡΟΠΟΙΕΙΤΑΙ - Ο ΠΕΡΙΚΛΗΣ ΚΑΙ ΤΟ
ΔΗΜΟΚΡΑΤΚΟ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑ ................................................................................................41
5.3 Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑΤΟΣ - ΟΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ .........................................42
5.4 Η ΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ - Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΖΩΗ......................................42
5.5 ΜΟΡΦΩΣΗ - ΕΡΓΑΣΙΑ - ΕΟΡΤΕΣ ......................................................................................42

ΚΕΦ. 6: ΗΓΕΜΟΝΙΚΟΙ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΙ ΚΑΙ ΚΑΜΨΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΠΟΛΕΩΝ
431-363 π.Χ. ............................................................................................................................... 45
6.1 - 6.2 Ο ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΙΑΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ ......................................................................45
6.1 ΠΡΩΤΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ (431-421 Π.Χ.): ΑΡΧΙΔΑΜΕΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ .................................45
6.2 ΔΕΥΤΕΡΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ (415-413 Π.Χ.): ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑ ΣΤΗ ΣΙΚΕΛΙΑ - ΤΡΙΤΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ (413-
404 Π.Χ.): ΔΕΚΕΛΕΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ .....................................................................................45
6.3 ΗΓΕΜΟΝΙΑ ΤΗΣ ΣΠΑΡΤΗΣ - ΜΙΑ ΚΥΡΙΑΡΧΙΑ ΣΕ ΑΜΦΙΣΒΗΤΗΣΗ .........................47
6.4 ΚΥΡΙΑΡΧΙΑ ΤΗΣ ΘΗΒΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ .....................................................................47

ΚΕΦ 7: Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ..................................................................... 49
7.1 - 7.2 ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ ΤΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ - ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ ΤΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΕΠΕΚΤΕΙΝΕΤΑΙ ..49
7.3 - 7.4 Ο ΜΕΓΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ - Η ΚΑΤΑΚΤΗΣΗ ΤΗΣ ΑΝΑΤΟΛΗΣ - ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ
ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ..........................................................................................................................50
7.5 ΟΙ ΤΥΧΕΣ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ..................................................................................................51

ΚΕΦ.8 ΟΙ ΤΕΧΝΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ ΤΗΝ ΚΛΑΣΙΚΗ ΕΠΟΧΗ .............................. 53
8.1 ΤΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ ...................................................................................................................53
8.2 ΟΙ ΤΕΧΝΕΣ ..........................................................................................................................53
8.3 ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ...............................................................................................................53
8.4 ΓΛΥΠΤΙΚΗ ΚΑΙ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ ............................................................................................54

ΚΕΦ.9 ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΟΙ ΚΑΙ ΡΩΜΑΪΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ .......................................................... 56
9.1 ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΑ ΒΑΣΙΛΕΙΑ ..........................................................................................56
9.2 Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΤΟΝ ΕΛΛΑΔΙΚΟ ΧΩΡΟ .......................................................................56
9.3 ΤΟ ΡΩΜΑΪΚΟ ΚΡΑΤΟΣ ΑΠΟΚΤΑ ΜΕΓΑΛΗ ΔΥΝΑΜΗ ..................................................56
9.4 Η ΥΠΟΤΑΓΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΚΟΣΜΟΥ .....................................................................57
9.5 ΤΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ ΚΑΙ ΟΙ ΤΕΧΝΕΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΩΝ ΧΡΟΝΩΝ............................57
9.6 ΕΛΛΗΝΟΡΩΜΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ...............................................................................58

ΚΕΦ.10: ΑΠΟ ΤΗ ΡΩΜΗ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ ....................................................................... 59
10.1 Η ΡΩΜΑΪΚΗ ΕΙΡΗΝΗ ......................................................................................................59


10.2 Ο ΧΡΙΣΤΟΣ ΚΑΙ Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ. Η ΠΡΩΤΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ..................................59
10.3 Η ΔΙΑΔΟΣΗ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΥ...............................................................................60
10.4 3ος ΑΙΩΝΑΣ Μ.Χ. Η ΡΩΜΑΪΚΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ ΣΕ ΚΡΙΣΗ .....................................60
10.5 ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ. Η ΜΕΓΑΛΗ ΣΤΡΟΦΗ .......................................................................61

Β΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ 63
ΚΕΦ. 1: ΟΙ ΠΡΩΤΟΙ ΑΙΩΝΕΣ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ (330-717 μ.Χ.) ................................... 64
1.1 Η ΜΕΤΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΡΩΜΑΪΚΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ ................................................................64
1.2 ΕΞΩΤΕΡΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΑΝΑΔΙΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ .......................66

ΚΕΦ.2: ΛΑΟΙ ΣΤΟΝ ΠΕΡΙΓΥΡΟ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ ................................. 68
2.1 ΟΙ ΣΛΑΒΟΙ ..........................................................................................................................68
2.2 ΟΙ ΒΟΥΛΓΑΡΟΙ ....................................................................................................................68
2.3 ΟΙ ΑΡΑΒΕΣ ..........................................................................................................................69

ΚΕΦ. 3: ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΗΣ ΜΕΓΑΛΗΣ ΑΚΜΗΣ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ (717-1025 μ.Χ.) ..... 70
3.1 ΠΑΓΙΩΣΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΚΥΡΙΑΡΧΙΑΣ ΣΤΑ ΒΑΛΚΑΝIΑ ΚΑΙ ΤΗ Μ. ΑΣΙΑ.....70
3.2 ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΚΑΙ ΟIΚΟΝΟΜIΑ...........................................................................................75

ΚΕΦ. 4: ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ (1025-1453 μ.Χ.) ....................... 78
4.1 Η ΕΞΑΣΘΕΝΗΣΗ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟ ΣΧΙΣΜΑ ΜΕ ΤΗ ΔΥΣΗ.........................78
4.2 ΟΙ ΣΤΑΥΡΟΦΟΡΙΕΣ ΚΑΙ ΟΙ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΟΥΣ ΓΙΑ ΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ ..........................79
4.3 ΑΝΑΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ ΚΑΙ ΥΠΟΤΑΓΗ ΣΤΟΥΣ ΟΘΩΜΑΝΟΥΣ ...............79

ΚΕΦ. 5: Ο ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ ..................................................................... 81
5.1 Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΖΩΗ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ.........................................................................81

ΚΕΦ. 6: Η ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗ ΕΥΡΩΠΗ .................................................................................... 86
6.1 Η ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗ ΕΥΡΩΠΗ ΜΕΤΑ ΤΗ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ ΤΩΝ ΛΑΩΝ (5ος -10ος αι.) ............86
6.2 Η ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΗΣ ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ ΚΑΤΑ ΤΑ ΤΕΛΗ ΤΟΥ ΜΕΣΑΙΩΝΑ .......87

ΚΕΦ 7: Η ΕΥΡΩΠΗ ΣΤΟΥΣ ΝΕΟΤΕΡΟΥΣ ΧΡΟΝΟΥΣ (15ος - 18ος αι.) ........................ 89
7.1 ΟΙ ΑΝΑΚΑΤΑΤΑΞΕΙΣ ΣΤΗ ΜΕΤΑΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ..............89
7.2 Ο ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ ΥΠΟ ΒΕΝΕΤΙΚΗ ΚΑΙ ΟΘΩΜΑΝΙΚΗ ΚΥΡΙΑΡΧΙΑ ........................92

Γ΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ 93
ΚΕΦ. 1: ΑΠΟ ΤΟ ΜΕΣΑΙΩΝΑ ΣΤΟΥΣ ΝΕΟΥΣ ΧΡΟΝΟΥΣ ............................................ 94
Διδακτικός στόχος του κεφαλαίου ..............................................................................................94
1.1 Η ΦΕΟΥΔΑΡΧΙΑ ΣΤΗ ΔΥΤΙΚΗ ΕΥΡΩΠΗ ........................................................................94
1.2 ΟΙ ΣΤΑΥΡΟΦΟΡΙΕΣ ............................................................................................................94
1.3 ΑΣΤΙΚΗ ΤΑΞΗ.....................................................................................................................94
1.4 ΟΙ ΑΝΑΚΑΛΥΨΕΙΣ .............................................................................................................95
1.5 ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΣ .............................................................................95
1.6 Η ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ...............................................................................96

ΚΕΦ.2: Η ΕΥΡΩΠΗ ΑΠΟ ΤΟΝ 15ο ΜΕΧΡΙ ΤΙΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ 18ου ΑΙΩΝΑ ................. 97


6

2.1 ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ....................................97
2.2 ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΣΤΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ, ΤΙΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΚΑΙ ΤΙΣ ΤΕΧΝΕΣ ............................97

ΚΕΦ. 3: (1ο μέρος) Η ΕΥΡΩΠΗ ΤΟΝ 18ο ΑΙΩΝΑ ............................................................. 100
Διδακτικοί στόχοι:.....................................................................................................................100
3.1 ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟΣ .................................................................................................................100
3.2 ΝΑΠΟΛΕΩΝ ΒΟΝΑΠΑΡΤΗΣ ..........................................................................................101

ΚΕΦ. 4: Ο ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ 15ος - 18ος ΑΙΩΝΑΣ ............................................................... 102

ΚΕΦ. 5: Ο ΑΓΩΝΑΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑ 1821 - 1831 μ.Χ. .... 105

ΚΕΦ. 6: Η ΕΥΡΩΠΗ (1815 - 1914 μ.Χ. ................................................................................. 108
Διδακτικοί στόχοι ......................................................................................................................108

ΚΕΦ 7: ΕΛΛΑΔΑ (1832 - 1912 μ.Χ.) ..................................................................................... 110

ΚΕΦ 8: ΕΛΛΑΔΑ (1912 - 1918 μ.Χ.) ..................................................................................... 112

ΚΕΦ 9: ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ .............................................................................. 113
Διδακτικοί στόχοι: ....................................................................................................................113

ΚΕΦ 10: ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΜΕΣΟΠΟΛΕΜΟΥ (1919 - 1939 μ.Χ.) ............................................. 114

ΚΕΦ 11: Β΄ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ ............................................................................ 115

ΚΕΦ 12: Ο ΜΕΤΑΠΟΛΕΜΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ ....................................................................... 117

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 119
ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ............................................................................................ 120
ΑΡΧΑΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ................................................................................................................... 121
ΡΩΜΑΪΚΗ ΚΑΙ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ............................................................................ 123
ΝΕΟΤΕΡΗ ΙΣΤΟΡΙΑ .............................................................................................................. 125
Παράδειγμα σχεδίου μαθήματος με χρήση Η/Υ.................................................................... 127


ΣΚΟΠΟΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

Ο γενικός σκοπός του μαθήματος της Ιστορίας όπως προσδιορίζεται από το ΕΝΙΑΙΟ ΠΛΑΙΣΙΟ
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΙΣΤΟΡΙΑΣ είναι ο ακόλουθος:

Γενικός σκοπός της Ιστορίας είναι η ανάπτυξη της ιστορικής σκέψης και ιστορικής συνείδησης.
Ο κοινά αποδεκτός σκοπός της μελέτης της Ιστορίας που αφορά τη γνώση του παρελθόντος
για την κατανόηση του παρόντος και το σχεδιασμό του μέλλοντος, υφίσταται ως βασική
ιδέα για τον προσδιορισμό της ιστορικής συνείδησης και ιστορικής σκέψης. Ειδικότερα, η
ανάπτυξη ιστορικής σκέψης αφορά την κατανόηση των ιστορικών γεγονότων και τη σύνδεση
αιτίων και αποτελεσμάτων, ενώ η καλλιέργεια ιστορικής συνείδησης αφορά την κατανόηση
της συμπεριφοράς του ανθρώπου σε συγκεκριμένες καταστάσεις και την εξασφάλιση των
προϋποθέσεων για την εκδήλωση υπεύθυνης συμπεριφοράς στο παρόν και το μέλλον. Έτσι
με τη διδασκαλία της Ιστορίας μπορεί ο μαθητής να αποκτήσει όχι μόνο την επίγνωση ότι ο
σύγχρονος κόσμος αποτελεί συνέχεια του παρελθόντος, αλλά και την επίγνωση ότι ο σύγχρονος
ιστορικός ορίζοντας συνδέεται άμεσα με τη ζωή του. Ο σκοπός της ιστορικής σκέψης και
συνείδησης συνδέεται έτσι με το γενικότερο σκοπό της εκπαίδευσης που αναφέρεται στην
προετοιμασία συνειδητών πολιτών.

Για τη ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ο Γενικός σκοπός διδασκαλίας της Ιστορίας
αναλύεται στους παρακάτω επιμέρους σκοπούς:

• Να κατανοήσουν οι μαθητές ότι ο κόσμος στον οποίο ζουν είναι αποτέλεσμα μιας
εξελικτικής πορείας, με υποκείμενα δράσης τους ανθρώπους.

• Να καταστούν ικανοί, μέσα από τη γνώση του παρελθόντος, να κατανοήσουν το παρόν,
να στοχαστούν για τα προβλήματά του και να προγραμματίσουν υπεύθυνα το μέλλον
τους..

• Να συνειδητοποιήσουν την προσωπική τους ευθύνη για την πορεία της κοινωνίας στην
οποία ζουν.

• Να διαμορφώσουν, μέσα από τη μελέτη των επιμέρους πολιτισμών και της συνεισφοράς
τους στον παγκόσμιο πολιτισμό, πνεύμα μετριοπάθειας, ανοχής και σεβασμού στο
διαφορετικό.

• Να οικοδομήσουν, μέσα από τη μελέτη του δικού τους πολιτισμού, την εθνική και
πολιτιστική τους ταυτότητα.

• Να συνειδητοποιήσουν την αναγκαιότητα επιλογής και κριτικής αξιολόγησης των


8

ιστορικών πηγών.

Ειδικότερα για το ΓΥΜΝΑΣΙΟ οι σκοποί που επιδιώκονται είναι οι εξής:

• Να γνωρίσουν οι μαθητές την ιστορική πορεία του Ελληνισμού από την αρχαιότητα
μέχρι σήμερα, με αναφορές στην ευρύτερη παγκόσμια ιστορία.

• Να οικειώνονται βαθμιαία το ειδικό λεξιλόγιο της ιστορικής επιστήμης.

• Να συνειδητοποιήσουν ότι η κατανόηση κάθε κοινωνίας προϋποθέτει τη μελέτη όλων
των πτυχών της (πολιτικής, οικονομικής, πολιτιστικής, θρησκευτικής κ.λ.π.).

• Να κατανοούν την έννοια του χρόνου και των τρόπων μέτρησής του και να εντάσσουν
τα γεγονότα στις ιστορικές περιόδους.

• Να εντοπίζουν, κατά τη μελέτη των ιστορικών γεγονότων ή φαινομένων, αίτια και
αποτελέσματα.

• Να συγκρίνουν ιστορικά γεγονότα ή φαινόμενα και να εντοπίζουν ομοιότητες και
διαφορές.

• Να αναλύουν ένα γεγονός ή φαινόμενο και να διαπιστώνουν τις σχέσεις μεταξύ των
επιμέρους στοιχείων.

• Να κατανοήσουν ότι η αξιοπιστία της ιστορικής αφήγησης θεμελιώνεται στην ορθή
αξιοποίηση των πηγών.

• Να αποκτήσουν την ικανότητα να διακρίνουν, στις ιστορικές μαρτυρίες, γεγονότα,
αιτίες, απόψεις κ.λ.π.

• Να προσεγγίζουν τα ιστορικά γεγονότα χωρίς άκριτη αποδοχή των ιστορικών ερμηνειών,
απόψεων κ.λ.π.

• Να αναπτύξουν θετική στάση απέναντι στη σπουδή του παρελθόντος ως παράγοντα
απόκτησης αυτογνωσίας και κατανόησης της κοινωνίας.

• Να συνειδητοποιήσουν την προσφορά του ελληνικού έθνους στον παγκόσμιο πολιτισμό
και να διαμορφώσουν ανάλογη συνείδηση.


Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΤΗΣ
ΙΣΤΟΡΙΑΣ

Α. ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ
Σημαντικό μέσο για την επίτευξη ευρύτερων σκοπών της αγωγής αποτελεί το μάθημα της
Ιστορίας, στο βαθμό που παρέχει γνώσεις που δίνουν στο μαθητή στοιχεία απαραίτητα για
να επιβιώσει στη σύγχρονη κοινωνία, να ασκήσει με μεγαλύτερη επιτυχία επαγγελματικές
δραστηριότητες, να γνωρίσει σε ιστορικό βάθος και πλάτος τον τρόπο λειτουργίας του
δημοκρατικού πολιτεύματος, να κατανοήσει το κοινωνικό γίγνεσθαι και να μετέχει ενεργά σ’
αυτό. Η διδασκαλία είναι ανάγκη να στηρίζεται σε ορισμένες αρχές όπως:

• Η εγκυρότητα της γνώσης

• Η παιδαγωγική ευθύνη

• Η μαθητοκεντρικότητα και η εξατομίκευση.

• Η ανάπτυξη της κριτικής σκέψης και όχι η στείρα απομνημόνευση και αναπαραγωγή
της γνώσης

• Η διαμόρφωση παιδαγωγικού κλίματος.

• Η εξάσκηση των βασικών νοητικών λειτουργιών: επαγωγική και παραγωγική σκέψη,
ανάλυση, κατηγοριοποίηση, αιτιολόγηση απόψεων, διατύπωση υποθέσεων, εξαγωγή
συμπερασμάτων, διάκριση της αιτίας και αποτελέσματος.

• Η έμφαση στη διαδικασία διερεύνησης

Β. ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ
Οι σύγχρονες μέθοδοι προσέγγισης του μαθήματος διαφοροποιούνται γενικά από το μοντέλο
της παραδοσιακής διδασκαλίας.

Γενικά χαρακτηριστικά της παραδοσιακής διδασκαλίας είναι ότι το σύνολο των μαθητών
εργάζεται με τον ίδιο τρόπο στο ίδιο θέμα, χρησιμοποιούνται προφορικές μέθοδοι για την


10

έκθεση των γεγονότων και τα μέσα διδασκαλίας περιορίζονται στο διδακτικό βιβλίο και τον
πίνακα.

Εξέλιξη της παραδοσιακής προσέγγισης αποτελεί η επινόηση μιας ποικιλίας μεθόδων κατά
τις οποίες η τάξη μπορεί να εργάζεται ομαδικά ή ατομικά. Επιχειρείται να δοθεί ζωή στο
παρελθόν με την ανάκληση των εμπειριών των μαθητών και την ανάληψη δραστηριοτήτων,
και η όλη διαδικασία είναι πιο πολύπλοκη αλλά και πιο δημιουργική από ότι στις παραδοσιακές
μεθόδους διδασκαλίας.

Σημαντική εξέλιξη στον τομέα της επινόησης τρόπων προσέγγισης των ιστορικών γεγονότων
αποτελεί η μελέτη των πηγών εκ μέρους των μαθητών, με την οποία οι μαθητές εισάγονται
στην ιστορική έρευνα, μέσα στα πλαίσια των ικανοτήτων τους, και έτσι αντιμετωπίζουν την
Ιστορία με έναν περισσότερο ενεργητικό και διερευνητικό τρόπο. Μέσω της μελέτης των
αυθεντικών πηγών οι μαθητές αναπτύσσουν την κριτική τους σκέψη, με αφορμή τη μελέτη
των ιστορικών προβλημάτων.

Για το σκοπό αυτό είναι αναγκαίο να δίνεται μικρότερη έμφαση στο περιεχόμενο και περισσότερη
στη διαδικασία μάθησης με άμεση συμμετοχή των μαθητών, ώστε να περιορίζεται η δράση
του δασκάλου και να επιβάλλεται ένας περισσότερο ενεργητικός τύπος μάθησης.

Οι ενεργητικές μέθοδοι διδασκαλίας και μάθησης είναι δυνατόν να εφαρμοσθούν τόσο στην
ατομική όσο και στην ομαδική μελέτη, και συνιστώνται στην περίπτωση των τάξεων με μαθητές
διαφορετικών επιπέδων, εφόσον κάθε μαθητής συμμετέχει στην όλη διαδικασία σύμφωνα με
τις προσωπικές του ικανότητες.

Το κριτήριο της ποικιλίας θα πρέπει να αποτελεί ένα σημαντικό στοιχείο στην επιλογή
της μεθόδου διδασκαλίας κατά τη διαδικασία οργάνωσης κάθε διδακτικής ενότητας. Έτσι,
ορισμένες παραδοσιακές μέθοδοι διδασκαλίας όπως είναι η αφήγηση, οι γραπτές εργασίες των
μαθητών και η χρήση των σχολικών εγχειριδίων, δεν θα πρέπει να αποκλείονται

Στην περίπτωση που η ιστορική ύλη δεν προσφέρεται για απ’ ευθείας έρευνα εκ μέρους των
μαθητών, η προφορική έκθεση των γεγονότων μπορεί να αποτελεί αξιόλογη μέθοδο διδασκαλίας,
χωρίς να αποκλείεται ο συνδυασμός της με τον ελεύθερο ή κατευθυνόμενο διάλογο.

H μαιευτική, ως μέθοδος διδασκαλίας, παραμένει πάντα σύγχρονη.

Βασική προϋπόθεση για την εφαρμογή ενεργητικών μεθόδων διδασκαλίας είναι ο περιορισμός
του ρόλου του διδάσκοντος και η αντίστοιχη αύξηση της ενεργητικής συμμετοχής των μαθητών
στη διδακτική και μαθησιακή διαδικασία.

Συνοπτικά, η πορεία της μεθόδου μπορεί να περιγραφεί ως ενεργοποίηση, έρευνα, διάλογος,
ανακοινώσεις και αξιολόγηση.


Γ. ΜΕΣΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ
Τέτοια μέσα και τεχνικές μπορεί να είναι η χρήση του πίνακα, η χρήση video, επιδιασκόπιου,
φωτεινών διαφανειών (slides) και άλλων οπτικοακουστικών μέσων όπως ο ηλεκτρονικός
υπολογιστής, η μελέτη σύγχρονων πηγών σχετικών προς τα ενδιαφέροντα των μαθητών
(γραμματοσήμων, αφισών, περιοδικών), η οργάνωση εκθέσεων, η ανάπτυξη ερευνητικών
δραστηριοτήτων, η σύνταξη φύλλου εργασίας από τον διδάσκοντα με ακριβώς καθορισμένα
καθήκοντα, ερωτήσεις, παραπομπές και πηγές που πρέπει να μελετηθούν, η σύνταξη
“εφημερίδας” ή “εγγράφων”, η οργάνωση ασκήσεων και παιχνιδιών, μέσω των οποίων γίνεται
προσπάθεια αναπαράστασης και βίωσης των ιστορικών γεγονότων κ.ά.

Οι γραπτές μαρτυρίες αλλά και οι εικόνες του σχολικού βιβλίου αποτελούν σημαντικό
πρωτογενές υλικό, που μπορεί και πρέπει να χρησιμοποιείται από τους μαθητές κατά τη
διαδικασία, της διδασκαλίας. Σημαντικό επίσης στοιχείο αποτελούν τα διαγράμματα, οι
χρονολογικοί πίνακες και οι χάρτες, αφού συμβάλλουν αποφασιστικά στην άμεση και σαφή
πληροφόρηση, λαμβανομένου υπόψη ότι η ιστορική γνώση είναι από τη φύση της αφηρημένη
και προσεγγίζεται καλύτερα με την αξιοποίηση κάθε μέσου αισθητοποίησης.

Σχετικά με τα κεφάλαια τέχνης, είναι αυτονόητο ότι, στα πλαίσια του μαθήματος της Ιστορίας,
η τέχνη αντιμετωπίζεται ως σημαντικό στοιχείο του πολιτισμού μιας εποχής ή ενός λαού, όπως
εξάλλου και οι λοιπές κοινωνικές, πολιτικές, οικονομικές κ.ά. δραστηριότητες.

Δ. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ
Οι σύγχρονες παιδαγωγικές αντιλήψεις θεωρούν την αξιολόγηση, ως βασικό στοιχείο της
διδακτικής διαδικασίας, που αποτελεί κυρίως μέσο ανατροφοδότησης της διδασκαλίας,
αφού πληροφορεί για την επιτυχία ή αποτυχία των ακολουθούμενων μεθόδων και την
αποτελεσματικότητα των υιοθετούμενων στρατηγικών. Η αξιολόγηση πρέπει να θεωρείται ως
ένα σύστημα που βοηθά τον εκπαιδευτικό να ελέγχει καλύτερα τη διδακτική του πρακτική και
να κινείται προς την κατεύθυνση της βελτίωσής της.

Είναι ανάγκη να γίνεται σαφής διάκριση μεταξύ διαγνωστικής, διαμορφωτικής και αθροιστικής
αξιολόγησης.

Η διαμορφωτική αξιολόγηση επιτρέπει στον εκπαιδευτικό να προβαίνει σε ενδεχόμενες
τροποποιήσεις της διδακτικής του στρατηγικής και να προσφέρει συμπληρωματική
βοήθεια στους μαθητές που έχουν ανάγκη, εξατομικεύοντας τις διδακτικές του ενέργειες. Η
διαμορφωτική αξιολόγηση είναι ανάγκη να έχει διερευνητικό χαρακτήρα, ώστε οι μαθητές να
έχουν την ευκαιρία να προσεγγίζουν την ιστορική πραγματικότητα με βάση τις εμπειρίες τους,
τις νοητικές τους δομές και τις αντιλήψεις τους. Αυτό σημαίνει ότι η μαθησιακή διαδικασία


12

πρέπει να ενθαρρύνεται μάλλον παρά να ελέγχεται, για να μπορέσει ο μαθητής να οδηγηθεί
σε μια ενεργητική διαδικασία διερεύνησης των ιστορικών γεγονότων. Με τη διαμορφωτική
αξιολόγηση πρέπει να καταβάλλεται προσπάθεια εντοπισμού και καταγραφής των διεργασιών
σύλληψης και ερμηνείας των ιστορικών γεγονότων ώστε να ακολουθεί η παρέμβαση του
διδάσκοντος και ενδεχομένως η τροποποίηση στις μεθόδους και τεχνικές διδασκαλίας. Με
τον τρόπο αυτό η αξιολόγηση συμβάλλει στη βελτίωση της ποιότητας της διδασκαλίας και όχι
μόνο στην καταγραφή των μετρήσιμων αποτελεσμάτων της.

Η διαγνωστική και αθροιστική αξιολόγηση συνδέονται με την ανάγκη ελέγχου του γνωστικού
κυρίως επιπέδου των μαθητών, πριν και μετά τη διδασκαλία μιας ενότητας ή ενός συνόλου
ενοτήτων, και σχετίζονται περισσότερο με τον έλεγχο του βαθμού επίτευξης των διδακτικών
στόχων. Οι διάφορες μορφές προφορικής και γραπτής εξέτασης μπορεί να εναλλάσσονται,
προσαρμοζόμενες στις απαιτήσεις των διδακτικών στόχων και του περιεχομένου κάθε
ενότητας.

ΙΣΤΟΡΙΑ - Α΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ 13

Α΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ


14

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

ΣΤΟΧΟΙ:
Να διακρίνουν οι μαθητές:

• τους όρους ιστορία και προϊστορία

• τη διαίρεση της προϊστορίας σε εποχή του λίθου και εποχή των μετάλλων

• τη διαίρεση της ιστορίας

Διαίρεση της Ελληνικής ιστορίας

ΣΤΟΧΟΣ:
• Να διακρίνουν οι μαθητές τις περιόδους της Ελληνικής ιστορίας και τα γεγονότα που
τις οριοθετούν


ΚΕΦ. 1: Η ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΛΙΘΟΥ

1.1 Η ΠΑΛΑΙΟΛΙΘΙΚΗ ΚΑΙ ΜΕΣΟΛΙΘΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

Στόχοι:
• Να γνωρίσουν οι μαθητές τα στάδια εξέλιξης του ανθρώπου.

• Να κατανοήσου ν τον τρόπο ζωής κατά την Παλαιολιθική εποχή .

• Να κατανοήσουν ότι η τέχνη είναι σχεδόν σύμφυτη με τον άνθρωπο.

1.2 Η ΝΕΟΛΙΘΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

Στόχοι:
• Να κατανοήσουν οι μαθητές τη σημασία της μετάβασης από τον νομαδικό βίο στη
μόνιμη εγκατάσταση

• Να κατανοήσουν τη σημασία της ενασχόλησης με τη γεωργία και την κτηνοτροφία
καθώς και τη χρήση της κεραμικής.

• Να μάθουν για το πλήθος των νεολιθικών οικισμών στην Ελλάδα.

ΣΗΜΕΙΑ ΠΟΥ ΧΡΕΙΑΖΟΝΤΑΙ ΠΡΟΣΟΧΗ:
Οι όροι: Προϊστορία, Παλαιολιθική και Νεολιθική εποχή, κυνηγός, τροφοσυλλέκτης,
καρποσυλλέκτης, νομάδες.


16

ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ / ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

Δραστηριότητα: Νεολιθικοί οικισμοί
Στον παρακάτω χάρτη κάνε κλικ σε ευρύτερες ή μικρότερες περιοχές που νομίζεις ότι υπήρξαν
νεολιθικοί οικισμοί.

Ο χρήστης μπορεί να κάνει κλικ σε ευρύτερες περιοχές όπως π.χ. Μακεδονία ή μικρότερες
όπως π.χ. Χίος. Αν το κλικ είναι σε περιοχή που προβλέπεται από την παρούσα άσκηση να
υπάρχουν νεολιθικοί οικισμοί, τότε ακούγεται ευχάριστος ήχος και στην προβλεπόμενη περιοχή
εμφανίζεται μεγαλούτσικη κόκκινη κουκκίδα και δίπλα το όνομα ή τα ονόματα του οικισμού
ή των οικισμών που προβλέπονται.

Αν το κλικ είναι σε περιοχή για την οποία δεν προβλέπονται οικισμοί, τότε ακούγεται δυσάρεστο
beep και εμφανίζεται σε πλαίσιο η προτροπή «προχώρησε σε άλλη περιοχή» (μπορεί και να
ακούγεται).

Προβλεπόμενες περιοχές και οικισμοί

• Μακεδονία: Προβλέπονται οι οικισμοί

o «Νέα Νικομήδεια» κοντά στη Βέροια και «Δισπηλιό» κοντά στην Καστοριά

• Θεσσαλία: Προβλέπονται οι οικισμοί

o «Σέσκλο» κοντά στο Βόλο και

o «Διμήνι» κοντά στο Βόλο

• Κυκλάδες: Προβλέπεται οι οικισμός

o «Σάλιαγκος», νησάκι κοντά στην Αντίπαρο

• Βορειανατολικό Αιγαίο: Προβλέπεται οι οικισμός

o «Πολιόχνη» στη Λήμνο

• Στερεά Ελλάδα: Προβλέπονται οι οικισμοί

o «Νέα Μάκρη» στην Αττική και

o «Αίγινα» στο Σαρωνικό

• Κρήτη: Προβλέπεται ο οικισμός:

o «Κνωσός» στην Κνωσό

• Πελοπόννησος: Προβλέπεται οι οικισμός:

o «Διρός» στη Λακωνία


ΚΕΦ. 2: Η ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΧΑΛΚΟΥ

2.1.ΟΙ ΛΑΟΙ ΤΗΣ ΕΓΓΥΣ ΑΝΑΤΟΛΗΣ
• 2.1.1 Η Μεσοποταμία

• 2.1.2 Η Αίγυπτος

• 2.1.3 Οι Χετταίοι

• 2.1.4 Οι Φοίνικες

• 2.1.5 Οι Εβραίοι

Στόχοι:
• Να αντιληφθούν οι μαθητές τη σημασία των πολιτισμών που αναπτύχθηκαν στην
περιοχή της λεγόμενης «εύφορης ημισελήνου».

• Να μάθουν την προσφορά του καθενός από τους πολιτισμούς αυτούς στην ιστορική
εξέλιξη.

• Να κατανοήσουν τη σημασία της επινόησης της γραφής και να παρακολουθήσουν την
εξέλιξή της.

• Να κατανοήσουν τη σπουδαιότητα της εμφάνισης του μονοθεϊσμού στον εβραϊκό
λαό.

Χρειάζεται να προσδιοριστεί στο χάρτη η περιοχή της λεγόμενης «εύφορης ημισελήνου »

Η Μεσοποταμία

• Σουμέριοι: ουσιαστικά ο πρώτος μεγάλος πολιτισμός

• Βαβυλώνιοι, ανάπτυξη νομοθεσίας και αστρονομίας

• Ασσύριοι: πολεμική ικανότητα


18

• Σφηνοειδής γραφή : πρώτη μορφή γραφής / σημασία αυτού του βήματος για την πρόοδο
του ανθρώπου

Η Αίγυπτος

• κράτος συγκεντρωτικό με αυστηρή ιεραρχία

• Φαραώ, απόλυτος άρχοντας σε άμεση σχέση με τους θεούς.

• Ιερογλυφική γραφή

Με τη βοήθεια της δραστηριότητας για το Νείλο, θα φανεί ότι η Αίγυπτος είναι πράγματι
«δώρον του Νείλου ».

Οι λαοί της Παλαιστίνης και της Μικράς Ασίας.

Φοίνικες: θαλασσοπόροι / δεινοί έμποροι.

Το φοινικικό αλφάβητο αποτελεί μεγίστη συμβολή στην πορεία του πολιτισμού.

Εβραίοι: Μονοθεϊσμός

Χετταίοι: σχέση με Μυκήνες


Άσκηση εμπέδωσης
Να συσχετίσεις τα στοιχεία της στήλης Α με τα στοιχεία της στήλης Γ, σύροντας τα με το
ποντίκι στην κατάλληλη θέση της στήλης Β.
Α Β Γ
ζιγκουράτ
Βύβλος
ιερογλυφικά
Ουρ Αίγυπτος
Όσιρις Μεσοποταμία
Χαττούσα Χετταίοι
μούμιες Φοίνικες
σφηνοειδής γραφή Εβραίοι
πυραμίδες
μονοθεϊσμός
Μέμφις
Ζητούμενα:(καθέτως) Μεσοποταμία, Φοίνικες, Αίγυπτος, Μεσοποταμία, Αίγυπτος, Χετταίοι,


Αίγυπτος, Μεσοποταμία, Αίγυπτος, Εβραίοι, Αίγυπτος

Να συσχετίσεις τις εικόνες με τους πολιτισμούς, σύροντας με το ποντίκι το σωστό στοιχείο του
πίνακα πάνω στην εικόνα
Μεσοποταμία
Αίγυπτος
Χετταίοι
Ζητούμενα: Αίγυπτος, Μεσοποταμία, Χετταίοι, Αίγυπτος, Μεσοποταμία, Αίγυπτος

2.2. Ο ΚΥΚΛΑΔΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Στόχοι:
• Να μάθουν οι μαθητές ότι κατά την 3η χιλιετία π.Χ. αναπτύχθηκε στις Κυκλάδες ένας
αξιόλογος πολιτισμός.

• Να νιώσουν ν τη γοητεία της κυκλαδικής γλυπτικής, που βρίσκεται κοντά στη σύγχρονη
αφηρημένη τέχνη.

• Οι Κυκλάδες γέφυρα α ανάμεσα σε Ευρώπη, Μικρά Ασία, Κρήτη. Συνέπεια της
γεωγραφικής θέσης η ανάπτυξη του εμπορίου.

• Η σχετική δραστηριότητα θα δείξει τις εμπορικές σχέσεις των Κυκλαδιτών.

• Στις Κυκλάδες δημιουργείται ο πρώτος μεγάλος πολιτισμός στην Ελλάδα.

• Να δοθεί έμφαση στο εικονογραφικό υλικό.


Δραστηριότητα
Εμφανίζεται χάρτης της Ελλάδας, χωρίς λεπτομέρειες στον οποίο εμφανίζονται σταδιακά
καμπύλα χοντρά κόκκινα βέλη που δείχνουν τις εμπορικές σχέσεις των Κυκλαδιτών :


20

• 1 βέλος προς Σαρωνικό

• 1 βέλος προς Αργολικό

• 1 βέλος προς Κρήτη και

• 2 βέλη προς μικρασιατικές ακτές

Τα βέλη αυτά εμφανίζονται και σβήνουν συνεχώς ώσπου να τα σταματήσει ο χρήστης.

Από κάτω υπάρχουν κουμπιά «λήξη» και «επανάληψη»


2.3. Ο ΜΙΝΩΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Στόχοι:
• Να μάθουν οι μαθητές τα κύρια χαρακτηριστικά του μινωικού κόσμου .

• Να κατανοήσουν τους λόγους της ανάπτυξης και εξάπλωσης ενός λαμπρού
πολιτισμού.

• Τα ανάκτορα

• Ισχυρή κεντρική διοίκηση

• θαλασσοκρατία

• Δύο μορφές γραφής.

• Να δοθεί έμφαση στο εικονογραφικό υλικό

Η σχετική δραστηριότητα θα δείξει τις εμπορικές σχέσεις των Κρητών.


Εμφανίζεται χάρτης των χωρών της Ανατολικής Μεσογείου, χωρίς λεπτομέρειες στον οποίο
εμφανίζονται σταδιακά καμπύλα χοντρά κόκκινα βέλη από την Κρήτη που δείχνουν τις
εμπορικές σχέσεις των Μινωιτών :

• 1 βέλος προς τις «Κυκλάδες»

• 1 βέλος προς την «Αττική»

• 1 βέλος προς την «Αργολίδα»

• 1 βέλος προς «Κύπρο»

• 1 βέλος προς «Αίγυπτο»

• 1 βέλος προς «Συρία»

• 1 βέλος προς «Παλαιστίνη»


22

Συγχρόνως εμφανίζεται και το όνομα της περιοχής προς την οποία κατευθύνεται το βέλος.

Τα βέλη αυτά εμφανίζονται και σβήνουν συνεχώς ώσπου να τα σταματήσει ο χρήστης.

Από κάτω υπάρχουν κουμπιά «λήξη» και «επανάληψη»


2.4. Ο ΜΥΚΗΝΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Στόχοι:
• Να γνωρίσουν οι μαθητές τα κύρια χαρακτηριστικά του μυκηναϊκού κόσμου .

• Να κατανοήσουν το πνεύμα αυτού του πολιτισμού.

• Να συλλάβουν τις διαφορές και τις ομοιότητες του μυκηναϊκό και του κρητικού
πολιτισμού.

• Να κατανοήσουν τη σημασία της επινόησης της Γραμμικής γραφής Β και την αξία της
ως ιστορικής πηγής.

• Η σχετική δραστηριότητα θα δείξει τα κέντρα του μυκηναϊκού πολιτισμού.

• Τα πρόσωπα που σχετίζονται άμεσα με την αποκάλυψη του μυκηναϊκού κόσμου : Ερρ
. Σλήμαν, Μίκαελ Βέντρις, Τ. Τσάντγουικ.

• Ο μυκηναϊκός πολιτισμός είναι ένας πολιτισμός που δανείζεται από τους Κρήτες πολλά
στοιχεία, αλλά διατηρεί και αναπτύσσει ένα δικό του προσωπικό ύφος.



Κάνε κλικ στις περιοχές του πίνακα που βρίσκεται κάτω από το χάρτη, για να δεις τα κέντρα
του μυκηναϊκού πολιτισμού σε κάθε περιοχή.

Υπάρχει απλός χάρτης της Ελλάδας χωρίς λεπτομέρειες από τη Θεσσαλία και κάτω.

Κάτω από το χάρτη υπάρχει πίνακας με τα εξής στοιχεία:

• Αργολίδα

• Μεσσηνία

• Λακωνία


24

• Αττική

• Βοιωτία

• Μαγνησία

Ο χρήστης κάνει κλικ στις περιοχές πάνω στον πίνακα και εμφανίζονται για κάθε περιοχή τα
μυκηναϊκά κέντρα ως εξής:

• Αργολίδα: Μυκήνες, Τίρυνθα (δίπλα στις Μυκήνες), Άργος

• Μεσσηνία: Πύλος (παραλιακά στο Ιόνιο)

• Λακωνία: Βαφειό (κοντά στη Σπάρτη)

• Αττική: Αθήνα, Ελευσίνα, Μαραθώνας

• Βοιωτία: Θήβα, Ορχομενός (βορειοδυτικά της Θήβας), Γλας (ανατολικά του
Ορχομενού)

Άσκηση εμπέδωσης 1
Ποια χρονική περίοδος ονομάζεται εποχή του χαλκού στην Ελλάδα; Κάνε κλικ δίπλα στο
σωστό.
3000-2000 π.Χ
3000-1100 π.Χ
1200-500 π.Χ.
Ζητούμενο: 3000 - 1100 π.Χ.

Ποιο ήταν το σημαντικότερο κέντρο του κυκλαδικού πολιτισμού στην περίοδο της μεγαλύτερης
ακμής του;
Η Φυλακωπή στη Μήλο
Το Ακρωτήρι στη Θήρα
Η Κέρος
Ζητούμενο: Το Ακρωτήρι στη Θήρα

Τα μικρά αγαλματάκια που είναι τα πιο χαρακτηριστικά δείγματα της κυκλαδικής τέχνης
ονομάζονται (γράψε την απάντηση και πάτησε enter):

Ζητούμενο: ειδώλια


Α Β Γ
Πότνια
Ακρωτήρι Θήρας
Ανάκτορο Ζάκρου Κυκλαδικός
γραμμική Α Μινωικός
Άναξ Μυκηναϊκός
γραμμική Β
διπλός πέλεκυς
μέγαρον
Ζητούμενα:(στήλη Β καθέτως) Μυκηναϊκός, Κυκλαδικός, Μινωικός, Μινωικός, Μυκηναϊκός,
Μυκηναϊκός, Μινωικός, Μυκηναϊκός

Πώς ονόμασαν οι κατοπινοί Έλληνες τα τείχη των Μυκηναίων; Κάνε κλικ στο σωστό
τετράγωνο:
ιλλυρικά
κυκλώπεια
γιγάντια
Ζητούμενο: κυκλώπεια

Να συσχετίσεις τις εικόνες με τις λεζάντες τους, σύροντας με το ποντίκι το σωστό στοιχείο του

Πίνακας

• Ταυροκαθάψια

• Τηγανόσχημο σκεύος

• Αίθουσα του θρόνου

• Ο «Αρπιστής»

• Η μάσκα του Αγαμέμνονα»

• Πύλη των Λεόντων

Ζητούμενα:
εικ.1 Ταυροκαθάψια εικ.2 Τηγανόσχημο σκεύος εικ.3 Η αίθουσα του θρόνου


26

εικ.4 Ο «Αρπιστής» εικ.5 Η «Μάσκα του Αγαμέμνονα» εικ.6 Πύλη των Λεόντων

Ποια είναι τα κυριότερα αίτια της παρακμής του μυκηναϊκού πολιτισμού;

Επιλέξτε όσα είναι σωστά κάνοντας κλικ επάνω τους:
1.οι πόλεμοι ανάμεσα στα μυκηναϊκά κράτη
2. η διαμάχη με τους Μινωίτες
3. η παρεμπόδιση του εμπορίου από τις αναστατώσεις που
προκάλεσαν οι «λαοί της θάλασσας»
4. η έκρηξη του ηφαιστείου της Θήρας

Ζητούμενα: 1 και 3

Να συσχετίσεις τις εικόνες με τους πολιτισμούς, σύροντας με το ποντίκι το σωστό στοιχείο του

ΠΙΝΑΚΑΣ

Κυκλαδικός

Μινωικός

Μυκηναϊκός

Ζητούμενα: (οριζόντια πάνω και μετά κάτω αριστερά)

Α. ταύρος Μινωικός

Β. ειδώλιο Κυκλαδικός

Γ. ανάκτορο Κνωσού Μινωικός

Δ. θεά με τα φίδια Μινωικός

Ε. δίσκος της Φαιστού Μινωικός

Στ. κύπελλο του Βαφειού Μυκηναϊκός

Ζ. μάσκα του «Αγαμέμνονα» Μυκηναϊκός



Στον παρακάτω χάρτη κάντε κλικ στις περιοχές με τις οποίες οι Μυκηναίοι είχαν σημαντικές
εμπορικές σχέσεις. Όταν έχεις ολοκληρώσει, πάτησε enter.

Υπάρχει ΧΑΡΤΗΣ Νοτιοανατολικής Ευρώπης και Ανατολικής Μεσογείου μονόχρωμος, χωρίς
λεπτομέρειες.

Ζητούνται: «Νησιά Αιγαίου», «Μικρά Ασία», «Κύπρος», «Κρήτη», «Συρία», «Παλαιστίνη»,
«Αίγυπτος», «Παράλια Αδριατικής» (βαλκανικά), «Ιταλία» (νότια) , «Σικελία», «Σαρδηνία»,
«Μάλτα», «Ισπανία» (μεσογειακά παράλια) .


28

ΚΕΦ. 3: Ο ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ
ΑΠΟ ΤΟ 1100 π.Χ. ΩΣ ΤΟ 800 π.Χ. Η
ΓΕΩΜΕΤΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

3.1. ΟΙ ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ (1100-800 π.Χ.)

Στόχοι:
• Να γνωρίσουν οι μαθητές τα κύρια χαρακτηριστικά αυτής της περιόδου .

• Να μάθουν για τις νέες συνθήκες που δημιουργούνται στην Ελλάδα μετά τη μόνιμη
εγκατάσταση των ελληνικών φύλων.

• Να κατανοήσουν τη σχέση ανάμεσα στον κόσμο των ομηρικών επών και στην ιστορική
πραγματικότητα.

• Να γνωρίσουν τα σχετικά με τον πρώτο ελληνικό αποικισμό.

• Η περίοδος αυτή εμφανίζεται ως άμεσο επακόλουθο των αναστατώσεων που
σημειώνονται στον ελλαδικό χώρο μετά την πτώση του μυκηναϊκού κόσμου.

• Η περίοδος θέτει τα θεμέλια της ιδιοπροσωπίας του ελληνικού πολιτισμού.

• Η σχετική δραστηριότητα θα βοηθήσει τους μαθητές να κατανοήσουν τους στόχους
και την έκταση και του πρώτου ελληνικού αποικισμού.

Δραστηριότητα «Α΄ελληνικός αποικισμός»
• Εμφανίζεται χάρτης της ανατολικής Ελλάδας, Αιγαίου Κρήτης και παραλίων Μικράς
Ασίας

• Στο χάρτη είναι μόνο τα εξής ονόματα στις αντίστοιχες περιοχές:


o ΘΕΣΣΑΛΙΑ, ΑΤΤΙΚΗ, ΕΥΒΟΙΑ, ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ, ΚΥΚΛΑΔΕΣ, ΔΡΗΤΗ,
ΤΕΝΕΔΟΣ, ΛΕΣΒΟΣ, ΧΙΟΣ, ΣΑΜΟΣ, ΚΩΣ, ΡΟΔΟΣ

• Από τον ηπειρωτικό κορμό της Ελλάδας ξεκινούν έγχρωμα βέλη με κατεύθυνση τα
παράλια της Μικράς Ασίας ως εξής:

1. Από παράλια Θεσσαλίας: παχύ πορτοκαλί βέλος

2. Από Αττική και Εύβοια και Κυκλάδες: παχιά φούξια βέλη.

3. Από κέντρο Πελοποννήσου: παχύ πράσινο βέλος

Τα παράλια της Μικράς Ασίας χρωματίζονται αντίστοιχα με τα βέλη ως εξής:

1. Από κάτω από την Τροία έως τη Σμύρνη → πορτοκαλί και αναγράφεται «ΑΙΟΛΙΔΑ»

2. Από τη Σμύρνη έως την Αλικαρνασσό → φούξια και αναγράφεται «ΙΩΝΙΑ»

3. Από την Αλικαρνασσό έως ΒΑ της Ρόδου → πράσινα και αναγράφεται «ΔΩΡΙΚΗ
ΕΞΑΠΟΛΗ»

Χρώματα στα νησιά του Αιγαίου:

1. Πορτοκαλί: Τένεδος, Λέσβος

2. Φούξια: Κυκλάδες (πλην Μήλου και Θήρας), Χίος, Σάμος, Ικαρία

3. Πράσινα: Κρήτη, Μήλος, Θήρα, Δωδεκάνησα

Σε κάποιο σημείο υπάρχουν τρεις κύκλοι με τα παραπάνω χρώματα και μέσα αναγράφουν το
φύλο:

Αιολείς (πορτοκαλί), Ίωνες (φούξια), Δωριείς (πράσινο)

3.2 Η ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ
• Τα γράμματα

• Η τέχνη

Στόχοι:
• Να κατανοήσουν οι μαθητές την κεφαλαιώδη σημασία του ελληνικού αλφαβήτου για
την ανάπτυξη του πολιτισμού.

• Να μάθουν ότι το ελληνικό αλφάβητο δεν είναι μίμηση του φοινικικού αλλά καινοτόμος


30

μετεξέλιξή του .

• Να γνωρίσουν την ιδιομορφία της γεωμετρικής τέχνης.

• Αναφορά στις μορφές γραφής 5 που έχουν ήδη γνωρίσει (σφηνοειδής, ιερογλυφική,
Γραμμική Α, Γραμμική Β, φοινικική ).

• Ομοιότητες και διαφορές ελληνικού και φοινικικού αλφαβήτου

• Σημασία προσθήκης φωνηέντων


Χαρακτήρισε τις παρακάτω προτάσεις με Σ (σωστό) και Λ (λάθος) κάνοντας κλικ στο αντίστοιχο
τετραγωνάκι
Σ Λ
Τα ομηρικά έπη διαμορφώθηκαν στα τέλη του 9ου - αρχές του 8ου αι. π.Χ.
Ο βασιλιάς, κατά τη Γεωμετρική εποχή, ονομάζεται «άναξ».
Τα ομηρικά έπη παρουσιάζουν κυρίως την ομηρική εποχή.
Οι Έλληνες παρέλαβαν το αλφάβητο από τους Φοίνικες.
Οι ναοί στη Γεωμετρική εποχή είναι ίδιοι με τα μικρά μυκηναϊκά ιερά.
Οι Έλληνες χρησιμοποίησαν αυτούσιο το φοινικικό αλφάβητο.
Κατά τη Γεωμετρική εποχή η εξουσία των βασιλέων συχνά αμφισβητείται από
τους ευγενείς.
Ζητούμενα (καθέτως): Σ, Λ, Σ, Σ, Λ, Λ, Σ


ΚΕΦ. 4: Η ΑΡΧΑΪΚΗ ΕΠΟΧΗ
800 π.Χ. - 479 π.Χ.

4.1. Η ΑΠΟΙΚΙΑΚΗ ΕΞΑΠΛΩΣΗ (Ο Β’ ΕΛΛHNIKOΣ
ΑΠΟΙΚΙΣΜΟΣ)

Στόχοι:
• Να κατανοήσουν οι μαθητές τα αίτια που οδήγησαν στη δημιουργία αποικιών
Να εκτιμήσουν τις σχέσεις μητρόπολης - αποικίας.

• Να γνωρίσουν τις συνέπειες που είχε η δημιουργία αποικιών στη ζωή των ανθρώπων.

• Συσχέτιση με τα γενικότερα και διαχρονικά αίτια των μεταναστεύσεων,

• Συσχέτιση με αναζήτηση πρώτων υλών

Να συσχετίσεις τα στοιχεία των στηλών Α και Β σύροντας με το ποντίκι τα στοιχεία της στήλης
Γ στη σωστή θέση στη στήλη Β.
Α Β Γ
οι εν πορεία αποτέλεσμα αποικισμού
αίτια αποικισμού πολιτικές διαμάχες
διεύρυνση πνευματικού
αίτια αποικισμού
ορίζοντα των ανθρώπων
οικιστής μητρόπολη
ανάγκη για μέταλλα κάπηλος
Μεγάλη Ελλάδα αρχηγός αποστολής αποικίας
μητέρα - πόλη οι έμποροι
λιανοπωλητής Κάτω Ιταλία


32

Ζητούμενα (καθέτως): οι έμποροι, πολιτικές διαμάχες, αποτέλεσμα αποικισμού, αρχηγός
αποστολής αποικίας, αίτια αποικισμού, Κάτω Ιταλία, μητρόπολη, κάπηλος

4.2 Η «ΠΟΛΗ - ΚΡΑΤΟΣ» - Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ
ΠΟΛΙΤΕΥΜΑΤΟΣ

Στόχοι:
• Να κατανοήσουν οι μαθητές την έννοια της πόλης-κράτους

• Να κατανοήσουν το ρόλο της οπλιτικής φάλαγγας στη διαμόρφωση των κοινωνικών
σχέσεων.

• Να γνωρίσουν πώς έγινε η μετάβαση από την αριστοκρατία στην ολιγαρχία.

• Να εκτιμήσουν τις συνθήκες που οδήγησαν στην τυραννίδα.

Η διαφορά ανάμεσα στην αριστοκρατία και την ολιγαρχία και ανάμεσα στην ολιγαρχία και την
τυραννίδα.

Α Β Γ
οπλιτική φάλαγγα μεγάλοι γαιοκτήμονες
αριστοκρατία Περίανδρος
Πολυκράτης πόλη - κράτος
ολιγαρχία δημοκρατία
Κόρινθος Σάμος
συμμετοχή του πολίτη στη πλούσιοι έμποροι και
διακυβέρνηση της πόλης βιοτέχνες
Ζητούμενα (καθέτως): πόλη - κράτος, μεγάλοι γαιοκτήμονες, Σάμος, πλούσιοι έμποροι και
βιοτέχνες, Περίανδρος, δημοκρατία


4.3 Η ΣΠΑΡΤΗ

Στόχοι:
• Να γνωρίσου ν οι μαθητές την κοινωνική διαστρωμάτωση του κράτους.

• Να γνωρίσουν την οργάνωση του κράτους

• Να συσχετίσουν το εκπαιδευτικό σύστημα με τις πολιτικές και κοινωνικές συνθήκες.

• Ο φόβος επανάστασης

• μπορούσαν να ζουν χωρίς να εργάζονται

• Λιτότητα / ολιγάρκεια, λακωνισμός

• αγωγή των κοριτσιών και η θέση της γυναίκας,

Α Β Γ
αυτοί ουσιαστικά κυβερνούσαν τη Σπάρτη Γερουσία
είχε 28 μέλη άνω των 60 ετών είλωτες
ψηφοφορία δια «βοής» λίγα λόγια
οι απόγονοι των κατακτημένων λαών περίοικοι
ζούσαν σε οικισμούς γύρω από τη Σπάρτη πέντε έφοροι
λακωνισμός Απέλλα
Ζητούμενα (καθέτως): πέντε έφοροι, Γερουσία, Απέλλα, είλωτες, περίοικοι, λίγα λόγια

4.4 Η ΑΘΗΝΑ - ΑΠΟ ΤΗ ΒΑΣΙΛΕΙΑ ΣΤΗΝ
ΑΡΙΣΤΟΚΡΑΤΙΑ

Στόχοι:
• Να κατανοήσουν οι μαθητές τη μετάβαση από τη βασιλεία στην αριστοκρατία.


34

• Να αξιολογήσουν την αριστοκρατική οργάνωση του κράτους και τη λειτουργικότητα
των θεσμών.

• Να κατανοήσου ν το ρόλο των λαϊκών διεκδικήσεων

• Στην Αθήνα μορφοποιήθηκαν όλα τα είδη των πολιτευμάτων της αρχαιότητας με
αποκορύφωμα τη δημοκρατία.

• Συνοικισμός - Παναθήναια

• ο επώνυμος άρχοντας σε σχέση με τη χρονολόγηση των γεγονότων

• ο Άρειος Πάγος και η Εκκλησία του Δήμου

• Το κίνημα του Κύλωνα

• Οι νόμοι του Δράκοντα

4.5 Η ΑΘΗΝΑ - Η ΠΟΡΕΙΑ ΠΡΟΣ ΤΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

Στόχοι:
• Να κατανοήσουν οι μαθητές τη συμβολή του Σόλωνα στην αντιμετώπιση των
κοινωνικών και πολιτικών προβλημάτων της πόλης.

• Να αξιολογήσουν τις συνθήκες μέσα από τις οποίες οι Αθηναίοι προχώρησαν προς τη
δημοκρατία.

• Να παρατηρήσουν διαφορές ανάμεσα στην κοινωνική και πολιτική δομή Αθήνας και
Σπάρτης.

• Σεισάχθεια

• Η διαίρεση των πολιτών σε τάξεις με βάση το εισόδημα

• Ο Πεισίστρατος

• Ο Κλεισθένης και η θεμελίωση της δημοκρατίας.


• λαϊκή κυριαρχία με ενίσχυση του ρόλου της Εκκλησίας του Δήμου

• ο οστρακισμός

Α Β Γ
ο τελευταίος βασιλιάς της
Σόλων
Αθήνας
αυστηροί νόμοι Κλεισθένης
οστρακισμός Κόδρος
Σεισάχθεια Πεισίστρατος
«Συνοικισμός» ένας από τους 9 άρχοντες
10 στρατηγοί Δράκων
διαίρεση σε 4 τάξεις ανάλογα
Θησέας
με το εισόδημα
10 φυλές
τυραννίδα
επώνυμος
Ζητούμενα (καθέτως): Κόδρος, Δράκων, Κλεισθένης, Σόλων, Θησέας, Κλεισθένης, Σόλων,
Κλεισθένης, Πεισίστρατος, ένας από τους 9 άρχοντες

Χαρακτήρισε τις παρακάτω προτάσεις με Σ (σωστό) και Λ (λάθος) κάνοντας κλικ στο αντίστοιχο
τετραγωνάκι
Σ Λ
Στην Αθήνα τη βασιλεία τη διαδέχθηκε η δημοκρατία.
Με τις 10 φυλές ο Κλεισθένης μείωσε το ρόλο της καταγωγής στην πολιτική
ζωή.
Η σεισάχθεια έχει σχέση με τη συμμετοχή στα κοινά.
Μετά τον Κλεισθένη η Εκκλησία του Δήμου γίνεται κυρίαρχο όργανο του
πολιτεύματος.
Ο Σόλωνας διαίρεσε τους πολίτες σε τάξεις ανάλογα με την καταγωγή.

Ζητούμενα (καθέτως): Λ, Σ, Λ, Σ, Λ


36

4.6 ΟΙ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΙ ΔΕΣΜΟΙ

Στόχοι:
• Να κατανοήσουν οι μαθητές τα στοιχεία που ένωναν τους ‘Έλληνες

• Να γνωρίσουν τον θεσμό των Ολυμπιακών αγώνων και να διακρίνουν διαφορές από
τον αντίστοιχο σύγχρονο θεσμό.

• Να κατανοήσουν την ανθρώπινη επιθυμία για παρέμβαση στο μέλλον.

• Να εξετάσουν τους λόγους που ωθούν τους ανθρώπους στη σύνδεσή τους με
ιερούς τόπους.

Να καταστεί σαφής η διαφορά ανάμεσα στις έννοιες κράτος και έθνος.

Γ στη σωστή θέση στη στήλη Β
Α Β Γ
οργάνωση πόλεων με κέντρο
Ολυμπιακοί αγώνες
κάποιο μαντείο
κλαδί αγριελιάς Πυθία
Λοξίας Πανελλήνιοι Δεσμοί
ιέρεια Δελφών ολυμπιονίκης
εκεχειρία αμφικτιονία
γλώσσα, θρησκεία, συνήθειες Απόλλωνας
Ζητούμενα (καθέτως): αμφικτιονία, ολυμπιονίκης, Απόλλωνας, Πυθία, Ολυμπιακοί αγώνες,
Πανελλήνιοι δεσμοί

α) Ποιο είναι το 2ο έτος της 61ης Ολυμπιάδας;

β) Να χρονολογήσεις τη ναυμαχία της Σαλαμίνας με βάση τις Ολυμπιάδες.

Το ___ο έτος της __ __ ης Ολυμπιάδας.


Ζητούμενα:

α) 535

β) Το 1ο έτος της 75ης Ολυμπιάδας

η λύση :

α) 61 - 1 = 60 β) 777 - 480 = 297

60 Χ 4 = 240 297 : 4 = 74, υπόλοιπο 1

240 + 2 = 242 άρα 1ο 75ης

777 - 242 = 535

4.7 ΠΕΡΣΕΣ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΕΣ: ΔΥΟ ΚΟΣΜΟΙ
ΣΥΓΚΡΟΥΟΝΤΑΙ

Στόχοι:
• Να αποκτήσουν οι μαθητές κάποιες γνώσεις για τους Πέρσες και το περσικό κράτος.

• Να κατανοήσουν τους λόγους που ωθούν τους Πέρσες στην επεκτατική τους
πολιτική.

• Να διακρίνουν τα αίτια από τις αφορμές

• Να κατανοήσουν τη σοβαρότητα της περσικής επιβουλής.

• Να εκτιμήσουν το ρόλο των Αθηναίων στην απόκρουση της περσικής εισβολής.

• Η σχετική δραστηριότητα θα βοηθήσει στην κατανόηση των κινήσεων των
αντιπάλων

• Το στρατηγικό σχέδιο του Μιλτιάδη

• η υπεροχή της αθηναϊκής φάλαγγας.

• Ότι οι Αθηναίοι έδωσαν μάχη εξ ονόματος όλων των Ελλήνων


38

• η σημασία της νίκης

• Ο μαραθώνιος δρόμος

4.8 Η ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΑΠΟΜΑΚΡΥΝΣΗ ΤΗΣ ΠΕΡΣΙΚΗΣ
ΕΠΙΘΕΣΗΣ

Στόχοι:
• Να κατανοήσουν τη σοβαρότητα της περσικής επιβουλής.

• Να αξιολογήσουν τη θυσία των υπερασπιστών του στενού των Θερμοπυλών.

• Να κατανοήσουν τη σημασία του γεωγραφικού παράγοντα στις Θερμοπύλες και τη
Σαλαμίνα.

• Να εκτιμήσουν τις συνέπειες της νίκης των Ελλήνων.

Η σχετική δραστηριότητα θα βοηθήσει στην κατανόηση των κινήσεων των αντιπάλων στη
Σαλαμίνα

Κατάταξε χρονολογικά τα γεγονότα της Α στήλης σύροντας τα με το ποντίκι στη σωστή θέση
στη στήλη Β.
Α Β
Ναυμαχία της Σαλαμίνας 1.
Μάχη των Πλαταιών 2.
Ιωνική επανάσταση 3.
Μάχη του Μαραθώνα 4.
Εκστρατεία του Μαρδόνιου 5.
Ζητούμενα: 1. Ιωνική επανάσταση 2. Εκστρατεία του Μαρδόνιου, 3. Μάχη του Μαραθώνα, 4.
Ναυμαχία της Σαλαμίνας, 5. Μάχη των Πλαταιών



Α Β Γ
Παυσανίας αίτιο περσικής επίθεσης
Θεμιστοκλής Θερμοπύλες
Δάτης και Αρταφέρνης Μάχη του Μαραθώνα
Επιθυμία για επέκταση στη Δύση Ναυμαχία της Σαλαμίνας
Μαρδόνιος «Μιλήτου Άλωσις»
Φρύνιχος Λεωνίδας
Ιωνική επανάσταση Ναυμαχία της Μυκάλης
Λεωνίδας Μάχη των Πλαταιών
Μιλτιάδης αφορμή περσικής επίθεσης
«Μολών λαβέ»
Λεωτυχίδης

Ζητούμενα (καθέτως): Μάχη των Πλαταιών, Ναυμαχία της Σαλαμίνας, Μάχη του Μαραθώνα,
αίτιο περσικής επίθεσης, Μάχη των Πλαταιών, «Μιλήτου Άλωσις», αφορμή περσικής επίθεσης,
Θερμοπύλες, Μάχη του Μαραθώνα, Λεωνίδας, Ναυμαχία της Μυκάλης

4.9 ΤΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ

Στόχοι:
• Να γνωρίσουν οι μαθητές τα διάφορα είδη ποιητικού και πεζού λόγου που αναπτύσσονται
την περίοδο αυτή.

• Να γνωρίσουν τους κυριότερους εκπροσώπους κάθε είδους

• Η σχετική δραστηριότητα θα βοηθήσει στην εμπέδωση των ειδών και των
εκπροσώπων.

• Να γίνει αξιοποίηση του εικονογραφικού υλικού


40

4.10 Η ΤΕΧΝΗ

Στόχοι:
• Να γνωρίσουν οι μαθητές το δωρικό και τον ιωνικό ρυθμό και να επισημάνουν τις
βασικές διαφορές τους.

• Να κατανοήσουν τα βασικά χαρακτηριστικά της αρχαϊκής πλαστικής

• Η σχετική δραστηριότητα θα βοηθήσει στην κατανόηση των χαρακτηριστικών των
ρυθμών και στην επισήμανση των διαφορών.

• Να γίνει αξιοποίηση του εικονογραφικού υλικού

Α Β Γ
φιλοσοφία κούρος
ερυθρόμορφη τεχνική Ησίοδος
λυρική ποίηση Αγγείο
άγαλμα νέου δωρικός
κιονοστοιχία σηκός
αρχιτεκτονικός ρυθμός Ηράκλειτος
διδακτικό έπος Αρχίλοχος
μέρος αρχαίου ναού πτερόν

Ζητούμενα (καθέτως): Ηράκλειτος, αγγείο, Αρχίλοχος, κούρος, πτερόν, δωρικός, Ησίοδος,
σηκός


ΚΕΦ. 5: Η ΗΓΕΜΟΝΙΑ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ
479π.Χ - 431π.Χ.

5.1 Η ΣΥΜΜΑΧΙΑ ΤΗΣ ΔΗΛΟΥ - Η ΣΥΜΜΑΧΙΑ
ΟΡΓΑΝΟ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΪΚΗΣ ΗΓΕΜΟΝΙΑΣ

Στόχοι:
• Να κατανοήσουν οι μαθητές τις συνθήκες κάτω από τις οποίες δημιουργήθηκε η
Συμμαχία της Δήλου .

• Να κατανοήσου ν την οργάνωσή της.

• Να συνειδητοποιήσουν την πορεία της Συμμαχίας, η οποία από συνασπισμό ελευθέρων
πόλεων μεταβλήθηκε σε όργανο της αθηναϊκής ηγεμονίας.

• μεταμόρφωση της ηγεμονίας σε αρχή.

5.2 ΤΟ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΟ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑ
ΣΤΑΘΕΡΟΠΟΙΕΙΤΑΙ - Ο ΠΕΡΙΚΛΗΣ ΚΑΙ ΤΟ
ΔΗΜΟΚΡΑΤΚΟ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑ

Στόχοι:
• Να κατανοήσουν οι μαθητές την εξέλιξη του αθηναϊκού πολιτεύματος από τη λήξη των
Περσικών πολέμων μέχρι την εποχή του Περικλή .

• Να εκτιμήσουν τη σημασία της προσωπικότητας στη διαμόρφωση αυτού του
πολιτεύματος.


42

• Να κατανοήσουν την έννοια της Δημοκρατίας.

• Να γνωρίσουν τα κύρια χαρακτηριστικά της πολιτικής του Περικλή .

5.3 Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑΤΟΣ - ΟΙ
ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ

Στόχοι:
• Να γνωρίσου ν οι μαθητές τη λειτουργία του αθηναϊκού πολιτεύματος.

• Να κατανοήσουν το ρόλο της Εκκλησίας του Δήμου .

• Να κατανοήσουν τους θεσμούς των 10 στρατηγών και της Ηλιαίας.

• Να γνωρίσουν το μηχανισμό των λειτουργιών.

5.4 Η ΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ - Η
ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΖΩΗ

Στόχοι:
• Να γνωρίσουν οι μαθητές τη συγκρότηση της αθηναϊκής κοινωνίας.

• Να συνειδητοποιήσουν τη θέση των Αθηναίων πολιτών, των μετοίκων και των
δούλων

• Να κατανοήσουν τη θέση της γυναίκας

• Να γνωρίζουν τον τρόπο ανατροφής των παιδιών.

5.5 ΜΟΡΦΩΣΗ - ΕΡΓΑΣΙΑ - ΕΟΡΤΕΣ

Στόχοι:
• Να γνωρίσουν οι μαθητές το εκπαιδευτικό σύστημα της αθηναϊκής κοινωνίας.

ιστορια γυμνασιου βιβλιο καθηγητη

ιστορια γυμνασιου βιβλιο καθηγητη

Recomendados

Recomendados

Mais conteúdo relacionado

Mais procurados

Mais procurados (20)

Destaque

Destaque (20)

Semelhante a ιστορια γυμνασιου βιβλιο καθηγητη

Semelhante a ιστορια γυμνασιου βιβλιο καθηγητη (20)

ιστορια γυμνασιου βιβλιο καθηγητη