Uiteenzetting van voorbereiding op wk zaalhockey 2011

1. 4
Hockeyvisie
December 2011
Kijkje in de keuken bij het Hockeyvisie is bedoeld
Nederlands dameszaalteam voor iedereen die als opleider,
trainer en/of coach actief is
Doelgroep: TOPHOCKEY - ZAAL in de hockeysport binnen
tophockey, breedtehockey,
jongste jeugd en/of
technisch management.
In iedere artikelenreeks
worden visies gedeeld,
kanttekeningen geplaatst,
nieuwe ontwikkelingen
gemeld en wetenschappelijke
onderbouwing aangeboden.
Hockeyvisie is een uitgave
van de Koninklijke Nederlandse
Hockey Bond (KNHB), is
onafhankelijk en wil alle
kennis die beschikbaar is op
het gebied van opleiden en
coachen met liefhebbers delen.
www.knhb.nl
De KNHB Academie biedt hockeyverenigingen
ondersteuning bij het ontwikkelen van het
technisch beleid en technisch kader. Daarbij
richt de KNHB Academie zich op drie pijlers:
deskundigheidsbevordering, verenigingsadvies
technisch beleid en opleidingen.
Meer informatie over de KNHB Academie
is te vinden op www.knhb.nl.

2. 4
Hockeyvisie
December 2011
Kijkje in de keuken bij het
Nederlands dameszaalteam
Op het EK Zaalhockey in 2010 belandden de Nederlandse dames net naast het podium.
De vraag was dan ook: hoe kunnen we de stap terug naar de wereldtop maken? Joost van Geel
blikt in Hockeyvisie terug op dit proces. De bondscoach geeft een interessant inkijkje in de
voorbereiding op het WK 2011, waar de Oranjedames de finale haalden en zilver wonnen.
Een grondige analyse van de Hollandse zaalhockeyschool, met de belangrijkste uitdagingen
op technisch, tactisch, fysiek en mentaal vlak.
door Joost van Geel
Om te beginnen hebben we onszelf twee ploeg een stap naar de wereldtop te laten
vragen gesteld. Eén: wie zijn we? Twee: maken. Uiteraard in combinatie met een
wat kunnen we goed? In eerste instantie stevige ‘collectieve bodem’ (dit betreft de
als land (macrocultuur) en vervolgens technische en tactische basisafspraken
als team (microcultuur). Bij een nadere en uitvoeringen), een absolute kracht van
definiëring van de ‘Hollandse school’ deze ploeg.
kwamen we tot de volgende algemene
kenmerken: Samenvatting kernpunten
• vrijheid; • lgemene krachten benoemen
A
• creativiteit; (Nederland/Hollandse school).
• attractiviteit; • rachten van het team benoemen, als
K
• innoverend. optelsom van de diverse individuen.
• epalen waar de voornaamste winst
B
Wie is Joost van Geel? Hollandse zaalhockeyschool te halen valt.
De eerlijkheid gebood ons te zeggen dat • ontinu kritisch zijn op elkaar en de
C
Joost van geel, vader van drie kinde- het technisch hoogwaardig spel dat deze doelen.
ren, is sinds 2007 bondscoach van het stijl vraagt niet de kernkwaliteit van onze
Nederlands dames zaalhockeyteam. ploeg was. Na het bepalen van deze lijn konden we
Bij het eK in Duisburg (2010) en het Vervolgens hebben we geprobeerd de ge- langzaam bijgaande matrix invullen (zie
WK in poznan (2011) is hij als bonds- noemde basiskrachten van de Hollandse pagina hieronder). Alle zestien elementen
coach actief geweest. Hij begeleidt school naar voren te laten komen. Deze komen in het vervolg van dit artikel aan
het team ook bij het komende eK in zoektocht is als volgt samen te vatten. de orde.
leipzig (13-15 januari 2012). Door veel te wisselen in de speelsyste- Deze werkmatrix is een uiteenzetting
Daarnaast is Van geel actief als tech- matiek kon de groep snel inspelen op de van de diverse deelgebieden, waarin vele
nisch manager bij gHHC groningen ‘flow of the game’ en hierop anticiperen. overlappingen zitten, zodoende zal het
en de rijksuniversiteit groningen, Op die manier wilden we een ‘positieve geheel meer waard zijn dan de optelsom
waarbij hij ook het toproeien coör- wispelturigheid’ creëren. Anders gezegd: van de delen.
dineert. Tevens is hij coördinator door steeds te kunnen wisselen (van sy-
van de hockeyschool bij het Zernike steem) krijgt de tegenstander slecht vat op
College. Hier kunnen leerlingen, je. Door dit te koppelen aan onze indivi- We wilden
onder schooltijd, drie ochtenden per duele krachten wilden we een ‘collectieve
week extra trainen. In Heerenveen Hollandse zaalhockeyschool’ neerzetten. een ‘positieve
is Van geel, in samenwerking met De ervaring leerde ons verder dat we
oSg Sevenwolde, een hockeyschool meer (individuele) autonomie moesten wispelturigheid’
gestart. Daarnaast begeleidt hij de creëren. Onder andere door de krachten
districtstrainers en leercoaches van te benadrukken, om zo het bovenstaande creëren
Noord Nederland. beter te kunnen realiseren.
Dat werden de uitgangspunten om onze
2

3. 4
Hockeyvisie
December 2011
Kijkje in de keuken bij het Nederlands dameszaalteam
a. Technisch b. Tactisch c. Fysiek d. Mentaal
1. Technisch Zaalhockey basistechnieken Positie- en Herhalingen en warming-up Differentieel leren
situatiegerichte
technieken
2. Tactisch Technisch uitvoeren van de Videoanalyse Arbeid-rustverhouding Inzicht in wisselen
aspecten van de systemen van systeem
3. Fysiek Voetenwerk en duelkracht Houding en Shuttlevormen Intensiteit
bewegingen
4. Mentaal Visualiseren Zwermgedrag Weet wat je doet en waar je Ik en mijn taak
staat (testen en meten)
1a. Technisch/technisch: Door de beperkte zaalervaring was een in staat zijn om de techniek zo aan te pas-
basistechniek als fundament grote inhaalslag essentieel. Deze basis- sen dat deze functioneel is om de situatie
Elke training hebben we stilgestaan bij het in- technieken vormen immers het absolute op te lossen. Dit is een open deur, maar
slijpen en verfijnen van de basistechnieken in fundament van het zaalhockeyspel. wel essentieel voor techniektraining.
het zaalhockey. Alle acties moeten uitgevoerd Het scoren is daarin misschien wel het
kunnen worden met schijn en met dreiging. 1b. Technisch/tactisch: mooiste voorbeeld. Als speler krijg ik
• assen (forehand/backhand)
P functionele techniek een bal aangepasst vanuit een richting,
• annames (aanvallend/verdedigend)
A Onder ‘functionele techniek’ verstaan we met een bepaalde druk. Daarbij sta ik in
• ndividuele acties aanvallend en verde-
I technisch handelen gerelateerd aan de een bepaalde positie ten opzichte van de
digend situatie. Slechts zelden kan een techniek goal, al dan niet in de cirkel. Ik moet dan
• coren kort bij de goal en vanaf rand
S ‘ideaal’ uitgevoerd worden (zie ook 1d). in staat zijn om – binnen mijn mogelijk-
cirkel De gekozen techniek is immers altijd ge- heden – een snelle en effectieve keuze te
• orner aanvallend (aangeef, stop, push relateerd aan tijd en ruimte (plus tempo).
C maken. Op die manier wil ik het doel van
en afschuif) Een speler moet dus niet alleen de basis mijn actie bereiken, namelijk scoren.
• trafbal
S beheersen. Deze speler moet bovendien De kans is groot dat de bal ergens ligt ten
opzichte van mijn lichaam waar ik hem
nog nooit heb gehad, met deze lichaams-
houding. De speler die daarin de meeste
mogelijkheden heeft, is natuurlijk spek-
koper!
De warming-up
werd functione-
ler en leuker
1c. Technisch/fysiek:
de kracht van herhalen
Je kunt een aantal basiszaken ‘automati-
seren’ door deze veel te herhalen. Zo wor-
den ze toepasbaar onder verschillende
omstandigheden. De kunst is wel om ‘het
arrangement’ waarin je dit traint regelma-
tig te wisselen. Anders kunnen spelers de
3

4. 4
Hockeyvisie
December 2011
Kijkje in de keuken bij het Nederlands dameszaalteam
basiszaken alleen in die specifieke situ- men met de ogen dicht. Op die manier nieuwe mogelijkheden biedt voor trainers
atie toepassen. wordt hun bewegingservaring/-arsenaal en spelers is wel duidelijk, de tijd zal het
Wij hebben ervoor gekozen om een aantal beduidend groter. Het zenuwstelsel doet ons leren...
acties op hoog niveau uit te voeren. Denk meer en waardevolle ervaringen op, om
aan passen, scoren, starten, wenden, keren in wisselende situaties (lees: de wed- 2a. Tactisch/technisch:
en aannemen. Dit deden we in een simpele strijd) makkelijker effectievere keuzes te technisch uitvoeren van systemen
setting (verlengde warming–up). Door veel maken. Dit omdat het systeem de route Als je een bepaalde tactische keuze maakt,
te herhalen konden we de verschillende ba- letterlijk al een keer gelopen heeft… Dit heeft dat technische consequenties. Je
sisvaardigheden makkelijk ‘slijpen’. Daar- noemen we differentieel leren; hoe bre- moet het gekozen systeem immers tech-
naast werd de warming-up functioneler der de ervaring, hoe vaster het resultaat. nisch kunnen uitvoeren. Daarbij moesten
en leuker; we deden het op een bepaalde Zo hebben wij op de training onze spe- we ook rekening houden met het feit
intensiteit en er werd gehockeyd! lers regelmatig strafballen anders laten dat we tijdens het WK in Poznan op een
nemen dan ze gewend zijn. Ook hebben vergroot veld speelden (22 bij 44 meter in
Daag spelers uit
om te doen wat
‘niet gangbaar’
is
1d. Technisch/mentaal:
differentieel leren
“Kinderen leren het snelst door te val-
len en weer op te staan, in verschillende
situaties.”
En: Echt voetballen heb ik op (kleine en
kapotte) trapveldjes en op een hobbelige
straat geleerd.
Deze twee uitspraken geven aan dat di-
versiteit in het aanleren en verbeteren van
bewegingen vraagt om ruimer denken.
Dat betekent dat we spelers moeten uit-
dagen om dat te doen wat ‘niet gangbaar
is’. Laat hen bijvoorbeeld pushen met we, door tijdens de training spelers uit de plaats van 20 bij 40 meter). Dit betekende
de handen andersom of een bal aanne- oefening te halen en andere zaken aan te nogal wat voor het benaderen van de duels,
bieden, hun arsenaal (en mentale weer- vooral verdedigend. Het was meer van bin-
baarheid) groter trachten te maken. nen, vanuit de as, aanlopen. Daarnaast was
Het effect van deze manier van trainen het moeilijker om de balk ‘dicht te zetten’.
kan ik (nog) niet bewijzen. Dat het veel Ieder systeem vraagt andere technische
vaardigheden. Hierin is het systeem
leidend en de techniek volgend. Bijvoor-
Ieder systeem beeld:
• ie willen we dat er druk op de bal zet?
W
vraagt andere • nder welke hoek komt deze persoon
O
in balbezit en waar?
technische • at is het vervolg en de inrichting van
W
de rest van het team?
vaardigheden • elke technieken horen daarbij?
W
4

5. 4
Hockeyvisie
December 2011
Kijkje in de keuken bij het Nederlands dameszaalteam
2c. Tactisch/fysiek:
meer inspanning door ontspanning
Om hard te kunnen trainen moet er een
goede basis zijn. Daarnaast pak je de winst
in de voorbereiding op fysiek vlak niet in
je eerste weken. Eerst wordt een stevig
fundament neergezet en pas in de laatste
weken wordt echt energie in fitheid ge-
stopt (het kost namelijk ook erg veel ener-
gie om fit te blijven…). In overleg met on-
Het wisselschema
was een goede
leidraad
der anderen Jos Geijsel (inspanningsfysio-
loog) en Rogier Fortanier (fysiotherapeut)
hebben we een periodisering gemaakt van
drie keer drie weken. Daarin stond vooral
de arbeid-rustverhouding centraal, die wis-
selde per periode:
Overkill bij het Wij maakten eveneens gebruik van een • eriode 1, verhouding arbeid:rust = 1:1
P
video-uitwisselsyteem, zodat spelers • eriode 2, verhouding arbeid:rust = 2:1
P
gebruik van thuis konden kijken naar de centrale of • eriode 3, verhouding arbeid:rust = 3:1
P
individuele thema’s. Ten slotte gebruikten
videobeelden is we de video voor analyse van onszelf en Daarnaast wisselden ook de trainingen
van de tegenstanders tijdens (de aanloop qua intensiteit (daarover later meer).
snel bereikt naar) het toernooi.
In de eerste periode lag de focus op het
belastbaar maken van de spelers; het wen-
2b. Tactisch/tactisch: nen aan de vloer, het laag zitten etc. Door
gebruik van videoanalyse een eenheid arbeid te nemen en daarna
Tijdens de trainingen hebben we gebruik- een eenheid rust, bleven de blessures be-
gemaakt van videoanalyse, voor lik-op- perkt. Zo konden we de belasting steeds
stuk en bekrachtigingen. We konden si- opvoeren. Dit betekende dat we werkten
tuaties direct evalueren en aanpassingen met bijvoorbeeld 1 minuut op en 1 minuut
implementeren in de volgende actie. Dit af – of 3 minuten op en 3 minuten af. Ge-
geldt ook voor videogebruik op de bank, leidelijk werden de periodes van arbeid
tijdens de wedstrijd. steeds langer (bijvoorbeeld 10 minuten)
Het is daarbij wel van belang goed na te en/of intensiever. Daarin werd overigens
denken: in welke mate voegt dit medium eerst de lengte aangepast en vervolgens de
iets toe? Overkill is snel bereikt. Bedenk intensiteit.
ook dat het zien van beelden van gewens- Dit ontwikkelde zich tot en met de derde
te situaties veel waardevoller is dan beel- periode, met een arbeid-rustverhouding
den bekijken van wat er fout gaat. (Als van 3:1. Denk bijvoorbeeld aan 15 minu-
iemand zegt ‘je mag niet denken aan een ten maximale arbeid (wedstrijdniveau),
roze olifant’ ga je er juist aan denken...) gevolgd door 5 minuten rust. Of aan een
5

6. 4
Hockeyvisie
December 2011
Kijkje in de keuken bij het Nederlands dameszaalteam
partij waarin – afhankelijk per persoon 3a. Fysiek/technisch: 3b. Fysiek/tactisch:
– iemand maximaal 10 minuten moest voetenwerk en duelkracht houding en bewegingen
kunnen spelen en dan 3 minuten echte Hockeytechnisch viel er in onze ploeg Wil je als speler op het juiste moment
rust kreeg. Het werken met een wis- veel te verbeteren. Dat is ook het geval het juiste doen? Dan moet je over de
selschema, tijdens de wedstrijd, was op fysiek-technisch vlak. Zowel qua benodigde ‘skills’ beschikken. Het is
een goede leidraad! Het wisselschema voetenwerk (starten, wenden en keren) dus zaak om spelers op een gegeven
is een vooraf bepaald schema wie wan- als qua duelkracht. In eerste instantie moment de basisbagage (zie 3a) mee
neer speelt. Dit om altijd een corner in lag de focus tijdens de training op het te geven. Ook moet je hen als trainer/
het veld te hebben staan en om spelers
een gehele wedstrijd fit te houden.
Als coach hield ik me altijd ‘het recht
voor’ om te kunnen interveniëren in het
schema als de wedstrijd dat zou vragen
(is twee keer gebeurd tijdens het hele
toernooi).
Neem van
tevoren ‘what if’-
scenario’s door
2d. Tactisch/mentaal:
inzicht in wisselen van systeem
Oftewel: weet wat je doet en blijf pragma-
tisch. Dit is misschien wel dé kernkwaliteit
van onze ploeg. Tot die slotsom kwamen
we tijdens het optellen van de kwaliteiten
van zowel het team als de begeleidingsstaf
(zie het begin van dit artikel).
Als ploeg beheersen we verschillende sy-
stemen, waarin we ook nog nuances kun-
nen aanbrengen. Hierdoor zijn we in staat
om het initiatief te nemen, te houden of technische vlak, onder submaximale coach vaak in situaties brengen waarin
terug te pakken. omstandigheden. Naarmate het proces ze – in eerste instantie bewust – die
Naast een aantal press- en opbouwsyste- vorderde, werden de oefeningen inten- (fysieke) acties moeten toepassen. Zo
men hadden we ook enkele ‘what if’-sce- siever en complexer. Dat betekende dat wordt dat steeds meer geïntegreerd in
nario’s doorgenomen. Bijvoorbeeld: wat we verschillende acties langer of inten- hun (het) systeem. Dus van droge ‘core
doen we als de tegenstander een groene siever aan elkaar verbonden. Deze vor- training’ naar attractieve ‘court training’.
(= twee minuten aan de kant) of gele kaart men hebben we op een gegeven moment
krijgt? In zo’n situatie – afhankelijk van geïntegreerd in de verlengde warming-up 3c. Fysiek/fysiek:
hoe we in de wedstrijd zaten – hadden we (zie ook 1c). train wat de wedstrijd vraag
afgesproken de keeper te wisselen. Hier- Wil je (fysiek) supra-maximaal kunnen
door gingen we met zes veldspelers spelen presteren? Dan is trainen zonder bal en
(dus 6:4). In de sleutelwedstrijd op het Spelers moeten stick soms onontbeerlijk! De energie-
WK tegen Oekraïne hielp dat ons net over systemen die een speler in de wedstrijd
de drempel heen. We konden het duel in basisbagage gebruikt, moeten immers ook in de trai-
ons voordeel ombuigen, waardoor we ons ning worden aangesproken. En op een
plaatsten voor de halve finale. meekrijgen gegeven moment op een hoger niveau
6

7. 4
Hockeyvisie
December 2011
Kijkje in de keuken bij het Nederlands dameszaalteam
(langer, intensiever, harder etc.). 3d. Fysiek/mentaal: kunt vrijmaken en dat de capaciteit be-
De organisatievorm ‘shuttle’ (banen Intensiteit vergroten perkt mag blijven. Dus: 4 x 5 minuten op
heen en weer) is hiervoor zeer geschikt. ‘Om maximaal te versnellen moet je dur- 95-100% in plaats van 2 x 10 minuten op
Om bovenstaande doelstellingen m.b.t. ven vertragen’, zegt zaalhockey-liefheb- 80-90%!
de energiesystemen te bereiken, kun je ber Hans Dijkstra. Hij wil daarmee zeggen
onder meer variëren in: dat, om je versnelling (extra) effect te
• lengte van banen;
geven, het bewust vertragen onontbeer- Stel je het ideaal-
• rbeid-rustverhouding;
a lijk is. Dit geldt zowel in het spel als bij
• engte van arbeid;
l het aanleren daarvan! plaatje voor in
• ewegingsvorm;
b
• ate van aeroob en anaerobe
m We hebben tijdens de voorbereiding je hoofd
belasting. ‘gespeeld’ met de inspanning en ontspan-
We hebben bijvoorbeeld shuttles gedaan ning, in combinatie met de intensiteit.
van Arbeid 15” (seconden) en Rust 5”, Dit moest ertoe leiden dat op het WK de 4a. Mentaal/technisch:
bijna maximaal lopen. Of Arbeid 45” en speelsters tijdens hun speelminuten het visualiseren
Rust 15”, met in de Arbeid: duel, aanzet- meeste vermogen konden leveren in een Als je weet wat je doet, doe je wat je
ten en voorwaarts lopen plus keren etc. beperkte tijd. Dus maximaal energie le- weet. Het is dan ook van belang om re-
veren, snel herstellen en dan weer maxi- gelmatig in gedachten de te gebruiken
maal energie leveren. technieken door te nemen; deze te zien,
Maximaal Door een goede basis te leggen (zie 2c) te horen en te voelen. Op die manier
konden we speelsters in de eindfase zullen de technieken beter integreren in
energie leveren voorbereiden op het functioneren in een je systeem. Het visualiseren van het ide-
‘maximaal/maximaal-stramien’. Kortom, aalplaatje zorgt ervoor dat de ‘film’ in je
en snel herstellen weten dat je het maximaal vermogen hoofd een ideaalplaatje is. En dat is nog
7

8. 4
Hockeyvisie
December 2011
Kijkje in de keuken bij het Nederlands dameszaalteam
– en wat voor kracht je daaruit kunt halen.
Hiermee kun je bovendien indruk maken
op je omgeving (de tegenstander).
Naast het voor de training daadwerkelijk
neerzetten van en bewegen in de zwerm
hebben we ook diverse andere zaken on-
dernomen om ‘de zwerm’ te ervaren. Zo
hebben we een arrestatietraining gedaan
bij de politie. Hierbij moesten we – als
een ME-peloton in een woelige situatie
– de rijen gesloten houden om letterlijk
mensen te kunnen arresteren.
4c. Mentaal/fysiek:
testen en meten
Meten is weten. We hebben een aantal
parameters in kaart gebracht en regel-
matig (na elke periode) gemeten. Op die
manier kregen we meer inzicht in:
• theid;
fi
• nelheid op 10 meter en 23 meter;
s
• killdrill (loop met wenden).
s
Voor spelers een prettige manier om te
weten waar ze staan en of ze op de juiste
weg zijn. Wat fitheid betreft weten veel
spelers tegenwoordig wel of ze goed
bezig zijn en of de dingen die ze doen
voldoende zijn voor de aanstaande be-
lasting.
De snelheidstesten zijn zeer moment-
afhankelijk en matig beïnvloedbaar. Daar
komt bij dat het tijdig ‘lezen van de situa-
ties’ veel meer snelheid (= anticipatiever-
mogen) oplevert dan we in een dergelijke
korte situatie kunnen trainen.
Mijn rol onmogelijke dingen doen. Of die in ieder
geval tot veel meer in staat zijn dan alle 4d. Mentaal/mentaal:
als coach is individuen afzonderlijk. Dit veld waarin ik en mijn taak
een dergelijke groep zich bevindt, inspi- Het is van belang om spelers bewuster te
maatgevend reerde tot het als team zelf ervaren van maken van hun krachten en hun minder
een dergelijke ‘zwerm’ of ‘school’. ontwikkelde kanten. Dit zorgt ervoor dat
Elke training hebben we vooraf laten gaan ze makkelijker te ondersteunen zijn in
altijd het beste voorbeeld van hoe het door ‘de zwerm’ (zie filmpje op ‘You Tube’, het ontwikkelen van beide zaken. Daar-
moet zijn, moet voelen etc. zoekterm: zwerm of swarm): de voorste naast zijn ze ook beter te coachen op de
speler bepaalt de press, afstand naar rol(len) die ze hebben in een ploeg. Deze
4b. Mentaal/tactisch: medespelers blijft even groot, optimaal rollen zijn immers altijd gerelateerd aan
zwermgedrag bezetten van de ruimte. Hierdoor kwamen de sterkte-zwakte-analyse en de ontwik-
In de natuur, maar ook in het dagelijkse de spelers in een bepaalde stemming, die kelanalyse. Het richten op de taak wordt
(professionele) leven, zijn veel voor- hen als groep tot een geheel maakte. We dan beduidend interessanter – en de aflei-
beelden van groepen die ogenschijnlijk wilden hen laten ervaren wat dat betekent dingen minder relevant.
8

9. 4
Hockeyvisie
December 2011
Kijkje in de keuken bij het Nederlands dameszaalteam
Probeer zodanig te trainen dat de ploeg
in staat is om de aandacht te houden
daar waar die moet zijn. Maak spelers
er bewust van dat ze uit hun taak (kun-
nen) gaan en leer hen hoe ze weer terug
bij hun taak kunnen komen. Mijn rol als
coach is hierin echter wel maatgevend.
Als ik in staat ben om ‘bij mijn taak te
blijven’, dan zal dat voor hen ook bedui-
dend makkelijker zijn…
We hebben een
plek verworven
in de wereldtop
Conclusie
Het in dit artikel beschreven proces heeft
geresulteerd in een zilveren medaille op het
WK, dat in februari 2011 in Poznan werd
gespeeld. Tijdens dit toernooi hebben we
absoluut bewezen een plek te hebben ver-
worven in de wereldtop. Daarbij kijk ik niet
alleen naar het eindresultaat, maar zeker horen en zich presenteerde als een frisse en Graag dank ik Marieke Dijkstra en
ook naar onze performance. Er stond een autonoom bewegende zwerm. Rogier Fortanier voor hun essentiële
ploeg die in staat was om te voldoen aan de inhoudelijke bijdrage aan dit proces.
maatstaven van de Hollandse school. Een Op naar het Europees kampioenschap Zonder hen was deze ploeg niet gekomen
ploeg die bovendien een eigen geluid liet van 2012! waar ze is gekomen.
Hockeyvisie is een uitgave van de KNHB. © 2011 KNHB, Nieuwegein. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze
uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in
enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door printouts, kopieën, of op welke andere manier dan
ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.
Per kwartaal verschijnen 6 artikelen van Hockeyvisie. Hockeyvisie is verkrijgbaar via de webshop
van de KNHB. Kosten per artikel bedragen € 2,00 (excl. eenmalige transactiekosten à € 0,85).
Redactieraad: Carel van der Staak, Lutger Brenninkmeijer, Wim Kemps
Coördinatie en teksten: KNHB, Woordwijf Vormgeving: KNHB
Fotografie: KNHB / Jimmy Wesel, Frank Uijlenbroek
Contact: academie@knhb.nl
official partners Koninklijke Nederlandse Hockey Bond