Enviar pesquisa
Carregar
: Уран сайхны болон эдийн соёлын хөгжил
•
Transferir como PPTX, PDF
•
0 gostou
•
4,064 visualizações
G
gbd01
Seguir
: Уран сайхны болон эдийн соёлын хөгжил
Leia menos
Leia mais
Educação
Denunciar
Compartilhar
Denunciar
Compartilhar
1 de 32
Baixar agora
Recomendados
Монгол хэлний хэлц үгийг ангилах асуудалд
Монгол хэлний хэлц үгийг ангилах асуудалд
National University Of Mongolia
хүртэхүй
хүртэхүй
Enkhbat Chimed-Ochir
үсэг бичгийн үүсэл гарал
үсэг бичгийн үүсэл гарал
Ukos Erised
Монгол хэлний найруулга зүйн удиртгал
Монгол хэлний найруулга зүйн удиртгал
National University Of Mongolia
монголчуудын бичгийн соёл,түүх
монголчуудын бичгийн соёл,түүх
Temka Temuujin
эгшиг авиа
эгшиг авиа
sanjaamongol
сэтгэхүй ба хэл яриа
сэтгэхүй ба хэл яриа
Ариунгэрэл Миз
4 их монгол улс байгуулагдсан нь
4 их монгол улс байгуулагдсан нь
Ariuntulga Byambadorj
Recomendados
Монгол хэлний хэлц үгийг ангилах асуудалд
Монгол хэлний хэлц үгийг ангилах асуудалд
National University Of Mongolia
хүртэхүй
хүртэхүй
Enkhbat Chimed-Ochir
үсэг бичгийн үүсэл гарал
үсэг бичгийн үүсэл гарал
Ukos Erised
Монгол хэлний найруулга зүйн удиртгал
Монгол хэлний найруулга зүйн удиртгал
National University Of Mongolia
монголчуудын бичгийн соёл,түүх
монголчуудын бичгийн соёл,түүх
Temka Temuujin
эгшиг авиа
эгшиг авиа
sanjaamongol
сэтгэхүй ба хэл яриа
сэтгэхүй ба хэл яриа
Ариунгэрэл Миз
4 их монгол улс байгуулагдсан нь
4 их монгол улс байгуулагдсан нь
Ariuntulga Byambadorj
Монголын хаант улсууд Манжийн эрхшээлд орсон нь
Монголын хаант улсууд Манжийн эрхшээлд орсон нь
П. Эрдэнэсайхан
Монгол хэлний үг бүтэх ёс, үг бүтэх аргууд
Монгол хэлний үг бүтэх ёс, үг бүтэх аргууд
Ge Go
Danzanravjaa
Danzanravjaa
Gundegmaa Boldbaatar
Найруулга зүй
Найруулга зүй
NooyoJamgan
лекц 3,
лекц 3,
Ge Go
Oguulberiin baimj
Oguulberiin baimj
saixana
Leg6
Leg6
Мөнх- Очир
үгийн сангийн утга
үгийн сангийн утга
National University Of Mongolia
Тууль
Тууль
Buyanaa Chuluunbaatar
найруулга зүй
найруулга зүй
1a2b3c4d5f
бичиг үсэг.pptx
бичиг үсэг.pptx
Enkh Tseba
темпрамент зан төлөв Copy
темпрамент зан төлөв Copy
Siner AG
Улс орноо хөгжүүлэх чиг хандлага, зөрөлдөөн, 1932 оны зэвсэгт бослого
Улс орноо хөгжүүлэх чиг хандлага, зөрөлдөөн, 1932 оны зэвсэгт бослого
П. Эрдэнэсайхан
их засаг хууль
их засаг хууль
Nyamka Nmk
8-Р АНГИЙН МОНГОЛ ХЭЛНИЙ “ТАНИЛЦУУЛГА, ӨДРИЙН ТЭМДЭГЛЭЛ, ТООНЫ НЭР” НЭГЖ ХИЧЭ...
8-Р АНГИЙН МОНГОЛ ХЭЛНИЙ “ТАНИЛЦУУЛГА, ӨДРИЙН ТЭМДЭГЛЭЛ, ТООНЫ НЭР” НЭГЖ ХИЧЭ...
Сэтгэмж Цогцолбор Сургууль
Хүний эрх ба ялгаварлан гадуурхал
Хүний эрх ба ялгаварлан гадуурхал
Galbaatar Lkhagvasuren
Үгийн утга гэж юу вэ
Үгийн утга гэж юу вэ
National University Of Mongolia
соён гэгээрүүлэгчдийн үеийн соёл Xviii зуун bazuk
соён гэгээрүүлэгчдийн үеийн соёл Xviii зуун bazuk
batsukh Bazuk
Монголын түүхийн үечлэл
Монголын түүхийн үечлэл
Uka Sola
Ertnii humuus
Ertnii humuus
R Buyanhishig Buya
гоозүйн хичээлийн хөтөлбөр
гоозүйн хичээлийн хөтөлбөр
Батбагана Баасанжав
гоо зүйн үндсэн категори
гоо зүйн үндсэн категори
Suvdka
Mais conteúdo relacionado
Mais procurados
Монголын хаант улсууд Манжийн эрхшээлд орсон нь
Монголын хаант улсууд Манжийн эрхшээлд орсон нь
П. Эрдэнэсайхан
Монгол хэлний үг бүтэх ёс, үг бүтэх аргууд
Монгол хэлний үг бүтэх ёс, үг бүтэх аргууд
Ge Go
Danzanravjaa
Danzanravjaa
Gundegmaa Boldbaatar
Найруулга зүй
Найруулга зүй
NooyoJamgan
лекц 3,
лекц 3,
Ge Go
Oguulberiin baimj
Oguulberiin baimj
saixana
Leg6
Leg6
Мөнх- Очир
үгийн сангийн утга
үгийн сангийн утга
National University Of Mongolia
Тууль
Тууль
Buyanaa Chuluunbaatar
найруулга зүй
найруулга зүй
1a2b3c4d5f
бичиг үсэг.pptx
бичиг үсэг.pptx
Enkh Tseba
темпрамент зан төлөв Copy
темпрамент зан төлөв Copy
Siner AG
Улс орноо хөгжүүлэх чиг хандлага, зөрөлдөөн, 1932 оны зэвсэгт бослого
Улс орноо хөгжүүлэх чиг хандлага, зөрөлдөөн, 1932 оны зэвсэгт бослого
П. Эрдэнэсайхан
их засаг хууль
их засаг хууль
Nyamka Nmk
8-Р АНГИЙН МОНГОЛ ХЭЛНИЙ “ТАНИЛЦУУЛГА, ӨДРИЙН ТЭМДЭГЛЭЛ, ТООНЫ НЭР” НЭГЖ ХИЧЭ...
8-Р АНГИЙН МОНГОЛ ХЭЛНИЙ “ТАНИЛЦУУЛГА, ӨДРИЙН ТЭМДЭГЛЭЛ, ТООНЫ НЭР” НЭГЖ ХИЧЭ...
Сэтгэмж Цогцолбор Сургууль
Хүний эрх ба ялгаварлан гадуурхал
Хүний эрх ба ялгаварлан гадуурхал
Galbaatar Lkhagvasuren
Үгийн утга гэж юу вэ
Үгийн утга гэж юу вэ
National University Of Mongolia
соён гэгээрүүлэгчдийн үеийн соёл Xviii зуун bazuk
соён гэгээрүүлэгчдийн үеийн соёл Xviii зуун bazuk
batsukh Bazuk
Монголын түүхийн үечлэл
Монголын түүхийн үечлэл
Uka Sola
Ertnii humuus
Ertnii humuus
R Buyanhishig Buya
Mais procurados
(20)
Монголын хаант улсууд Манжийн эрхшээлд орсон нь
Монголын хаант улсууд Манжийн эрхшээлд орсон нь
Монгол хэлний үг бүтэх ёс, үг бүтэх аргууд
Монгол хэлний үг бүтэх ёс, үг бүтэх аргууд
Danzanravjaa
Danzanravjaa
Найруулга зүй
Найруулга зүй
лекц 3,
лекц 3,
Oguulberiin baimj
Oguulberiin baimj
Leg6
Leg6
үгийн сангийн утга
үгийн сангийн утга
Тууль
Тууль
найруулга зүй
найруулга зүй
бичиг үсэг.pptx
бичиг үсэг.pptx
темпрамент зан төлөв Copy
темпрамент зан төлөв Copy
Улс орноо хөгжүүлэх чиг хандлага, зөрөлдөөн, 1932 оны зэвсэгт бослого
Улс орноо хөгжүүлэх чиг хандлага, зөрөлдөөн, 1932 оны зэвсэгт бослого
их засаг хууль
их засаг хууль
8-Р АНГИЙН МОНГОЛ ХЭЛНИЙ “ТАНИЛЦУУЛГА, ӨДРИЙН ТЭМДЭГЛЭЛ, ТООНЫ НЭР” НЭГЖ ХИЧЭ...
8-Р АНГИЙН МОНГОЛ ХЭЛНИЙ “ТАНИЛЦУУЛГА, ӨДРИЙН ТЭМДЭГЛЭЛ, ТООНЫ НЭР” НЭГЖ ХИЧЭ...
Хүний эрх ба ялгаварлан гадуурхал
Хүний эрх ба ялгаварлан гадуурхал
Үгийн утга гэж юу вэ
Үгийн утга гэж юу вэ
соён гэгээрүүлэгчдийн үеийн соёл Xviii зуун bazuk
соён гэгээрүүлэгчдийн үеийн соёл Xviii зуун bazuk
Монголын түүхийн үечлэл
Монголын түүхийн үечлэл
Ertnii humuus
Ertnii humuus
Destaque
гоозүйн хичээлийн хөтөлбөр
гоозүйн хичээлийн хөтөлбөр
Батбагана Баасанжав
гоо зүйн үндсэн категори
гоо зүйн үндсэн категори
Suvdka
Presentation1
Presentation1
Батбагана Баасанжав
Эдлэг соёл
Эдлэг соёл
surenee
лекц 1
лекц 1
Батбагана Баасанжав
шашны тухай
шашны тухай
tuya_05
Miiiigaaa goo zvin uplag
Miiiigaaa goo zvin uplag
Davaakhuu Re
Kategori saihan
Kategori saihan
soyol erdene Anhaa
монголчуудын соёл
монголчуудын соёл
Kun Martice
Урлагийн түүх
Урлагийн түүх
Tuguu Oyuka
Эртний монголчуудын дунд шашин шүтлэгийн анхны хэлбэрүүд үүссэн нь
Эртний монголчуудын дунд шашин шүтлэгийн анхны хэлбэрүүд үүссэн нь
gbd01
монголын түүх,ёс заншил соёл
монголын түүх,ёс заншил соёл
Н. Төгөлдөр Шдэ
Niigmiin tuxai oilgolt 1
Niigmiin tuxai oilgolt 1
tushigjargal
Лекц 6
Лекц 6
Temuulen Baldan
эртний грекийн үеийн уран
эртний грекийн үеийн уран
А. Aku
Destaque
(15)
гоозүйн хичээлийн хөтөлбөр
гоозүйн хичээлийн хөтөлбөр
гоо зүйн үндсэн категори
гоо зүйн үндсэн категори
Presentation1
Presentation1
Эдлэг соёл
Эдлэг соёл
лекц 1
лекц 1
шашны тухай
шашны тухай
Miiiigaaa goo zvin uplag
Miiiigaaa goo zvin uplag
Kategori saihan
Kategori saihan
монголчуудын соёл
монголчуудын соёл
Урлагийн түүх
Урлагийн түүх
Эртний монголчуудын дунд шашин шүтлэгийн анхны хэлбэрүүд үүссэн нь
Эртний монголчуудын дунд шашин шүтлэгийн анхны хэлбэрүүд үүссэн нь
монголын түүх,ёс заншил соёл
монголын түүх,ёс заншил соёл
Niigmiin tuxai oilgolt 1
Niigmiin tuxai oilgolt 1
Лекц 6
Лекц 6
эртний грекийн үеийн уран
эртний грекийн үеийн уран
Semelhante a : Уран сайхны болон эдийн соёлын хөгжил
хөөмийн урлаг
хөөмийн урлаг
CEO ZOL
язгуур урлаг 3 р баг №6
язгуур урлаг 3 р баг №6
Sainbuyn Baagii
Монголын нууц товчоон ба Чингис хаан
Монголын нууц товчоон ба Чингис хаан
National University Of Mongolia
юань улсын соёл
юань улсын соёл
Бат-Эрдэнэ Х.
монгол ардын аман зохиолын учир
монгол ардын аман зохиолын учир
Subd85
History
History
П. Эрдэнэсайхан
12
12
nonets5
түүх семинар
түүх семинар
Gulim Akhat
New microsoft office word document (3)
New microsoft office word document (3)
bee Bear
Monggul bichig un job bichihu jui-yin toli
Monggul bichig un job bichihu jui-yin toli
Mongol Times
Дэлхий дахины түүхэнд Монголчуудын гүйцэтгэсэн үүрэг,эзлэх байр суурь.
Дэлхий дахины түүхэнд Монголчуудын гүйцэтгэсэн үүрэг,эзлэх байр суурь.
tolya_08
ìîíãîëûí íóóö òîâ÷îî
ìîíãîëûí íóóö òîâ÷îî
96011064
хөх судар’
хөх судар’
Altangerel Sainaa
New microsoft office power point presentation
New microsoft office power point presentation
bee Bear
Tatalgan
Tatalgan
eegii0102
Tatalgan
Tatalgan
eegii0102
Үлгэрүүд..
Үлгэрүүд..
Tuguldur Sanjid
Undesnii_bichig_usgiin_bayart_zoriulsan_sanamj_uguh_nomzui
Undesnii_bichig_usgiin_bayart_zoriulsan_sanamj_uguh_nomzui
Uuganbayar Uuganaa
Монголчуудын угсаа гарвал, нэрийтгэлийн тухай
Монголчуудын угсаа гарвал, нэрийтгэлийн тухай
tolya_08
хөх судар’
хөх судар’
sainaa88
Semelhante a : Уран сайхны болон эдийн соёлын хөгжил
(20)
хөөмийн урлаг
хөөмийн урлаг
язгуур урлаг 3 р баг №6
язгуур урлаг 3 р баг №6
Монголын нууц товчоон ба Чингис хаан
Монголын нууц товчоон ба Чингис хаан
юань улсын соёл
юань улсын соёл
монгол ардын аман зохиолын учир
монгол ардын аман зохиолын учир
History
History
12
12
түүх семинар
түүх семинар
New microsoft office word document (3)
New microsoft office word document (3)
Monggul bichig un job bichihu jui-yin toli
Monggul bichig un job bichihu jui-yin toli
Дэлхий дахины түүхэнд Монголчуудын гүйцэтгэсэн үүрэг,эзлэх байр суурь.
Дэлхий дахины түүхэнд Монголчуудын гүйцэтгэсэн үүрэг,эзлэх байр суурь.
ìîíãîëûí íóóö òîâ÷îî
ìîíãîëûí íóóö òîâ÷îî
хөх судар’
хөх судар’
New microsoft office power point presentation
New microsoft office power point presentation
Tatalgan
Tatalgan
Tatalgan
Tatalgan
Үлгэрүүд..
Үлгэрүүд..
Undesnii_bichig_usgiin_bayart_zoriulsan_sanamj_uguh_nomzui
Undesnii_bichig_usgiin_bayart_zoriulsan_sanamj_uguh_nomzui
Монголчуудын угсаа гарвал, нэрийтгэлийн тухай
Монголчуудын угсаа гарвал, нэрийтгэлийн тухай
хөх судар’
хөх судар’
Mais de gbd01
Чингис хааныг залгамжлагч хаадын монголын түүхэнд гүйцэтгэсэн үүрэг
Чингис хааныг залгамжлагч хаадын монголын түүхэнд гүйцэтгэсэн үүрэг
gbd01
Чингис хааныг залгамжлагч хаадын монголын түүхэнд гүйцэтгэсэн үүрэг
Чингис хааныг залгамжлагч хаадын монголын түүхэнд гүйцэтгэсэн үүрэг
gbd01
Чингис хааны монголын түүхэнд гүйцэтгэсэн үүрэг
Чингис хааны монголын түүхэнд гүйцэтгэсэн үүрэг
gbd01
Төрийн үүсэл хэв маяг хэлбэр түүний хувьсал хөгжил
Төрийн үүсэл хэв маяг хэлбэр түүний хувьсал хөгжил
gbd01
эрх зүйн хөгжил Pre
эрх зүйн хөгжил Pre
gbd01
Тусгаар тогтнол тэмцэл
Тусгаар тогтнол тэмцэл
gbd01
эрх зүйн хөгжил Pre
эрх зүйн хөгжил Pre
gbd01
Mais de gbd01
(7)
Чингис хааныг залгамжлагч хаадын монголын түүхэнд гүйцэтгэсэн үүрэг
Чингис хааныг залгамжлагч хаадын монголын түүхэнд гүйцэтгэсэн үүрэг
Чингис хааныг залгамжлагч хаадын монголын түүхэнд гүйцэтгэсэн үүрэг
Чингис хааныг залгамжлагч хаадын монголын түүхэнд гүйцэтгэсэн үүрэг
Чингис хааны монголын түүхэнд гүйцэтгэсэн үүрэг
Чингис хааны монголын түүхэнд гүйцэтгэсэн үүрэг
Төрийн үүсэл хэв маяг хэлбэр түүний хувьсал хөгжил
Төрийн үүсэл хэв маяг хэлбэр түүний хувьсал хөгжил
эрх зүйн хөгжил Pre
эрх зүйн хөгжил Pre
Тусгаар тогтнол тэмцэл
Тусгаар тогтнол тэмцэл
эрх зүйн хөгжил Pre
эрх зүйн хөгжил Pre
: Уран сайхны болон эдийн соёлын хөгжил
1.
Сэдэв : Уран
сайхны болон эдийн соёлын хөгжил
2.
3.
Хичээлийн арга
- Тайлбар яриа - Харилцан яриа Хэрэглэгдэхүүн : - Конспект - Ном сурах бичиг - Шохой - Шаардлагатай тохиолдолд нэмэлт материал /проектор, cd, электрон хичээл /
4.
Монголын
урлаг, уран сайхны хөгжил нь Монгол нутагт бий болсон тэр цагаас эх үүсвэртэй . Бусад ард түмний нэгэн адил ертөнцийг гоо сайхнаар үзэх эрмэлзлэл бүхий монголчууд уран сайхны өвөрмөц соёлыг бий болгожээ.
5.
Үүнийг ардын
аман зохиол , зүйр цэцэн үг , ардын дуу хөгжим бүжиг , үлгэр домог , туульс илэрхийлнэ. Монголчуудын язгуур урлагийн тулгын гурван чулуу нь эрдэмтэн Б.Сумъяагийн онож тэмдэглэснээр шүлэгэлэг ,угалзлаг сэтгэлгээ болно.
6.
Монголчууд
шүлэгч ард түмэн агаад яруу сайхан хэллэг , сүүл холбоосон шүлгийн зохиомж нь хүмүүсийн хооронд төдийгүй иргэний харилцаанд онцгой чухал ач холбогдолтой байв. Хаадын цааз зарлиг , захиа даалгаварыг шүлэглэн зохиож , түүнийгээ зарагдах хүн цээжлүүлэн алс газрын хүлээн авагсдад хүргүүлдэг бариулах арга нь монголчуудын мэдээлэл, харилцааны эхэд тэлсэн хэлбэр байсныг Х дугаар бүлэгт өгүүлэх болно.
7.
Улс
гүрэн , хот аймаг , ихэс дээдсийнхээ түүхийг шүлгээр бичиж ирсэн нь монголчуудын аман яруу найраг нэн эртний баялаг уламжлалтайг илэрхийлнэ.
8.
Үүний сонгодог жишээ нь :Монголын нууц товчоо юм. Ардын ерөөлч, магтаалчид бодит явдал , үйл явдалтай зэрвэсхэн танилцаад л утга агуулгын гүн гүнзгий илэрхийлсэн, яруу найргын бүхий л мах бодийг төгс хадгалсан ерөөл,магтаалыг хэдэн цагаан ундруулах хэлж чаддаг бөгөөд ер нь монголчууд тоглож наадах төдийгүй, маргалдаж мэтгэлцэх үедээ ч толгой сүүл холбон шүлэглэх бие эрхтний хөдөлгөөн ,аман яруу найраг , ая эгшгийг хослуулдаг тэдний хувьд ердийн үзэгдэл ажээ.
9.
Монголчууд
байгаль ертөнцийг бодит байдлаар нь зурж дүрс чадварыг нэн эртнээс эзэмсшэн ард түмний нэг . Үүнийг монголчууд хүрээлэн байгаа орчин , амьдрал ахуйгаа уран сайхан хийсвэрлэлийн аргаар бүрслэх нэн өвөрмөц арга хэлбэрийг болгосны тод илэрлийн нэг нь монгол хээ угалз болно.
10.
Энэ
монголчуудын эртний урлаг хөгжих тутмаа байгаль орчин,байдлыг бус ,харин тэдгээрийн тухай уран сэтгэмжээ зурж илэрхийлэх болсоныг харуулж байгаа юм. Монголчуудын эрт , , эдүгээгийн амьд ахуйгаас хээ угалзгүй эдлэл , хэрэгслийг олох аргагүй.
11.
Хээ угалз
гоёл чимэглэлийн урлагийн дээд ололт төдийгүй уран баримал зэрэг дүрс урлагийн бүх төрөлд уран сайхны дүрслэлийн салшгүй хэсэг болон шингэжээ үүний тод жишээ нь монгол зураг болно . Чимэглэлийн чанар , угалзлаг хэмнэл хоёр бол монгол зургийн уран сайхны салшгүй хаёр тал нь мөн .
12.
Үүний
ачаар монгол зураг нь нэг талаар гадаад ертөнцийн үнэмшилтэй аргаар дүрсэлсэн бодит зураг , нөгөө талаар тэдгээр юмс үзэгдлийг амьдралд байдгаас нь өөрөөр улам гоо сайхны утга билэгдэл төгс, ер бусын хэллэгээр илэрхийлсэн сэтгэлгээний бүтээл байдаг болно.
13.
Хөгжимлөг
сэтгэлгээ монголчуудын амьдрал, үйл ажиллагааны ширхэг бүрт нэн эртнээс нэвчин шингэсэн ажээ. Монголчуудын олон мянган жилийн турш малтайгаа харьцахдаа хашгирах, өөвлөх ,гурайж исгэрэх гэх мэт дуу авианы янз бүрийн тэмдэг дохиог зохион хэрэглэж , мал сүргээ алсын зайнаас хөтлөн залж иржээ.
14.
Ийнхүү
монголчууд малтайгаа харилцсан ч дуулж хуурддаг төдийгүй үлгэр тууль хайлсанч тоглож наадсан ч хурим найр хийсэн ч юум оёх хадаж дуудаж тооцоолох зэрэг ажил үйлсдээ ч дуулж хөгжимдөж эртний уламжлалтай ажээ. Монголын хөгжимийн яазгуур урлагийн ноён оргил нь ардийн уртын дуу юм.
15.
Хүннүгийн үеэс
мэдэгдэх болсон уртын дуу нь хязгааргүй уудам орон зай хийгээд түүний доторх монгол хүний амьдрал ахуй түүнчлэн өнгө гэрэл хөг аялгууны түмэн зүйл хосолсон уяанга тансаг байглийг санагдуулах дүр дүрслэлийн бий болгодог .
16.
Монгол
бүжиг бол монголчуудын хөгжимлөг сэтгэлгээ нэн эртний хөгжсөний бас нэг илрэл юм. Монголын нууц товчоо-нд монголын жаргалан дэвсэн хуримлан жаргах бөлгөө. Хутулыг хаан ширээнд Хорхоногийн саглагар модны орчин хавирга газрыг халцартал газрыг өлтөртөл дэвсэв гэдэг нь үүний тод нотолгоо мөн.
17.
Монголчуудын
бүжиг нь халх , буриад , баруун монголын зэрэг олон тэрээр үүсчээ. Халх монголын бүжигт сүрлэг тэнгэрлэг , аажуу тайван эрхэмсэгийг илтгэсэн байдаг бол баруун монголын бүжигт түрэмгий , эрэмгий шийдэмгий хөдөлгөөн голлодог ажээ.
18.
Монголын
соёлын дэвшил нь монгол овог аймгууд нэгдэх , монголын нэгдсэн төр байгуулагдахад урьдач чухал нөхцөл болсон. Их монгол улс байгуулагдсан нь монголчуудын соёлын далд их түлхэц үзүүлжээ. Монголчуудын аман зохиолын баялаг уламжлалын үндсэн дээр ургийн бичгийн уран зохиол бий болсон юм.
19.
Монголын
нууц товчоо зохиогдсон монголын соёлын хөгжилд гарсан том ололт. Тархай бутархай олон аймгийг нэгтгэн, монголын үндэсний дүр төрийг байгуулсан түүхэн үйл явдал, мөн үеийн монголчуудын нийгэм ахуйн байдлыг харуулснаараа Монголын нууц товчоо түүхэн үеийн зохиолын гайхамшигт дурсгал болох тухай өмнө нь өгүүлсэн бөлгөө.
20.
Энэ
үед Чингисийн билэг, Аргусан хуурчийн домог, Өнчин хөвгүүний шаштар, Хоёр загалын тууж, Алтан ордны дээрх бичиг зэрэг уран зохиолын бүтээлүүд зохиолууд зохиогжээ. Тухайн үед Энэтхэг, Төвд, Хятад, Иран зэрэг олон орны уран зохиол гүн ухааны номыг монгол хэлээр орчуулах талаар их амжилт бүтээжээ.
21.
Монголын уран
зохиол, иргэний яаруу найраг баатарлаг үйлсийн зэрэгтэйгээр Энэтхэг, Төвдийн уран зохиол, яруу найргын олон санаа, хэлбэр маягийг дууриаж бичсэн шүлэг зохиолыг монголчууд туурвих болов.
22.
Тухайлбал,
авъяас билэгт яаруу найрагч Одсэр Энэтхэгийн олон зохиолыг монгол хэлнээ орчуулгын зэрэгцээ Бурханы 12 зохион гуй гэдэг номоо Энэтхэгийн зохиолчдын (Цадиг) зохиолын маягаар бичсэн бол Махагалийн зохиолоо элдэв бурхан тэнгэрийг магтан дуулдаг.
23.
Энэтхэгийн
яруу найргийн арга барилаар бичжээ. Дандини “Зохист аялгуу зэрэг Энэтхэгийн яруу найргийн онолын олон зохиолууд монголд дэлгэрч, монголын уран зохиол , яруу найрагт энэтхэгийн зохиол нөлөө үзүүлжээ.
24.
Хархорум
хот бол Монгол гүрний засаг захиргаа , худалдаа, соёлын том төв байв Хархорум хот бол барилгын уран сайхан барих , материалыг үзэмжтэй хийх , гоёж чимэхийн үлгэр болж байв. Ялангуяа Өгэдэй хааны Түмэн амгалант орд, хан хүү , тайж нарын харшууд тансаг гоёмсогоороо гоц байжээ.
25.
Уран барилгын
зэрэгцээгээр урлал, уран дархны ажил ялангуяа мөнгөний урлал эрчимтэй хөгжиж төмрийн дархны ажил хөгжиж , анжис, хадуур ,том тогой зэрэг гэр ахуйн хэрэгслийг үйлдвэрлэж байсны гадна цэргийн хуяг дуулга зэр зэвсэг үйлдвэрлэж байв.
26.
Шавар ваарын үйлдвэрлэл нь хятад тангад , персийн үйлдвэртэй төсөөтэй боловч гоёл чимэглэл өвөрмөгц үзэмжээрээ ялгаатай байв. Хааны ордонд олон хүний бүрэлднхүүнтэй найрал хөгжим байсан дайн тулаанд орохын өмнө болон нас барагсдыг ёслолын эхэнд , эсвэл найр хурим ,зугаа цэнгэлийн цагт хөгжимдөн дуулал ялалтаа тэмдэглэж өдөржин шөнөжин хуримлан бүжиглэдэг байсан зэрэг сурвалж бичгийн мэдээ нь дуу хөгжим, бүжгийн урлаг өндөр төвшинд хүрснийг нотолж байна.
27.
Монголчууд
морин хуур , шудраа хуучир ,эхил ,товчоор, цоор ,бүрээ, бялар, жимбүүр ,хэнгэрэг, бишүүр зэрэг хөгжмийн төрөл бүрийн зэмсэг хэрэглэж байв. Хийц маяг орсон эдэлхүүн , аялгуу,өнгө байдлаар нь төмөрлөг, чулуу чавхдас хулс, хул шороо ,шир ,модны аялгуу гэсэн 8 төрөлд хувааж байжээ. Хөгжмийн 5 эгшигт ,12 хөгийн бүтэцтэй гэж монголчууд үздэг байсан бөгөөд тэдгээр нь тус бүрдээ оноосон нэр бүхий өвөртөгц нот бичиг байжээ.
Baixar agora