1. L-GĦANA
GABRIEL SCIBERRAS

2. INFO DWAR L-GĦANA
 L-għana hu l-mużika tradizzjonali ta' Malta.
 Il-versi li jitkantaw fl-għana għandhom melodija li tistħajjilha ballata Sqallija b'laqta
medjo-orjentali.
 l-għana jinkludi ħafna influwenzi Għarab u Ewropej.
 L-għana minn dejjem kien ikkunsidrat bħala l-mużika tan-nies komuni:
 tal-bdiewa,
 tar-raħħala
 u tan-nisa tad-dar;
 F'kelma waħda, l-għana kien jappartjeni lill-klassi l-baxxa tal-ħaddiema.

3. L-GĦANA SPIRTU PRONT
 Fl-għana spirtu pront, ikun hemm grupp ta' tliet kitarristi jakkumpanjaw l-għannejja b'wieħed
minnhom magħruf bħal il-prim jew prejjem.
 Il-kitarrist prim jibda jdoqq waћdu, biex b'hekk juri lill-għannejja kemm it-temp tad-diska kif ukoll
it-tonalità, filwaqt li l-kitarristi l-oħrajn idoqqu l-akkumpanjament ibbażat fuq żewġ kordi. Wara lintroduzzjoni, l-ewwel għannej jimproviżża għanja fuq dawk l-istess żewġ kordi erba' versi tat-tmienja
bir-rima imqabbża, jiġifieri
A-B-Ċ-B.
 Peress li l-kwartini ta' din it-tip ta' għana jkunu improviżżati dak il-ħin stess (għalhekk spirtu
pront), l-għannejja jridu jkunu kapaċi jaħsbu malajr kif ukoll iqabblu l-versi b'rima tajba.
 L-għana spirtu pront juri biċ-ċar kemm il-Maltin iħobbu jargumentaw u jilletikaw.
 Il-pika, li f'dan il-każ tkun waħda ċajtiera, hija l-ingredjent prinċipali f'dan it-tip ta' għana.

4. L-GĦANA TAL-FATT
 L-għana tal-fatt hu normalment kantat minn għannej wieħed, u juża bejn wieħed u ieħor, listess struttura ta' l-għana spirtu pront

Il-melodiji ikunu aktar mżewwqa u l-kliem ma jkunx improviżżat, avolja jintuża wkoll il-vers
tat-tmienja u r-rima mqabbża A-B-Ċ-B.
 It-temi ta' dan l-għana jvarjaw minn stejjer u leġġendi tradizzjonali li jmorru lura anki salMedju Evu sa avvenimenti storiċi jew oħrajn ta' importanza partikolari.
 Dawn normalment ikunu stejjer ta' diqa u swied il-qalb fejn jiddominaw:

l-imħabba mitlufa,
 il-mewt,

delitti u traġedji oħra.

5. L-GĦANA FIL-GĦOLI
 Kelma oћra minflok hi la Bormliża jiġifieri, mill-belt ta' Bormla.
 L-għana fil-għoli hu mżewwaq b'laqtiet medjo-orjentali u b'melodiji pjuttost Arabiċi.
 Il-fatt li dan jissejjaħ "fil-għoli", jagħti x'jifhem li dan it-tip ta' għana kien jitkanta
b'vuċi għolja jew falsetto.
 l-għana fil-għoli kien probabbilment l-iktar għana popolari man-nisa.
 Dan it-tip ta' għana jista' jiġi kantat kemm minn għannej wieħed kif ukoll bejn żewġ
għannejja, dejjem bl-istess struttura metrika u armonija, imma bi frażijiet melodiċi itwal u
iktar imżejna.
 Il-kliem jista' jiġi improvviżat, bi stanza li tkun kantata minn għannej wieħed, u n-nofs
l-ieħor mit-tieni għannej

6. L-ISTRUMENTI

11. NIES
IMPORTANTI

14. L-GĦANAFEST

15. L-GĦANAFEST
 Fil-Għanafest in-nies ta’ Malta jiċċelebraw it-tradizzjonijiet
tal-Għana.
 Fil-festa l-għannejja u l-persuni fuq il-kitarri jkantaw kull tip
Għana.
 Jużaw l-istess istrumenti li ta’qabilna użaw.
ta’