SlideShare a Scribd company logo
1 of 15
web
Geert Poort en Corona de Wert
Handboek
webredactie
           Geert Poort
        Corona de Wert




   Thema, uitgeverij van Schouten & Nelissen
Inhoud


      Inleiding      9

I     De basis voor een effectieve website         19
1     Webstrategie       20
2     Webstructuur       33

II    Stroomlijnen van de samenwerking            47
3     Organiseren van het webbeheer 48
4     Hulpmiddelen voor het contentbeheer    53
5     Contentmanagementsystemen 65
6     Samenwerken in teams 80

III   Schrijven voor het web      89
7     Het leesgedrag van de webgebruiker    90
8     Structureren van webteksten 95
9     Stijlprincipes van webteksten 100
10    Schrijfstijlen op het web 104
11    Pakkende woorden en zinnen 109
12    Omgaan met hyperlinks 113
13    redigeren van webteksten 118

IV Schrijven voor zoekmachines              121

V     Variëren in tekstsoorten       143
14    Bepalen van tekstsoorten 144
15    Het nieuwsbericht 147
16    Het weblog 152
17    Het persoonlijk portret 157
18    de verkoopgerichte tekst 160

VI Inzetten van andere media           165
19    Intranet 166
20    Social media 174
21    E-nieuwsbrieven 182
VII Benutten van audiovisuele content   191

VIII Testen van usability   207

IX Het recht van internet      221

    Literatuur     229

    Bijlage
    Functieprofielen Cascadis     233

    Index    237

    Over de auteurs      240
Inleiding


de aanduiding webredacteur bestaat nog maar kort. Nog niet zolang geleden
was het schrijven van teksten voor het web een taak die een communicatiemede-
werker ‘erbij’ deed. Het publiceren was in handen van de webmaster, de alles-
kunner die ervoor zorgde dat de site in de lucht bleef, die teksten voorzag van
html-codes en ze – als het zo uitkwam – vaak ook nog wat bewerkte voor ze online
gingen. Kwam het er even niet van nieuwe teksten te plaatsen, dan draaide de
organisatie zonder problemen door.

Hoe anders is het nu. Webredactie heeft voor de meeste organisaties toppriori-
teit. Bedrijven spannen zich er massaal voor in om (nieuwe) klanten te bereiken
via de website, om hoog te scoren in zoekmachines en een hoge conversie te
bereiken via de site. Blijven de resultaten achter bij de verwachtingen, dan steekt
het webteam de koppen bij elkaar om in de webstatistieken op zoek te gaan naar
aanknopingspunten voor verbetering. Het web is een wezenlijke factor geworden
voor de continuïteit van bedrijven.

Internet was in eerste instantie een academische aangelegenheid: een netwerk dat
universiteiten wereldwijd met elkaar verbond. Met de introductie van de browser
Mosaic ontstonden rond 1990 de eerste homepages. de grote doorbraak kwam
met Netscape Navigator in 1994. Niet lang daarna werd het web in organisaties
breed toegepast, aanvankelijk als het domein van techneuten met kennis van html,
unix en servers. Logisch dat afdelingen communicatie het technologisch gedreven
web niet onmiddellijk omarmden.

de afgelopen jaren is het web een belangrijk, zo niet het belangrijkste, medium
geworden in de communicatiemix van organisaties. de afdeling Communicatie,
en in het bijzonder de webredactie, staat aan het stuur. En ook al ontstaat er
tussen techniek en communicatie soms weer even een spagaat onder invloed van
nieuwe ontwikkelingen, kenmerkend voor de webredacteur is dat hij de kloof weet
te overbruggen.
                                                                                      INLEIDING
                                                                                      9
Van uithangbord naar interactief platform

                                      de functie van websites is in hoog tempo veranderd van een passief digitaal uit-
                                      hangbord naar een interactief platform waar bezoekers actief in contact treden
                                      met de organisatie. Het web is nu een digitaal platform waar de gebruiker van zich
                                      laat horen via e-mail, reacties, blogs, discussielijsten of YouTube. User generated
                                      content is het kernwoord. Is het niet mogelijk via de website van een organisatie
                                      inbreng te leveren, dan kiest de gebruiker simpelweg zijn eigen omgeving op het
                                      internet. die interactiviteit markeert een omslag in het denken over communicatie.

                                      Waanden organisaties zich tot voor kort in de comfortabele positie dat zij via het
                                      web een boodschap konden zenden aan de ontvanger, digitale communicatie zet
                                      het traditionele communicatiemodel van Zender-Medium-Boodschap-Ontvanger
                                      compleet op zijn kop. Een organisatie wil weliswaar via de website nog steeds een
                                      boodschap zenden, maar de ‘ontvanger’ gedraagt zich wispelturig en bepaalt zelf
                                      wat hij wanneer en waar wil ontvangen. Hij klikt en kiest, op zoek naar informatie
                                      die zijn vragen beantwoordt of zijn problemen oplost. dat is een ontwikkeling die
                                      wordt mogelijk gemaakt door de integratie van internet en mobiele telefonie, flat
                                      fee-abonnementen en het grotere gebruikersgemak van hardware.

                                      Om de overload aan informatie de baas te blijven, bedient de ontvanger zich van
                                      uiteenlopende strategieën. Hij skipt wat niet relevant is en neemt zijn toevlucht tot
                                      toepassingen die hem snel brengen wat hij zoekt. Neem Google, de zoekmachine
                                      die de webbezoeker leidt naar relevante bronnen, of rSS en aggregatiesites die
                                      informatie uit meerdere bronnen bundelen. Persoonlijke portalen als iGoogle en
                                      delicious bieden een startpunt en houvast. Ontvangers worden zenders: ze cre-
                                      eren hun eigen gemeenschappen en zoeken elkaar op om ideeën en ervaringen
                                      uit te wisselen en wereldkundig te maken. Het verspreiden van informatie is gede-
                                      mocratiseerd: iedereen kan publiceren.

                                      Zenders passen, vaak noodgedwongen, hun strategie daarop aan. Ze spannen zich
                                      ervoor in klanten te bereiken, te boeien en te binden, door daar aanwezig te zijn
                                      waar de bezoeker zich bevindt en diens inbreng uiterst serieus te nemen. Naast
                                      sender created content is er steeds meer ruimte voor user generated content. de
                                      vroegere ontvanger krijgt (een deel van) de controle in handen.
H A N D B O E K W E B R E DAC T I E




                                      Basisuitrusting van de webredacteur

                                      Wat betekenen deze ontwikkelingen voor de webredacteur? Wie in Google zoekt
                                      op ‘webredacteur’ krijgt een overzicht van functies waarvoor specialistische ken-
                                      nis, vaardigheden en inzichten zijn vereist. de soepele pen is nog steeds een
10
must, maar de basisuitrusting die van de webredacteur wordt verwacht, is breder.
Cascadis, de beroepsvereniging van webprofessionals in de publieke sector,
bracht in 2009 de functies van webprofessionals in kaart. Een belangrijke opgave
was consistentie en eenduidigheid te brengen in de functiebenamingen. In de
praktijk hebben webprofessionals vele benamingen: variërend van onder meer
‘medewerker nieuwe media’, ‘communicatiemedewerker’, ‘webmaster’, ‘e-coördi-
nator’, ‘contenteditor’, ‘sitemanager’ tot specialistische aanduidingen als ‘web-
redacteur social media’ of ‘webconsultant’. de commissie functieprofielen van
Cascadis bracht zo’n tachtig verschillende functiebenamingen terug naar zeven,
ingedeeld naar inhoud en niveau van werkzaamheden. de functieomschrijvingen,
verdeeld over de aandachtsgebieden Content en communicatie, Techniek en
Organisatie, geven een beeld van de benodigde kennis, inzichten, vaardigheden
en competenties. dit zijn de zeven functies die Cascadis onderscheidt:
• webmaster
• webredacteur
• webcoördinator
• coördinerend webredacteur/eindredacteur
• webmanager
• projectleider
• adviseur digitale communicatie

rode draad in de functieprofielen is dat de webprofessional zowel intern als extern
de voelhorens moet hebben uitstaan. Hij moet balanceren tussen de eisen van de
organisatie en die van verschillende typen doelgroepen. Hij staat voor de uitda-
ging om technische ontwikkelingen te vertalen naar slimme webtoepassingen en
moet ook nog eens kunnen samenwerken met uiteenlopende disciplines binnen
en buiten de eigen organisatie. Kortom: een ‘duizendpoot met een specialisme’
zoals Cascadis de webprofessional noemt. Een spin in het web en ‘iemand voor
wie het werk doorgaat nadat de computer is uitgezet’.

In dit boek ligt de focus op het aandachtsgebied Content en communicatie: de
webredacteur, de coördinerend webredacteur en – als het gaat om visie- en plan-
ontwikkeling – de webmanager: functionarissen die op uitvoerend, tactisch en
strategisch niveau webwerkzaamheden verrichten.
    In de kaders zijn de taken per functie uitgelicht. In de bijlage vind je de volle-
dige functieomschrijvingen.
                                                                                         INLEIDING
                                                                                         11
Webredacteur
                                      de webredacteur is gespecialiseerd in het maken en/of bewerken en plaatsen van
                                      content op website(s), zodat de informatie juist, actueel en aantrekkelijk gepresen-
                                      teerd wordt. de webredacteur kan ook optreden als (deel)projectleider. de functie
                                      wordt doorgaans ingezet onder aansturing van een coördinerend webredacteur/
                                      eindredacteur, een hiërarchisch manager communicatie of projectleider.


                                      Resultaatgebieden
                                      •   Het verzamelen en structureren van informatie
                                      •   Het schrijven van teksten en redigeren van door anderen aangeleverde
                                          informatie
                                      •   Het klaarmaken van teksten voor publicatie
                                      •   Het hanteren en bewaken van de gehanteerde stijlgids
                                      •   Procesbewaking
                                      •   Het ondersteunen bij beantwoording van vragen over internet en web-
                                          toepassingen
                                      •   Het vertalen van ontwikkelingen in de organisatie en de omgeving naar
                                          webinhoud en/of nieuwe toepassingen
                                      •   Het op functioneel niveau inrichten en/of adviseren van content op bestaande
                                          of nieuwe website



                                      Coördinerend webredacteur/eindredacteur
                                      de coördinerend webredacteur/eindredacteur stuurt het contentproces aan en
                                      plaatst of bewerkt zelf ook content voor website(s), zodat de informatie juist,
                                      actueel en aantrekkelijk gepresenteerd wordt. de coördinerend webredacteur/
                                      eindredacteur voert de meer samengestelde, complexe en/of bestuurlijk ingewik-
                                      kelder redactietaken uit en kan ook optreden als (deel)projectleider. de functie
                                      wordt doorgaans ingezet onder aansturing van een hiërarchisch manager commu-
                                      nicatie of projectleider.


                                      Resultaatgebieden
                                      •   Bepalen welke informatie structureel benodigd is en (doen) verzamelen en
                                          structureren van informatie
H A N D B O E K W E B R E DAC T I E




                                      •   Het schrijven van teksten en redigeren van door anderen geschreven teksten
                                      •   Het klaarmaken van teksten voor publicatie
                                      •   Het (doen) ontwikkelen, hanteren en bewaken van de gehanteerde stijlgids
                                      •   Het zorgdragen voor planning en procesbewaking
                                      •   Het zorgdragen voor beantwoording van vragen over website(s) en web-
                                          toepassingen
12
•   Het vertalen van ontwikkelingen in de organisatie en de omgeving naar
    webcontent en/of nieuwe toepassingen
•   Het initiëren van nieuwe webcontent en/of toepassingen
•   Het op functioneel niveau inrichten en/of adviseren van webcontent op
    bestaande of nieuwe website(s)
•   Verzorgen van instructies of workshops voor redacteuren
•   Het functioneel aansturen van de medewerkers



Webmanager
de webmanager is verantwoordelijk voor het vaststellen van beleid en kaders en
voor het ontwerpen, bouwen en beheren van websites en -toepassingen. de web-
manager vormt op strategisch niveau de verbindende schakel tussen het algemene
communicatiebeleid en de digitale communicatie. de webmanager zorgt voor
de uitwerking van ideeën tot compleet werkende websites en -toepassingen. de
webmanager geeft hiërarchisch leiding aan de medewerkers. de functie wordt
doorgaans ingezet onder aansturing van een hiërarchisch manager (bv. commu-
nicatie, AZ/fAC of ICT).


Resultaatgebieden
•   Het opstellen van (jaar- of incidentele project-)plannen en -begrotingen
•   Het vertalen van businessvraagstukken
•   Het (doen) opstellen en na goedkeuring uitvoeren van plannen, het hierbij
    inschakelen van de juiste partijen voor het verkrijgen van goede content en
    samenwerken met andere disciplines
•   Het aansturen van het bouwen, vormgeven, vullen, vernieuwen en uitbouwen
    van websites en -toepassingen
•   Het structureren van de organisatie
•   Het zorgdragen voor het beheer
•   Het vormen en behouden van draagvlak binnen de organisatie
•   Het (doen) vormgeven van en adviseren over het te voeren beleid
•   Het zorgdragen voor het opvolgen, interpreteren en borgen van het beleid
•   Het zorgdragen voor de inbedding in de primaire bedrijfsprocessen van de
    organisatie
•   Het (doen) analyseren van monitorresultaten en zonodig bijstellen van doel-
    stellingen en/of toepassingen
•   Het leidinggeven aan medewerkers
                                                                                      INLEIDING




Bron: Cascadis, beroepsvereniging van webprofessionals in de publieke sector, 2009.

In de bijlage staan de volledige functieomschrijvingen.
                                                                                      13
Wat moeten de webredacteur en de coördinerend webredacteur in huis hebben?
                                      Naast kennis van voorlichting en communicatie, van webrichtlijnen en toeganke-
                                      lijkheid moeten zij op de hoogte zijn van webtoepassingen en contentmanage-
                                      mentsystemen. daarnaast wordt verwacht dat de (coördinerend) webredacteur
                                      inzicht heeft in het gebruik van websites in de communicatie van de organisatie,
                                      in de samenhang tussen websites en bedrijfsdoelstellingen, dat hij affiniteit heeft
                                      met ICT en beschikt over (eind)redactionele vaardigheden. Kortom: een diversiteit
                                      aan kennis en vaardigheden.



                                      Diversiteit aan taken

                                      Juist vanwege de diversiteit aan taken roept de functieaanduiding webredacteur
                                      in de praktijk uiteenlopende reacties op. de term zou te beperkt zijn en zou ver-
                                      vangen moeten worden door de bredere aanduiding contentspecialist, menen
                                      sommigen. de hedendaagse webredacteur annex contentspecialist is iemand die
                                      de kennis en vaardigheden van meerdere disciplines in zich verenigt. Iemand die
                                      verstand heeft van communicatie en die kijkend door de bril van de bezoeker in-
                                      formatie kan selecteren en doseren. Een persoon met een deskundige blik die kan
                                      meepraten over het interactieontwerp en die content zo weet te bewerken dat
                                      zoekmachines hem vinden. En die vorm, inhoud en aanverwante onderdelen zo op
                                      elkaar weet af te stemmen dat een optimale gebruikerservaring ontstaat.

                                      de discussie over terminologie gaat vooral over de associatie van de webredac-
                                      teur met de functie van de offline-redacteur; de professional die het leeuwendeel
                                      van zijn tijd besteedt aan schrijven en redigeren. Vergelijk je de webredacteur met
                                      zijn offline-collega dan valt op dat werkzaamheden en activiteiten van de eerst-
                                      genoemde diverser zijn.

                                      de Webredactie Monitor 2010 van Entopic geeft een uniek kijkje in het taken-
                                      pakket van de webredacteur. Van de ruim duizend Nederlandse webredacteuren,
                                      freelance tekstschrijvers en online communicatiespecialisten die aan het onder-
                                      zoek deelnemen, noemt ‘slechts’ 34,5 procent ‘schrijven van teksten’ een groot
                                      onderdeel van de functie. ‘redigeren van teksten’ scoort hoger, met 44,6 pro-
                                      cent, en de redactionele taak die het meest wordt genoemd, is ‘het invoeren van
H A N D B O E K W E B R E DAC T I E




                                      content in het cms’ (49,7 procent). ‘Overleg met collega’s’ en ‘coördineren van
                                      werkzaamheden’ zijn voor 67 procent en 48,9 procent van de ondervraagde web-
                                      redacteuren in loondienst een prominent onderdeel van het werk. Op het ter-
                                      rein van beleid en strategie noemen webredacteuren ‘redactionele planning’ (30,2
                                      procent) en ‘uitwerken redactionele concepten’ (28,9 procent) een groot onder-
                                      deel van het takenpakket.
14
49,7%
                                                                             27,0%
    Invoeren van content in het cms                     14,0%
                                                    9,4%                                                          Groot
                                                                                                  44,6%           Redelijk
                                                                                   31,7%
             Redigeren van teksten                               17,9%                                            Klein
                                                 5,9%
                                                                                                                  Geen
                                                                                                43,2%
                                                                                           38,5%
             Informatie verzamelen                           14,9%
                                            3,4%
                                                                                     34,5%
                                                                                     33,6%
              Schrijven van teksten                                      24,7%
                                                  7,2%
                                                                  18,9%
                   Beeldbewerking                                                   33,3%
                                                                                 30,3%
                                                                 17,4%

                                      0           10             20           30           40        50


rol redactionele taken webredacteuren in loondienst. Bron: Webredactie Monitor 2010, Entopic


                                                                                                  67,0%
                                                                  29,8%
             Overleg met collega’s        2,0%
                                          1,2%
                                                                                                                  Groot
                                                                                                                  Redelijk
                                                                                   48,9%
  Coördineren van werkzaamheden                                          35,7%                                    Klein
                                                  11,8%
                                           3,6%                                                                   Geen
                                                                25,2%
           Overleggen met externe                                    32,2%
                                                                 26,6%
             dienstverlener/bureau                      16,0%

                                                             22,2%
                                                                  29,7%
               Overleg met klanten                              26,3%
                                                             21,7%


                                      0     10          20       30      40      50      60     70        80

rol overleg- en coördinatietaken webredacteuren in loondienst. Bron: Webredactie Monitor 2010,
Entopic


                                                                                             30,2%
                                                                                                     35,6%
             Redactionele planning                                            21,2%
                                                                 13,0%
                                                                                                                  Groot
                                                                                           28,9%
                                                                                                                  Redelijk
  Uitwerken redactionele concepten                                                                        38,1%   Klein
                                                                                 22,2%
                                                             10,7%                                                Geen
                                                                         18,4%
                                                                                         27,9%
       Opstellen communicatieplan                                                         28,7%
                                                                                     25,0%

                                      0      5          10       15      20        25      30      35     40


rol beleids- en strategietaken webredacteuren in loondienst. Bron: Webredactie Monitor 2010,
Entopic


Gevoed door onze praktijkervaring in organisaties en de input van vele honder-
den deelnemers aan leergangen Webredactie en Contentbeheer, en trainingen
                                                                                                                             INLEIDING




en workshops Schrijven voor het web, bespreken we in dit handboek de thema’s
waarmee de webredacteur dagelijks te maken heeft. Onze overtuiging is dat het
er niet zozeer toe doet welke functieaanduiding op iemands visitekaartje staat,
                                                                                                                             15
maar dat verstand van communicatie, nieuwsgierigheid naar webontwikkelingen,
                                      durf om te experimenteren en de ambitie om over de grenzen van je eigen functie
                                      te kijken, bepalend zijn om succesvol te kunnen opereren. In onze visie doet de
                                      webredacteur er goed aan zich breed te oriënteren. Niet om alle taken zelf op te
                                      pakken, maar om te kunnen meedenken en meepraten over de ontwikkeling van
                                      de site, trends te kunnen signaleren en deze te kunnen vertalen naar de conse-
                                      quenties voor het webwerk.

                                      Het accent in dit boek ligt op de communicatieve aspecten van websites. Schrijven
                                      en redigeren zijn belangrijke onderdelen, daarnaast moet de webredacteur ken-
                                      nis hebben van thema’s als strategie- en structuurontwikkeling en aspecten in het
                                      contentbeheer. daarmee sluit de inhoud van dit boek aan bij de functieprofielen
                                      van Cascadis en het takenpakket van de webredacteur dat naar voren komt in de
                                      Webredactie Monitor 2010.

                                      We pretenderen niet alle onderwerpen uitputtend te behandelen. Sommige taken
                                      ontwikkelen zich razendsnel tot zelfstandige specialismen, denk aan usability,
                                      schrijven voor zoekmachines of social media. In die gevallen is dit boek een gede-
                                      gen basis en biedt het een springplank naar specialistischer literatuur.



                                      Opbouw en leeswijzer

                                      Wat tref je aan in dit handboek? Hier volgt een korte beschrijving van de inhoud.
                                      Het boek bestaat uit negen delen, die vaak meerdere hoofdstukken bevatten.
                                      Pluk eruit wat het meest aansluit bij je interesse of werksituatie op dit moment. Elk
                                      hoofdstuk staat op zichzelf. Je kunt het begrijpen zonder de voorafgaande hoofd-
                                      stukken te hebben gelezen, hoewel we je met verwijzingen naar andere hoofd-
                                      stukken zullen verleiden ook de andere delen te lezen.

                                      Deel I De basis voor een effectieve website
                                      Wat is een succesvolle website? dat is een vraag waar veel webprofessionals zich
                                      het hoofd over breken. Wat effectief en succesvol is, hangt onder meer samen
                                      met wat een organisatie wil bereiken en welke doelgroepen ze daarbij voor ogen
                                      heeft. Een wezenlijke factor is daarnaast de meerwaarde voor de (potentiële) be-
H A N D B O E K W E B R E DAC T I E




                                      zoeker: wat zoekt hij op je site? Wat zijn prominente wensen en informatiebehoef-
                                      ten? Hoofdstuk 1, Webstrategie, belicht een planmatige aanpak om een internet-
                                      strategieplan te ontwikkelen of aan te scherpen. Een webstrategie geeft houvast
                                      aan interne en externe betrokkenen, maakt discussies over ambities en investe-
                                      ringen inzichtelijk en maakt inspanningen meetbaar. Hoofdstuk 2, Webstructuur,
                                      beschrijft hoe je via enkele stappen de strategie vertaalt naar een ontwerp dat
                                      recht doet aan het bezoekersgedrag.
16
Deel II Stroomlijnen van de samenwerking
Als (coördinerend) webredacteur of webmanager heb je met veel mensen te
maken. Intern zijn dat bijvoorbeeld directie, management, collega-redacteuren,
contentleveranciers en contentbeheerders. Extern zijn het, naast de veeleisende
webbezoeker, bijvoorbeeld specialisten die je inhuurt, zoals tekstschrijvers of web-
designers. Hoe organiseer je die samenwerking? Hoe maak je er een werkend ge-
heel van? Hoofdstuk 3, Organiseren van het webbeheer, geeft inzicht in de orga-
nisatie van het contentbeheer. In de hoofdstukken 4 en 5, Hulpmiddelen voor het
contentbeheer en Contentmanagementsystemen, worden vervolgens hulpmidde-
len besproken die je kunt inzetten om het contentbeheer soepel te laten verlopen.
Vervolgens vind je in hoofdstuk 6, Samenwerken in teams, een praktische aanpak
om de samenwerking in nieuwe of bestaande teams op poten te zetten.

Deel III Schrijven voor het web
Wie leest van het beeldscherm, zapt en scant. Over hoe mensen lezen op het web
wordt steeds meer bekend. de inzichten helpen om webteksten effectiever te
maken. Het onderdeel Schrijven voor het web begint met hoofdstuk 7, Het lees-
gedrag van de webgebruiker. Als je inzicht hebt in hoe bezoekers van je website
te werk gaan bij het bezoek aan je site, kun je de adviezen in de hoofdstukken 8
tot en met 10 onmiddellijk toepassen op je eigen teksten. Een effectieve webtekst
staat of valt met een duidelijke structuur. Met je schrijfstijl kun je de bezoeker
verleiden om verder te lezen en eventueel dieper de site in te gaan. In hoofdstuk
11, Pakkende woorden en zinnen, vind je schrijftips, gevolgd door adviezen voor
het omgaan met hyperlinks (hoofdstuk 12, Omgaan met hyperlinks). Het laatste
hoofdstuk in dit onderdeel, hoofdstuk 13, bevat een checklist die je kunt gebrui-
ken bij het redigeren van webteksten van anderen.

Deel IV Schrijven voor zoekmachines
Interessante content alléén is niet genoeg om bezoekers te trekken. de teksten
die je publiceert, moeten ook gevonden worden door zoekmachines. In deel IV,
Schrijven voor zoekmachines, lees je hoe je content vindbaar maakt voor zoek-
machines en welke middelen je daarvoor kunt inzetten.

Deel V Variëren in tekstsoorten
Welke tekstsoorten passen bij het concept van je website? Hoe bepaal je de ver-
deling ervan op de site? Hoofdstuk 14, Bepalen van tekstsoorten, beschrijft een
methode om tekstsoorten te selecteren die aansluiten bij de functie die jouw site
vervult voor de bezoeker. de hoofdstukken 15 tot en met 18 zoomen in op veel-
voorkomende tekstsoorten: het nieuwsbericht, het weblog, het persoonlijk por-
                                                                                       INLEIDING




tret en de verkoopgerichte tekst. Elk van deze tekstsoorten wordt uitgewerkt in
belangrijke kenmerken, structuur- en stijladviezen.
                                                                                       17
Deel VI Inzetten van andere media
                                      Als (coördinerend) webredacteur ben je vooral gericht op de website of het intra-
                                      net. Intranet heeft specifieke kenmerken en stelt specifieke eisen aan succesvolle
                                      content. In hoofdstuk 19 lees je er meer over. Het volgende hoofdstuk zoomt in
                                      op social media: een verzamelnaam voor online platforms waar gebruikers, met
                                      geen of weinig tussenkomst van een professionele redactie, de inhoud verzorgen.
                                      Social media staan volop in de belangstelling. In hoofdstuk 20 vind je overwegin-
                                      gen om ermee aan de slag te gaan, inclusief enkele stappen die je daarvoor moet
                                      zetten. Hoofdstuk 21 gaat in op een medium dat ondanks de concurrentie van
                                      uiteenlopende vormen van online marketing een blijvertje is: e-nieuwsbrieven.

                                      Deel VII Benutten van audiovisuele content
                                      Afbeeldingen, slide-shows, flash-animaties, video, mashups, infographics: de op-
                                      mars van audiovisuele content op het web is onstuitbaar. dankzij de toenemende
                                      digitalisering en de snellere internetverbindingen groeit het aanbod én de be-
                                      hoefte. reden om er een afzonderlijk deel, deel VII, aan te wijden.

                                      Deel VIII Testen van usability
                                      de usability (gebruiksvriendelijkheid) van een site is essentieel om bezoekers vast
                                      te houden. Vinden ze niet onmiddellijk wat ze zoeken, dan is de kans groot dat ze
                                      afhaken. In deel VIII, Testen van usability, vind je de belangrijkste criteria voor usa-
                                      bility, aangevuld met adviezen. Ook worden er enkele methoden besproken om
                                      usability van de website te testen.

                                      Deel IX Het recht van internet
                                      deel IX, Het recht van internet, bevat de belangrijkste uitgangspunten van het
                                      auteursrecht, een onderwerp waarmee je als (coördinerend) webredacteur of
                                      webmanager te maken hebt. daarnaast gaat het hoofdstuk in op spelregels voor
                                      forums, de disclaimer en het privacyreglement.

                                      www.handboekwebredactie.com
                                      Op de website www.handboekwebredactie.com vind je een overzicht van alle
                                      aangehaalde links in dit handboek, inclusief geregelde updates.
H A N D B O E K W E B R E DAC T I E
18
Klanten en relaties. Met een slim webadres, de juiste zoekwoorden en




     webredactie
                   boeiende content komen ze direct bij jouw site uit. Onderweg met smart-

Handboek           phone of tablet of thuis of op het werk met de pc. Want 90% van de
                   Nederlandse huishoudens heeft toegang tot internet (we zijn koploper
                   in Europa) en maar liefst 95% van alle bedrijven. Een ongekend groot
                   potentieel. Maar wanneer er iets niet klopt op je website, zijn diezelfde
                   klanten net zo snel weer weg als ze gekomen waren: met één muisklik …


                   Webbezoekers verleiden en vasthouden vraagt namelijk nogal wat, veel
                   meer dan een gelikte online presentatie en flitsende content. Daarom is
                   het belangrijk om eerst na te denken over de uitgangspunten van de
                   site. Zijn die helder, dan kun je beargumenteerde beslissingen nemen
                   over bijvoorbeeld webstructuur, tone of voice van teksten, SEO, usability,
                   en contentsoorten.


                   Dit Handboek webredactie vertelt je alles wat je hierover moet weten.
                   Het is hét hulpmiddel voor iedereen die een website onderhoudt of
                   ontwikkelt. Het handboek bestaat uit negen delen met in totaal 21
                   hoofdstukken waarin alle belangrijke webonderwerpen aan bod komen:
                   strategie, structuur, schrijven voor het web en schrijven voor zoekmachi-
                   nes, audiovisuele content, testen van usability, internetrecht, social
                   media, en nog veel meer. Op de Nederlandse markt bestaat geen com-
                   pleter boek over webredactie dan dit.



                           Corona de Wert is trainer, communicatieadviseur en tekstschrijver.
                           Vanuit haar communicatiebureau (www.dommelcommunicatie.nl)
                           werkt zij voor uiteenlopende opdrachtgevers, met webcommunicatie
                           als specialisme. Corona studeerde Taal- en Literatuurwetenschap en
                           was voor de start van haar bureau twaalf jaar actief als communicatie-
                           adviseur bij gemeente, provincie en Rijksoverheid.


                           Geert Poort is zelfstandig trainer en adviseur op het gebied van
                           schriftelijke communicatie met webcommunicatie als specialisme
                           (www.gpoort.nl). Hij studeerde Sociale Geografie aan de Radboud
                           Universiteit Nijmegen. Hij werkte als redacteur bij tijdschrift-
                           uitgeverijen en als internetredacteur voor een universitaire site.
                           Geert is auteur van het boek Schrijven voor het web.




                   www.handboekwebredactie.com

More Related Content

What's hot

Open Innovatie Communicatie 2.0 Manta Media
Open Innovatie Communicatie 2.0 Manta MediaOpen Innovatie Communicatie 2.0 Manta Media
Open Innovatie Communicatie 2.0 Manta MediaSamantha_MM
 
Indicia | Kennissessie Social Media | 11-12-'12
Indicia | Kennissessie Social Media | 11-12-'12Indicia | Kennissessie Social Media | 11-12-'12
Indicia | Kennissessie Social Media | 11-12-'12Indicia Nederland
 
Interactieve webdiensten in de openbare bibliotheken (versie Brabant)
Interactieve webdiensten in de openbare bibliotheken (versie Brabant)Interactieve webdiensten in de openbare bibliotheken (versie Brabant)
Interactieve webdiensten in de openbare bibliotheken (versie Brabant)Jan Van Hee
 
Communitycoaching en social media
Communitycoaching en social mediaCommunitycoaching en social media
Communitycoaching en social mediaHanneloreEngels
 
20080207 Camerik Digitaal Domein
20080207 Camerik Digitaal Domein20080207 Camerik Digitaal Domein
20080207 Camerik Digitaal Domeingueste730a5
 
Usabilityweb magazine nr 2
Usabilityweb magazine nr 2Usabilityweb magazine nr 2
Usabilityweb magazine nr 2srprs.me
 

What's hot (7)

Open Innovatie Communicatie 2.0 Manta Media
Open Innovatie Communicatie 2.0 Manta MediaOpen Innovatie Communicatie 2.0 Manta Media
Open Innovatie Communicatie 2.0 Manta Media
 
Indicia | Kennissessie Social Media | 11-12-'12
Indicia | Kennissessie Social Media | 11-12-'12Indicia | Kennissessie Social Media | 11-12-'12
Indicia | Kennissessie Social Media | 11-12-'12
 
OIF058
OIF058OIF058
OIF058
 
Interactieve webdiensten in de openbare bibliotheken (versie Brabant)
Interactieve webdiensten in de openbare bibliotheken (versie Brabant)Interactieve webdiensten in de openbare bibliotheken (versie Brabant)
Interactieve webdiensten in de openbare bibliotheken (versie Brabant)
 
Communitycoaching en social media
Communitycoaching en social mediaCommunitycoaching en social media
Communitycoaching en social media
 
20080207 Camerik Digitaal Domein
20080207 Camerik Digitaal Domein20080207 Camerik Digitaal Domein
20080207 Camerik Digitaal Domein
 
Usabilityweb magazine nr 2
Usabilityweb magazine nr 2Usabilityweb magazine nr 2
Usabilityweb magazine nr 2
 

Viewers also liked

Your Support Network
Your Support NetworkYour Support Network
Your Support Networkwongkaiyuen
 
Ca norganicfeed theworld
Ca norganicfeed theworldCa norganicfeed theworld
Ca norganicfeed theworldwongkaiyuen
 
Ecogreen Community Card
Ecogreen Community CardEcogreen Community Card
Ecogreen Community Cardwongkaiyuen
 
Geo invest may 2011 mark scheme
Geo invest may 2011 mark schemeGeo invest may 2011 mark scheme
Geo invest may 2011 mark schemeSally Longford
 
role of biomechanic
role of biomechanicrole of biomechanic
role of biomechanicedd Hardy
 
May 2010 geog investigations paper
May 2010 geog investigations paperMay 2010 geog investigations paper
May 2010 geog investigations paperSally Longford
 
Unit 1 exam paper jan 2011
Unit 1 exam paper jan 2011Unit 1 exam paper jan 2011
Unit 1 exam paper jan 2011Sally Longford
 
Jan 2012 geog investigations paper.
Jan 2012 geog investigations paper.Jan 2012 geog investigations paper.
Jan 2012 geog investigations paper.Sally Longford
 
Contested planet june 2010
Contested planet june 2010Contested planet june 2010
Contested planet june 2010Sally Longford
 
May 2009 Geog Investigations booklet
May 2009 Geog Investigations bookletMay 2009 Geog Investigations booklet
May 2009 Geog Investigations bookletSally Longford
 
Contested planet june 2010
Contested planet june 2010Contested planet june 2010
Contested planet june 2010Sally Longford
 
Cineteca nacional el hombre de la isla de man
Cineteca nacional el hombre de la isla de manCineteca nacional el hombre de la isla de man
Cineteca nacional el hombre de la isla de manjorgeruiiz
 

Viewers also liked (20)

Your Support Network
Your Support NetworkYour Support Network
Your Support Network
 
Why BNI
Why BNIWhy BNI
Why BNI
 
Ca norganicfeed theworld
Ca norganicfeed theworldCa norganicfeed theworld
Ca norganicfeed theworld
 
Ecogreen Community Card
Ecogreen Community CardEcogreen Community Card
Ecogreen Community Card
 
3 Delusions
3 Delusions3 Delusions
3 Delusions
 
Geo invest may 2011 mark scheme
Geo invest may 2011 mark schemeGeo invest may 2011 mark scheme
Geo invest may 2011 mark scheme
 
role of biomechanic
role of biomechanicrole of biomechanic
role of biomechanic
 
May 2010 geog investigations paper
May 2010 geog investigations paperMay 2010 geog investigations paper
May 2010 geog investigations paper
 
Unit 1 exam paper jan 2011
Unit 1 exam paper jan 2011Unit 1 exam paper jan 2011
Unit 1 exam paper jan 2011
 
Jan 2012 geog investigations paper.
Jan 2012 geog investigations paper.Jan 2012 geog investigations paper.
Jan 2012 geog investigations paper.
 
Population revision
Population revisionPopulation revision
Population revision
 
Lace market
Lace marketLace market
Lace market
 
Contested planet june 2010
Contested planet june 2010Contested planet june 2010
Contested planet june 2010
 
May 2009 Geog Investigations booklet
May 2009 Geog Investigations bookletMay 2009 Geog Investigations booklet
May 2009 Geog Investigations booklet
 
Contested planet june 2010
Contested planet june 2010Contested planet june 2010
Contested planet june 2010
 
Cineteca nacional el hombre de la isla de man
Cineteca nacional el hombre de la isla de manCineteca nacional el hombre de la isla de man
Cineteca nacional el hombre de la isla de man
 
Inbound Java
Inbound JavaInbound Java
Inbound Java
 
Varianzas marzo10
Varianzas marzo10Varianzas marzo10
Varianzas marzo10
 
Final Task Storyboard
Final Task StoryboardFinal Task Storyboard
Final Task Storyboard
 
Galerie II
Galerie IIGalerie II
Galerie II
 

Similar to Handboek webredactie omslag inhoud inleiding

Handboek webredactie inhoudsopgave inleiding 2013
Handboek webredactie inhoudsopgave inleiding 2013Handboek webredactie inhoudsopgave inleiding 2013
Handboek webredactie inhoudsopgave inleiding 2013g.poort
 
Groeien in een digitale wereld: van nice to have tot game changer
Groeien in een digitale wereld: van nice to have tot game changerGroeien in een digitale wereld: van nice to have tot game changer
Groeien in een digitale wereld: van nice to have tot game changerIntracto digital agency
 
Whitepaper responsive design voor een betere ux
Whitepaper   responsive design voor een betere uxWhitepaper   responsive design voor een betere ux
Whitepaper responsive design voor een betere uxPaul Immerzeel
 
MonkeyTalk FALL 2012 - Talk 06 content ux
MonkeyTalk FALL 2012 - Talk 06 content uxMonkeyTalk FALL 2012 - Talk 06 content ux
MonkeyTalk FALL 2012 - Talk 06 content uxMonkeyshot
 
Waarom Bedrijven Kiezen Voor Drupal Voor De Ontwikkeling Van Futuristische We...
Waarom Bedrijven Kiezen Voor Drupal Voor De Ontwikkeling Van Futuristische We...Waarom Bedrijven Kiezen Voor Drupal Voor De Ontwikkeling Van Futuristische We...
Waarom Bedrijven Kiezen Voor Drupal Voor De Ontwikkeling Van Futuristische We...Rasin Bekkevold
 
Creativiteit Ten Top
Creativiteit Ten TopCreativiteit Ten Top
Creativiteit Ten Topwunnik
 
tekstschrijvers.nl, mooie plannen voor 2010
tekstschrijvers.nl, mooie plannen voor 2010tekstschrijvers.nl, mooie plannen voor 2010
tekstschrijvers.nl, mooie plannen voor 2010Rob le Pair
 
Speak over innovatieve interne communicatie
Speak over innovatieve interne communicatieSpeak over innovatieve interne communicatie
Speak over innovatieve interne communicatieSpeakademy
 
Opzetten en implementeren van intranetportal
Opzetten en implementeren van intranetportalOpzetten en implementeren van intranetportal
Opzetten en implementeren van intranetportalProven Partners
 
Cloudwalkers - Schakel de kracht van medewerkers in, laat social media werken...
Cloudwalkers - Schakel de kracht van medewerkers in, laat social media werken...Cloudwalkers - Schakel de kracht van medewerkers in, laat social media werken...
Cloudwalkers - Schakel de kracht van medewerkers in, laat social media werken...HRToolsoftheFuture
 
100420 cpa presentatie_wiki_v1
100420 cpa presentatie_wiki_v1100420 cpa presentatie_wiki_v1
100420 cpa presentatie_wiki_v1Jan S. Coerts
 
Web 2.0 - Onderlinge (Final)
Web 2.0 - Onderlinge (Final)Web 2.0 - Onderlinge (Final)
Web 2.0 - Onderlinge (Final)R. Zandbergen
 
Sociale media voor RTV Alkmaar
Sociale media voor RTV AlkmaarSociale media voor RTV Alkmaar
Sociale media voor RTV AlkmaarHaye van der Werf
 
Componence mashups zijn-ideaal-voor-zzp'ers-201005
Componence mashups zijn-ideaal-voor-zzp'ers-201005Componence mashups zijn-ideaal-voor-zzp'ers-201005
Componence mashups zijn-ideaal-voor-zzp'ers-201005Ha Vo
 
20080207 Camerik Digitaal Domein
20080207 Camerik Digitaal Domein20080207 Camerik Digitaal Domein
20080207 Camerik Digitaal DomeinBram Alkema
 
Kluwer - Communities bouwen met Liferay - Liferay NL Community Event 17 mei 2011
Kluwer - Communities bouwen met Liferay - Liferay NL Community Event 17 mei 2011Kluwer - Communities bouwen met Liferay - Liferay NL Community Event 17 mei 2011
Kluwer - Communities bouwen met Liferay - Liferay NL Community Event 17 mei 2011Finalist - open IT oplossingen
 
Apps voor folders en magazines: doen of niet doen?
Apps voor folders en magazines: doen of niet doen?Apps voor folders en magazines: doen of niet doen?
Apps voor folders en magazines: doen of niet doen?Peter Luit
 

Similar to Handboek webredactie omslag inhoud inleiding (20)

Trends Voor 2008
Trends Voor 2008Trends Voor 2008
Trends Voor 2008
 
Handboek webredactie inhoudsopgave inleiding 2013
Handboek webredactie inhoudsopgave inleiding 2013Handboek webredactie inhoudsopgave inleiding 2013
Handboek webredactie inhoudsopgave inleiding 2013
 
Groeien in een digitale wereld: van nice to have tot game changer
Groeien in een digitale wereld: van nice to have tot game changerGroeien in een digitale wereld: van nice to have tot game changer
Groeien in een digitale wereld: van nice to have tot game changer
 
Whitepaper responsive design voor een betere ux
Whitepaper   responsive design voor een betere uxWhitepaper   responsive design voor een betere ux
Whitepaper responsive design voor een betere ux
 
MonkeyTalk FALL 2012 - Talk 06 content ux
MonkeyTalk FALL 2012 - Talk 06 content uxMonkeyTalk FALL 2012 - Talk 06 content ux
MonkeyTalk FALL 2012 - Talk 06 content ux
 
Waarom Bedrijven Kiezen Voor Drupal Voor De Ontwikkeling Van Futuristische We...
Waarom Bedrijven Kiezen Voor Drupal Voor De Ontwikkeling Van Futuristische We...Waarom Bedrijven Kiezen Voor Drupal Voor De Ontwikkeling Van Futuristische We...
Waarom Bedrijven Kiezen Voor Drupal Voor De Ontwikkeling Van Futuristische We...
 
Creativiteit Ten Top
Creativiteit Ten TopCreativiteit Ten Top
Creativiteit Ten Top
 
tekstschrijvers.nl, mooie plannen voor 2010
tekstschrijvers.nl, mooie plannen voor 2010tekstschrijvers.nl, mooie plannen voor 2010
tekstschrijvers.nl, mooie plannen voor 2010
 
Speak over innovatieve interne communicatie
Speak over innovatieve interne communicatieSpeak over innovatieve interne communicatie
Speak over innovatieve interne communicatie
 
Opzetten en implementeren van intranetportal
Opzetten en implementeren van intranetportalOpzetten en implementeren van intranetportal
Opzetten en implementeren van intranetportal
 
Cloudwalkers - Schakel de kracht van medewerkers in, laat social media werken...
Cloudwalkers - Schakel de kracht van medewerkers in, laat social media werken...Cloudwalkers - Schakel de kracht van medewerkers in, laat social media werken...
Cloudwalkers - Schakel de kracht van medewerkers in, laat social media werken...
 
De Nieuwe Antwerpenaar
De Nieuwe AntwerpenaarDe Nieuwe Antwerpenaar
De Nieuwe Antwerpenaar
 
100420 cpa presentatie_wiki_v1
100420 cpa presentatie_wiki_v1100420 cpa presentatie_wiki_v1
100420 cpa presentatie_wiki_v1
 
Web 2.0 - Onderlinge (Final)
Web 2.0 - Onderlinge (Final)Web 2.0 - Onderlinge (Final)
Web 2.0 - Onderlinge (Final)
 
Sociale media voor RTV Alkmaar
Sociale media voor RTV AlkmaarSociale media voor RTV Alkmaar
Sociale media voor RTV Alkmaar
 
Componence mashups zijn-ideaal-voor-zzp'ers-201005
Componence mashups zijn-ideaal-voor-zzp'ers-201005Componence mashups zijn-ideaal-voor-zzp'ers-201005
Componence mashups zijn-ideaal-voor-zzp'ers-201005
 
Web 2.0 op het werk
Web 2.0 op het werkWeb 2.0 op het werk
Web 2.0 op het werk
 
20080207 Camerik Digitaal Domein
20080207 Camerik Digitaal Domein20080207 Camerik Digitaal Domein
20080207 Camerik Digitaal Domein
 
Kluwer - Communities bouwen met Liferay - Liferay NL Community Event 17 mei 2011
Kluwer - Communities bouwen met Liferay - Liferay NL Community Event 17 mei 2011Kluwer - Communities bouwen met Liferay - Liferay NL Community Event 17 mei 2011
Kluwer - Communities bouwen met Liferay - Liferay NL Community Event 17 mei 2011
 
Apps voor folders en magazines: doen of niet doen?
Apps voor folders en magazines: doen of niet doen?Apps voor folders en magazines: doen of niet doen?
Apps voor folders en magazines: doen of niet doen?
 

Handboek webredactie omslag inhoud inleiding

  • 1. web Geert Poort en Corona de Wert
  • 2. Handboek webredactie Geert Poort Corona de Wert Thema, uitgeverij van Schouten & Nelissen
  • 3. Inhoud Inleiding 9 I De basis voor een effectieve website 19 1 Webstrategie 20 2 Webstructuur 33 II Stroomlijnen van de samenwerking 47 3 Organiseren van het webbeheer 48 4 Hulpmiddelen voor het contentbeheer 53 5 Contentmanagementsystemen 65 6 Samenwerken in teams 80 III Schrijven voor het web 89 7 Het leesgedrag van de webgebruiker 90 8 Structureren van webteksten 95 9 Stijlprincipes van webteksten 100 10 Schrijfstijlen op het web 104 11 Pakkende woorden en zinnen 109 12 Omgaan met hyperlinks 113 13 redigeren van webteksten 118 IV Schrijven voor zoekmachines 121 V Variëren in tekstsoorten 143 14 Bepalen van tekstsoorten 144 15 Het nieuwsbericht 147 16 Het weblog 152 17 Het persoonlijk portret 157 18 de verkoopgerichte tekst 160 VI Inzetten van andere media 165 19 Intranet 166 20 Social media 174 21 E-nieuwsbrieven 182
  • 4. VII Benutten van audiovisuele content 191 VIII Testen van usability 207 IX Het recht van internet 221 Literatuur 229 Bijlage Functieprofielen Cascadis 233 Index 237 Over de auteurs 240
  • 5. Inleiding de aanduiding webredacteur bestaat nog maar kort. Nog niet zolang geleden was het schrijven van teksten voor het web een taak die een communicatiemede- werker ‘erbij’ deed. Het publiceren was in handen van de webmaster, de alles- kunner die ervoor zorgde dat de site in de lucht bleef, die teksten voorzag van html-codes en ze – als het zo uitkwam – vaak ook nog wat bewerkte voor ze online gingen. Kwam het er even niet van nieuwe teksten te plaatsen, dan draaide de organisatie zonder problemen door. Hoe anders is het nu. Webredactie heeft voor de meeste organisaties toppriori- teit. Bedrijven spannen zich er massaal voor in om (nieuwe) klanten te bereiken via de website, om hoog te scoren in zoekmachines en een hoge conversie te bereiken via de site. Blijven de resultaten achter bij de verwachtingen, dan steekt het webteam de koppen bij elkaar om in de webstatistieken op zoek te gaan naar aanknopingspunten voor verbetering. Het web is een wezenlijke factor geworden voor de continuïteit van bedrijven. Internet was in eerste instantie een academische aangelegenheid: een netwerk dat universiteiten wereldwijd met elkaar verbond. Met de introductie van de browser Mosaic ontstonden rond 1990 de eerste homepages. de grote doorbraak kwam met Netscape Navigator in 1994. Niet lang daarna werd het web in organisaties breed toegepast, aanvankelijk als het domein van techneuten met kennis van html, unix en servers. Logisch dat afdelingen communicatie het technologisch gedreven web niet onmiddellijk omarmden. de afgelopen jaren is het web een belangrijk, zo niet het belangrijkste, medium geworden in de communicatiemix van organisaties. de afdeling Communicatie, en in het bijzonder de webredactie, staat aan het stuur. En ook al ontstaat er tussen techniek en communicatie soms weer even een spagaat onder invloed van nieuwe ontwikkelingen, kenmerkend voor de webredacteur is dat hij de kloof weet te overbruggen. INLEIDING 9
  • 6. Van uithangbord naar interactief platform de functie van websites is in hoog tempo veranderd van een passief digitaal uit- hangbord naar een interactief platform waar bezoekers actief in contact treden met de organisatie. Het web is nu een digitaal platform waar de gebruiker van zich laat horen via e-mail, reacties, blogs, discussielijsten of YouTube. User generated content is het kernwoord. Is het niet mogelijk via de website van een organisatie inbreng te leveren, dan kiest de gebruiker simpelweg zijn eigen omgeving op het internet. die interactiviteit markeert een omslag in het denken over communicatie. Waanden organisaties zich tot voor kort in de comfortabele positie dat zij via het web een boodschap konden zenden aan de ontvanger, digitale communicatie zet het traditionele communicatiemodel van Zender-Medium-Boodschap-Ontvanger compleet op zijn kop. Een organisatie wil weliswaar via de website nog steeds een boodschap zenden, maar de ‘ontvanger’ gedraagt zich wispelturig en bepaalt zelf wat hij wanneer en waar wil ontvangen. Hij klikt en kiest, op zoek naar informatie die zijn vragen beantwoordt of zijn problemen oplost. dat is een ontwikkeling die wordt mogelijk gemaakt door de integratie van internet en mobiele telefonie, flat fee-abonnementen en het grotere gebruikersgemak van hardware. Om de overload aan informatie de baas te blijven, bedient de ontvanger zich van uiteenlopende strategieën. Hij skipt wat niet relevant is en neemt zijn toevlucht tot toepassingen die hem snel brengen wat hij zoekt. Neem Google, de zoekmachine die de webbezoeker leidt naar relevante bronnen, of rSS en aggregatiesites die informatie uit meerdere bronnen bundelen. Persoonlijke portalen als iGoogle en delicious bieden een startpunt en houvast. Ontvangers worden zenders: ze cre- eren hun eigen gemeenschappen en zoeken elkaar op om ideeën en ervaringen uit te wisselen en wereldkundig te maken. Het verspreiden van informatie is gede- mocratiseerd: iedereen kan publiceren. Zenders passen, vaak noodgedwongen, hun strategie daarop aan. Ze spannen zich ervoor in klanten te bereiken, te boeien en te binden, door daar aanwezig te zijn waar de bezoeker zich bevindt en diens inbreng uiterst serieus te nemen. Naast sender created content is er steeds meer ruimte voor user generated content. de vroegere ontvanger krijgt (een deel van) de controle in handen. H A N D B O E K W E B R E DAC T I E Basisuitrusting van de webredacteur Wat betekenen deze ontwikkelingen voor de webredacteur? Wie in Google zoekt op ‘webredacteur’ krijgt een overzicht van functies waarvoor specialistische ken- nis, vaardigheden en inzichten zijn vereist. de soepele pen is nog steeds een 10
  • 7. must, maar de basisuitrusting die van de webredacteur wordt verwacht, is breder. Cascadis, de beroepsvereniging van webprofessionals in de publieke sector, bracht in 2009 de functies van webprofessionals in kaart. Een belangrijke opgave was consistentie en eenduidigheid te brengen in de functiebenamingen. In de praktijk hebben webprofessionals vele benamingen: variërend van onder meer ‘medewerker nieuwe media’, ‘communicatiemedewerker’, ‘webmaster’, ‘e-coördi- nator’, ‘contenteditor’, ‘sitemanager’ tot specialistische aanduidingen als ‘web- redacteur social media’ of ‘webconsultant’. de commissie functieprofielen van Cascadis bracht zo’n tachtig verschillende functiebenamingen terug naar zeven, ingedeeld naar inhoud en niveau van werkzaamheden. de functieomschrijvingen, verdeeld over de aandachtsgebieden Content en communicatie, Techniek en Organisatie, geven een beeld van de benodigde kennis, inzichten, vaardigheden en competenties. dit zijn de zeven functies die Cascadis onderscheidt: • webmaster • webredacteur • webcoördinator • coördinerend webredacteur/eindredacteur • webmanager • projectleider • adviseur digitale communicatie rode draad in de functieprofielen is dat de webprofessional zowel intern als extern de voelhorens moet hebben uitstaan. Hij moet balanceren tussen de eisen van de organisatie en die van verschillende typen doelgroepen. Hij staat voor de uitda- ging om technische ontwikkelingen te vertalen naar slimme webtoepassingen en moet ook nog eens kunnen samenwerken met uiteenlopende disciplines binnen en buiten de eigen organisatie. Kortom: een ‘duizendpoot met een specialisme’ zoals Cascadis de webprofessional noemt. Een spin in het web en ‘iemand voor wie het werk doorgaat nadat de computer is uitgezet’. In dit boek ligt de focus op het aandachtsgebied Content en communicatie: de webredacteur, de coördinerend webredacteur en – als het gaat om visie- en plan- ontwikkeling – de webmanager: functionarissen die op uitvoerend, tactisch en strategisch niveau webwerkzaamheden verrichten. In de kaders zijn de taken per functie uitgelicht. In de bijlage vind je de volle- dige functieomschrijvingen. INLEIDING 11
  • 8. Webredacteur de webredacteur is gespecialiseerd in het maken en/of bewerken en plaatsen van content op website(s), zodat de informatie juist, actueel en aantrekkelijk gepresen- teerd wordt. de webredacteur kan ook optreden als (deel)projectleider. de functie wordt doorgaans ingezet onder aansturing van een coördinerend webredacteur/ eindredacteur, een hiërarchisch manager communicatie of projectleider. Resultaatgebieden • Het verzamelen en structureren van informatie • Het schrijven van teksten en redigeren van door anderen aangeleverde informatie • Het klaarmaken van teksten voor publicatie • Het hanteren en bewaken van de gehanteerde stijlgids • Procesbewaking • Het ondersteunen bij beantwoording van vragen over internet en web- toepassingen • Het vertalen van ontwikkelingen in de organisatie en de omgeving naar webinhoud en/of nieuwe toepassingen • Het op functioneel niveau inrichten en/of adviseren van content op bestaande of nieuwe website Coördinerend webredacteur/eindredacteur de coördinerend webredacteur/eindredacteur stuurt het contentproces aan en plaatst of bewerkt zelf ook content voor website(s), zodat de informatie juist, actueel en aantrekkelijk gepresenteerd wordt. de coördinerend webredacteur/ eindredacteur voert de meer samengestelde, complexe en/of bestuurlijk ingewik- kelder redactietaken uit en kan ook optreden als (deel)projectleider. de functie wordt doorgaans ingezet onder aansturing van een hiërarchisch manager commu- nicatie of projectleider. Resultaatgebieden • Bepalen welke informatie structureel benodigd is en (doen) verzamelen en structureren van informatie H A N D B O E K W E B R E DAC T I E • Het schrijven van teksten en redigeren van door anderen geschreven teksten • Het klaarmaken van teksten voor publicatie • Het (doen) ontwikkelen, hanteren en bewaken van de gehanteerde stijlgids • Het zorgdragen voor planning en procesbewaking • Het zorgdragen voor beantwoording van vragen over website(s) en web- toepassingen 12
  • 9. Het vertalen van ontwikkelingen in de organisatie en de omgeving naar webcontent en/of nieuwe toepassingen • Het initiëren van nieuwe webcontent en/of toepassingen • Het op functioneel niveau inrichten en/of adviseren van webcontent op bestaande of nieuwe website(s) • Verzorgen van instructies of workshops voor redacteuren • Het functioneel aansturen van de medewerkers Webmanager de webmanager is verantwoordelijk voor het vaststellen van beleid en kaders en voor het ontwerpen, bouwen en beheren van websites en -toepassingen. de web- manager vormt op strategisch niveau de verbindende schakel tussen het algemene communicatiebeleid en de digitale communicatie. de webmanager zorgt voor de uitwerking van ideeën tot compleet werkende websites en -toepassingen. de webmanager geeft hiërarchisch leiding aan de medewerkers. de functie wordt doorgaans ingezet onder aansturing van een hiërarchisch manager (bv. commu- nicatie, AZ/fAC of ICT). Resultaatgebieden • Het opstellen van (jaar- of incidentele project-)plannen en -begrotingen • Het vertalen van businessvraagstukken • Het (doen) opstellen en na goedkeuring uitvoeren van plannen, het hierbij inschakelen van de juiste partijen voor het verkrijgen van goede content en samenwerken met andere disciplines • Het aansturen van het bouwen, vormgeven, vullen, vernieuwen en uitbouwen van websites en -toepassingen • Het structureren van de organisatie • Het zorgdragen voor het beheer • Het vormen en behouden van draagvlak binnen de organisatie • Het (doen) vormgeven van en adviseren over het te voeren beleid • Het zorgdragen voor het opvolgen, interpreteren en borgen van het beleid • Het zorgdragen voor de inbedding in de primaire bedrijfsprocessen van de organisatie • Het (doen) analyseren van monitorresultaten en zonodig bijstellen van doel- stellingen en/of toepassingen • Het leidinggeven aan medewerkers INLEIDING Bron: Cascadis, beroepsvereniging van webprofessionals in de publieke sector, 2009. In de bijlage staan de volledige functieomschrijvingen. 13
  • 10. Wat moeten de webredacteur en de coördinerend webredacteur in huis hebben? Naast kennis van voorlichting en communicatie, van webrichtlijnen en toeganke- lijkheid moeten zij op de hoogte zijn van webtoepassingen en contentmanage- mentsystemen. daarnaast wordt verwacht dat de (coördinerend) webredacteur inzicht heeft in het gebruik van websites in de communicatie van de organisatie, in de samenhang tussen websites en bedrijfsdoelstellingen, dat hij affiniteit heeft met ICT en beschikt over (eind)redactionele vaardigheden. Kortom: een diversiteit aan kennis en vaardigheden. Diversiteit aan taken Juist vanwege de diversiteit aan taken roept de functieaanduiding webredacteur in de praktijk uiteenlopende reacties op. de term zou te beperkt zijn en zou ver- vangen moeten worden door de bredere aanduiding contentspecialist, menen sommigen. de hedendaagse webredacteur annex contentspecialist is iemand die de kennis en vaardigheden van meerdere disciplines in zich verenigt. Iemand die verstand heeft van communicatie en die kijkend door de bril van de bezoeker in- formatie kan selecteren en doseren. Een persoon met een deskundige blik die kan meepraten over het interactieontwerp en die content zo weet te bewerken dat zoekmachines hem vinden. En die vorm, inhoud en aanverwante onderdelen zo op elkaar weet af te stemmen dat een optimale gebruikerservaring ontstaat. de discussie over terminologie gaat vooral over de associatie van de webredac- teur met de functie van de offline-redacteur; de professional die het leeuwendeel van zijn tijd besteedt aan schrijven en redigeren. Vergelijk je de webredacteur met zijn offline-collega dan valt op dat werkzaamheden en activiteiten van de eerst- genoemde diverser zijn. de Webredactie Monitor 2010 van Entopic geeft een uniek kijkje in het taken- pakket van de webredacteur. Van de ruim duizend Nederlandse webredacteuren, freelance tekstschrijvers en online communicatiespecialisten die aan het onder- zoek deelnemen, noemt ‘slechts’ 34,5 procent ‘schrijven van teksten’ een groot onderdeel van de functie. ‘redigeren van teksten’ scoort hoger, met 44,6 pro- cent, en de redactionele taak die het meest wordt genoemd, is ‘het invoeren van H A N D B O E K W E B R E DAC T I E content in het cms’ (49,7 procent). ‘Overleg met collega’s’ en ‘coördineren van werkzaamheden’ zijn voor 67 procent en 48,9 procent van de ondervraagde web- redacteuren in loondienst een prominent onderdeel van het werk. Op het ter- rein van beleid en strategie noemen webredacteuren ‘redactionele planning’ (30,2 procent) en ‘uitwerken redactionele concepten’ (28,9 procent) een groot onder- deel van het takenpakket. 14
  • 11. 49,7% 27,0% Invoeren van content in het cms 14,0% 9,4% Groot 44,6% Redelijk 31,7% Redigeren van teksten 17,9% Klein 5,9% Geen 43,2% 38,5% Informatie verzamelen 14,9% 3,4% 34,5% 33,6% Schrijven van teksten 24,7% 7,2% 18,9% Beeldbewerking 33,3% 30,3% 17,4% 0 10 20 30 40 50 rol redactionele taken webredacteuren in loondienst. Bron: Webredactie Monitor 2010, Entopic 67,0% 29,8% Overleg met collega’s 2,0% 1,2% Groot Redelijk 48,9% Coördineren van werkzaamheden 35,7% Klein 11,8% 3,6% Geen 25,2% Overleggen met externe 32,2% 26,6% dienstverlener/bureau 16,0% 22,2% 29,7% Overleg met klanten 26,3% 21,7% 0 10 20 30 40 50 60 70 80 rol overleg- en coördinatietaken webredacteuren in loondienst. Bron: Webredactie Monitor 2010, Entopic 30,2% 35,6% Redactionele planning 21,2% 13,0% Groot 28,9% Redelijk Uitwerken redactionele concepten 38,1% Klein 22,2% 10,7% Geen 18,4% 27,9% Opstellen communicatieplan 28,7% 25,0% 0 5 10 15 20 25 30 35 40 rol beleids- en strategietaken webredacteuren in loondienst. Bron: Webredactie Monitor 2010, Entopic Gevoed door onze praktijkervaring in organisaties en de input van vele honder- den deelnemers aan leergangen Webredactie en Contentbeheer, en trainingen INLEIDING en workshops Schrijven voor het web, bespreken we in dit handboek de thema’s waarmee de webredacteur dagelijks te maken heeft. Onze overtuiging is dat het er niet zozeer toe doet welke functieaanduiding op iemands visitekaartje staat, 15
  • 12. maar dat verstand van communicatie, nieuwsgierigheid naar webontwikkelingen, durf om te experimenteren en de ambitie om over de grenzen van je eigen functie te kijken, bepalend zijn om succesvol te kunnen opereren. In onze visie doet de webredacteur er goed aan zich breed te oriënteren. Niet om alle taken zelf op te pakken, maar om te kunnen meedenken en meepraten over de ontwikkeling van de site, trends te kunnen signaleren en deze te kunnen vertalen naar de conse- quenties voor het webwerk. Het accent in dit boek ligt op de communicatieve aspecten van websites. Schrijven en redigeren zijn belangrijke onderdelen, daarnaast moet de webredacteur ken- nis hebben van thema’s als strategie- en structuurontwikkeling en aspecten in het contentbeheer. daarmee sluit de inhoud van dit boek aan bij de functieprofielen van Cascadis en het takenpakket van de webredacteur dat naar voren komt in de Webredactie Monitor 2010. We pretenderen niet alle onderwerpen uitputtend te behandelen. Sommige taken ontwikkelen zich razendsnel tot zelfstandige specialismen, denk aan usability, schrijven voor zoekmachines of social media. In die gevallen is dit boek een gede- gen basis en biedt het een springplank naar specialistischer literatuur. Opbouw en leeswijzer Wat tref je aan in dit handboek? Hier volgt een korte beschrijving van de inhoud. Het boek bestaat uit negen delen, die vaak meerdere hoofdstukken bevatten. Pluk eruit wat het meest aansluit bij je interesse of werksituatie op dit moment. Elk hoofdstuk staat op zichzelf. Je kunt het begrijpen zonder de voorafgaande hoofd- stukken te hebben gelezen, hoewel we je met verwijzingen naar andere hoofd- stukken zullen verleiden ook de andere delen te lezen. Deel I De basis voor een effectieve website Wat is een succesvolle website? dat is een vraag waar veel webprofessionals zich het hoofd over breken. Wat effectief en succesvol is, hangt onder meer samen met wat een organisatie wil bereiken en welke doelgroepen ze daarbij voor ogen heeft. Een wezenlijke factor is daarnaast de meerwaarde voor de (potentiële) be- H A N D B O E K W E B R E DAC T I E zoeker: wat zoekt hij op je site? Wat zijn prominente wensen en informatiebehoef- ten? Hoofdstuk 1, Webstrategie, belicht een planmatige aanpak om een internet- strategieplan te ontwikkelen of aan te scherpen. Een webstrategie geeft houvast aan interne en externe betrokkenen, maakt discussies over ambities en investe- ringen inzichtelijk en maakt inspanningen meetbaar. Hoofdstuk 2, Webstructuur, beschrijft hoe je via enkele stappen de strategie vertaalt naar een ontwerp dat recht doet aan het bezoekersgedrag. 16
  • 13. Deel II Stroomlijnen van de samenwerking Als (coördinerend) webredacteur of webmanager heb je met veel mensen te maken. Intern zijn dat bijvoorbeeld directie, management, collega-redacteuren, contentleveranciers en contentbeheerders. Extern zijn het, naast de veeleisende webbezoeker, bijvoorbeeld specialisten die je inhuurt, zoals tekstschrijvers of web- designers. Hoe organiseer je die samenwerking? Hoe maak je er een werkend ge- heel van? Hoofdstuk 3, Organiseren van het webbeheer, geeft inzicht in de orga- nisatie van het contentbeheer. In de hoofdstukken 4 en 5, Hulpmiddelen voor het contentbeheer en Contentmanagementsystemen, worden vervolgens hulpmidde- len besproken die je kunt inzetten om het contentbeheer soepel te laten verlopen. Vervolgens vind je in hoofdstuk 6, Samenwerken in teams, een praktische aanpak om de samenwerking in nieuwe of bestaande teams op poten te zetten. Deel III Schrijven voor het web Wie leest van het beeldscherm, zapt en scant. Over hoe mensen lezen op het web wordt steeds meer bekend. de inzichten helpen om webteksten effectiever te maken. Het onderdeel Schrijven voor het web begint met hoofdstuk 7, Het lees- gedrag van de webgebruiker. Als je inzicht hebt in hoe bezoekers van je website te werk gaan bij het bezoek aan je site, kun je de adviezen in de hoofdstukken 8 tot en met 10 onmiddellijk toepassen op je eigen teksten. Een effectieve webtekst staat of valt met een duidelijke structuur. Met je schrijfstijl kun je de bezoeker verleiden om verder te lezen en eventueel dieper de site in te gaan. In hoofdstuk 11, Pakkende woorden en zinnen, vind je schrijftips, gevolgd door adviezen voor het omgaan met hyperlinks (hoofdstuk 12, Omgaan met hyperlinks). Het laatste hoofdstuk in dit onderdeel, hoofdstuk 13, bevat een checklist die je kunt gebrui- ken bij het redigeren van webteksten van anderen. Deel IV Schrijven voor zoekmachines Interessante content alléén is niet genoeg om bezoekers te trekken. de teksten die je publiceert, moeten ook gevonden worden door zoekmachines. In deel IV, Schrijven voor zoekmachines, lees je hoe je content vindbaar maakt voor zoek- machines en welke middelen je daarvoor kunt inzetten. Deel V Variëren in tekstsoorten Welke tekstsoorten passen bij het concept van je website? Hoe bepaal je de ver- deling ervan op de site? Hoofdstuk 14, Bepalen van tekstsoorten, beschrijft een methode om tekstsoorten te selecteren die aansluiten bij de functie die jouw site vervult voor de bezoeker. de hoofdstukken 15 tot en met 18 zoomen in op veel- voorkomende tekstsoorten: het nieuwsbericht, het weblog, het persoonlijk por- INLEIDING tret en de verkoopgerichte tekst. Elk van deze tekstsoorten wordt uitgewerkt in belangrijke kenmerken, structuur- en stijladviezen. 17
  • 14. Deel VI Inzetten van andere media Als (coördinerend) webredacteur ben je vooral gericht op de website of het intra- net. Intranet heeft specifieke kenmerken en stelt specifieke eisen aan succesvolle content. In hoofdstuk 19 lees je er meer over. Het volgende hoofdstuk zoomt in op social media: een verzamelnaam voor online platforms waar gebruikers, met geen of weinig tussenkomst van een professionele redactie, de inhoud verzorgen. Social media staan volop in de belangstelling. In hoofdstuk 20 vind je overwegin- gen om ermee aan de slag te gaan, inclusief enkele stappen die je daarvoor moet zetten. Hoofdstuk 21 gaat in op een medium dat ondanks de concurrentie van uiteenlopende vormen van online marketing een blijvertje is: e-nieuwsbrieven. Deel VII Benutten van audiovisuele content Afbeeldingen, slide-shows, flash-animaties, video, mashups, infographics: de op- mars van audiovisuele content op het web is onstuitbaar. dankzij de toenemende digitalisering en de snellere internetverbindingen groeit het aanbod én de be- hoefte. reden om er een afzonderlijk deel, deel VII, aan te wijden. Deel VIII Testen van usability de usability (gebruiksvriendelijkheid) van een site is essentieel om bezoekers vast te houden. Vinden ze niet onmiddellijk wat ze zoeken, dan is de kans groot dat ze afhaken. In deel VIII, Testen van usability, vind je de belangrijkste criteria voor usa- bility, aangevuld met adviezen. Ook worden er enkele methoden besproken om usability van de website te testen. Deel IX Het recht van internet deel IX, Het recht van internet, bevat de belangrijkste uitgangspunten van het auteursrecht, een onderwerp waarmee je als (coördinerend) webredacteur of webmanager te maken hebt. daarnaast gaat het hoofdstuk in op spelregels voor forums, de disclaimer en het privacyreglement. www.handboekwebredactie.com Op de website www.handboekwebredactie.com vind je een overzicht van alle aangehaalde links in dit handboek, inclusief geregelde updates. H A N D B O E K W E B R E DAC T I E 18
  • 15. Klanten en relaties. Met een slim webadres, de juiste zoekwoorden en webredactie boeiende content komen ze direct bij jouw site uit. Onderweg met smart- Handboek phone of tablet of thuis of op het werk met de pc. Want 90% van de Nederlandse huishoudens heeft toegang tot internet (we zijn koploper in Europa) en maar liefst 95% van alle bedrijven. Een ongekend groot potentieel. Maar wanneer er iets niet klopt op je website, zijn diezelfde klanten net zo snel weer weg als ze gekomen waren: met één muisklik … Webbezoekers verleiden en vasthouden vraagt namelijk nogal wat, veel meer dan een gelikte online presentatie en flitsende content. Daarom is het belangrijk om eerst na te denken over de uitgangspunten van de site. Zijn die helder, dan kun je beargumenteerde beslissingen nemen over bijvoorbeeld webstructuur, tone of voice van teksten, SEO, usability, en contentsoorten. Dit Handboek webredactie vertelt je alles wat je hierover moet weten. Het is hét hulpmiddel voor iedereen die een website onderhoudt of ontwikkelt. Het handboek bestaat uit negen delen met in totaal 21 hoofdstukken waarin alle belangrijke webonderwerpen aan bod komen: strategie, structuur, schrijven voor het web en schrijven voor zoekmachi- nes, audiovisuele content, testen van usability, internetrecht, social media, en nog veel meer. Op de Nederlandse markt bestaat geen com- pleter boek over webredactie dan dit. Corona de Wert is trainer, communicatieadviseur en tekstschrijver. Vanuit haar communicatiebureau (www.dommelcommunicatie.nl) werkt zij voor uiteenlopende opdrachtgevers, met webcommunicatie als specialisme. Corona studeerde Taal- en Literatuurwetenschap en was voor de start van haar bureau twaalf jaar actief als communicatie- adviseur bij gemeente, provincie en Rijksoverheid. Geert Poort is zelfstandig trainer en adviseur op het gebied van schriftelijke communicatie met webcommunicatie als specialisme (www.gpoort.nl). Hij studeerde Sociale Geografie aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Hij werkte als redacteur bij tijdschrift- uitgeverijen en als internetredacteur voor een universitaire site. Geert is auteur van het boek Schrijven voor het web. www.handboekwebredactie.com