1. 2º BACHARELATO.
HISTORIA DA ARTE
A finalidade principal desta materia consiste en observar, interpretar
e analizar sistematizar e valorar as obras de arte situándoas no seu
contexto temporal e espacial para favorecer á capacidade de ver e
desenvolver a sensibilidade estética. Ao mesmo tempo ensina a ver a
arte contextualizada no seu contexto histórico e en relación con outros
campos do coñecemento.
O temario centrase na evolución dos principais estilos artísticos da
cultura de occidente, dada a carga horaria da materia, cunha especial
atención á arte contemporánea e a arte de Galicia.
1. OBXECTIVOS
1. Comprender e valorar os cambios na concepción da arte e as súas
distintas funcións ó longo da historia.
2. Entender as obras de arte, no seu conxunto, como expoñentes da
creatividade humana, susceptibles de seren admiradas por si mesmas,
e de seren valoradas como documento testemuñal dunha época
histórica, dunha sociedade e dunha cultura.
3. Manexar a linguaxe artística de cada unha das artes visuais e utilizar
diferentes metodoloxías para a análise das obras de arte
desenvolvendo ó tempo a propia sensibilidade e a imaxinación.
4. -Recoñecer e diferenciar as manifestacións artísticas máis destacadas
dos principais estilos e artistas da arte occidental e , particularmente,
as de Galicia, situándoas no seu contexto histórico, valorando as
posibles influencias e a súa pegada na arte posterior.
5. Recoñecer a través dos cambios iconográficos dun mesmo tema a
modificación dos valores estéticos, de mentalidade e pensamento
propios de cada estilo artístico, do seu contexto histórico e da
personalidade do artista.
6. Realizar actividades de documentación e investigación a partir de
fontes diversas sobre determinados aspectos da historia da arte.

2. 7. Coñecer, valorar e apreciar o patrimonio artístico, especialmente o de
Galicia contribuíndo a súa conservación como fonte de riqueza e
posibilitando que se transmita ás futuras xeracións.
8. Valorar a cidade, na súa dimensión espacial e temporal, como
obxecto da historia da arte e marco privilexiado das súas
manifestacións e proxectar esta conciencia cara á súa evolución
futura.
9. Contribuír á formación estética, analítica e crítica, así como á
capacidade de comunicar a empatía ante as creacións artísticas.
2. CONTIDOS
A) CONCEPTUAIS
I.
Aproximación á historia da arte e ás linguaxes artísticas.
A arte como expresión humana no tempo e no espazo.
A linguaxe das artes visuais e a súa terminoloxía
Percepción e análise da obra de arte
Conservación do patrimonio artístico.
II.
A arte clásica: Grecia.
A arquitectura grega. As ordes. O templo e o teatro. A Acrópole de
Atenas.
A evolución da escultura grega.
III.
A visión do clasicismo en Roma.
A arquitectura: caracteres xerais. A cidade romana. Tipoloxías
construtivas.
A escultura: o retrato. O relevo histórico.
A arquitectura da Hispania romana e a súa presenza en Galicia.
IV.
Arte paleocristiá e bizantina.
Achegas da primeira arte cristiá: a basílica. A nova iconografía.

3. Arte bizantina. A época de Xustiniano: Santa Sofía de
Constantinopla e San Vital de Ravena.
VI.
O prerrománico.
O contexto europeo.
O prerrománico español e a súa incidencia en Galicia: visigodo e
asturiano. Arte mozárabe ou de repoboación.
VI.
A arte islámica.
Orixes e trazos distintivos da arte islámica.
A arte hispanoárabe: a mesquita e o pazo.
VII.
A arte románica como a primeira definición de Occidente.
A arquitectura: a igrexa románica. O mosteiro de Cluny. A
arquitectura do Camiño de Santiago: a catedral de Santiago.
O Románico en Galicia.
A portada románica e a súa función didáctica: as Praterías. O Pórtico
da Gloria.
A pintura mural e a súa función didáctica: Tahull e o Panteón Real
de San Isidoro de León.
Os mosteiros cistercienses en Galicia: innovacións cara ó gótico.
VIII
A arte gótica como expresión da cultura urbana.
O sistema construtivo. A catedral gótica. Outras tipoloxías urbanas:
lonxas e concellos.
O gótico español: As catedrais de Burgos, León e Palma de
Mallorca.arquitectura, escultura, vidros…..
A humanización das artes figurativas na portada gótica: Chartres,
Reims e Estrasburgo.
As innovacións pictóricas: Giotto
Os retablos e as vidros.
IX.
A arte do Renacemento.
A contribución do primitivismo flamenco: Van Eyck e outros.
A arquitectura: Brunelleschi e Alberti.
A renovación da escultura: Donatello.
O novo sistema de representación na pintura: Masaccio, Fra
Angélico, Piero della Francesca e Boticelli.
X.
O período clásico do Renacemento e o manierismo.
O Cinquecento: clasicismo e manierismo na arte italiana.

4. De Bramante a Palladio: o templo, o pazo e a vila.
A escultura de Miguel Anxo: da perfección do clasicismo á crise do
Renacemento.
A pintura renacentista italiana: Leonardo, Rafael e Miguel Anxo.
A escola veneciana: Tiziano.
O Renacemento en España. Arquitectura: inicios, clasicismo e
manierismo.
A escultura: principais artistas.
A pintura : o substrato flamenco e a influencia italiana.
O manierismo español : O Escorial. O Greco.
XI.
A arte barroca: a linguaxe artística ao servizo do poder civil e eclesiástico.
Orixes do Barroco, Italia. Urbanismo e arquitectura na Roma
Barroca: Bernini e Borromini.
O pazo do poder: Versalles.
España: da praza maior ó pazo borbónico.
O Barroco galego civil e relixioso. O caso compostelán
XII.
As artes plásticas do Barroco.
A escultura barroca: Bernini. A imaxinería española.
A pintura barroca: o tenebrismo de Caravaggio. A pintura flamenca e
holandesa: Rubens e Rembrandt.
A pintura española do século de ouro: Ribera, Velázquez, Zurbarán e
Murillo.
XIII
A arte europea a finais do século XVIII e inicios do XIX.
O Neoclasicismo: características xerais. Urbanismo e arquitectura.
Escultura: Cánova. Pintura: David.
O Romanticismo: Delacroix.
A presenza do Neoclasicismo en España: principais exemplos.
A personalidade independente de Goya.
XIV
Cara á arquitectura moderna: urbanismo e arquitectura na segunda metade
do século XIX.
As grandes transformacións urbanas. O eclecticismo.
A arquitectura dos novos materiais. A escola de Chicago.
O modernismo: Gaudí.

5. XV.
O camiño da modernidade: As artes figurativas na segunda metade do
século XIX.
A pintura realista: Courbet.
O impresionismo: Monet e Renoir. O postimpresionismo: Cezanne,
Van Gogh e Gauguin.
A escultura de Rodin.
XVI.
As vangardas históricas: as artes plásticas na primeira metade do século
XX.
Fauvismo e expresionismo. O cubismo e as súas variantes. Picasso.
Os inicios da abstracción. Dada e o surrealismo: Dalí.
Novas fontes na escultura.
As vangardas galegas. A escultura: Asorey.
XVII.
Arquitectura e urbanismo do século XX.
A arquitectura moderna: o racionalismo. La Bauhaus. Le Corbusier.
O organicismo. Wright.
O urbanismo no s. XX.
XVIII.
A arquitectura en Galicia. As artes plásticas.
XIX.
A arte do noso tempo.
O estilo internacional da arquitectura. A arquitectura postmoderna.
O novo realismo; o postmodernismo.
Do happening as instalacións.
As artes plásticas: o expresionismo abstracto e o informalismo.
A abstracción pictórica; a pop art. Hiperrealismo . Arte conceptual.
Perspectiva da arte galega na segunda metade do s. XX.
XX.
O patrimonio artístico como riqueza cultural
A preocupación pola súa conservación.
Bens que integran o patrimonio artístico español e galego.Museos e
coleccións representativas.
A arte como ben de consumo.
O cartel e o deseño gráfico
A aplicación a arte das novas tecnoloxías. Tendencias galegas
actuais.

6. B) PROCEDEMENTAIS.
Identificación das causas que levan á creación artística.
Análise de obras de arte como fontes de coñecemento histórico.
Elaboración de sínteses sobre a maneira de pensar de cada época.
Busca e distinción das causas dos fenómenos artísticos no seu
contexto histórico.
Uso de frisos cronolóxicos para situar os diferentes estilos no tempo.
Seguimento da evolución dos estilos e os seus nexos ( continuidade
ou cambio ) entre os precedentes e os conseguintes.
Lectura, análise crítico e interpretación de textos de introdución ao
estudio da arte.
Utilización de diversas pautas de observación: observar, comparar,
analizar e describir imaxes correspondentes a diferentes estilos, …...
Visitas a museos e exposicións.
Elaboración dun modelo de comentario da obra arquitectónica (
aspectos técnicos e formais. )
Elaboración dun modelo de comentario da escultura que faga
referencia aos aspectos formais e técnicos.
Elaboración dun modelo de comentario da pintura que faga
referencia aos aspectos formais e técnicos.
Comprensión e uso correcto do vocabulario propio da materia.

7. C) ACTITUDINAIS
Interese por coñecer os aspectos constitutivos dunha obra de arte.
Interese por desenvolver o gusto estético persoal e respecto pola
diversidade de percepcións e de sensacións persoais ante a obra de
arte.
Sensibilidade e preocupación por conservar o contorno artístico
local.
Valoración da influencia dos factores históricos nas obras de arte.
Valoración das obras de arte do contorno mediante a súa
comprensión histórica e artística.
Respecto e valoración crítica de concepcións estéticas e formas
artísticas afastadas do gusto persoal.
Valoración do papel do mecenas e do comitente no proxecto e na
creación das obras e nos programas artísticos.
Sensibilización ante a obra de arte como manifestación da
creatividade humana e como conciencia crítica da historia.
Actitude aberta diante das linguaxes artísticas de vangarda como
resposta ante problemas estéticos.
Sensibilidade e interese polo coñecemento e conservación do
patrimonio artístico e cultural galego.
3. CRITERIOS DE AVALIACIÓN
Considéranse parte fundamental da programación, pois son
indicadores do tipo de contidos que interveñen na aprendizaxe e do grao de
consecución que se desexa conseguir. Como criterios de avaliación de
referencia teremos os contemplados no Decreto. Estes criterios xerais son:
-Analizar e comparar os cambios producidos na concepción da
arte e as súas funcións en distintos momentos históricos e en
diversas culturas.
-Relacionar as manifestacións artísticas co seu contexto histórico-
cultural, valorando a diversidade de correntes e modelos estéticos
que poden desenvolverse nunha mesma época e os trazos
estilísticos que permiten a súa clasificación.
-Analizar as obras de arte significativas dos principais estilos e
artistas da arte occidental e de Galicia, empregando un método
que teña en conta os elementos que as conforman ( materiais,
formas, tratamento do tema, personalidade do artista, clientela,

8. técnicas utilizadas …..) situándoas no seu contexto histórico-
cultural e recoñecer as posibles influencias e a súa influencia na
arte posterior.
-Manexar con precisión e rigor a terminoloxía específica de cada
unha das artes visuais.
-Interpretar os principais códigos iconográficos da cultura visual
de Occidente, valorando, se é o caso, a diversidade de correntes
que poden coincidir nunha mesma época.
-Observar e analizar obras de arte do noso patrimonio cultural,
tanto español coma galego, no seu contexto orixinal, en museos
ou exposicións, especialmente do propio contorno.
-Identificar e localizar os trazos característicos que configuran os
estilos artísticos máis representativos do mundo occidental, así
como saber diferencialos e sinalar os cambios e peculiaridades
dos artistas mais importantes, incluíndo os españois e galegos.
-Recoñecer as obras mais representativas dos grandes mestres
da historia da arte, distinguindo os trazos diferenciais do seu
estilo e o que de innovación representa a súa obra para a historia
da arte.
-Realizar actividades de documentación e indagación a través de
fontes de información diversas ( textos, imaxes, plantas, alzados,
planos, fondos museísticos , tanto de fontes impresas coma de
internet ) sobre determinados aspectos da creación artística.
-Utilizar un método de comentario que integre a valoración
obxectiva da obra da arte e a creatividade persoal do alumno,así
coma o seu estado de conservación e expresalo con claridade e
corrección formal.
-Analizar a presenza da obra de arte na vida cotiá e nos medios de
comunicación social recollendo información en diversas fontes e
facendo traballos para expoñer en grupo.

9. 4. TEMPORALIZACIÓN
1ª Avaliación: Unidades I-VII
2ª Avaliación: Unidades VIII-XIV
3ª Avaliación: Unidades XV-XX
5 CONTIDOS MÍNIMOS
Dado que o temario de selectividade non permite eliminar
ningún contido este Departamento considera como contidos
mínimos aqueles que amosen un dominio da materia suficiente
coma para acadar a cualificación de 5 puntos sobre 10 nunhas
probas similares as que cada ano se elaboran para a selectividade.
(seguindo o idéntico criterio de cualificación das mesmas).
Requisito fundamental para acadar estes mínimos é, polo
tanto, que o alumno sitúe coa maior precisión posible calquera
lámina do temario (nome, autor, cronoloxía e estilo) e que,
ademais de coñecer as características fundamentais de calquera
tema dos propostos, saiba contextualizar historicamente o mesmo.
Así mesmo é necesario dominar unha terminoloxía básica que
lles permita abordar con precisión a análise e o comentario de
calquera obra de arte.
Os alumnos/as deberan redactar correctamente os exercicios
coma esixe o nivel no que cursan os seus estudios e as probas de
selectividade, incluíndo ortografía, tanto en lingua galega coma
en lingua castelá.

10. 6. METODOLOXÍA DIDACTICA A APLICAR
As clases deben programarse en base a unha dualidade
pedagóxica clara: unha parte teórica e outra práctica.
A teórica debe centrarse na exposición paulatina da
materia correspondente a cada tema por parte do
profesor, abundando na síntese e claridade. Intentarase
que a lección maxistral (á que non renunciamos) ocupe
o menor tempo posible como recurso ao iniciar cada
unidade didáctica.
Contamos ademais con instrumentos de apoio variado – texto,
internet, diapositivas, canon e material audiovisual, enciclopedias,
vídeos, material fotocopiado...- por medio do cal o alumno poderá
reafirmar conceptos. Por outra banda, o manter a atención na
clase, estimulando as preguntas e opinións que eliminen as clases
monologadas e a confección duns apuntes claros e sintéticos serán
obxectivos metodolóxicos claros.
Para dinamizar a actividade de aprendizaxe, o alumno
poderá realizar as seguintes actividades :
-unha clase práctica, onde a función do profesor quedará
reducida a moderar as intervencións dos seus alumnos.
-traballos de viaxe. Ó longo do presente curso temos
programada unha saída de estudios á Catedral de Santiago de
Compostela na que os alumnos levarán consigo un cuestionario
de traballo que irán enchendo a medida que percorren o edificio e
que deberán entregar finalmente como material para avaliar polo
profesor.
-traballo interdisciplinar sobre a mitoloxía na historia da
arte utilizando os recursos da biblioteca do centro e internet que
contará como nota de avaliación.

11. 7. CRITERIOS DE CUALIFICACIÓN
7-1) INSTRUMENTOS DE AVALIACIÓN
Realizarase de forma continua mediante probas similares ás da
selectividade. Tendo isto en conta, as partes de cada exame e as
súas correspondentes cualificacións son as seguintes:
-Comentario de dúas láminas ( 4 puntos cada unha: 1p situación;
1p contexto histórico; 2p análise formal e técnico ).
-Definición de varios conceptos artísticos nos que o alumno debe
demostrar que domina unha terminoloxía básica. (2 p).
7-2) SISTEMAS DE CUALIFICACIÓN
As probas de avaliación serán de xeito continuo e acumulativo,
podendo preguntar en calquera momento do curso non só a materia nova
senón tamén a materia correspondente a calquera dos temas dados ata o
momento. De todos xeitos, e en caso necesario, tamén se lles poderá facer
un exame específico da mesma.
a) en canto a criterios de cualificación:
- o 10% da nota de dedicará a valoración do traballo da
clase, participación, actitude e as tarefas de ampliación da materia
encargadas voluntariamente polos profesores/as.- inclusive o plan
lector-.
- o 90% da nota será para valorar os exames . Nas probas
de Xuño e de Setembro valorarase só o exame.
b) nas probas extraordinarias de setembro o exame será o
mesmo para todos os grupos do mesmo nivel de acordo coa
normativa legal vixente.
7-3 ) PUBLICIDADE AO ALUMNADO E PAIS.
Os profesores desde Departamento informarán aos alumnos
persoalmente ou a través do titor das datas e contidos dos exames tendo en
conta o calendario de avaliacións establecido por Dirección.

12. 8. ACTIVIDADES DE RECUPERACIÓN E REFORZO.
Dado que a avaliación é continua, os alumnos deberán demostrar en
todo momento se dominan aquela parte da materia que nalgún momento
lles foi cualificada coma insuficiente. De todos xeitos, e en caso necesario,
tamén se lles poderá facer un exame específico da mesma.
Os alumnos pendentes este Seminario acorda realizar dous parciais,
un en xaneiro e outro en abril. O aprobado acádase coa nota media dos
dous parciais sempre en cando ningún dos exames teña unha nota inferior
a catro. Aqueles alumnos que non acaden o aprobado por parciais terán un
exame final de toda a materia no mes de maio.
Os profesores deste Seminario informarán aos alumnos
persoalmente ou a través do titor das datas e contidos dos exames tendo en
conta o calendario de avaliacións establecido por Dirección.
9. MATERIAIS E RECURSOS DIDÁCTICOS.
As exposicións do profesor estarán acompañadas en todo momento
da proxección de imaxes relacionadas coas unidades didácticas
correspondentes, ademais de libros, láminas, e DVD que acheguen ós
alumnos a ese concepto de “saber ver a arte”.
Dispoñemos tamén de acceso a internet para todos os alumnos de
xeito individual, tanto na biblioteca do centro como na aula de informática
que podemos utilizar previa reserva.
Faremos visitas ou excursión para coñecer o patrimonio cultural
galego, in situ, e reflexionar sobre o seu estado de conservación facendo un
pequeno traballo.
10. MEDIDAS DE ATENCIÓN A DIVERSIDADE.
Se foran precisas serían as mesmas que no resto do Bacharelato.