1. Ενότητα 11η:
΢υγγενικές σχέσεις
Ο εκπαιδευτικός:
Σουλιόπουλος Υώτης

2. ΢τόχοι ενότητας
Πώς περιγράφουμε ένα πρόσωπο
Πώς λειτουργεί η γενική πτώση
 Πώς συνδέονται οι προτάσεις μεταξύ τους
(παρατακτική και υποτακτική σύνδεση, ασύνδετο σχήμα)
Ποια είναι τα είδη των εξαρτημένων προτάσεων
Πώς συνδέονται δύο προτάσεις που έχουν αντίθετο
νόημα

3. ΢υνάντηση Σηλέμαχου - Οδυσσέα
Ο Όμηρος έζησε κατά τον 8ο π. Φ. αιώνα είτε στη
΢μύρνη είτε στη Φίο. Πήρε το όνομα Όμηρος επειδή
ήταν τυφλός.
Είναι ο συγγραφέας της Ιλιάδας και της Οδύσσειας,
δύο ιστορικών ποιημάτων που είναι γνωστά και ως
Ομηρικά έπη.
Η Ιλιάδα περιγράφει τον Σρωικό πόλεμο, τον
πόλεμο ανάμεσα στους Αχαιούς και τους Σρώες. Σα
γεγονότα
που
αφηγείται
το
ποίημα,
διαδραματίζονται τον δέκατο και τελευταίο χρόνο
του πολέμου και εκτυλίσσονται σε περίπου 52
ημέρες.
Η Οδύσσεια διηγείται την περιπετειώδη επιστροφή
του Οδυσσέα, βασιλιά της Ιθάκης, από την Σροία
στην πατρίδα του. Η επιστροφή, γεμάτη περιπέτειες
διαρκεί δέκα χρόνια. Η διπλανή εικόνα δείχνει την
επιστροφή του Οδυσσέα και τη συνάντηση με το γιο
του Σηλέμαχο.

4. Ώρες με τη μητέρα μου
Η Λίτσα Χαραύτη γεννήθηκε στη ΢άμο.
Εργάστηκε στο Παγκόσμιο ΢υμβούλιο
Εκκλησιών και στην Αμερικάνικη Πρεσβεία
στην Αθήνα.
Έγραψε διηγήματα,
μυθιστορήματα και ανθολογίες για τα
ελληνόπουλα του εξωτερικού. Σο έργο της
αναγνωρίστηκε στην Ελλάδα και τιμήθηκε με
πολλά βραβεία.
Έργα της είναι: «Σο διπλό ταξίδι» (τιμητικός
πίνακας πανεπιστημίου Πάντοβας Ιταλίας), «Σο
αυγό της έχιδνας» (έπαινος ακαδημίας Αθηνών),
«Σα δάκρυα της Περσεφόνης» (τιμητικός
πίνακας IBBY και κρατικό βραβείο του 1996),
«Σο χαμόγελο της Εκάτης», «Όνειρα από
μετάξι», κ.ά.

5. Πώς περιγράφουμε έναν άνθρωπο
Για να περιγράψουμε έναν άνθρωπο που γνωρίζουμε προσωπικά
αναφέρουμε:
 Όνομα και ηλικία
 Σο επάγγελμά του
 Εξωτερική εμφάνιση: πρώτα τη γενική εντύπωση που δίνει και μετά τα
ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του
 Σο χαρακτήρα και τη συμπεριφορά του
 Σα ενδιαφέροντά του και τις συνήθειες που έχει
 Περιγράφουμε το τι μας αρέσει να κάνουμε μαζί, πώς περνάμε μαζί του
 Σα σημαντικότερα γεγονότα της ζωής του
 ΢κέψεις και συναισθήματα που έχουμε για τον άνθρωπο που
περιγράφουμε

6. Για να περιγράψουμε έναν άνθρωπο που δεν γνωρίζουμε
προσωπικά αναφέρουμε:
 Όνομα και ηλικία
 Σο επάγγελμά του
 Σην εξωτερική του εμφάνιση: πρώτα τη γενική εντύπωση
που δίνει και μετά τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του
 Σο χαρακτήρα και τη συμπεριφορά του
 Σα ενδιαφέροντά του και τις συνήθειες που έχει
 Σα σημαντικότερα γεγονότα της ζωής του

7.  Όταν παρουσιάζουμε τον εαυτό μας, χρησιμοποιούμε α’
ενικό πρόσωπο και ενεστώτα.
 Όταν περιγράφουμε έναν άνθρωπο που γνωρίζουμε
προσωπικά, χρησιμοποιούμε γ’ ενικό πρόσωπο και ενεστώτα
ή παρακείμενο.
 Όταν περιγράφουμε ανθρώπους που γνωρίσαμε στο
παρελθόν χρησιμοποιούμε παρελθοντικούς χρόνους (αόριστο,
παρατατικό, υπερσυντέλικο)
 Όταν δεν γνωρίζουμε τον άνθρωπο που περιγράφουμε
χρησιμοποιούμε γ’ ενικό πρόσωπο και παροντικούς χρόνους
αν ζει ακόμη, αλλιώς χρησιμοποιούμε παρελθοντικούς
χρόνους.

8. Πώς λειτουργεί η γενική πτώση
Η γενική πτώση μπορεί να χρησιμοποιηθεί με δύο
κυρίως τρόπους:
ως δεύτερο (έμμεσο) αντικείμενο και να
συμπληρώνει το νόημα του ρήματος.
π.χ. Μου έκανε ένα δώρο. (σε μένα έκανε ένα δώρο)
έμμεσο ρήμα άμεσο
ως συμπλήρωμα του νοήματος ενός ουσιαστικού
π.χ. Πήρε το βιβλίο του μαθητή.

9. Σι μπορεί να δηλώνει η γενική όταν συνοδεύει ουσιαστικό
 ΢ε ποιον ανήκει κάτι: Σο ποδήλατο του Γιώργου.
 Σόπο: Η Ακρόπολη της Αθήνας
 Φρόνο: Θα ξαναέρθω του χρόνου
 Μια ιδιότητα, ένα χαρακτηριστικό: μαθητής λυκείου
 Αιτία: ένοχος κλοπής
 Περιεχόμενο: αποθήκη τροφίμων
 ΢κοπού: στέφανα γάμου
 Ένα σύνολο που διαιρείται: τα κομμάτια της πίτσας.

10. Πρέπει να φανώ γενναίος
Ο Ρενέ Γκοσινί (1926-1977). Ήταν
Γάλλος συγγραφέας, γνωστός για τα
κόμικς «Αστερίξ» και «Λούκυ Λουκ»,
και για τη σειρά «Ο Μικρός Νικόλας»
στα οποία έγραφε τα σενάρια.
Ο Ζαν Ζακ ΢ανπέ (1932- ) είναι
Γάλλος σκιτσογράφος, γνωστός για
την εικονογράφηση της σειράς
παιδικών βιβλίων «Ο μικρός
Νικόλας».

11. Πώς συνδέονται οι προτάσεις μεταξύ τους
΢χήμα ασύνδετο: οι προτάσεις συνδέονται χωρίς τη
χρήση συνδέσμων. Οι προτάσεις χωρίζονται μεταξύ
τους με κόμμα.
π.χ. Έτρεχαν, έπαιζαν, περνούσαν καλά.
 Παρατακτική σύνδεση: στην σύνδεση αυτή των
προτάσεων, τοποθετούνται ισοδύναμες προτάσεις η
μία μετά την άλλη. Ψς ισοδύναμες εννοούμε κύριες με
κύριες ή δευτερεύουσες με δευτερεύουσες προτάσεις.

12. ΢την παρατακτική σύνδεση χρησιμοποιούνται παρατακτικοί
σύνδεσμοι:
 ΢υμπλεκτικοί: (και, ούτε, μήτε, ουδέ, μηδέ)
π.χ. Διάβαζε και έγραφε.
 Αντιθετικοί: (αλλά, όμως, μα, παρά)
π.χ. Ήρθε, αλλά έφυγε αμέσως.
 Διαζευκτικοί: (ή, είτε)
π.χ. Είτε έγραφε είτε διάβαζε.
 ΢υμπερασματικοί: (λοιπόν, ώστε)
π.χ. Ήρθαν όλοι. Λοιπόν, φεύγουμε.

13. Τποτακτική σύνδεση έχουμε όταν συνδέεται κύρια με
δευτερεύουσα πρόταση (η δεύτερη υποτάσσεται στην πρώτη,
από εκεί το όνομα υποτακτική). Οι προτάσεις συνδέονται με
υποτακτικούς συνδέσμους, με αναφορικές ή ερωτηματικές
αντωνυμίες και αναφορικά ή ερωτηματικά επιρρήματα. Οι
δευτερεύουσες προτάσεις που ξεκινούν με υποτακτικούς
συνδέσμους είναι:
 Ειδικές: (ότι, πως)
π.χ. Μου είπε πως αύριο θα έρθει.
 Αποτελεσματικές ή συμπερασματικές: (ώστε, που, για να):
π.χ. Είναι τόσο αργός, ώστε δεν προλαβαίνει.

14.  Τποθετικές: (αν, εάν) π.χ. Αν έρθει, θα σου πω.
 Εναντιωματικές: (αν και, ενώ, μολονότι, και να, …)
π.χ. Θα ερχόμουν και να μη μου το ζητούσες.
 Φρονικές: (όταν, όποτε, ώσπου, καθώς, αφού, …)
π.χ. Θα τηλεφωνήσω, όταν μπορέσω.
 Αιτιολογικές: (γιατί, επειδή, διότι, …)
π.χ. Δεν πήγα, γιατί ήταν αργά.
 Σελικές: (να, για να) π.χ. Θα βρεθούμε, για να παίξουμε ποδόσφαιρο.
 Πλάγιες ερωτηματικές: (ποιος, πού, αν, τι, …)
π.χ. Ρωτούσε ποιος έρχεται.
 Αναφορικές: (που, ο οποίος, όσος) π.χ. Είναι αυτό που θέλω.

15. Πώς συνδέονται δύο προτάσεις που έχουν
αντίθετο νόημα
Οι προτάσεις που έχουν αντίθετο νόημα συνδέονται με τους
αντιθετικούς συνδέσμους (μα, αλλά, όμως, ωστόσο, μόνο που,
παρότι, μολαταύτα, εξάλλου, εντούτοις).
Οι αντιθετικοί σύνδεσμοι μπαίνουν συνήθως στην αρχή της
δευτερεύουσας πρότασης που έχει αντίθετο νόημα από την
κύρια. Οι προτάσεις αυτές λέγονται εναντιωματικές.
π.χ. Ήρθε, αλλά δεν τον είδα.
Σον είδα, μα δεν του μίλησα.
Παρότι ήταν μορφωμένος, έκανε πολλά λάθη.

16. Δίψηφα, δίφθογγοι και συνδυασμοί φωνηέντων
 Δίψηφα ονομάζονται δύο γράμματα μαζί που παριστάνουν
ένα φθόγγο. Ο φθόγγος αυτός μπορεί να είναι είτε φωνήεν
είτε σύμφωνο. Σα δίψηφα φωνήεντα είναι: ου, αι, ει
 Όταν δύο διαφορετικά φωνήεντα προφέρονται σε μια
συλλαβή, αποτελούν μια δίφθογγο. Σο ένα από τα δύο
φωνήεντα είναι το ι, η και σπανιότερα το ου
π.χ. αηδόνι, αϊτός, φράουλα
 ΢υνδυασμοί φωνηέντων είναι τα αυ και ευ. Προφέρονται
αφ΄, εφ όταν ακολουθεί σύμφωνο και αβ, εβ όταν ακολουθεί
φωνήεν ή ηχηρό σύμφωνο (ρ,λ,γ)
π.χ. αύριο, αυτός, ευτυχώς, ευρύς, …