DEVLET BÜTÇESİ SUNUM

BÜTÇE veya kamu tüzel kişiliğinin bir dönem
 Tanımı: Devletin
içindeki gelir ve gider tahminini içeren ve bunların
yürütülüp uygulanmasına izin veren bir kanundur.
Bütçe hakkı parlamentoya aittir. Bütçeye ilişkin ilk yazılı
belge 1215 tarihli Magna Carta Libertatum Anlaşmasıdır.
(Büyük özgürlük Fermanı)
 Bütçe Hakkının Gelişiminde ; Kralın topladığı vergilerin
sorgulanması, harcamaların meclisçe onaylanması, son
aşama ise gelir ve giderin meclis onayından geçmesi.
 BÜTÇENİN 4 T İLKESİ
- TAHMİN : Bütçe büyüklüğü tahminidir.
- TAHDİT: Belli bir dönem için hazırlanır.
- TEVZİN : Denktir.
- TASDİK : Önceden onaylanır.

BÜTÇENİN TEMEL ÖZELLİKLERİ
 Dayanağı anayasadır.
 Hukuki statüsü kanundur.
 TBMM nin tasarrufundadır. Maliye bakanlığı hazırlar. Bakanlar
kurulu TBMM ye sunar ve TBMM onaylar. Hükümet uygular.
 Cumhurbaşkanı bütçeyi onaylamak zorundadır. Veto edemez.
 Sınırlı süreli bir kanundur.
 Yıllık olarak yasalaşır. Çok yıllı olarak hazırlanabilir.
 Giderlerin yapılması ve gelirlerin toplanmasına önceden izin
verir.
 Sınırlı yetki verir. Bütçe kanununa bütçe dışında hüküm
konulamaz.
 Gelir ve gider denk olmalıdır.
 Kamu idarelerini bağlar. Özel sektörü bağlamaz
 Halkın bütçe yapma yetkisini kendi seçtiği temsilcileriyle
kullanmasına bütçe hakkı denir.

BÜTÇENİN FONKSİYONLARI
KLASĠK FONKSĠYONLARI ÇAĞDAġ-MAKRO
EKONOMĠK
FONKSĠYONLARI
ĠKTĠSADĠ VE MALĠ KONJONKTÜREL
HUKUKĠ TELAFĠ EDĠCĠ
SĠYASĠ KALKINMA
DENETĠM KAYNAK TAHSĠSĠ
GELĠR DAĞILIMINI
DÜZENLEYĠCĠ
ĠSTĠKRAR SAĞLAYICI

KLASİK FONKSİYONLAR
 İktisadi ve Mali: Kamusal hizmetleri bir plan dahilinde en
az kaynak tahsisi ile yerine getirilmesi ve bütçenin denk
olmasına ilişkin fonksiyondur. Bütçe açık verdiğinde hızla
kapatılmalı, borçlanmaya başvurulmamalıdır.
 Hukuki : Bütçe süreli bir kanundur. Veto edilemez. Mali
hayatın belirleyicisi olan bir kanundur. Bütçe kanunu ile
gelirler toplanır, giderler yapılır.
 Siyasi : Bütçeyi parlamento hazırladığı için siyasi tarafı
vardır. Seçilenler yeniden seçilmek için vaat ettiklerini
yerine getirmeye çalışırlar. Baskı ve çıkar grupları bütçenin
hazırlanması ile ilgili etkili olmaya çalışırlar.
 Denetim: Bütçe ile devletin gelir ve gider faaliyetleri
incelenmiş olmaktadır. Ayrılan ödenekler hangi hizmetleri
ne ölçüde gerçekleştirmiştir. Bunun analizine de imkan
verir. Denetim teftişten etkinlik denetimine doğru
kaymıştır. Denetim yasama organı yönüyle siyasi, gelir ve
giderlerin kanuna uygunluğunu denetleme yönüyle de mali
boyut taşır.

ÇAĞDAŞ- MAKRO EKONOMİK FONKSİYONLAR
 Konjonktürel olma: Değişen ekonomik şartlara adapte
olacak şekilde esnek olmalı, ekonomideki
dalgalanmalara uygun olarak açık veya fazla verebilir
ancak konjonktürel dönemde (7-10 yıl) denk
olmalıdır.
 Telafi Edici : Ekonomik durgunluk dönemlerinde
bütçe ile piyasaya müdahale edilebilmeli ve önlemler
alınabilmelidir. Devlet ekonomide denklik için
gerekirse bütçede açık verebilir.
 Kalkınma: Devlet bütçe ile bilinçli bir şekilde hem
sosyal, hem ekonomik hem de mali boyutuyla
kalkınma üzerinde etkinlik sağlamalıdır. Kalkınma
ekonomik büyüme ve yapısal değişmenin gözlenmesi
şeklinde tanımlanmaktadır.

ÇAĞDAŞ- MAKRO EKONOMİK FONKSİYONLAR
 Kaynak tahsisi: Sınırlı kaynakların rasyonel
kullanılmasıdır. Mümkün olan en az kaynakla
toplumsal ihtiyaçların karşılanmasına yönelik bütçe
hazırlanmasıdır. Etkin kullanılmazsa Kaynak
Yetersizliğini aşmak mümkün olamaz.
 Gelir dağılımını düzenleme: üretim faktörleri
üretimden pay almaktadır. Ancak bu dağıtımda gelir
üretim faktörleri arasında dengeli dağılmamaktadır.
Devlet bütçeyi gelirin yeniden dağıtımı için bir araç
olarak kullanarak gelir dağılımında adaleti sağlama
aracı olarak bütçeyi kullanabilmektedir.
 İstikrar sağlama: Ekonomik istikrarsızlık
dönemlerinde bütçe diğer mali politikalarla birlikte
istikrar sağlama konusunda katkı sağlamaktadır.
Bütçe ile tam istihdam ve fiyatlar genel seviyesinde
meydana gelen dengesizlikleri (iç veya dış kaynaklı
olabilir) ortadan kaldırılabilir.

BÜTÇE DENKLİĞİ TEORİLERİ
 Geleneksel (klasik) bütçe teorisi: Yıllık denklik esastır. Mali yıl
sonunda gelir = gider olmalıdır. Giderler normal kamu gelirleri
ile karşılanmalı, borçlanmaya mümkün oldukça
başvurulmamalıdır. Bu teoride borçlanma özel kesimin
kullanacağı kaynakların israfı, gelecek nesiller üzerine yük
yükleme ve alışkanlık haline gelinmesi halinde ekonomik
dengeyi bozucu ektiye sahiptir.
 Devri Bütçe Teorisi: (Neo klasik keynesyen) Yıllık denklik değil
konjonktürel devrede denklik esası vardır. Refah dönemindeki
bütçe fazlalığı, depresyon dönemindeki açıkları
kapatabilecektir.
Varsayımları: devrenin süresi bilinmektedir, Refah ve depresyon
devresinin süresi ve yoğunluğu eşit, devrenin hangi aşamasında
bulunulduğu bilinebilmektedir.
 Telafi Edici Bütçe teorisi: Ekonomideki denklik önemlidir.
Ekonomi tam istihdam denge noktasına ulaşıncaya kadar açık
verebilir. Tam istihdam denge noktasına ulaştıktan sonra denk
bütçe uygulamasına geçilmelidir.

BÜTÇE İLKELERİ
KLASİK BÜTÇE İLKELERİ
1. Genellik: Devletin tüm gelir ve giderlerinin bütçe
kapsamına alınmasıdır. Genellik
ilkesinde, gayrisafilik ve ademi tahsis prensibi
vardır.
gayri safilik (kurumun gelirinden giderlerinin
düşülmemesi) ilkesine aykırı durumlar, döner
sermaye işletmeleri ile fon uygulamalarıdır.
Çünkü döner sermaye işletmeleri gelirlerinde
giderlerini düştükten sonra net gelirlerini bütçeye
aktarırlar.
Gayrisafiliğin yararları; gelir ve giderlerin bütünü
hakkında bilgi verir, hizmette verimlilik
saptanabilir, kaynak dağılımında rasyonellik

BÜTÇE İLKELERİ
1. Genellik:
ademi-i tahsis belirli gelirlerin belirli giderlere tahsis
edilmemesi anlamına gelir. Yani tüm kamu gelirlerinin
tüm kamu giderlerine tahsis edilmesini sağlar. Adem-i
Tahsisin faydaları;
Bütçe bütünlüğü korunur, kamu kurumlarının fazladan elde
edecekleri gelirlerin israfını engeller, hazinede birliği
sağlar, devlet kurumları ihtiyaçları oranında gelir sağlar.
Ademi-i tahsisin istisnası bağış ve yardımlar, özel bütçeler ile
fon gelirleridir. Şarta bağlı bağış ve yardımlar sadece
şartta belirtilen amaca uygun olarak harcanır. Fon
gelirleri de fonun oluşum amacına uygun olarak
kullanılır.

BÜTÇE İLKELERİ
2. Birlik İlkesi: Devletin bütün gelir ve giderlerinin tek bir
bütçede toplanması ilkesidir. Birlik ilkesinden sapmalar,
genel bütçe, özel bütçe, düzenleyici ve denetleyici kuruluş
bütçeleri, sosyal güvenlik kurumları bütçesi, döner
sermaye bütçeleri ve KİT bütçeleri vb.
3. Açıklık İlkesi: Bütçede yer alan gelir ve giderler herkesin
anlayabileceği, kolay ulaşabileceği nitelikte olması
4. Samimiyet İlkesi: Gelir ve gider tahmininde gerçekçi
davranılması (aşırı iyimser-kötümser
olunmaması)Objektif olunmalıdır.
5. Doğruluk Uygunluk İlkesi: Bütçe tahminlerinin uygun
ölçüm teknikleri kullanılarak hazırlanması anlamına
gelmektedir.

BÜTÇE İLKELERİ
6- Önceden İzin ilkesi: Bütçenin mali yıla
girilmeden önce kanunlaşması gerektiğini
belirten ilkedir.
7- Giderlerin Bölümler Halinde Onanması:
Bütçe kanununa göre kurum ve kuruluşların
bütçeleri bölümler halinde görüşülür,
bölümler halinde oylanır.
8- Denklik ilkesi: Gelir ve gider tahminine ilişkin
rakamlar denk olmalıdır. Açıklar borçlanma ile
karşılanır ve denklik sağlanır. Buna görünüşte
denklik denir.

8- Denklik ilkesi:
BÜTÇE AÇIĞI KAVRAMI: Maliye literatüründe değişik
bütçe açığı kavramları vardır. Bunlar Geleneksel açık,
birincil açık, işlemsel açık, kamu açığı, ikiz açık gibi.
a. Geleneksel Açık: merkezi yönetim bütçesine dahil
idarelerin finansman açığını ifade eden açık kavramıdır.
Geleneksel açıkta, sosyal güvenlik kurumları, mahalli
idareler, KİTler döner sermaye işletmeleri ve fonların
açıklarını göstermez. Kamu Harcaması >Vergiler
şeklinde formülize edilebilir.
b. Birincil Açık (Faiz dışı) Geleneksel bütçe açığından faiz
ödemeleri çıktıktan sonra kalan açığa birincil (faiz dışı)
açık denir. Hükümetin kontrol edemeyeceği ödemesi
taahhüt edilmiş giderleri kapsadığı için bütçenin
hükümetin kontrol edeceği kısmını gösterir. Özellikle
net borç ödeyicisi olunabilinmesi için Birincil açık değil
birincil fazla verilmesi gereklidir. Kamu borçlanmasının
sürdürülebilirliği açısından önemlidir.

c. İşlemsel (Operasyonel ) Açık: Bütçe açığından enflasyonun
etkisi nedeniyle aşınmaya uğrayan kısmının çıkarılması ile
bulunur. İşlemsel Açık= Birincil açık + Reel faiz Giderleri
(enflasyon etkisi arındırılmış) İşlemsel açıkta anapara
ödemesi dikkate almaz sadece faiz ödemelerinin yeni talep
yaratıcı bir unsur olarak ele almaktadır.
d. Kamu Kesimi Finansman Açığı: Kamu kesimi giderleri – kamu
kesimi gelirleridir.
Merkezi idari el beraber, mahalli idareler, kitler sosyal güvenlik
kurumları döner sermaye ler, fonların finansman ihtiyacını
da dikkate alır.
e. Kamu Kesimi Borçlanma gereği: (kamu kesimi net nakit
gereksinimi) kamu kesimi finansman açığı/GSMH şeklinde
formülize edilir.
f. İkiz açık: bütçe açığı ile birlikte dış ticaret(cari işlemler açığı)
açığının da olması durumudur.

Denk bütçede altın kural; vergiler= tüketim
harcamaları, borçlanma sadece yatırım harcamaları
için yapılmalı.
Ricardocu denklik teorisi: Vergilerdeki bir kesinti
kullanılabilir gelirde ve aynı orada tasarruflarda bir
artış meydana getirir. Bütçe açıkları milli
tasarrufları, faiz oranını ya da ödemeler dengesini
etkilemediği gibi sosyal sektörün finansmanını da
etkilemez. Sadece sermaye birikimini etkiler.
Bütçe açıklarının finansman şekli;
- Para basma
- Dış rezervleri kullanma
- Dış borçlanma
- İç borçlanma

BÜTÇE İLKELERİ
9- Yıllık Olması: yasama organınca yürütme organına
giderlerin yapılması ve gelirlerin toplanması bir yıl süre
için verilmesini ifade eden ilkedir. Yatırım bütçeleri ile
geçici bütçe uygulaması yıllık olma ilkesinin istisnasıdır.
10- Alenilik ilkesi: Bütçe ile ilgili tüm dokümanlar düzenli,
açık ve şeffaf bir şekilde düzenlenmeli ve yayınlanmalıdır.
11- Tahsis Ödenek ayrılması prensibi devletin herhangi bir
kurumu kendine bütçeden ödenek ayrılmadıkça harcama
yapamayacağını ifade eder. Bütçede belli bir hizmet için
ayrılan ödenek bunun için kullanılır, ilgili yılda kullanılır.
Ancak, bütçede bulunan bir hizmet için yetersizlikten
dolayı ayrı bir ödenek alınabilir (ek ödenek) ya da bütçe
tertibinde olmayan bir hizmet için ödenek alınabilir.
(Olağanüstü ödenek.)

5018 Sayılı Kanuna Göre ilkeler
 Makroekonomik istikrar ve sürdürülebilir kalkınma
 Kanunilik ve harcama yetkisi
 Plan ve programlara uygunluk
 Çok yıllı bütçeleme
 Saydamlık
 Gayri safilik
 Ademi tahsis
 Denklik
 Önceden izin (onama)
 Sınırlı yetki
 Uluslar arası standartlara uygunluk
 Açıklık, doğruluk, mali saydamlık
 Genellik
 Tahsis
 Gelir ve giderler etkileyecek kanun tasarıları (bu tur kanun
tasarıları en az 3 yıllık süre için hesaplanır. Sosyal Güvenlik
ödemelerinde 20 yıllık hesaplamalara yer verilir.

BİRLİK İLKESİNDEN SAPMALAR
Özel Bütçe: Kamu Mali Yönetim ve Kontrol Kanunu II
sayılı listedeki kuruluşlara ait bütçedir. (Üniversiteler
vb.) Özel bütçeli kuruluşların kendi gelirleri ile
giderlerini karşılamaları esastır. Ancak gelirleri
giderlerini karşılayamazsa hazineden yardım alırlar.
Fazlalıkları olursa genel bütçeye aktarırlar. Gelirleri
genelde harç ve ücret gelirleri şeklindedir. Sundukları
hizmetler genelde pozitif dışsallıkları sebebiyle devlet
tarafından sunulurlar.
Özel bütçeli kuruluşların bütçeleri genel bütçenin tabi
olduğu usul ve esaslara göre hazırlanır, görüşülür ve
uygulama sonuçları denetlenir.

Düzenleyici ve denetleyici Kurum Bütçeleri: Özel
kanunlarla oluşturulan kurum, kurul ve üst kurul
şeklinde 5018 sayılı kanundaki III sayılı listede yer alan
kuruluşların bütçesidir. (SPK, RTÜK, BDDK, EPDK,
TAPDK, KİK, TK, RK) Bütçe hazırlamak için
finansman cetveli hazırlanır. Açık olursa nasıl
kapatılacağı belirtilir. Fazlalıkların nasıl
değerlendirileceği gösterilir. Üçer aylık dönemler
halinde oluşturulan gelir fazlası takip eden ayın 15 ine
kadar genel bütçeye aktarılır. Ödenmeyen tutarlar
6183 sayılı kanunca tahsil edilir. Sayıştay’ın dış
denetimine tabidir.

SOSYAL GÜVENLİK KURUMLARI BÜTÇELERİ: 5018 sayılı
kanunun IV sayılı cetvelinde yer alan kurumları bütçesidir.
(Sosyal sigorta gen. Müd, Genel Sağlık Sig. Gen. Müd. Primsiz
Ödemeler Gen. Müd. Hizmet Sunum Genel Müd. Rehberlik ve
Teftiş Başk. Aktüerya ve fon yönetim daire bşk.) Sosyal güvenlik
kurumları bütçesi hazırlanırken en az 3 yıllık süre için
hazırlanır ve hazırlarken 20 yıllık aktüerya hesapları yer alır,
Maliye bakanlığı ile ilgisine göre Devlet Planlama Teşkilatı veya
Hazine Müsteşarlığının görüşleri eklenir.
MAHALLİ İDARE BÜTÇELERİ
- İl özel idaresi
- Belediyeler
- Köyler

 1- İL ÖZEL İdaresi Bütçesi: Vali , il genel meclisi ve il
encümeninden oluşan mahalli hizmet birimidir. Başında vali
bulunur. Vali mahalli idareler seçiminden sonra bölgesel
kalkınma planlarını da dikkate alarak stratejik plan (mali yıl ve
izleyen iki yıl gelir-gideri görülür) ve ilgili yılın yılbaşından önce
de yıllık performans planı hazırlar ve il genel meclisine sunar. İl
genel meclisi stratejik planı ve performans planını görüşür ve
kabul eder. Önce gelirler sonra da gelirlere uygun harcamalar
yapılır.
 Bütçe Süreci: Vali tarafından hazırlanan bütçe Eylül ayı başında
il encümenine sunulur. Encümen bütçeyi inceler görüşü ile
birlikte 1 Kasım dan önce il genel meclisine sunar. İl genel
meclisi tasarıyı aynen veya değiştirerek mali yıl başından önce
kabul eder. Denkliği etkileyecek değişiklik yapamaz. Kabul
edilen bütçenin iki örneği ve önceki yıl kesin hesabı 15 gün
içersinde İçişleri Bakanlığına gönderilir. İçişleri bakanlığı 30
gün içersinde aynen ya da değiştirerek onaylar. Onaylanan
bütçenin bir örneği ile gönderilir. Her yıl bütçesinin kesin
hesabı gelen mart ayında encümene sunulur. İl genel meclisi
Mayıs ayı toplantısında görüşür ve karara bağlar. İç ve dış
denetime tabidir. İdari yönden İçişleri bakanlığı, vali veya
görevlendireceği bir kişi aracılığı ile yapılır.

 Belediye Bütçesi: Mali yıl ve izleyen iki yılın gelir ve gider
tahminlerini içerir. Bütçeye ayrıntılı harcama programı ve
finansman programı eklenir. Belediye başkanı ve yetki verdiği
diğer görevliler bütçe ödeneklerinin verimli harcanmasından
sorumludurlar.
 Süreç: Belediye başkanı tarafından hazırlanan bütçe tasarısı 1
Eylül den önce encümene sunulur ve Mülki amir kanalıyla
İçişleri Bakanlığına gönderilir. İçişleri bakanlığı belediye bütçe
tahminlerini konsolide eder ve 5018 sayılı kanun uyarınca
merkezi yönetim bütçe tasarısına eklenmek üzere Maliye
Bakanlığına bildirir. Encümen görüşü ile birlikte 1 Kasımdan
önce Belediye meclisine sunar. Meclis tasarıyı yılbaşından önce
aynen veya değiştirerek kabul eder. Denkliği bozucu değişiklik
yapamaz. Kabul edilen bütçenin iki örneği mülki amire
gönderilir. Amir gelen bütçeyi 1 hafta içinde onaylar. Her yılın
bütçesine ait kesin hesap nisan ayı içersinde encümene
sunulur. Mayıs ayı toplantısında belediye meclisi görüşür ve
karara bağlar.

 Köyler: 442 sayılı köy kanununa göre idare edilir.
Organları köy derneği, köy ihtiyar meclisi ve
muhtardır.
 Köy bütçesi Köy İdareleri Hesap Talimatınca
hazırlanır. Muhtar ve ihtiyar heyetince hazırlanan köy
bütçesi Kasım ayında hesaplanır. Bütçe kaymakam ya
da Vali tarafından onaylanarak kesinlik kazanır.
 Mahalli İdare Birlikleri: Kendi kanunlarına göre
hareket eden, elektrik, bayındırlık, ulaşım vb
alanlarda kurulan tüzel kişiliklerdir. Kendi organları
vardır. Bakanlar kurulunun izni ile kurulur. Birlik
başkanınca hazırlanan bütçe birlik encümeni ve
meclisince görüşülür.

DÖNER SERMAYE İŞLETMELERİ
 Genel bütçeye dahil kuruluşların bir kısım ihtiyaçlarını
daha rasyonel karşılayabilmek için özel bütçeli
idarelerin kuruluş kanununa uygun olarak
kurulmuşlardır. Bağlı bulunduğu kuruluşun atıl
kapasitesini değerlendirmekte ve kamu kesimi adına
olumlu katkılar sağlamaktadır. Bunun yanında
çalışanlarına kaynak tahsisi oluşturmaktadır. 5018 sayılı
kanun ve devlet ihale kanununa tabi değildir.
Gelirlerinin her ay belli bir kısmı kesilerek bütçeye
aktarılır. Hazırlanan bilanço ve gelir-gider belgeleri
denetim için mali yılın bitimini takip eden iki ay içinde
Maliye Bakanlığı ve Sayıştay’a gönderilir.

DÖNER SERMAYE İŞLETMELERİ
 Özerk Bütçeler: İDT(%50 den fazlası kamuya ait) ve KİK
(tamamı kamuya ait) şeklinde yapılanmışlardır. Bunların
kuruluşları (müessese: Sermayenin tamamı bunlara
ait, bağlı ortaklık : sermayesinin %50 sinden fazlası bunlara
ait, İştirak: sermayesinin en az %15 en fazla %50 bunlara ait.
) Kendilerine ait bütçeleri vardır. Ancak yatırım ve
finansman programları hazırlanırken genel programa uygun
olmalı, Yeni yıl başlamadan 75 gün önceden Bakanlar
kurulunca karara bağlanır. Kesinleşen yatırım ve finansman
programının bir örneği, Maliye Bakanlığı, Başbakanlık
Yüksek Denetleme kurulu ve ilgili bakanlığa gönderir.
Başbakanlık yüksek denetleme kurulunca denetlenir.
Gelirlerinin %15 ine kadarı genel bütçeye aktarılır.

BÜTÇE DIŞI FON UYGULAMALARI
 Kamu kesimi tarafından belli amaçları
gerçekleştirmek için kamu gelirlerinin bir
kısmını özel kanun ya da kararlarla tahsis
edilen ve gerektiğinde harcanmak üzere
hesapta tutularak oluşturulan fonlar bütçe
birlik ilkesini zedeleyen bir uygulama
olarak karşımıza gelmektedir. 5018 sayılı
yasaya göre bu fonların yeniden
yapılandırılması söz konusudur. Sayıştay ın
denetimine tabidir.

BÜTÇE SİSTEMLERİ
 Geleneksel Bütçe Sistemi: Klasik maliyeciler tarafından
geliştirilen geleneksel bütçe sistemine göre hazırlanan bütçede
denklik esastır. Bu sistemde malzeme ve ücret sıralaması ya da
madde sıralaması söz konusudur. Yapılan harcama sonucunda
ne elde edildiği üzerinde durulmaz.
 Eleştiriler
- Hükümetin nihai amaçlarına önem vermez.
- Alternatifler arasında seçim şansı sınırlıdır.
- Bütçenin hazırlanmasında ve sonuçlarının değerlendirilmesinde
analizlerden yararlanılmamaktadır.
- Uzun vadeli planlamaya imkan sağlamamaktadır.
- Harcama bütçeye yerleştirildiğinde kolay kolay
değiştirilememekte
- Uzun vadeli planlamaya imkan tanımamaktadır.

 Performans Bütçe Sistemi: Kamu yönetimince, mali yıl için
kendilerine ayrılan ödeneklerle amaçlarını gerçekleştirme
derecelerini ortaya koyan; bu amaçla hizmet etkinliğini ve
fayda-maliyet analizlerini esas alan bir bütçeleme sistemidir.
Bu sayede eldeki kaynaklarla en çok hizmet çıktısı elde
edilmeye çalışılmaktadır. Sonuç odaklı bir sistemdir.
Performans bütçe sisteminde, çeşitli kamu birimlerine ihtiyaç
duydukları ödeneklerin tahsis edilmesinden çok;
hedeflenen amaçların belirlenip bu hedeflere ne ölçüde
ulaşıldığını gösterme çabası vardır. Bu sistemin temel
özelliği, giderlerin kategorik olarak değil; fonksiyon,
program, iş veya proje şekliyle sınıflandırılmasıdır. Örneğin,
fonksiyon: eğitim, programlar; ilk, orta ve yüksek öğretim;
işler: öğretim, araştırma-inceleme ve yayın şeklinde
düşünülür.

 Program Bütçe Sistemi: Kamu yönetimi veya birimlerince
yapılması gereken hizmetlerin fonksiyonel bir
sınıflandırmaya tabi tutulmasıdır. Devletin yürüttüğü
hizmetlerin plan-programa bağlanıp o şekilde
gerçekleştirilmeye çalışılmasıdır. Bu bütçe sisteminde
hedeflere ulaşılmasını sağlamak üzere, her program için
hedefe yönelik ödenek tahsis edilir. Ülkemizde program
bütçe uygulamasına 1973 yılında başlanmıştır.
 Performans bütçe bir hizmetin nasıl yapılacağı üzerinde
yoğunlaşırken: program bütçe belirli kaynaklarla en yüksek
sosyal faydanın hangi hizmetlerle sağlanabileceği üzerinde
durmaktadır. Yani bu sistem, ne satın alındığı değil; ne
yapıldığı ve bunun nasıl başarıldığı veya başarılacağı
üzerinde durur.

 Planlama, programlama, bütçeleme sistemi (PPBS) Bir mali
plan niteliğindeki bütçeyle kamu hizmeti etkinliğinin
sağlanabilmesi için, belirlenen amaçları gerçekleştirebilecek
hizmet programları ve bunların alt-program, faaliyet/proje
sınıflaması ile; faaliyet/proje aşamasından başlayarak
hizmetlerin maliyet-fayda analizleri yapılır. Alternatif
programlardan en uygun olanı seçilerek, bütçeyle kaynak-
hizmet ilişkisi kurulur ve böylece ödeneklerin hizmetlere
tahsisi sağlanır.
 PPBS planlama-programlama- bütçeleme- sistem analizi ve
kamu yönetiminden oluşur. Klasik bütçede ödenekler satın
alınan şeylere tahsis edildiği halde. PPBS'de Ödenekler
hizmetlere tahsis edilerek, yapılan harcamaların sebebi,
niçin yapıldığı soruları cevaplanır.

PLANLAMA PROGRAMLAMA BÜTÇELEME SİSTEMİ AŞAMALARI
 PLANLAMA: Kamusal faaliyetlerin ileriye yönelik tahminlenmesidir.
Amaçların saptanması, fiziksel ve seçenek analizi, maliyet tahmini ve
son aşamada model ortaya koyma.
 PROGRAMLAMA: Planlamada belirlenen amaçlara ulaşmak için
gerekli uygulamaların belirlenmesi ve organize edilmesi. Program, alt
program, faaliyet, ve harcama kalemi belirlenmesi
 BÜTÇELEME. Planlanan ve programlanan harcamalara kaynak tahsis
edilmesi.
 SİSTEM ANALİZİ:
- Fayda – Maliyet Analizi: en düşük maliyet ve en yüksek faydayı
sağlayacak yatırımların gerçekleştirilmesi
- Maliyet – Etkinlik Analizi: Fayda-maliyet analizi yapılmaya imkan yoksa
etkinlik- maliyet analizi yapılır.
ÜSTÜNLÜKLER: açık, kıyaslamaya imkan tanıma, denetimi
kolaylaştırıcı, plan ve bütçe uyumu sağlanabilmektedir.
SAKINCALARI. Pahalı olması, kalifiye insana ihtiyaç duyulması, bütçenin
siyasi ve sosyal yönünü göz ardı etmesi

SIFIR ESASLI BÜTÇE SİSTEMİ
YENİ BAŞTAN BÜTÇELEME
Bütçenin önceki yıl bütçeleri ile ilişkisi kesilir. Yani geçmiş yıllarda
yapılan bütçeler hiç yapılmamış kabul edilir. Kurumlara yeni
baştan ödenek tahsisi gerçekleştirilir.Bütçe harcamalarının
düşük öncelikli kamu faaliyetlerinden daha yüksek öncelikli
faaliyetlere doğru yöneltilmesini amaçlamaktadır. Bu sistemde
kurumlar cari yıl ile ilgili hizmet ve ödenek önceliklerini
serbestçe belirleyebilmekte ve çalışanlar bütçelerine daha fazla
sahip çıkmaktadır. Zayıf yönü hazırlık süreci uzun ve zor
olmakta, süreklilik arz eden kamu hizmetlerini ve yıllara yaygın
yatırımları hesaba katmamaktadır.
TORBA BÜTÇE SİSTEMİ:
Ödenekler kuruluşlar düzeyinde ayrıntıya inilmeden
toplulaştırılarak verilir. Kamu yöneticilerine harcama öncesi
serbesti verir. Ayrıntılara inilmeden mecliste görüşülür ve daha
hızlı yasalaşır.

ANALİTİK BÜTÇE SİSTEMİ
IMF tarafından hazırlanmış olan devlet mali
istatistiklerine dayanan ve Türkiye’de de
2006 yılından itibaren uygulanan Avrupa
birliği muhasebe sistemine uygun bütçe
sistemidir. En önemli katkısı kurumsal
sınıflandırmayı detaylandırarak program
sorumlularının tespitinin sağlanması, bütçe
verilerinin konsolidasyonunu
kolaylaştırması, uluslar arası bütçe
karşılaştırmalarına imkan vermesidir.

ANALİTİK BÜTÇE SİSTEMİ
Analitik Bütçe Sınıflandırmaları
- Kurumsal Sınıflandırma: Teşkilat yasalarının esas alındığı, siyasi ve
bürokratik olarak yönetim yetkisinin temel kriter kabul edildiği ve
sonuçta siyasi ve idari sorumluların tespitine imkan sağlayan
sınıflandırmadır. Birinci düzeyde 48 bütçe kodu vardır.
(cumhurbaşkanlığı, başbakanlık … belediye vb.)
- Fonksiyonel Sınıflandırma: Devlet faaliyetlerinin türünü göstereren
sınıflandırmadır. (eğitim, sağlık, sosyal güvenlik vb.)
- Finansman Tipi Sınıflandırma: Yapılan harcamanın hangi kaynaktan
finanse edildiğini göstermektedir. Ödemenin nereden yapıldığını
belirlenmesi açısından sınıflandırma. Genel bütçe, özel bütçe, bağış vb.
- Ekonomik sınıflandırma: Devlerin görev ve fonksiyonlarını yerine
getirirken milli ekonomi, piyasalar ve gelir dağılımına etkilerini
planlamak, izlemek ve değerlendirmeyi hedefleyen sınıflandırmadır.
Personel ödemeleri, mal ve hizmet alım giderleri, sermaye giderleri, cari
giderler vb. vergi gelirleri, teşebüs gelirleri

Strateji GeliĢtirme BaĢkanlığı MEB

ANALĠTĠK BÜTÇE
SINIFLANDIRMASI
KAMU MALĠ YÖNETĠMĠ PROJESĠ
KAPSAMINDA YÜRÜTÜLEN ÇALIġMALAR,
MEVCUT KODLAMANIN DAHA ÖNCE DEĞĠNĠLEN
EKSĠKLĠKLERĠNĠ ORTAYA KOYMUġTUR.
YENĠ BÜTÇE KODLAMASI, DEVLETĠN MALĠ
ĠSTATĠSTĠKLERĠNĠN DAHA DÜZENLĠ, DAHA
GÜVENĠLĠR, DAHA TUTARLI, ANALĠZE VE
ÖLÇMEYE ELVERĠġLĠ ġEKĠLDE TUTULMASI
AMACIYLA HAZIRLANMIġTIR.


ANALĠTĠK BÜTÇE
SINIFLANDIRMASININ YAPISI
 HARCAMA VE BORÇ VERMENİN KODLAMASI
* KURUMSAL KODLAMA
* FONKSİYONEL KODLAMA
* FİNANSMAN TİPİ KODLAMA
* EKONOMİK KODLAMA
GELİRİN KODLAMASI
AÇIK/FAZLANIN FİNANSMAN KODLAMASI

KURUMSAL FONKSİYON FİN EKO.
AÇIKLAMA ÖDENEK
I II III IV I II III IV I I II
16 ULAŞTIRMA BAKANLIĞI 104.200
01 MÜSTEŞARLIK 104.200
31 KARA ULAŞTIRMASI GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 104.200
04 EKONOMİK İŞLER VE HİZMETLER 104.200
5 ULAŞTIRMA HİZMETLERİ 104.200
2 KARAYOLU SİSTEMİ İŞLETME İŞLERİ VE HİZMETLERİ
00 KARAYOLU SİSTEMİ İŞLETME İŞLERİ VE HİZMETLERİ 104.200
1 GENEL BÜTÇE 104.200
01 PERSONEL GİDERLERİ 67.000
1 MEMURLAR 67.000
02 SOSYAL GÜVENLİK KURUMLARINA DEVLET PRİMİ GİD. 28.000
1 MEMURLAR 28.000
03 MAL VE HİZMET ALIM GİDERLERİ 9.200
2 TÜKETİME YÖNELİK MAL VE MALZEME ALIMLARI 1.500
3 YOLLUKLAR 6.000
4 HİZMET ALIMLARI 1.700


BÜTÇE HAZIRLAMA DÜZEYĠ -
ÖRNEK
KURUMSAL FONKS. FİN. EKONOMİK
AÇIKLAMA ÖDENEK
I II III IV I II III IV I I II III IV
07 BAŞBAKANLIK 1.147.239.000
02 ÖZEL KALEM 24.818.000
01 GENEL KAMU HİZMETLERİ 24.818.000
1 Yasama ve yürütme organları, finansal ve mali işler, dışişleri hizmetleri
9.818.000
1 Yasama ve yürütme organları hizmetleri 9.818.000
00 Yasama ve yürütme organları hizmetleri 9.818.000
1 Genel Bütçe 9.818.000
01 PERSONEL GİDERLERİ 440.000
1 Memurlar 352.000
1 Temel maaşlar 159.000
01 Temel maaşlar 159.000
2 Zamlar ve tazminatlar 119.000
01 Zamlar ve tazminatlar 119.000
3 Ödenekler 25.000
01 Ödenekler 25.000
4 Sosyal haklar 13.000
01 Sosyal haklar 13.000
5 Ek çalışma karşılıkları 36.000

KURUMSAL SINIFLANDIRMANIN
TEMELLERİ
 KURUMSAL SINIFLANDIRMA, SİYASİ VE İDARİ
SORUMLULUĞUN BELİRLENMESİNİ VE PERFORMANS
SORUMLULARININ TESBİTİNİ HEDEFLEMEKTEDİR.
 AYNI ANAYASAL OTORİTEYE TAHSİS EDİLEN
KAYNAKLARIN AYNI KODDA YER ALMASI BENİMSENMİŞ
OLUP, BÜTÇE TÜRLERİ İTİBARIYLA GRUPLANDIRMA
BUNUN İSTİSNASIDIR.
 SİYASİ YA DA BÜROKRATİK OLARAK YÖNETİM YETKİSİ
KURUMSAL SINIFLANDIRMANIN TEMEL KRİTERİ KABUL
EDİLMİŞTİR.


KURUMSAL SINIFLANDIRMANIN
GENEL AÇIKLAMALARI
 DÖRT DÜZEYLİ VE SEKİZ HANELİ BİR KODLAMA
BENİMSENMİŞTİR.
 BİRİNCİ DÜZEY, BAKANLIKLAR İLE ANAYASAL OLARAK
EŞDEĞER KURUMLARI VE BÜTÇE TÜRLERİNİ
BELİRLEMEKTEDİR.
 İKİNCİ DÜZEY, BİRİNCİ DÜZEYDE TANIMLANAN
YÖNETİCİLERE KARŞI DOĞRUDAN SORUMLU BİRİMLER İLE
BÜTÇE TÜRLERİ KAPSAMINDA YER ALAN KURUMLARI İFADE
ETMEKTEDİR.
 ÜÇÜNCÜ DÜZEY KODLAR, ANA HİZMET BİRİMLERİ GİBİ
İKİNCİ DÜZEYE BAĞLI BİRİMLERİ KAPSAR.
 DÖRDÜNCÜ DÜZEY KODLAR, DESTEK VE LOJİSTİK
BİRİMLERİ İLE POLİTİKALARI UYGULAYAN BİRİMLERİ
TANIMLAR.

BİRİNCİ DÜZEY KURUMSAL KODLAR
01 – CUMHURBAŞKANLIĞI 15 - SAĞLIK BAKANLIĞI
02 – T.B.M.M. 16 - ULAŞTIRMA BAKANLIĞI
03 - ANAYASA MAHK. 17 - TARIM VE KÖYİŞLERİ BAK.
04 - YARGITAY 18 - ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜ.BAK.
05 – DANIŞTAY 19 - SANAYİ VE TİCARET BAK.
06 - SAYIŞTAY 20 - ENERJİ VE TABİİ KAYN. BAK.
07 - BAŞBAKANLIK 21 - KÜLTÜR VE TURİZM BAK.
08 - ADALET BAKANLIĞI 22 - ÇEVRE VE ORMAN BAK.
09 - MİLLİ SAVUNMA BAK. 40-41 ÖZEL BÜTÇELİ KURUMLAR
10 - İÇİŞLERİ BAKANLIĞI 42- DÜZENLEYİCİ VE DENETLEYİCİ KUR.
11 - DIŞİŞLERİ BAKANLIĞI 43- SOSYAL GÜVENLİK KURUMLARI
12 - MALİYE BAKANLIĞI 44-45 İL ÖZEL İDARELERİ
13 - MİLLİ EĞİTİM BAK. 46-47 BELEDİYELER
14 - BAYINDIRLIK VE İSKAN BAK. 48- MAHALLİ İDARE BİRLİKLERİ
97-99 YÜKSEK ÖĞRETİM KUR


KURUMSAL KODLAMA ÖRNEĞİ (BAŞBAKANLIK)


FONKSİYONEL SINIFLANDIRMA
 FONKSİYONEL SINIFLANDIRMA DEVLET FAALİYETİNİN
TÜRÜNÜ GÖSTERMEK ÜZERE TASARLANMIŞTIR.
 DÖRT DÜZEYLİ VE ALTI HANELİ KOD GRUBUNDAN
OLUŞMAKTADIR.
 BİRİNCİ DÜZEY, DEVLET FAALİYETLERİNİ 10 ANA
FONKSİYONA AYIRMAKTADIR.
 ANA FONKSİYONLAR, İKİNCİ DÜZEYDE
PROGRAMLARA BÖLÜNMEKTEDİR.
 ÜÇÜNCÜ DÜZEY KODLAR İSE NİHAİ HİZMETLERİ
GÖSTERMEKTEDİR.
 DÖRDÜNCÜ DÜZEY AÇILARAK MUHTEMEL
İHTİYAÇLAR İÇİN BOŞ BIRAKILMIŞTIR.


FONKSİYONEL SINIFLANDIRMA
(BİRİNCİ DÜZEY)
BĠRĠNCĠ DÜZEY
KODU

01 GENEL KAMU HĠZMETLERĠ

02 SAVUNMA HĠZMETLERĠ

03 KAMU DÜZENĠ VE GÜVENLĠK HĠZMETLERĠ

04 EKONOMĠK ĠġLER VE HĠZMETLER

05 ÇEVRE KORUMA HĠZMETLERĠ

06 ĠSKAN VE TOPLUM REFAHI HĠZMETLERĠ

07 SAĞLIK HĠZMETLERĠ

08 DĠNLENME, KÜLTÜR VE DĠN HĠZMETLERĠ

09 EĞĠTĠM HĠZMETLERĠ

10 SOSYAL GÜVENLĠK VE SOSYAL YARDIM HĠZMETLERĠ

01 GENEL KAMU HİZMETLERİ
1 Yasama ve Yürütme Organları, Finansal ve Mali İşler, Dışişleri Hizmetleri
2 Dış Ekonomik Yardım Hizmetleri
3 Genel Hizmetler
4 Temel Araştırma Hizmetleri
5 Borç Yönetimi Hizmetleri
6 Genel Nitelikli Transferlere İlişkin Hizmetler
8 Genel Kamu Hizmetlerine İlişkin Araştırma ve Geliştirme Hizmetleri
9 Sınıflandırmaya Girmeyen Genel Kamu Hizmetleri

FĠNANSMAN TĠPĠ KODLARI
1 - GENEL BÜTÇE
2 - ÖZEL BÜTÇE
3 - SOSYAL GÜVENLİK KURUMLARI
4 - ÖZERK KURULUŞLAR
5 - DÖNER SERMAYELER
6 - ÖZEL ÖDENEKLER
7 - DIŞ PROJE KREDİLERİ
8 - BÜTÇE DIŞI FONLAR


HARCAMANIN EKONOMĠK SINIFLAMASI
BORDROYA DAYALI OLARAK KAMU PERSONELĠNE YAPILAN
PERSONEL GĠDERLERĠ
ÖDEMELERĠ. (TEDAVĠ ÖDEMELERĠ VE AYNĠ ÖDEMELER HARĠÇ)

DEVLETĠN ĠġVEREN SIFATIYLA ÖDEDĠĞĠ SOSYAL GÜVENLĠK
DEVLET PRĠMĠ GĠDERLERĠ
KATKI PAYLARI. (PERSONELDEN KESĠLEN PRĠMLER HARĠÇ)

MAL VE HĠZMET ALIMLARI FATURALI OLARAK TESLĠM ALINAN MAL VE HĠZMET
BEDELLERĠ. (SABĠT SERMAYE EDĠNĠMĠ GĠDERLERĠ HARĠÇ)

DEVLET BORÇLARINA ĠLĠġKĠN FAĠZ ÖDEMELERĠ.
FAĠZ GĠDERLERĠ
(ÖDENEN KOMĠSYON VE ĠHRAÇ GĠDERLERĠ HARĠÇ)

SERMAYE BĠRĠKĠMĠ HEDEFLEMEYEN KARġILIKSIZ ÖDEMELER
CARĠ TRANSFERLER
(DEVLET BORÇ FAĠZLERĠ HARĠÇ)

DEVLET MALVARLIĞINI ARTIRAN ÖDEMELERDĠR.
SERMAYE GĠDERLERĠ
(SAVUNMA VE STOK ALIMLARI HARĠÇ)

BÜTÇE DIġINA SERMAYE BĠRĠKĠMĠ AMAÇLAYAN ÖDEMELER.
SERMAYE TRANSFERLERĠ
(KĠT SERMAYE ĠġTĠRAKLERĠ HARĠÇ)

BĠR MALĠ VARLIK KARġILIĞINDA YAPILAN ÖDEMELERDĠR.
BORÇ VERME
(GÖREV ZARARLARI HARĠÇ)

BÜTÇEDE ÖNGÖRÜLMEYEN HĠZMET KARġILIKLARI.
YEDEK ÖDENEKLER
(YALNIZCA MALĠYE BÜTÇESĠNDE YER ALIR.)

ĠKĠNCĠ DÜZEY EKONOMĠK KODLAR
I II AÇIKLAMA
01 PERSONEL GĠDERLERĠ
1 MEMURLAR

2 SÖZLEġMELĠ PERSONEL

3 ĠġÇĠLER

4 GEÇĠCĠ PERSONEL

5 DĠĞER PERSONEL

7 MĠLLETVEKĠLLERĠ

8 CUMHURBAġKANI ÖDENEĞĠ

02 SOSYAL GÜVENLĠK KURUMULARINA DEVLET PRĠMĠ GĠDERLERĠ
1 MEMURLAR

2 SÖZLEġMELĠ PERSONEL

3 ĠġÇĠLER

4 GEÇĠCĠ PERSONEL

5 DĠĞER PERSONEL

7 MĠLLETVEKĠLLERĠ


ÜÇÜNCÜ DÜZEY EKONOMĠK KODLAR
I II III AÇIKLAMA
0 1 PERSONEL GĠDERLERĠ
1 MEMURLAR
1 Temel Maaşlar

2 Zamlar ve Tazminatlar

3 Ödenekler

4 Sosyal Haklar

5 Ek ÇalıĢma KarĢılıkları

6 Ödül ve ikramiyeler

9 Diğer Personel Giderleri

DÖRDÜNCÜ DÜZEY EKONOMĠK KODLAR
I II III IV AÇIKLAMA
01 PERSONEL GĠDERLERĠ
1 MEMURLAR
1 Temel Maaşlar
01 Temel Maaşlar
3 Ödenekler
01 Ödenekler
4 Sosyal Haklar
01 Sosyal Haklar
6 Ödül ve Ġkramiyeler
01 Ödül ve Ġkramiyeler

DİĞER BÜTÇE SİSTEMLERİ
TORBA BÜTÇE SİSTEMİ:
Ödenekler kuruluşlar düzeyinde ayrıntıya inilmeden
toplulaştırılarak verilir. Kamu yöneticilerine harcama öncesi
serbesti verir. Ayrıntılara inilmeden mecliste görüşülür ve daha
hızlı yasalaşır.

MİLLİ EKONOMİ BÜTÇELERİ Milli ekonominin tüm faaliyetlerini
içeren bütçedir. Ekonominin bütününü ele almaktadır. İyi bir milli
muhasebe sistemine ihtiyaç vardır. Gelişmekte olan ekonomilerde
uygulanması zordur.
YATIRIM BÜTÇELERİ Yatırım harcamaları ile diğer harcamaları
biribirinden ayırmayı amaçlayan bütçe sistemidir.

BÜTÇENİN HAZIRLANMASI
GİDER BÜTÇESİNİN HAZIRLANMASI (Maliye bakanlığı
sorumludur)
Süreç: Bakanlar kurulunun Mayıs ayı sonuna kadar DPT
müsteşarlığınca hazırlanan orta vadeli planı kabul etmesi ile
başlar. Orta vadeli plana uygun olarak maliye bakanlığınca 3 yıllık
mali plan 15 Hazirana kadar Yüksek Planlama Kurulunca karara
bağlanır ve RG. Yayınlanır. Bu plan doğrultusunda Haziran sonuna
kadar Bütçe Çağrısı ve eki ile Bütçe Hazırlama Rehberi Maliye
Bakanlığınca, Yatırm Programı Hazırlama Rehberi de DPT
tarafından hazırlanır ve yayınlanır.
Gelir ve Gider Tekliflerinin Hazırlanmasında Kamu idareleri
stratejik planları ile bütçe hazırlama rehberine uygun
hazırladıkları gelir ve gider tekliflerini gerekçeli olarak hazırlar ve
Temmuz ayı sonuna kadar Maliye bakanlığına gönderirler. Yatırım
teklifleri değerlendirilmek üzere aynı süre içersinde DPT verilir.

1. Giderlerin Yapısı ve Türleri: Gider bütçesi hazırlanmasında sabıt ve değişken
nitelikli harcamalar söz konusudur. Cari harcamalar sabıt, yatırım
harcamaları değişken niteliklidir. Maaş, faiz, kırtasiye, ısıtma, temizlik vb
harcamalar sabit, inşaat, onarım, bina vb. değişken bunlar dışında
a. Ek ödenek, yetersizlikte ek ödenek tahsis edilmesi
b. örtülü ödenek Başbakanlık bütçesine konulan daha çok güvenlik amaçlı
kullanılan ödenek.
c. yedek ödenek Genel bütçenin %2 kadar maliye bakanlığı bütçesine
konulabilen ödenektir. Bu ödenekten aktarma yapmaya maliye bakanlığı
yetkilidir. Yapılan aktarmalar mali yılı takip eden yılın ilk 15 günü içersinde
ilan edilir.
2. Ödenek Teklifinin Değerlendirilmesi: Temmuz ayı sonuna kadar verilen
teklifler maliye bakanlığınca incelenmekte ve talepte bulunan idarelerce
müzakereler yapılmakta ilk bütçe büyüklüğü rakamları ortaya çıkmaktadır.
DPT de yatırım harcamaları için Maliye ile işbirliği yapmaktadır.
Kamu Yatırım projelerinin gerçekleşme ve uygulama sonuçları, İlgili kamu idaresi
tarafından İzleyen yılın Mart ayı sonuna kadar bir rapor haline getirilir ve
Sayıştay, Maliye bakanlığı ve DPT ye gönderilir. Yatırım proje teklifleri
(afetlerle ilgili olan hariç) maliyet fayda veya maliyet etkinlik analizi yapılarak

B: Gelir Bütçesinin Hazırlanması: Gelir bütçesinin hazırlanmasında
Otomatik usul: son birkaç yılın kesinleşmiş rakamları yeni yılın gelir tahmininde
esas alındığı sistemdir.
Doğrudan Doğruya Takdir usulü : Maliye bakanlığı takdir hakkını kullanarak gelir
tahminini belirlemektedir. Bunda da önceki yıllar verileri dikkate
alınmaktadır.
C. Bütçenin Bağlanması: Gelir ve Gider tahminleri tamamlandıktan sonra Maliye
Bakanlığı tarafından bütçe kanun tasarısı ekleri ile Bakanlar kuruluna
sunulur. Bakanlar kurulunun incelemesinden sonra mali yıl başından 75 gün
önce TBMM ye sunulur.
BÜTÇE KANUN TASARISINA EKLİ BELGELER
- Orta vadeli mali planı da içeren BÜTÇE GEREKÇESİ
- Yıllık Ekonomik Rapor
- Kamu gelirleri cetveli
- Kamu borç yönetim raporu
- Genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin son iki yıla ait bütçe
gerçekleşmeleri ve izleyen iki yıla ait gelir ve gider tahminleri
- Mahalli idare ve sosyal güvenlik kurumları bütçeleri

EKLİ CETVELLER
- A Cetveli: Tahmini giderlerin gösterildiği cetvel
- B Cetveli: tahmini gelirlerin gösterildiği cetvel
- C Cetveli: Gelirlerin genel mevzuatının listesi
- E Cetveli: Ödeneklerin kullanım esasları
- F Cetveli: Bütçesi denk olmayan özel bütçeli kuruluşlar ile düzenleyici
denetleyici kuruluş bütçelerinin denkliği nasıl sağlayacaklarına ilişkin cetvel
- H Cetveli: Harcırah tutarlarını gösteren cetvel
- İ Cetveli: Parasal sınırları gösteren cetvel
- K Cetveli Ek ders vb ücretleri gösterir cetvel
- M Cetveli: Meb ve Sağlık bakanlığına bağlı okullarda öğrenim görenlerden
alınan ücretlerin yer aldığı cetvel
- O Cetveli Ordu ihtiyaçlarını gösterir cetvel
- P Cetveli Motorlo taşıt alımı ve kiralanması ile ilgili cetvel
- T Cetveli satınalınacak taşıtların cinsi, özellikleri ve azami bedellerini göst.
Cet.
- V Cetveli: Üstün hizmet görmüş kişilerin ödeneklerini içeren cetvel

D. Komisyonda Görüşme: bütçe komisyonu 40 kişiden oluşur 25 hükümet, 15
muhalefet milletvekilinden oluşur. Diğer vekillerde komisyon çalışmalarına
katılabilir ancak oy hakları yoktur. Komisyon görüşmelerinden sonra genel
raportör rapornu hazırlar. Bütçe komisyonu A cetvelinden başlayarak
bölümler halinde bütçeyi görüşür. Sonra gelir bütçesi görüşülür. Daha sonra
diğer hususlar görüşülür ve komisyonda oylanarak görüşmeler tamamlanır.
Komisyon bütçe büyüklüklerinde değişiklik yapabilir ancak yapılan değişiklik
genel kurula sunulmak üzere hazırlanan raporda gösterilir.
E. Mecliste Görüşme. Bütçe gelir ve giderlerine ilişkin kanun tasarısı maddeler
halinde görüşülür ve bölümler halinde onaylanır. Daha sonra bütçenin tümü
oylanır. Cumhurbaşkanını onayı ile yürülüğe girer. Bütçe görüşmeleri 1
Ocaktan önce bitirilemez ise Geçici Bütçe uygulanır. Geçici bütçe uygulaması
6 ayı geçemez. Cari yıl bütçesinin yürürlüğe girmesi ile geçici bütçe
uygulaması kalkar.

BÜTÇENİN UYGULANMASI
A. Gelir Bütçesinin Uygulanması: Genel bütçe gelirlerinin
tarh, tahakkuk ve tahsili Maliye bakanlığınca yapılır. Tahsili
zamanaşımına uğrayan gelirlerin silinmesi ile ilgili düzenlemeler
Maliye bakanlığınca belirlenir.
B. Gider Bütçesinin Uygulanması: Ödeneklerin kullanılabilmesi
için serbest bırakılması gerekir. Ödenekleri maliye bakanlığı
serbest bırakır. Bir kuruluş kendisine ayrılmış olan ödenekten
daha fazlasını kullanamayacaktır.
Giderlerin taahhüdü  Tahakkuku  Verile emrine bağlanması 
ödenmesi
Harcama Yetkilisi: Bütçeyle ödenek tahsis edilen her bir harcama
birimini en üst düzey yetkilisi harcama yetkilisidir. Bakanlıklarda
Müsteşar, Diğer kamu idarelerinde en üst yönetici, il özel
idarelerinde vali ve belediyelerde belediye başkanı üst
yöneticidir. Milli Savunma Bakanlığında Bakan üst yönetici.

Harcama Yetkilisi: Bütçeyle ödenek tahsis edilen her bir harcama
birimini en üst düzey yetkilisi harcama yetkilisidir. Bakanlıklarda
Müsteşar, Diğer kamu idarelerinde en üst yönetici, il özel
idarelerinde vali ve belediyelerde belediye başkanı üst
yöneticidir. Milli Savunma Bakanlığında Bakan üst yönetici.
Bakanlar: hükümet politikalarının uygulanması ile bakanlıklarının
ve bağlı kurumların stratejik plana, kalkınma planlarına ve yıllık
programa uygun hazırlanmasından ve uygulanmasından diğer
bakanlıklarla koordineli çalışılmasından sorumludur.
Yök, üniversiteler ve yüksekteknoloji enstitüleri için
MEB, Mahalli idareler için İçişleri bakanlığı sorumlu Bakanlar
kamu kaynaklarının etkili ve verimli kullanılmasından
başbakana ve TBMM karşı sorumludurlar. Bu amaçla idarelerinin
amaçları, hedefleri, stratejileri, varlıkları, yükümlülükleri ve
yıllık performans planlarını her mali yılın ilk ayı içersinde
kamuoyunu bilgilendirmelidirler.

B. Gerçekleştirme görevlisi: işin yapılması ile ilgili belgeleri
düzenleyen ve teslim alma işlemlerini yapan kişi
C. Muhasebe Yetkilisi: Gelir ve gider yapımında pasa ve parasal
işlemleri gerçekleştiren kişidir. Muhasebe usul ve esaslarına
uygun yapmalıdır.
D. Muhasebe Yetkilisi Mutemedi: Muhasebe yetkilisi adına geçici
olarak hareket eden kişidir. Muhasebe yetkilisine karşı
sorumludur. Atanması ile ilgili esasları Maliye Bakanlığı belirler.
ÖN ÖDEME: Kamusal hizmetlerden ivedilikle yapılması gereken
işler için avans verilebilir. Harcama yetkilisinin uygun görmesi ve
ödeneğin saklı kalması kaydıyla ön ödeme yapılabilir.
Sözleşmesinde belirtilmek kaydıyla yüklenme tutarlarının %30 u
kadar ödeme yapılabilir. Ön ödeme ile ilgili iş ve işlemlerin nasıl
yürütüleceğine ilişkin usul ve esasları Maliye Bakanlığı
hazırlanacak ve Bakanlar Kurulunca çıkarılacak yönetmelikle
düzenlenir.

Ödeneklerin Kullanılması: Genel bütçeli kuruluşlar ayrıntılı harcama programını
hazırlar ve vize edilmek üzere Maliye bakanlığına gönderir. Ödenekler MB
belirlenen esaslar ve nakit planlaması çerçevesinde serbest bırakma oranına
göre kullanılır.
Genel bütçeden yardım almayan II sayılı cetvele dahil idareler ayrıntılı harcama
programının yrürlüğe giren ilk ay içersinde MB gönderirler ayrıca uygulama
sonuçlarını da izleyen ay MB gönderirler
SGK ile bütçeden Yardım alan II sayılı cetvelde yer alan idareler. Aylık finansman
programlarını vize edilmek için MB. Gönderir. Vize edilmeden bütçeden
yardım yapılmaz. Uygulama sonuçları da izleyen ay MB gönderilir.
Kamu idareleri bütçelerinde yer alan ödneklerin üzerinde harcama yapamaz.
Cari yılda kullanılmayan ödenekler yıl sonunda iptal edilir. Kamu idarelerinin
bütçelerinde cari yıl içinde kullanılmayan ödeneklerin merkezi yönetim
bütçesinde belirtilenler ertesi yıla devredilebilir. Ödenek devri yapmaya genel
bütçe kapsamındakiler için Maliye Bakanlığı diğerlerinde üst yöneticiler
yetkilidir.
Olağanüstü dönemlerde Milli Savunma Bakanlığı, Jandarma genel komutanlığı ve
Sahil güvenlik komutanlığı bütçeleri birleştirilerek kullanılabilir. Mevcut
ödenekleri yeterli olmaz ise toplam ödenek tutarının %15 ne kadar ek

Yüklenmeler: İş yaptırma, mal satın alma, inşaat vb nedenlerle geleceğe yönelik
bir ödeme yükümlülüğüne girmeye denir. Bütçede yeterli ödeneği olmayan
işler için yüklenmeye girilemez. Yüklenme süresi mali yıl ile sınırlıdır.
Yüklenme ödemeleri sadece bu amaçla kullanılabilir. Başka bir iş yaptırma
mal ve hizmet satınalma için kullanılamaz.
Ertesi Yıla Geçen Ödemeler: Niteliği itibariyle bütçede öngörülen ve ödeneklerin
%50 si izleyen yılın haziran ayını geçmemek üzere aşağıdaki işlemler için 12
ayı aşan yüklenmelere girilebilir.
Ödenek Aktarma: Merkezi yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin bütçeleri
arasındaki ödenek aktarımı kanunla yapılır. Ancak merkezi yönetim
kapsamındaki kamu idareleri ilgili yıl bütçesinde farklı bir oran
belirtilmemişse bütçelerinin %5 kadar ödenek aktarabilmektedirler. Yapılan
ödenek aktarıları 7 gün içinde MB bildirilir. Personel giderleri, aktarma
yapılmış tertipten ve yedek ödenekten aktarma yapılamaz.
Ödenek artırma: Ek bütçe ile düzenlenebilir. Geliri gösterilmek kaydıyla
HAZİNE İŞLEMLERİ:
Yer Bakımından Denkleştirme: Gelirin toplandığı bölge ile giderin yapıldığı bölge
arasında dengenin kurulmasıdır.
Zaman Bakımından Denkleştirme: Kamu gelirlerinin elde edildiği zaman ile
harcamanın yapıldığı zaman farkılığını dengelemeye denir.

BÜTÇE HESAPLARINI KAPATILMASI
A. EGZERSİZ USULÜ. Gelir veya gider hangi döneme ait ise o
dönemin gelir veya gideri sayılır. 2008 yılında tahakkuk eden
gider 2009 yılında ödenirse 2008 yılına gider yazılır.Bu yöntemde
bütçe hesaplarını izlenmesi zordur. Kamu idareleri bu usulde
kendilerine gelen tüm ödenekleri harcamak isteyecelerinden
dolayı kaynak israfına neden olmaktadır.
B. JESTİYON USULÜ: Dönem içinde tahakkuk ettirildiği halde
ilgililre ödenmeyen giderler ve gelirler bu işlemin
gerçekleştirildiği dönemin bütçe hesabına dahil edilir.
Yukarıdaki örnekte gider 2009 yılında ödenirse 2009 yılı bütçe
hesabına dahil edilir. Ülkemizde bu usül uygulanmaktadır.

FAALİYET RAPORU VE KESİN HESAP KANUNU
Bütçenin tamamlanması kesin hesap kanunu ile olur. Kanun
tasarısında kamu idarelerinin faaliyet raporlarına göre
hazırlanan Genel Uygunluk Bildirimi eklenir.Sayıştay tarafından
hazırlanır ve kesin hesap kanun tasarısının verilmesinden
itibaren en geç 75 gün içersinde TBMM ye verilir.
Genel uygunlur Raporunun Hazırlanma süreci: Üst yöneticiler
idaresinin faaliyet sonuçlarını gösteren idare faaliyet raporu
hazırlar ve sayıştaya verir. Bir örneğini de Maliye bakanlığına
gönderir. Mahalli idareler İçişleri bakanlığına gönderir. İçişleri
bakanlığı Sayıştay ve maliyeye gönderir.
Maliye bakanlığı gelen raporları da dikkate alarak Genel Faaliyet
Raporu hazırlar ve Sayıştaya gönderir.
Sayıştay Mahalli idareler hariç(dış denetim sonucu doğrudan TBMM
ye sunar)
Kesin hesap kanun tasarısı Bakanlar Kurulunca Haziran ayı sonuna
kadar TBMM ye sunulur.

BÜTÇE DENETİMİ
 Mali yıl içinde devlet gelirlerinin toplanması ve harcamaların yapılması
sırasında bütçe denetimi yapıldığı gibi bütçe yılı bittikten sonra toplanan
gelirlerin ve yapılan giderlerin kanunlara ve bütçeye uygunlukları
araştırılmaktadır. Türkiye’de bütçe denetimi iç ve dış denetim olmak
üzere ikiye ayrılmıştır.
  denetim (idari denetim)
İç
 İç denetim, iç denetçiler tarafından yapılır. Kamu idarelerinin yapısı ve
personel sayısı dikkate alınmak suretiyle, İç Denetim Koordinasyon
Kurulunun(7 kişiden oluşur 5 yıllığına Bakanlar Kurulnca atanır) uygun
görüşü üzerine, doğrudan üst yöneticiye bağlı iç denetim birimi
başkanlıkları kurulabilir.
 Yasama Denetimi: TBMM tarafından yapılan denetimdir. Soru gensoru
vb kullanılabilmektedir. Aynı zamanda Sayıştay incelemesini TBMM
adına yapmaktadır.

BÜTÇE DENETİMİ
 Dış Denetim (Sayıştay denetimi): (Yargı denetimi)
 amacı, genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin hesap
verme sorumluluğu çerçevesinde, yönetimin mali faaliyet, karar ve
işlemlerinin; kanunlara, kurumsal amaç, hedef ve planlara
uygunluk yönünden incelenmesi ve sonuçlarının Türkiye Büyük
Millet Meclisine raporlanmasıdır.
 Vergi ile ilgili konularda Sayıştay ile Danıştayın kararları arasında
farklılık var ise Danıştayın kararı esas alınır.
 Sayışta da TBMM nin denetimine tabidir. TBMM adına Başkanlık
divanınca görevlendirilen denetim elemanlarınca denetleme
yapılmaktadır.

BÜTÇE DENETİMİ
 Türkiye Büyük Millet Meclisi ve Sayıştayın denetlenmesi
 TBMM tarafından bütçenin uygulanmasından sonra
yapılmaktadır. Sayıştay’ın üç ayda bir bütçe uygulanması hakkında
TBMM’ye rapor vermesi, hükümetin de her bütçe için
uygulamadan sonra bir Kesin Hesap Kanun Tasarısı hazırlayıp
TBMM’ ye sunması gerekir. Kesin Hesap Kanun Tasarısı, ilgili
olduğu yıl içinde elde edilen gelirler ve giderlerin gerçekleşmiş
tutarını gösterir. Maliye Bakanlığı tarafından hazırlanan ve ilgili
mali yılın bitiminden itibaren bir yıl içinde TBMM’ ye verilmesi
zorunlu olan Kesin Hesap Kanun Tasarısına Sayıştay’ca
hazırlanacak Genel Uygunluk Bildiriminin eklenmesi gerekir.
TBMM Kesin Hesap Kanun Tasarısını onaylamakla hükümeti
aklamış olur.

DEVLET BÜTÇESİ SUNUM

Recomendados

Recomendados

Mais conteúdo relacionado

Mais procurados

Mais procurados (20)

Semelhante a DEVLET BÜTÇESİ SUNUM

Semelhante a DEVLET BÜTÇESİ SUNUM (20)

Mais de Ferhat Gökçe

Mais de Ferhat Gökçe (8)

DEVLET BÜTÇESİ SUNUM