1. Muzyka tradycyjna a pouparna
Ze wzlędu na szerokie oddziaływanie muzyki
chińskiej – kultura azjatycka omawiana przede
wszystkim na jej przykładzie
* Wiekszość omawianych instrumentów
pochodzi z Azji centralnej (np. Persja)
Słuchamy: Dan Tun, Yo Yo Ma, Farewell
2. - Czas prehistoryczny (16 century BC)
- Muzyka dzwonków i bębnów (16yh century – 221 BC)
- Daqu pieśni i tańców ( 221 BC – AD 960)
- Pojawienie się nowych gatónków muzycznych i ogólny rozwój muzyki
wokalnej i instrumentalnej (960 – 1911)
- Muzyka profesionalna wieku XX)
[Chinese Music, chief ed.: Qiao Jianzhong, trans. P. White, Culture and Art
Publishing House, Beijing, 1999 r.]
Perspektywy historyczne:
-Antyczność do okresu konfliktów (to 221 BC)
- Panowanie dynastii Qin – Tang (221 SCE – 907 CE)
-Panowanie dynastii Song – Yuan (960 – 1368)
- Panowanie dynastii Ming – Qing ( 1368 – 1911)
- Czas od 1911 r.
[Grove Music Dictionary, [h: China]]
3. Kultura muzyczna Dalekiego Wschodu to przede wszystkim:
-Wielki, gęsto zaludniony obszar, który był kolebką wielu kultur –
chińskiej, tybetańskiej, japońskiej, koreańskiej, w których muzyka była
szczególnie wysoko ceniona i silnie związana z kultem.
-Wieki polityki izolacjonistycznej
- Sile wpływy kultury chińskiej
-Kultura wielu narodów zamieszkujących Daleki Wschód (min.
Mongołowie, Turkiestanie, Wietnamczycy…), pomimo odrębności
wykazuje wiele cech wspólnych.
[Czekanowska A., Kultury muzyczne Azji, 1981.]
4.
5.
6. Muzyka chińska, z powodu głębokiego historycznego rozwoju i szerokości
(geogr.) różnorodnych regionów, stanowi niełatwy „sojusz” wielu tradycji.
Niektóre tradycje, takie jak np. dworska muzyka rytualna, czy muzyka na
qin cytrę pokazuja możliwe do zaobserwowania ciągłości między okresem
antycznym a wpsółczesnością; inne bardziej współczesne, jak np. praktyki
wokalne ukazują duże różnice regionalne. Dlatego zbalansowane
spojrzenie na muzykę chińską powinno być bazowane na nie tylko wiedzy
pisanej historii i zachowanej ikonografii, ale i na charakterystycznych
wzorcach kulturowych oraz gustach muzycznych poszczególnych
regionów.
- Jedną z najistotniejszych cech charakterystycznych jest pentatonizm,
- Recetatyw jest formą podstawową liryki wokalnej, dominuje także w
muzyce dramatycznej,
- Wielogłosowość ogranicznona jest do swych prymitywnych przejawów
(np. pierwotny kanon, heterofonia),
- ch. kultura muz. należy do najdawniej poświadczonych w bezpośrednich
źródłach utrwalonych za pomocą notacji muzycznych. (symboli muzycznych
dopatrzeć się można już w znakach i rysunkach na skorupach żółwi),
- gatunki muzyczne: można wyróżnić 5 – 6; muzyka
kultowa, dworska, liryka wokalna, wreszcie aktualne do dziś – muzyka
dramatyczna, kameralna i ludowa.
7. Chiny. Muzyka [PWN]
Chiny. Muzyka. Jest jedną z najstarszych na świecie; potwierdzona przez
źródła z połowy II tysiąclecia p.n.e.; jest silnie związana z religią, filozofią
i koncepcjami kosmologicznymi; wynikiem tego jest konserwatyzm (ścisłe
normy i prawa dotyczące m.in. tonalności, rytmiki, gatunków
muzycznych) zarówno w muzyce kultowej, jak dworskiej czy ludowej. Do
charakterystycznych właściwości muzyki chińskiej należą: pentatonika
(bezpółtonowa), regularna, parzystometryczna rytmika, wielogłosowość
typu organum, burdonu i heterofonii, dominacja słowa w muzyce wokalnej
(zasadnicza rola recytatywu w liryce wokalnej i muzyce operowej).
Warstwa znaczeniowa muzyki nie ogranicza się do słowa czy
ilustracyjności, zawarta jest w formułach
melodycznych, rytmicznych, dynamicznych i agogicznych, a także
w zmianach barwy o znaczeniu symbolicznym. Oprócz muzyki kultowej
i dworskiej — dziś już zdezaktualizowanych — rozwijała się muzyka
dramatyczna (opera) oraz kameralna. Ludowa muzyka chińska jest mało
zbadana. W dawnym instrumentarium wielką rolę odgrywały: płyty
kamienne, gongi, dzwony, bębny, kotły, szeng i cytra, następnie zaś
instrumenty lutniowe, wreszcie skrzypce, flety, klarnety i trąbki. W XX w.
czyniono próby wypracowania nowego stylu, stapiającego elementy
tradycji chińskiej ze zdobyczami europejskiej muzyki profesjonalnej; 1927
powstało w Pekinie konserwatorium; kompozytorzy: Xi Xinghai, Nin
Er, Ma Sicong, Li Kequan, Ma Ke. W 1956 powstało w Pekinie
Towarzystwo Filharmoniczne.
8.
9.
10.
11.
12. -Muyzka koreańska ma charakter wybitnie izolacjonistyczny. Pomimo szeregu
cech wspólnych, odróżnia się od muzyki chińskiej (pentatonika ditoniczna w
miejsce anhemitonicznej, dominacja trójmiaru),
- tradycjną muzykę koreańską podzielić można na 4 grupy: m.
kultową, związaną z ofiarą i czczeniem przodków; m. dworską, związaną z
uroczystościami; m. religijną (buddyjską); m. ludową
13.
14.
15. -Dawna kultura muzyczna Japonii zachowała – w porównaniu z muzyką
koreańską – większą orginalność. Jednak i tu oddziaływania muzyki chińskiej
były silne, (zwłaszcza w okresie Hejan);
- gatunki: m.
kultowa, dworska, kameralna, dramatyczna, ludowa, rozrywkowa oraz …
europejska (silna inflirtracja od XIX wieku);
- elitarny styl ga-gaku (styl klasyczny muzyki dworskiej)
16. Japonia. Muzyka [PWN]
Japonia. Muzyka. We współczesnej muzyce japońskiej (poza muzyką
autochtonicznego szczepu Ajnów) można wyróżnić nurt tradycyjnej muzyki
dworskiej i kultowej (pentatonika, umiarkowane lub wolne tempo, bogactwo
barw, kontemplacyjność) oraz muzyki nowej, nawiązującej do awangardowych
kierunków europejskich i amerykańskich, ale wyzyskującej także elementy dawnej
muzyki japońskiej. Reprezentuje ona starą kulturę muzyczną; są w niej widoczne
wpływy muzyki koreańskiej (VII w., tzw. muzyka prawa — koma-gaku), opartej na
śpiewach liturgicznych i muzyce dworu (instrumentarium: muszle, dzwony
brązowe, flety) oraz wpływy chińskie i południowoazjatyckie (tzw. muzyka lewa —
to-gaku, nazwa od czasu dynastii Tang, VII–X w.) w wyrafinowanej, zespołowej
muzyce dworskiej (instrumenty: obój hichiriki, organki ustne shō, gong shōgō, mały
dwustronny bęben kakko i duży — taiko oraz cytra koto i lutnia biwa). W XII i XIII w.
nastąpiła reforma religijnej muzyki buddyjskiej, a ok. XIII w. powstał teatr nō
(połączenie muzyki, pantomimy i słowa). Na przełomie XVI i XVII w. do Japonii
dotarły wpływy europejskie (religijna muzyka hiszpańska i portugalska). W muzyce
świeckiej tego czasu dominowały gatunki kameralne (śpiew z towarzyszeniem
cytry, lutni czy gitary). Oddziaływanie europejskiej i amerykańskiej kultury
muzycznej wzmogło się w XIX i XX w.; powstała Cesarska Akademia Muzyki
(Tokio, 1887), działają liczne orkiestry symfoniczne; od 1959 są organizowane festiwale
muzyki współczesnej; najwybitniejsi kompozytorzy: Matsudaira
Yoritsune, Fukushima Kazuo, Takemitsu Tōru, Moroi Makoto, Mayuzumi
Toshirō, Mamiya Michio. Wśród kompozytorów młodszej generacji wyróżniają się:
znany w Europie Ishii Maki, łączący europejskie techniki kompozytorskie z
tradycyjnym instrumentarium japońskim, Shinohara Makoto i Yuasa Jōji.
17. Muzyka dworska liryka wokalna
Muzyka kultowa
Muzyka ludowa
Muzka współczesna
Muzyka
tradycyjna
Muzyka kameralna
Muzyka dramatyczna
18. -Wprowadzenie intrumentów tradycyjnych do orkiestry symfonicznej (najczęściej
jako solo)
- Częste wykorzystywanie muzyki i instrumentów ludowych w ścieżkach
dźwiękowych (nie tylko filmów historycznych)
- instrumenty trad. nauczane w szkołach i akademiach muzycznych (przy instr.
europ.)
- wprowadzanie instr. trad. do muzyki rozrywkowej – rock, pop, hip-hop etc.
- tworzenie własnych stylów muzyki popularnej (np. chincked-out Wang Lee
Homa
21. -Na zachodzie znane pod nazwą: „chińskich skrzypiec”;
- instrument 2-strunowy, smyczkowy pochodzi z rodziny instrumentów huqin
(胡琴; pinyin: húqín) (instr. smyczkowe);
- charakterystyczny dzięk pochodzi z wibracji skóry pytona przez pociągnięcie
smyczkiem,
- nie ma gryfu: muzyk zatrzymuje struny naciskając palcami na struny, ale
struny nie dotykają szyjki,
- wlosie smyczka nie jest oddzielone od strun, ktore były wczesniej robione z
skręconego jedwabiu, a obecnie sa robione z metalu,
-chociaz sa 2 struny, są tak blisko siebie, że lewa reka muzyka w efekcie gra
jakby na jednej strunie,
- max. rozległość dźwięków to trzy i pół oktawy
- jest głównym instrumentem w muzyce regionalej
- jedna z najważniejszych postaci: kompozytor Liu Tianhua (pinyin: Liú
Tiānhuá, (刘天华 or 劉天華; ur.: Jiangyin, Jiangsu, China, 1895; zmarł w 1932)
najbardziej znany ze swoich reform wprowadzonych do techinki gry na erhu
22.
23. Słuchamy:
-Eternal Vow Tan Dun, Crouching Tiger
Concerto 譚盾 臥虎藏龍協奏曲
- George Gao, Qin Melodies Capriccio
秦腔随想曲
24. Słuchamy: Wang Lee
Hom, Hua Tian Cuo
Słuchamy: Gao Gearge, Oh
Canada
1. George Gao; 2. Wang Lee Hom
25. - Rising of the sun, Hsu-nami
- Rise on the Shadows, Chtonic
Słuchamy:
-Horse Racing 闵惠芬 赛马
- Horse Racing wyk. Jack Hsu
jack hsu
26. Muzyka tradycyjna:
1) Horse Racing
2) Muzyka Liu Tianhuy
Muyzka współczesna:
1) Jia Pen Fang, Shanhaino Yoru/Kazeno Komori
2) Lee Hom, Man in the Mirror/koncert/Hua Tian Cuo
3) George Gao, pierwsza (?) traskrypcja Carmen Fantasy
4) ChtonicC, Rise of the Shadows [Mirror of Retribution]
5) Hsu-nami, Rising of the Sun [ Entering the Mandala]
Muzyka filmowa:
1) Przyczajony tygrys, ukryty smok
28. -instr. 4-strunowy szarpany, zwany czasem na zachodzie chińską lutnią,
- instrument ksztaltem przypomnian gruszke,jest drewniany ze
zróżnicowana iloscia progow- od 12 do 26,
- pojawił się za czasów dynastii Qin, a ewoulował, jak wiele innych
podczas panowania dynastii Han,
- (instr. powiązane z pipą: jap. biwa; vietn. Dan ty ba; kor. bipa)
- max. rozległość dźwięków to ok. 3 oktaw
33. Muzyka tradycyjna:
1) Liu Fang
Muzyka współczesna
Przykłady:
1) Wang LeeHom, What’s wrong with me
2) Incubus, Aqueous Transmission
3) Cold Fairyland, concert in Beijing 2008
34.
35. -Chińska szarpana cytra
- jap.: koto; mongol.: yata; kor.: gayageum; wietn.: dan tranh,
- now. guzheng ma ruchome podstawki i zazwyczaj 21 strun
- nowoczesny guzheng może mieć nawet ponad 44 struny,
- pudło rezonansowe robione z drzewa wutong, reszta elementów może być
wykonana z bardziej dekoracyjnych gatónków drewna,
42. Muzyka tradycyjna:
1) 赵家珍古琴酒狂 Zhao family treasure
guqin Delirium tremens
Muzyka współczesna:
1) play CANON with a twelve-stringed Korean harp
2) Gorillaz, Honk Kong
3) Cui Jian, Fake Monk
44. - tradycyjna skorupa instrumentu jest trapezoidalna w ksztalcie, z
zaokraglanymi koncami i rowkowanymi stronami twardego drewna,
- jej otwor rezonansowy pokryty tablica dzwieku (?) [spundboard] przez biala
sosne albo inne miekknie drewno,
- zazwyczaj jest 4 – 5 mostków: najważneijsze z prawej do lewej to: mostek
basowy „prawy mostek”, mostek tenorowy „lewy mostek”, i mostek
chromatyczny
-Zazwyczaj nowoczesny yangqin posiada 144 struny,
- młoteczki zrobione są z elastycznego bambusa, a jedna końcówka jest do
połowy przykryta gumą. Dlatego są dwa sposoby grania: dla uzyskania
łagodniejszych dźwięków uderza się końcówką z gumą, dla ostrzejszych –
bambusową.
- yangqin to chromatyczny instrument z możliwościami wydobycia dźwięków
ponad czterech oktaw,
51. -W większości robiony z bambusa – znany jako chiński flet
bambusowy,
- znany w większosci regionów Azji cetralnej, używany
zarówno w muzyce ludwej, jak i np. operze bejińskiej,
- klas. Zach: drewniany dęty,
- wyróżnia się dodatkową dziurą zwaną mo kong (膜孔)
znajdującą się pomiędzy ustnikiem a dziurami palcowymi (?);
specjalna błona zwana dimo (笛膜, lit. "di membrane") zrobiona
z cienkiego jak chusteczka stroika (?) jest naprezona ponad
otworem i klejona tradycyjnie substancja zwana ajiao.,
52.
53. Słuchamy: Fields Of
Home - Ron Korb
Słuchamy: 竹林深处 deep
place in bamboo
grove(Hulusi)
55. Muzyka tradycyjna:
1) Chinese bamboo flute dizi 笛子
concert at LA Music Center
2) Hair looked like the snow(Hulusi
solo)
3) 竹林深处 deep place in bamboo
grove(Hulusi)
Muzyka współczesna:
1) Leehom Wang, Nu Peng You
2) Ron Korb,
Heterofonia (z gr.héteros - drugi, inny; phoné - dźwięk), prowadzenie równocześnie z melodią główną głosów swobodnie improwizowanych. Heterofonia jest prymitywną techniką polifoniczną.Stosowana była w muzyce średniowiecza (zwłaszcza w pierwszym etapie rozwoju organum), a obecnie jeszcze w formach muzyki ludowej ludów orientalnych.