6. F
B
S
T
G
C
N
H
N
D
V
K
J
K
M
B
N
D
A
D
L
I
F
U
G
A
O
S
D
A
A
T
M
M
X
D
F
H
Q
W
L
Y
K
I
P
I
U
L
E
W
Q
C
J
N
S
W
Q
D
B
U
N
M
T
R
I
F
G
G
V
A
M
D
I
L
O
C
A
N
O
H
G
N
G
M
U
J K
OD
BY
F S
V A
T Y
T B
BN
S B
VU
OO
DN
EC
GA
X I
AN
E P
Y
F
J
E
T
N
R
U
S
D
D
F
E
S
C
G
V
U
W
Y
R
A
W
R
R
A
U
D
R
B
G
G
Y
N
I
K
I
Y
N
R
E
D
P
D
V
X
U
L
L
A
J
R
A
K
W
S
S
Q
D
A
G
V
Y
A
K
A
N
K
Y
P
O
Q
W
A
R
A
Y
V
V
S
N
F
W
H
A
S
A
P
F
A
Q
D
B
A
G
O
B
O
N
N
V
E
Y
M
L
N
D
F
D
C
O
G
H
B
F
C
N
X
N
K
P
T
A
U
S
U
G
F
R
G
V
Q
M
E
A
Z
X
A
R
Q
W
H
Q
I
T
A
G
A
L
O
G
C
X
F
N
N
F
V
Q
B
O
S
A
M
L
S
E
R
W
V
H
G
R
K
C
W
W
I
G
O
R
O
T
R
I
Q
B
M
A
R
D
A
D
E
P
C
Z
M
K
D
T
T
A
N
A
N
E
S
W
N
R
L
D
O
N
J
F
Y
O
S
M
N
Q
R
S
X
X
E
K
F
I
L
O
N
G
G
O
L
O
W
F
D
C
C
T
Y
G
X
B
A
G
U
U
D
K
B
R
R
B
S
C
Y
J
H
C
V
H
N
I
I
F
J
O
E
B
V
S
S
U
M
A
R
A
N
A
O
O
G
H
7. F
B
S
T
G
C
N
H
N
D
V
K
J
K
M
B
N
D
A
D
L
I
F
U
G
A
O
S
D
A
A
T
M
M
X
D
F
H
Q
W
L
Y
K
I
P
I
U
L
E
W
Q
C
J
N
S
W
Q
D
B
U
N
M
T
R
I
F
G
G
V
A
M
D
I
L
O
C
A
N
O
H
G
N
G
M
U
J K
OD
BY
F S
V A
T Y
T B
BN
S B
VU
OO
DN
EC
GA
X I
AN
E P
Y
F
J
E
T
N
R
U
S
D
D
F
E
S
C
G
V
U
W
Y
R
A
W
R
R
A
U
D
R
B
G
G
Y
N
I
K
I
Y
N
R
E
D
P
D
V
X
U
L
L
A
J
R
A
K
W
S
S
Q
D
A
G
V
Y
A
K
A
N
K
Y
P
O
Q
W
A
R
A
Y
V
V
S
N
F
W
H
A
S
A
P
F
A
Q
D
B
A
G
O
B
O
N
N
V
E
Y
M
L
N
D
F
D
C
O
G
H
B
F
C
N
X
N
K
P
T
A
U
S
U
G
F
R
G
V
Q
M
E
A
Z
X
A
R
Q
W
H
Q
I
T
A
G
A
L
O
G
C
X
F
N
N
F
V
Q
B
O
S
A
M
L
S
E
R
W
V
H
G
R
K
C
W
W
I
G
O
R
O
T
R
I
Q
B
M
A
R
D
A
D
E
P
C
Z
M
K
D
T
T
A
N
A
N
E
S
W
N
R
L
D
O
N
J
F
Y
O
S
M
N
Q
R
S
X
X
E
K
F
I
L
O
N
G
G
O
L
O
W
F
D
C
C
T
Y
G
X
B
A
G
U
U
D
K
B
R
R
B
S
C
Y
J
H
C
V
H
N
I
I
F
J
O
E
B
V
S
S
U
M
A
R
A
N
A
O
O
G
H
10. Pnimulang Gawain:
Pagkilala sa mga Pangkat-Etniko ng Pilipinas.
Suriin ang ipinapakita sa mga larawan sa
pamamagitan ng pagsagot sa mga gabay na tanong.
11. Sagutin:
1. Ano-anong pangkat-etniko ang
nasa
larawan?
2. Ano-ano ang pagkakaiba ng
kanilang kultura sa aspeto ng
pananampalataya at paniniwala?
Ipaliwanag ang sagot.
3. Ano-ano ang maaaring idulot ng
pagkakaroon ng ibat-ibang
pananampalataya at paniniwala sa
pamamahala ng isang bansa?
15. Gawain 1:
Basahin ang sipi “Negotiating for
Peace in Cordilleras”
Ni : Abrino Aydinan (1992)
(Mga Layunin at Adhikain ng mga
Pangkat-Etniko sa Cordillera na
Magkaroon ng Awtonomiya mula sa
Pamahalaan)
16. Negotiating for Peace in Cordilleras
Abrino Aydinan (1992)
“The reason for the Cordillerans’ feeling of affinity with the Marxist ferment was the
incorporation of their struggle against “national oppression” and for “national selfdetermination” into the “Program for the People’s Democratic Revolution” of the New
People’s Army. The NPA eventually reached the Cordilleras at the close of 1970; I set it up in
Ifugao, Mountain Province, and Benguet. For some four years the movement was confined
to the area of its birth, until 1974 when the Kalinga opposition to a World Bank-supported
project to the dam the rice terraces-flanked Chico-Pasil river system brought the flame of
revolution leaping into a second front. After the lapse of three more years, in 1979, another
front opened up in Abra when the Tinguians also resisted an agro-industrial venture that
would have decimated their pine forest stands. In Abra the NPA recruited Wanas, Mailed
Molina, Moises Linggayo, Fr. Bruno Ortega, and Fr. Conrado Balweg who were later to play
dramatic roles in the Cordillera revolution’s decisive turn towards peace.”
“I and some imprisoned leaders of the NPA and the Maoist Communist Party of the
Philippines from the Cordilleras challenged the party policy by proposing the creation of an
MNLF-type Cordillera organization which would form a component of the then still
inchoate National Democratic Front; as a consequence, I earned party ex-communication.
Meanwhile, by 1973 or 1974, Ignacio Capegsan, Jingjing Carino, Mario Pugong and the other
then current leaders of the NPA in Cordillera had formed an Igorot Liberation Army and a
political arm for which the alarmed CPP central leadership quickly imposed an interdiction
on the ground that was deemed divisive of the party and the nation. But, as it would turn
out much later, the seed of the Cordillera autonomy from both the existing Philippine
government and its aspiring successors from the revolutionary movement was sown.”
“Among the Cordillera cadres in the NPA and CPP the idea of Cordillera autonomy that
could be won from the present state caught on. The cadres from outside the culture
inevitably stood by the political line of the party: there could be no “genuine” autonomy
until the envisaged national democratic state is set up in the country as a whole. A drawnout ideological battle within the CPP and NPA in the Cordilleras waxed and waned,
practically in cycles, but it did not die away, until the Cordillera People’s Liberation Army
(CPLA) was born.”
17. Akyatin at Alamin Adhikain ng Kapatid Natin!. Basahin at suriin ang sipi
gamit ang mountain web. Matapos basahin ang sipi ay sagutin ang mga tanong na
nasa bawat baitang ng bundok.
4.
3.
2.
1.
Ano ang layunin ng mga katutubo ng
Cordillera sa pagsanib sa NPA?
18. Gawain 2:
Inilalahad sa sipi ang ikawalong punto ng 1973 Draft ng National Democratic Front
Program. Sa bahaging ito isinasaad ang pananaw ng NDF ukol sa mga karapatan ng mga
pangkat-etniko sa Cordillera sa pagsulong ng pagsasarili.
Point 8 of 1973 Draft of the NDF Program
The national minorities have the right to liberate themselves from
oppression and determine their own destiny. The right to selfdetermination includes the right to secede from a state of national
oppression or choose autonomy within a state that guarantees the
equality of nationalities.
It is our stand that all national minorities, big or small, should enjoy
autonomy and be accorded special guarantees for their accelerated
progress. Their struggle is not merely for “cultural autonomy” but for
all-around progress with due respect to their special characteristics
Glosari
Oppression – pahirap
Secede – humiwalay
kalayaang kultural
Struggle – pakikibaka
Cultural autonomy –
19. Gawain 2. Pagpapayabong ng Karapatan. Gamit ang tree web ibigay ang
mga pananaw ng NDF ukol sa karapatan ng mga pangkat-etniko sa
Cordillera sa pagsulong ng pagsasarili.
Iginuhit ni Neil M. Conche ng Las Pinas National High School, 2012
20. TANONG
1. Sa iyong palagay, bakit
ipinaglaban ng mga pangkatetniko sa Cordillera ang
kanilang karapatan sa
pamamahala?
2. Sa kasalukuyan, nakamit ba
ng mga pangkat-etniko sa
Cordillera ang awtonomiya na
kanilang hinahangad?
Ipaliwanag ang iyong
kasagutan.
3. Kung ikaw ang nasa
katayuan ng mga katutubo
noon, isusulong mo rin ba ang
pagkakaroon ng awtonomiya?
SAGOT
22. Madaling sabihin na Pilipino ka
sa isip, sa salita at sa gawa ngunit alam
mo ba kung saang pangkat – etniko ka
nabibilang? Isa sa mga pangkat etniko
ayon sa relihiyon ay mga Pilipinong
Kristiyano at Muslim, alam mo ba ang
kanilang pagkakatulad at pagkakaiba.
Kung oo, punan ng datos ang Venn
Diagram ukol sa pagkakatulad at
pagkakaiba ng paniniwala ng mga
Pilipinong Kristiyano at Muslim
23.
24. Ang Dahilan at Paraan ng Pagsulong ng Pagsasarili ng mga Muslim sa Mindanao
Ang sipi ay halaw sa aklat na Swish of the Kris noong 1936 ni Vic Hurley. Ito ay naglalahad ng mga
pahayag ng mga datu at demonstrador sa Mindanao ukol sa integrasyon ng mga Muslim sa
Republika ng Pilipinas. Ang integrasyon ay tumutukoy sa hakbang ng pamahalaan na mahikayat ang
mga Muslim na tuluyang maging bahagi ng Pilipinas.
“I am old man now. I do not want any more trouble. But
should it come to that, that we are given over to
Filipinos, I still would fight.”
Datu Sacaluran, 1910
“I will never be able to hold my men in check under the
rule of the Filipinos. They will take to the hills and will
never submit. The old days of jungle warfare I saw thirty
years ago will return to Mindanao and Sulu.”
Unnamed Muslim datu, 1910
“We Moros are not with the Christian Filipinos in their
asking for independence. We wish our Moro country to
be segregated from Luzon and the Visayan Islands.”
Statement indicated in the placards of Muslim
demonstrators in Zamboanga City during the
celebration of Rizal Day in 1923
25. Gawain 4: Damit ng Pag-unawa. Isulat ang dahilan at pamamaraan ng pagsulong ng
awtonomiya ng mga Muslim sa Mindanao.
26. Sagutin:
1. Ano ang ipinapakitang reaksiyon o
emosyon ng mga Muslim ukol sa
integrasyon ng kanilang pangkat sa
Republika ng Pilipinas?
2. Bakit ganito ang pananaw at
reaksiyon ng mga datu at Muslim ukol
sa integrasyon nila sa pamahalaan ng
Republika ng Pilipinas?
27. Mahaba ang naging pinagdaanan at
ipinaglaban ng mga katutubo upang matamo
nila ang kanilang kalagayan sa kasalukuyan.
Maraming pangkat etniko sa ating bansa, iba –
iba man ng kultura, paniniwala at katangian,
sila ay Pilipino ayon sa ating mga batas at
kinikilala ng estado ang kanilang mga
karapatan at halaga sa pagsulong ng ating
bansa.
