ΑΙΓΥΠΤΟΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ

1. ΙΣΤΟΡΙΑ
ΑΡΧΑΙΑ ΑΙΓΥΠΤΟΣ
ΓΕΝΕΤΗΡΑ ΤΩΝ
ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ
ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ

2. ΓΕΩΜΕΤΡΙΑ
ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ
ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΚΗ
ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΚΑΙ ΙΑΤΡΙΚΗ
ΤΕΛΟΣ

3. ΠΙΣΩ
Η αιγυπτιακή γεωμετρία βρισκόταν στο ίδιο περίπου
στοιχειώδες επίπεδο όπως και στη Μεσοποταμία, με
τη σημαντική διαφορά ότι οι Αιγύπτιοι αγνοούσαν τις
μετρικές σχέσεις των ορθογωνίων τριγώνων. Και εδώ
δεν υπάρχει η παραμικρή νύξη για θεωρήματα και
αποδείξεις. Το περιεχόμενό της ήταν ο υπολογισμός
εμβαδών και όγκων διαφόρων σχημάτων με βάση
κανόνες, άλλοι από τους οποίους ήταν σωστοί και
άλλοι όχι. Τα πιο αξιόλογα αποτελέσματα είναι ο
υπολογισμός του όγκου μιας κόλουρης πυραμίδας
ειδικής μορφής (με τετραγωνική βάση και μια
παράπλευρη ακμή κάθετη στη βάση) και ο
υπολογισμός του εμβαδού του κύκλου με βάση έναν
κανόνα που αντιστοιχεί στον τύπο Ε= [(1 -1/9)d]2,
όπου d η διάμετρος. Ο τύπος αυτός οδηγεί στην
προσεγγιστική τιμή του π = 256/81 = 3,16..., η οποία
είναι αρκετά καλή και ασφαλώς πολύ καλύτερη από
την τιμή π = 3 που χρησιμοποιούσαν οι Βαβυλώνιοι.

4. ΠΙΣΩ
Οι πυραμίδες οι οποίες είναι τόσο
αξιοθαύμαστες για την αρχιτεκτονική τους
έχουν επίσης αστρονομικό χαρακτήρα. Οι
τάφοι των Φαραώ, σύμφωνα με το
επικήδειο τελετουργικό των Αιγυπτίων,
ήταν υποχρεωτικά προσανατολισμένοι με
έναν συγκεκριμένο τρόπο. Γι’ αυτόν τον
λόγο οι πυραμίδες έχουν τις πλευρές τους
προς τα σημεία του ορίζοντα. Ο ακριβής
προσδιορισμός των σημείων του ορίζοντα
επιτεύχθηκε κατά τις αρχές της τρίτης
χιλιετίας.
Το αιγυπτιακό αυτό ημερολόγιο περιλάμβανε 12 μήνες με 30 ημέρες ο καθένας και 5
επιπλέον ημέρες στο τέλος του χρόνου. Δημιουργήθηκε από πρακτικές ανάγκες δίχως
την παραμικρή μέριμνα για τη επίλυση αστρονομικών προβλημάτων. Ήταν εξαιρετικά
εύχρηστο για αστρονομικούς υπολογισμούς πράγμα το οποίο αναγνωρίστηκε από
αστρονόμους της ελληνιστικής εποχής.
Σελίδα 2

5. ΠΙΣΩ
Η ΑΡΧΗ
Φαίνεται λοιπόν ότι απ’ τα ζώα ξεκινούσαν οι ανατομικές
γνώσεις των Αιγυπτίων, όπως ακριβώς και στην ελληνική και
ρωμαϊκή εποχή, μεταφέρονται κατ’ αναλογία και στο
ανθρώπινο σώμα. Πρέπει, όμως, οι γνώσεις τού Αιγυπτίου
ιατρού να μην προέρχονταν μόνο απ' την πηγή αυτή. Οι
Αιγύπτιοι είχαν στη διάθεσή τους και ανθρώπινα σώματα για
ταρίχευση, στη διάρκεια της οποίας, εκτελώντας τομές και
αφαιρώντας τα σπλάγχνα, πολλά διδάσκονταν.
ΟΙ ΜΟΥΜΙΕΣ
Πολύτιμες πηγές ιατρικών πληροφοριών είναι οι μούμιες. Στον τρόπο
που τυλίγονται οι επιδεσμικές ταινίες γύρω από το νεκρό, βρίσκουμε
όλες τις μεθόδους της επιδεσμολογίας, όπως εφαρμόζονται ακόμα
και μέχρι το Μεσαίωνα.
ΔΕΥΤΕΡΗ ΣΕΛΙΔΑ

6. ΘΕΡΑΠΕΙΕΣ ΚΑΙ ΦΑΡΜΑΚΑ
Στους παπύρους αυτούς υπάρχουν πολλά αξιοπρόσεκτα και
μερικές φορές αξιοθαύμαστα πράγματα: α) οι θεραπευτικές κι
ανατομικές γνώσεις των Αιγυπτίων ιατρών. β) Η επιστημονική
ορολογία των παπύρων, που προϋποθέτει μακροχρόνια εξέλιξη
της ιατρικής επιστήμης. γ) Μαζί με τις θεραπείες που
προϋποθέτουν επιστημονική σκέψη, υπάρχουν και συνταγές με
καθαρά μαγικό περιεχόμενο. Στο περιεχόμενο των παπύρων
αυτών συμπυκνώνεται η παράδοση αρχαιοτάτων δεισιδαιμονιών
και τα πορίσματα μακροχρονίων παρατηρήσεων σ’ ένα μίγμα, απ’
το οποίο δύσκολα διαχωρίζεται το επιστημονικό από το μαγικό.
Άλλωστε, δεν πρέπει να λησμονούμε ότι την εποχή εκείνη, όπως
και αργότερα στους ελληνορωμαϊκούς χρόνους, η ιδιότητα τού
γιατρού συνέπιπτε με την ιδιότητα του ιερέα και του μάγου. Όπως
και να έχει πάντως το πράγμα, πολλές από τις συνταγές αυτές
προκαλούν την κατάπληξη με τη σύνθεσή τους.
ΣΕΛΙΔΑ 3

7. ΟΙ ΑΝΑΤΟΜΙΚΕΣ ΓΝΩΣΕΙΣ ΤΩΝ ΑΙΓΥΠΤΙΩΝ
Τι ανατομικές γνώσεις να διέθετε άραγε ένας καλά καταρτισμένος ιατρός της
εποχής; Διέθετε ένα πολύ πλούσιο λεξιλόγιο για την ανατομική της επιφάνειας
του σώματος, που τη γνώριζε καλά. Για τα εσωτερικά όμως όργανα, το λεξιλόγιό
του είναι πολύ φτωχό. Όταν βλέπουμε στις ιερογλυφικές παραστάσεις
σπλάγχνα, πρόκειται για σπλάγχνα ζώου και ποτέ ανθρώπου. Ο αρχαίος
Αιγύπτιος ιατρός γνώριζε μόνο τα οστά κι ορισμένα εσωτερικά όργανα: την
καρδιά, τον εγκέφαλο, τους πνεύμονες, το στομάχι, το ήπαρ, τον σπλήνα, τους
νεφρούς, τα έντερα, την ουροδόχο κύστη. Δεν υπήρχε καμιά διάκριση μεταξύ
μυών ή φλεβών και αρτηριών. Γνωρίζει ότι το σύστημα των αγγείων ανήκει στην
καρδιά, αλλά τίποτα περισσότερο.
ΤΑ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ
Τι επιτυχίες να είχαν με τις θεραπείες τους; Όσον αφορά τις εσωτερικές
παθήσεις, δεν ξέρουμε τίποτα. Οι πληροφορίες μας αναφέρονται μόνο σε
τραύματα και κατάγματα, ό,τι, δηλαδή, ήταν ο Αιγύπτιος ιατρός σε θέση να
θεραπεύσει. Τα κείμενα που διασώθηκαν είναι αρκετά για να προκαλέσουν το
θαυμασμό μας, όσο τουλάχιστον και οι εκδηλώσεις τού μυθικού εκείνου
πολιτισμού.
ΠΙΣΩ

8. Ένα ημερολόγιο βασισμένο στην εναλλαγή των εποχών δεν ήταν
ανέκαθεν απαραίτητο. Με την ανάπτυξη της Γεωργίας, οι
γεωργοί σε μια περίοδο π.χ. χιλίων ημερών θα μπορούσαν να
παρατηρήσουν την περιοδικότητα της βλάστησης, της
αποδήμησης των πουλιών κ.λ.π. Οι γεωργοί αυτοί ήθελαν να
προσαρμόσουν το ημερολόγιο στην περίοδο του ήλιου που να
ρυθμίζει τις αγροτικές εργασίες και δημιούργησαν με την
προσπάθειά τους την Αστρονομία.
Αυτό το στάδιο της γεωργίας έφερε την
ανάπτυξη της Αστρονομίας. Η ανάγκη για να
ορίσουν την σπορά και τον θερισμό έφερε το
ημερολόγιο στις γεωργικές κοινωνίες.
Για να γνωρίσουν την ώρα οι
Αρχαίοι συμβουλεύονταν κατά την
διάρκεια της μέρας την
κατεύθυνση της σκιάς ενός
σταθερού αντικειμένου. Την νύχτα
παρατηρούσαν τη θέση κάποιου
άστρου. Με την πάροδο του
χρόνου, ο αριθμός των
υποδιαιρέσεων της μέρας και της
νύχτας αυξήθηκε.
Σημειώνοντας τα άστρα τα οποία ανατέλλουν το ένα
μετά το άλλο στην Ανατολή είναι δυνατόν να διαλέξουμε
μερικά άστρα που είναι κατάλληλα για να διαιρέσουμε
την νύχτα σε σχεδόν ίσα χρονικά τμήματα. Η Ανατολή
αυτών των άστρων χρησιμεύει στην διαίρεση του έτους
σε ίσες περιόδους.
ΠΙΣΩ

9.  ΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ ΤΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ Α¨2
ΧΡΥΣΟΥΛΑ ΒΑΓΕΝΑ
ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΚΕΜΕΝΕΤΖΗ
ΕΛΠΙΔΑ ΔΑΛΑΜΠΙΡΑ
ΔΗΜΗΤΡΑ ΙΑΤΡΟΠΟΥΛΟΥ
ΑΝΤΩΝΗΣ ΖΛΑΤΚΟΣ