2. Elementler ve Bileşikler
Element ve bileşiklerin özelliklerini
Molekül kavramını
Molekül modelini
Moleküller ve molekül olmayan maddeler
olduğunu öğreneceğiz.
Anahtar Kavramlar
Element Molekül Bileşik
2

3. Yapısında tek tür tanecik (atom veya molekül) içeren maddelere saf madde denir.
Saf maddelerin içinde yabancı madde bulunmaz.
ALTIN
DEMİR
SAF
MADDE
ELEMENT
BİLEŞİK

4. ELEMENT AYNI CİNS ATOMLARDAN OLUŞUR
E
• Maddeler atomlardan meydana gelmiştir.
L
Bakır cezve çok sayıda bakır atomundan
oluşmuştur. Altın yüzük sayamayacağımız
E
kadar çok altın atomu içerir.
M • Çok sayıda aynı atomun bir araya gelerek
oluşturduğu maddelere element denir.
E
Elementler tek çeşit atom içerirler ve saf
maddelerdir.
N
T
4

5. • Bir element arka arkaya defalarca
bölünürse , onu oluşturan tanecik (atom) elde
edilir.
ELEMENT
ELEMENT ELEMENT ELEMENT ATOM
5

6. Bir elementin bütün atomları birbiriyle aynı iken, farklı
elementlerin atomları birbirinden farklıdır. Bu sebeple
farklı elementler farklı özelliklere sahiptir.
Altın Atomu
Altın Elementi
Altın Yüzük
Gümüş Atomu
Gümüş Elementi
Gümüş
Yüzük

7. B
A
K
I
R
7

8. A
L
T
I
N
MERSİN ÇANKAYA İ.Ö.O.
8

9. DEMİR
AHMET HARMANBAŞI
MERSİN ÇANKAYA İ.Ö.O.
9

10. A
L
Ü
M
İ
N
Y
U
M
MERSİN ÇANKAYA İ.Ö.O.
10

11. KARBON
11

12. İYOT
12

13. ELEMENT YAPI MODELLERİ
• Bazı elementler atomlarının bir birine
bağlanmasıyla oluşur.
ALÜMİNYUM
DEMİR
ALTIN
BAKIR
Demir, gümüş, altın, alüminyum gibi bazı elementlerin
en küçük taneciği atomdur.
Böyle elementler atomik yapıdadır.
13

14. • Bazı elementleri oluşturan aynı çeşit atomlar
kümeler halinde bulunur.
• Hidrojen, oksijen ve iyot elementini oluşturan
atomlar doğada ikişerli kümeler halinde
bulunur. Atomların oluşturduğu atom
kümelerine MOLEKÜL denir.
ELEMENT
ATOMİK YAPILI
MOLEKÜL YAPILI
14

15. ALÜMİNYUM
Element
Atom
BAKIR
Element
Atom
ÇINKO
Element
Atom
15

16. Bu demir tencere (demir), bakır çaydanlık (bakır) alüminyum
pencere (alüminyum) adı verdiğimiz maddelerden üretilmiş.
Onu da çok yakından incelersek aynı çeşit atomları görebiliriz.
Çok sayıda aynı çeşit atomdan
oluşan maddelere element
denir.

17. Elementleri oluşturan atomlar her zaman ayrı ayrı durmazlar.
Bazı maddelerin atomları kümeler halinde görülür.
İyot molekülü
Hidrojen molekülü
Oksijen molekülü
Ozon molekülü
Atomların oluşturduğu bu atom kümelerine ise molekül denir.

18. Maddeleri oluşturan elementlerin en küçük birimi atom veya
molekül olabilir.
En küçük
birimi
atom
En küçük
birimi
molekül
En küçük
birimi
molekül
En küçük
birimi
atom
Bu, maddenin bünyesindeki atomların özelliğine göre değişir.

19. Atom kümelerine molekül adı vermiştik.
Atom kümelerinin birleşimi ile oluşan yapı moleküler yapıdır. Bu
moleküllerden oluşan bileşiğe ise moleküler yapılı bileşik denir.

20. Bileşikler kendilerini oluşturan elementlerden
tamamen farklı özellik taşır.
Bu özellikleri nedeni ile bilim insanları
farklı elementlerden milyonlarca yeni
bileşik hazırlayabilmektedir.

21. BİLEŞİK FARKLI CİNS ATOMLARDAN
OLUŞUR.
H
H
O
H
H
N
H
NH3 (AMONYAK)
İki ya da daha fazla çeşitte element
atomlarının oluşturduğu saf maddelere
bileşik denir.
H2O (SU)
21

22. Çeşitli Molekül Örnekleri
CaCO3 (Kalsiyum karbonat) CO2
(Karbondioksit)
22

23.  Elementler bileşik oluşturmak için bir araya
geldiklerinde farklı özelliklere sahip yeni bir madde
oluşturur.
 Bileşikler kendilerini oluşturan elementlerden
tamamen farklı özelliklere sahiptirler.
 Bileşiklerin çoğu moleküllerden oluşmuştur. Bir
bileşiği oluşturan moleküllerin her biri diğerleriyle
aynı sayıda atom içerir.
23

24. SU BİLEŞİĞİ
Oksijen atomu
Hidrojen atomu
Atomlar
Su molekülleri
Atomların birleşmesiyle molekül,
moleküllerin birleşmesiyle madde
oluşur.
su
24

25. BİLEŞİK MOLEKÜLLERİ
25

26. Moleküler yapıdaki: Şeker
Moleküler yapıda
olmayan: Tuz
Çünkü bazı maddeler moleküler yapıda değildir.
Tanecik yığınlarından oluşan bu bileşiklere ise
moleküler yapıda olmayan bileşikler denir.

27. Bazı bileşikler moleküler yapıda iken bazı bileşiklerin
molekülleri yoktur. Örneğin, tuz bileşiğinin molekülü
yoktur.
CaCl
Tuz bir bileşiktir çünkü 2 farklı elementin birleşmesiyle
oluşmuştur. Tuzda sodyum ve klor elementler atomları
bulunur.
27

28. SAF MADDELER
ELEMENTLER
ATOMİK
YAPIDA OLANLAR
MOLEKÜLER
YAPIDA
OLANLAR
BİLEŞİKLER
MOLEKÜLER
YAPIDA
OLANLAR
MOLEKÜLER
YAPIDA
OLMAYANLAR

29. Atomlar elementleri, elementler ise bileşikleri oluşturur.
ELEMENT
BİLEŞİK
Aynı cins atomlar
Farklı cins atomlar
Dünyamızda en az iki farklı elementin bir araya gelmesi ile
oluşmuş milyonlarca bileşik vardır.

30. Bileşikleri oluşturan moleküller aynı sayıda atom içerir ve bu
moleküller her zaman aynı yapıda bulunur.
Molekül
Bileşik
Atom

31. Maddelerin özelliklerine göre bazı maddeler atomik,
bazı maddeler ise moleküler yapıdadır.
Atomik
madde
Moleküler
madde
Moleküler
madde
Atomik
madde
Moleküllerden oluşan maddelere moleküler madde,
atomlardan oluşan maddelere atomik madde denir.

32. Atom kümelerine molekül adı vermiştik.
Atom kümelerinin birleşimi ile oluşan yapı moleküler yapıdır. Bu
moleküllerden oluşan bileşiğe ise moleküler yapılı bileşik denir.

33. Bileşikler
Elementler
1.Atomik yapıda olan elementler
1.Molekül yapıda olan bileşikler
Örnek:Demir, bakır, altın, gümüş
Örnek: Su, şeker, karbondioksit
2.Molekül yapıda olan element
2.Molekül yapıda olmayan bileşikler
Örnek:Hidrojen, oksijen, iyot
Örnek:Tuz

34. SORU 1
I.
Çok sayıda aynı çeşit atomun bir araya
gelerek oluşturdukları maddeye bileşik
denir.
II. Farklı elementler farklı atomlardan
meydana gelir.
Yukarda verilen ifadeler için ne söylenebilir.
A) Yalnız I doğrudur
C) Her ikisi de doğru
B) Yalnız II doğrudur
D) Her ikisi de yanlış
34

35. SORU 2
SAF MADDELER
ELEMENT
BİLEŞİK
Molekül yapıda
olanlar
…….K……
Yukarıda saf maddelerin sınıflandırılmasına
ait bir şema verilmiştir. Buna göre şemada K
harfi ile gösterilen bileşiğin tanecik modeli
aşağıdakilerden hangisi olabilir.
A)
B)
C)
D)
35

36. SORU 3
Şekildeki X maddesinin tanecik modeli verilmiştir.
Buna göre X maddesi ile ilgili;
a)Bir molekülde kaç tane atom vardır?
b)Bir molekülde kaç farklı tür atom vardır?
c)Şekildeki X maddesinde kaç tane atom vardır?
a) 5
b) 3
c) 25
36

37. SORU 4
=Oksijen atomu
=Hidrojen atomu
=Karbon atomu
Yukarıda verilen tanecik modellerine göre aşağıdakilerden
hangisi bir bileşik değildir?
A)
C)
B)
D)
37

38. SORU 5
Tanecik
modeli
Yapısındaki atom
çeşidi sayısı
Yapısındaki toplam
atom sayısı
Yukarıdaki tabloda
,
,
ve
sembolleri ile gösterilen
yerlere hangi seçenekte verilenler yazılabilir?
A)
2
2
3
5
C)
3
3
4
3
B) 2
D) 8
3
4
4
3
5
4
38

39. Öğretmen, öğrencilerine bileşikler
SBS-2010 konusunda kart oyunu oynatmaktadır.
Kartların bir yüzünde bileşiklerin özellikleri, diğer
yüzünde bu bileşiklerin tanecik modelleri bunmaktadır.
•İki çeşit atom içerir.
•Moleküllerden oluşur.
•Molekülünde üç atom
vardır.
Buna göre, öğretmenin tuttuğu kartın diğer yüzünde, aşağıdaki
modellerden hangisi vardır?
A)
B)
C)
D)

40. SORU 6

41. SORU 7

42. Fen ve Teknoloji Dersi
Kaynak Sitesi
Selçuk KARPUZ
Fen ve Teknoloji Öğretmeni