2. Niniejsza darmowa publikacja zawiera jedynie fragment
pełnej wersji całej publikacji.
Aby przeczytać ten tytuł w pełnej wersji kliknij tutaj.
Niniejsza publikacja może być kopiowana, oraz dowolnie
rozprowadzana tylko i wyłącznie w formie dostarczonej przez
NetPress Digital Sp. z o.o., operatora sklepu na którym można
nabyć niniejszy tytuł w pełnej wersji. Zabronione są
jakiekolwiek zmiany w zawartości publikacji bez pisemnej zgody
NetPress oraz wydawcy niniejszej publikacji. Zabrania się jej
od-sprzedaży, zgodnie z regulaminem serwisu.
Pełna wersja niniejszej publikacji jest do nabycia w sklepie
internetowym e-booksweb.pl - Audiobooki, ksiązki audio,
e-booki .

3. Postępowanie
zabezpieczające

5. Dariusz Zawistowski
Postępowanie
zabezpieczające
Komentarz
Wybór orzeczeń
praktyczne komentarze

6. Stan prawny na 20 lipca 2007 r.
Redakcja:
Ewa Fonkowicz
Wydawca:
Marcin Skrabka
Sk³ad, ³amanie:
Krystyna Lisiowska
© Copyright by Wolters Kluwer Polska sp. z o.o., 2007
ISBN: 978-83-7526-473-9
Wydane przez:
Wolters Kluwer Polska Sp. z o.o.
Redakcja Wydawnictw Książkowych i Czasopism Prawniczych
01-231 Warszawa, ul. Płocka 5a
tel. (022) 535 80 00
Redakcja Książek
31-156 Kraków, ul. Zacisze 7
tel. (012) 630 46 00
e-mail: książki@wolterskluwer.pl
www.wolterskluwer.pl
Księgarnia internetowa: www.profinfo.pl
Druk i oprawa: Drukarnia Wydawnictw Naukowych sp. z o.o.
ul. Żwirki 2, 90-450 Łódź

7. SPIS TREŚCI
Od Autora ................................................................................................... 7
Wykaz ważniejszych skrótów ..................................................................... 11
Komentarz do przepisów ustawy z dnia 17 listopada 1964 r.
Kodeks postępowania cywilnego dotyczących postępowania
zabezpieczającego ..................................................................................... 13
Przepisy zawarte w części drugiej Kodeksu (art. 730–757) ...................... 15
Część druga. Postępowanie zabezpieczające ............................................. 15
Tytuł I. Przepisy ogólne ..................................................................... 15
Tytuł II. Zabezpieczenie roszczeń pieniężnych .................................. 123
Tytuł III. Inne wypadki zabezpieczenia ............................................... 170
Przepisy Kodeksu regulujące postępowanie zabezpieczające zawarte
poza częścią drugą ...................................................................................... 177
Postępowanie zabezpieczające w sprawach rodzinnych ...................... 177
Zabezpieczenie w postępowaniu nakazowym i postępowaniu
w sprawach gospodarczych ........................................................... 186
Zabezpieczenie powództwa o ustalenie nieistnienia prawa
objętego planem podziału sumy uzyskanej z egzekucji ............... 198
Zabezpieczenie kosztów procesu od powoda cudzoziemca ................ 199
Zabezpieczenie w postępowaniu przed sądem polubownym .............. 204
Wybór orzeczeń Sądu Najwyższego dotyczących postępowania
zabezpieczającego ..................................................................................... 209
Uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego ......................... 211
Uchwały Sądu Najwyższego ................................................................ 217
Postanowienia Sądu Najwyższego ....................................................... 242
Wyroki Sądu Najwyższego ................................................................... 249
Orzeczenie Sądu Najwyższego ............................................................. 251
5

8. Spis treści
Wybór przepisów regulujących postępowanie zabezpieczające,
zamieszczonych poza Kodeksem postępowania cywilnego .................. 253
Ustawa z dnia 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe
i naprawcze (Dz. U. Nr 60, poz. 535 z późn. zm.) ....................... 255
Ustawa z dnia 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych
(Dz. U. Nr 94, poz. 1037 z późn. zm.) .......................................... 257
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego
(Dz. U. Nr 89, poz. 555 z późn. zm.) ............................................ 258
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny wykonawczy
(Dz. U. Nr 90, poz. 557 z późn. zm.) ............................................ 259
Ustawa z dnia 6 grudnia 1996 r. – o zastawie rejestrowym
i rejestrze zastawów (Dz. U. Nr 149, poz. 703 z późn. zm.) ........ 260
Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. – Prawo geologiczne i górnicze
(tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 228, poz. 1947 z późn. zm.) ....... 261
Literatura ..................................................................................................... 263
Skorowidz rzeczowy ................................................................................. 265

9. OD AUTORA
W tradycyjnym ujęciu, dominującym w literaturze, podkreśla się,
że postępowanie zabezpieczające ma charakter pomocniczy w stosun-
ku do postępowania rozpoznawczego, rozumianego jako postępowanie
procesowe i nieprocesowe, i to niezależnie od momentu jego wszczęcia.
Nawet w przypadku gdy postępowanie zabezpieczające poprzedza samo
postępowanie rozpoznawcze i formalnie toczy się odrębnie, pozosta-
je ono w ścisłym związku z przyszłym postępowaniem w sprawie,
gdyż skuteczność orzeczonego zabezpieczenia jest uzależniona od jego
wszczęcia w stosunkowo krótkim terminie, określanym przez sąd przy
dokonaniu zabezpieczenia (art. 733 k.p.c.). Najczęściej zaś dokonanie
zabezpieczenia następuje w trakcie toczącego się już postępowania
rozpoznawczego. Już ramy czasowe, w których możliwe jest udzielenie
zabezpieczenia, określone w art. 730 § 2 k.p.c., podkreślają wyraźnie na
ogół służebną rolę postępowania zabezpieczającego wobec postępowa-
nia rozpoznawczego. Taki charakter postępowania zabezpieczającego
określa jednak najdobitniej jego funkcja. Jednym z podstawowych
celów postępowania zabezpieczającego jest zapewnienie wykonalności
orzeczenia dotyczącego przedmiotu postępowania rozpoznawczego.
Wskazywał na to wyraźnie art. 730 § 1 k.p.c., w brzmieniu obowiązu-
jącym przed nowelizacją kodeksu postępowania cywilnego dokonaną
ustawą z dnia 2 lipca 2004 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania
cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 172, poz. 1804),
przy określeniu przesłanek do udzielenia zabezpieczenia. Obecnie na
tę funkcję postępowania zabezpieczającego wskazuje pojęcie intere-
su prawnego w udzieleniu zabezpieczenia, zdefiniowane w art. 7301
§ 2 k.p.c.
7

10. Od Autora
Analizując zmienione przepisy kodeksu postępowania cywilnego
dotyczące postępowania zabezpieczającego w wymiarze ogólnym, na-
leży przyjąć, że ich podstawowa funkcja nie uległa zmianie. Jednakże
szereg rozwiązań wprowadzonych wspomnianą wcześniej ustawą z dnia
2 lipca 2004 r. wskazuje dość wyraźnie na zwiększenie znaczenia tego
postępowania z punktu widzenia jego zadań i zakresu zastosowania. Treść
art. 730 § 1 k.p.c., który przewiduje, że można żądać udzielenia zabez-
pieczenia w każdej sprawie cywilnej podlegającej rozpoznaniu przez
sąd lub sąd polubowny, zezwala niewątpliwie, w obowiązującym stanie
prawnym, na udzielenie zabezpieczenia w sprawach, w których przed-
miot postępowania nie pozwala na przymusowe wykonanie mającego
zapaść w nich orzeczenia kończącego postępowanie. Poszerzono również
znacznie kategorię spraw, w których sposób zabezpieczenia zezwala
na zaspokojenie dochodzonego roszczenia (art. 7531 k.p.c.). Na dalsze
usamodzielnienie postępowania zabezpieczającego wskazuje również
zmieniona systematyka Kodeksu postępowania cywilnego. Wcześniej
przepisy dotyczące postępowania zabezpieczającego były zamieszczone
w części II Kodeksu – „Postępowanie zabezpieczające i egzekucyjne”.
Obecnie przepisy regulujące postępowanie zabezpieczające zostały wy-
odrębnione i znajdują się w części II zatytułowanej „Postępowanie za-
bezpieczające”, natomiast przepisy regulujące postępowanie egzekucyjne
stanowią część III kodeksu – „Postępowanie egzekucyjne”. Świadczy to
o większej odrębności postępowania zabezpieczającego nie tylko
w relacji do postępowania rozpoznawczego, ale również egzekucyjnego.
Formalną odrębność tych postępowań podkreśla równocześnie używana
obecnie odmienna terminologia dla oznaczenia stron tych postępowań.
W postępowaniu zabezpieczającym są to obecnie uprawniony i obo-
wiązany.
Przepisy regulujące postępowanie zabezpieczające zawarte w części II
Kodeksu postępowania cywilnego zostały zmienione w szerokim zakresie
na podstawie ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o zmianie ustawy – Kodeks po-
stępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (zwanej dalej ustawą
z dnia 2 lipca 2004 r.). Zmiany te weszły w życie z dniem 5 lutego 2005 r.
Jednym z podstawowych zamierzeń opracowania jest zasygnalizowanie
rodzaju tych zmian i skutków ich wprowadzenia. Z uwagi na związaną
8

11. Od Autora
z tym potrzebę częstego nawiązywania do zmienionego stanu prawnego,
w dalszej części opracowania zostały użyte skrótowe określenia odno-
szące się do przepisów obowiązujących przed dniem 5 lutego 2005 r.
w rodzaju „poprzedni stan prawny”, „dotychczasowe brzmienie”, „dawna
treść”, a w odniesieniu do przepisów obecnie obowiązujących – odpo-
wiednio określenia: „aktualny stan prawny”, „obecne brzmienie” itp.
Z myślą o walorach praktycznych opracowania, prócz omówienia
przepisów Kodeksu postępowania cywilnego dotyczących postępowania
zabezpieczającego, zamieszczono w nim również wybór orzeczeń Sądu
Najwyższego dotyczących tej problematyki oraz wybór przepisów innych
ustaw odnoszących się do postępowania zabezpieczającego.

13. WYKAZ WAŻNIEJSZYCH SKRÓTÓW
Dz. U. – Dziennik Ustaw
k.c. – Kodeks cywilny
k.h. – Kodeks handlowy
k.k.w. – Kodeks karny wykonawczy
k.p.c. – Kodeks postępowania cywilnego
k.p.k. – Kodeks postępowania karnego
k.r.o. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy
k.s.h. – Kodeks spółek handlowych
NP – Nowe Prawo
OSN – Orzecznictwo Sądu Najwyższego do 1962 r.
OSNC – Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna
OSP – Orzecznictwo Sądów Polskich
OSPiKA – Orzecznictwo Sądów Polskich i Komisji Arbitrażowych
Pal. – Palestra
PiP – Państwo i Prawo
por. – porównaj
poz. – pozycja
PPE – Przegląd Prawa Egzekucyjnego
Prok. i Pr. – Prokuratura i Prawo
PS – Przegląd Sądowy
SN – Sąd Najwyższy
11

15. KOMENTARZ DO PRZEPISÓW USTAWY
z dnia 17 listopada 1964 r.
KODEKS POSTĘPOWANIA CYWILNEGO
(Dz. U. Nr 43, poz. 296 z pózn. zm.)
DOTYCZĄCYCH POSTĘPOWANIA ZABEZPIECZAJĄCEGO

17. PRZEPISY
zawarte w części drugiej Kodeksu
(art. 730–757)
Część druga
POSTĘPOWANIE ZABEZPIECZAJĄCE
TYTUŁ I. Przepisy ogólne
Art. 730. § 1. W każdej sprawie cywilnej podlegającej rozpoznaniu
przez sąd lub sąd polubowny można żądać udzielenia zabezpiecze-
nia.
§ 2. Sąd może udzielić zabezpieczenia przed wszczęciem postę-
powania lub w jego toku. Po uzyskaniu przez uprawnionego tytułu
wykonawczego dopuszczalne jest udzielenie zabezpieczenia tylko
wtedy, jeżeli ma ono na celu zabezpieczenie roszczenia o świadczenie,
którego termin spełnienia jeszcze nie nastąpił.
1. Zmieniona treść art. 730 k.p.c. istotnie odbiega od zakresu jego
wcześniejszej regulacji. Przepis ten nie określa bowiem obecnie ani
przedmiotu zabezpieczenia, ani też materialnych przesłanek udzielenia
zabezpieczenia, co stanowiło materię dotychczasowego § 1 art. 730 k.p.c.
W obecnym brzmieniu art. 730 k.p.c. odnosi się do proceduralnych aspek-
tów dopuszczalności udzielenia zabezpieczenia poprzez stwierdzenie, że
jest ono możliwe w każdej sprawie cywilnej podlegającej rozpoznaniu
przez sąd lub sąd polubowny (§ 1) oraz określa, na jakim etapie postę-
powania możliwe jest udzielenie zabezpieczenia przez sąd (§ 2).
2. Stwierdzenie o dopuszczalności zabezpieczenia, w każdej sprawie
cywilnej prowadzonej przez sąd lub sąd polubowny, ma dwojakie znacze-
nie. Oznacza bowiem zarówno możliwość zabezpieczenia, praktycznie
w każdej kategorii spraw cywilnych podlegających rozpoznaniu przez
sąd, jak i odnosi się do aspektu podmiotowego – możliwości uzyska-
15

18. Art. 730 Kodeks postępowania cywilnego
nia zabezpieczenia, które jest możliwe na rzecz różnych podmiotów
uczestniczących w postępowaniu (kwestię tę reguluje bliżej art. 7301 § 1
k.p.c.). Możliwość uzyskania zabezpieczenia została obecnie poszerzona,
bowiem poprzednio obowiązujący art. 730 § 1 k.p.c. zezwalał jedynie
na zabezpieczenie roszczeń możliwych do dochodzenia przed sądem
lub sądem polubownym. Pojęcie roszczenia w tym znaczeniu budziło
wątpliwość i było przedmiotem odmiennych ocen w doktrynie. Ocena
tego zagadnienia nie pozostaje bez znaczenia także dla obowiązujących
obecnie przepisów, skoro według art. 7301 § 1 k.p.c. do przesłanek
uzyskania zabezpieczenia należy uprawdopodobnienie roszczenia oraz
interesu prawnego w udzieleniu zabezpieczenia (por. uwagi w tym za-
kresie zawarte w tezie 1 do art. 7301).
3. Wobec treści art. 730 § 1 k.p.c. nie powinna budzić obecnie wąt-
pliwości możliwość zabezpieczenia powództwa także w tych sprawach,
w których orzeczenie sądowe co do istoty sprawy nie podlega wykonaniu
w trybie egzekucyjnym. Konieczną przesłanką do uzyskania zabezpie-
czenia nie jest już bowiem uprawdopodobnienie, że brak zabezpieczenia
pozbawi wierzyciela możliwości uzyskania zabezpieczenia lub że jest to
konieczne dla zabezpieczenia wykonalności orzeczenia w sprawie. Dla
uzyskania zabezpieczenia w świetle art. 7301 § 1 k.p.c. wymagane jest
obecnie uprawdopodobnienie istnienia interesu prawnego w udzieleniu
zabezpieczenia. Pojęcie interesu prawnego według treści art. 7301 § 2 k.p.c.
obejmuje zaś również te przypadki, gdy brak zabezpieczenia uniemoż-
liwi lub poważnie utrudni osiągnięcie celu postępowania w sprawie.
4. Aspekt przedmiotowy regulacji zawartej w art. 730 § 1 dotyczy
możliwości uzyskania zabezpieczenia w tych kategoriach spraw, w któ-
rych wcześniej obowiązywały przepisy szczególne. Na gruncie Kodeksu
postępowania cywilnego istotną rolę odgrywał w praktyce art. 443 doty-
czący zabezpieczenia w sprawach rozwodowych (szerzej co do skutków
uchylenia tego przepisu por. uwagi do art. 445 k.p.c.) oraz art. 843 § 4
k.p.c., który stanowił, że sąd może zabezpieczyć powództwo przeciw-
egzekucyjne przez zawieszenie postępowania egzekucyjnego.
Nie budziło wątpliwości, że dla uzyskania zabezpieczenia powództw
przeciwegzekucyjnych konieczne było uprawdopodobnienie przesłanek
zabezpieczenia wynikających z treści dawnego art. 730 § 1 (poprawne
16

19. Kodeks postępowania cywilnego Art. 730
było przy tym odwoływanie się do konieczności zabezpieczenia wy-
konalności orzeczenia w sprawie, a nie braku możliwości uzyskania
zaspokojenia, skoro powodem był dłużnik). Obecnie dla zabezpiecze-
nia powództw przeciwegzekucyjnych jeszcze bardziej oczywista jest
konieczność uprawdopodobnienia wiarygodności takiego powództwa
oraz interesu prawnego w udzieleniu zabezpieczenia, jako przesłanek
do udzielenia zabezpieczenia.
Uchylenie art. 843 § 4 może budzić natomiast wątpliwość co do
dopuszczalnej formy zabezpieczenia powództw przeciwegzekucyjnych.
W okresie obowiązywania powołanego wyżej przepisu dominował po-
gląd, że po wszczęciu egzekucji zawieszenie postępowania egzekucyj-
nego jest jedyną dopuszczalną formą zabezpieczenia powództwa o po-
zbawienie wykonalności tytułu wykonawczego i jedyną możliwą formą
zabezpieczenia w przypadku powództw o zwolnienie zajętego przedmiotu
od egzekucji. Taką ocenę wyraził SN w postanowieniu z dnia 2 grudnia
1968 r. (I CZ 10/68, OSNCP 1969, nr 7, poz. 145). W uzasadnieniu tego
stanowiska SN podkreślił, że art. 843 § 4 k.p.c., który dotyczył wyłącznie
zabezpieczenia powództw przeciwegzekucyjnych, ma charakter przepisu
szczególnego i wyłącza stosowanie innych sposobów zabezpieczenia tego
rodzaju powództw. Sąd Najwyższy uznał też, że jeżeli postępowanie eg-
zekucyjne nie zostało wszczęte, to nie jest dopuszczalne zabezpieczenie
takiego powództwa przez zakaz prowadzenia egzekucji. Ta część tezy
postanowienia Sądu Najwyższego spotkała się z krytyczną oceną, która
wydaje się uzasadniona (por. uwagi W. Siedleckiego, PiP 1970, nr 10,
s. 584).
Brak obecnie regulacji szczególnej dotyczącej zabezpieczenia po-
wództw przeciwegzekucyjnych zdaje się wskazywać, że brak jest ogra-
niczeń co do formy ich zabezpieczenia, poza ogólnymi zasadami zabez-
pieczenia roszczeń niepieniężnych, wynikającymi z treści art. 755 § 1
i art. 7301 § 3. Można jednak zakładać, że w praktyce zabezpieczenie
powództw przeciwegzekucyjnych przez zawieszenie toczącego się po-
stępowania będzie nadal formą dominującą, a jej aktualność podkreśla
niewątpliwie treść art. 755 § 1 pkt 3.
5. Paragraf 2 art. 730 określa dopuszczalność zabezpieczenia przy
uwzględnieniu kryterium odnoszącego się do fazy postępowania rozpo-
17

20. Art. 730 Kodeks postępowania cywilnego
znawczego, w której miałoby nastąpić zabezpieczenie. Wedle tego prze-
pisu sąd może udzielić zabezpieczenia przed wszczęciem postępowania
lub w jego toku. Zasada ta odnosi się w pełni do każdej sprawy cywilnej
w rozumieniu art. 730 § 1 k.p.c. Jednocześnie jednak przepis ten oznacza
– co do zasady – zakaz dokonywania zabezpieczenia po zakończeniu
postępowania prowadzonego przez sąd i uzyskaniu przez uprawnionego
tytułu wykonawczego (wyjątek stanowi jedynie możliwość późniejsze-
go zabezpieczenia roszczeń o świadczenia, których termin spełnienia
jeszcze nie nastąpił). W tym przypadku chodzi o roszczenia, których
można dochodzić, zanim staną się wymagalne. W praktyce będzie zatem
chodziło o możliwość zabezpieczenia roszczeń o przyszłe powtarzające
się świadczenia, które nie są jeszcze wymagalne, ale można domagać się
ich zasądzenia, na przykład roszczeń alimentacyjnych czy rentowych,
oraz przypadków stosowania przez sąd art. 320 k.p.c. W art. 730 k.p.c.
nie powtórzono ograniczenia możliwości zabezpieczenia takich roszczeń
rocznym terminem, co przewidywał dawny art. 730 § 2 k.p.c. Rodzi to
pytanie o dopuszczalne granice czasowe zabezpieczenia po uzyskaniu
przez uprawnionego tytułu wykonawczego. Należy przyjąć, że ocenie
sądu pozostawiono potrzebę ewentualnego ograniczenia w czasie zabez-
pieczenia roszczeń o świadczenia, których termin spełnienia jeszcze nie
nastąpił, a orzeczenie sądu w tym zakresie, po jego uprawomocnieniu,
może być zmieniane na podstawie art. 742 k.p.c.
6. Przy dokonywaniu zabezpieczenia w toku sprawy, co jest w prak-
tyce raczej regułą, na dalszy plan schodzi problem oceny istnienia ogól-
nych przesłanek procesowych w postępowaniu zabezpieczającym, w tym
w szczególności dopuszczalności drogi sądowej i jurysdykcji krajowej.
Są to bowiem przesłanki decydujące o możliwości wszczęcia samego
postępowania w sprawie i rozważenie ich istnienia winno być przedmio-
tem oceny na początkowym etapie każdego postępowania sądowego.
W wypadku gdy zabezpieczenie ma być dokonane w toku takiego po-
stępowania, sąd nie ma potrzeby dokonywania odrębnie oceny istnienia
przesłanek procesowych w postaci dopuszczalności drogi sądowej i ju-
rysdykcji krajowej dla potrzeb postępowania zabezpieczającego. Problem
ich oceny dla możliwości wszczęcia postępowania zabezpieczającego
staje się natomiast istotny w wypadku wniosków o dokonanie zabez-
18

21. Kodeks postępowania cywilnego Art. 730
pieczenia składanych przed wszczęciem postępowania w sprawie oraz
w przypadku wniosków o zabezpieczenie roszczeń dochodzonych przed
sądami polubownymi. Istnieje wówczas konieczność badania istnienia
tych przesłanek odrębnie w postępowaniu zabezpieczającym.
Niedopuszczalność drogi sądowej w sprawie, w której ma zostać
udzielone zabezpieczenie, stanowi podstawę do odrzucenia wniosku
o dokonanie zabezpieczenia z uwagi na treść art. 199 pkt 1 w zw.
z art. 13 § 2 k.p.c., podobnie jak w przypadku braku innych przesłanek
procesowych, określonych w art. 199 § 1 k.p.c. (por. szersze rozważa-
nia w tym zakresie przedstawione przez K. Zawiślak, [w:] Przesłanki
formalne postępowania zabezpieczającego w procedurze cywilnej, PS
2002, nr 3, s. 17 i n.).
Zapis na sąd polubowny nie stanowi natomiast podstawy do odrzuce-
nia wniosku o udzielenie zabezpieczenia (kwestę skutków zapisu na sąd
polubowny reguluje obecnie art. 1165 § 1 k.p.c.), gdyż treść art. 730 § 1
k.p.c. oraz art. 1166 § 1 k.p.c. wskazuje na dopuszczalność zabezpiecze-
nia przez sąd powszechny także roszczeń dochodzonych przed sądem
polubownym. Wymaga podkreślenia, że o zabezpieczeniu może obecnie
orzekać – co do zasady – także sam sąd polubowny (por. art. 1181 k.p.c.
i uwagi do tego przepisu). Jest to przykład nowych rozwiązań dotyczą-
cych sądownictwa polubownego wprowadzonych na mocy ustawy z dnia
28 lipca 2005 r. o zmianie ustawy – kodeks postępowania cywilnego
(Dz. U. Nr 178, poz. 1478), z dniem 17 października 2005 r., wskazu-
jących na wzmocnienie rangi tego sądownictwa.
W przypadku jurysdykcji krajowej, jej brak stanowi również podsta-
wę do odrzucenia pozwu lub wniosku (art. 1099 k.p.c.). Wydanie przez
sąd postanowienia o zabezpieczeniu przed wszczęciem postanowienia
w sprawie, w której nie zachodzi jurysdykcja krajowa sądu polskiego
oznaczałoby, że po wniesieniu pisma wszczynającego postępowanie
w sprawie podlegałoby ono odrzuceniu. Skutkiem odrzucenia byłby
zaś upadek zabezpieczenia z mocy prawa na podstawie art. 744 § 1.
Sąd rozpoznający wniosek o udzielenie zabezpieczenia winien zatem
dokonać oceny, czy zachodzi jurysdykcja krajowa w sprawie, w której
ma być udzielone zabezpieczenie, a w jej braku odrzucić wniosek. Za-
sadą jest, że istnienie jurysdykcji krajowej w sprawie oznacza istnienie
19

22. Art. 730 Kodeks postępowania cywilnego
tej jurysdykcji także w postępowaniu zabezpieczającym. Zasada ta jest
jednak w praktyce istotnie modyfikowana z uwagi na istnienie umów
międzynarodowych, których postanowienia mogą wprowadzać możli-
wość udzielenia zabezpieczenia także tych roszczeń, których nie można
dochodzić przed sądami polskimi.
Do chwili wejścia Polski do Unii Europejskiej istotne znaczenie od-
grywał art. 24 Konwencji z Lugano o jurysdykcji i wykonywaniu orze-
czeń sądowych w sprawach cywilnych i handlowych (Dz. U. z 2000 r.
Nr 10, poz. 133). Obecnie konwencja ta ma ograniczone znaczenie
(dotyczy stosunków Polski z Danią oraz Państwami, które są stronami
tej konwencji, a nie są Państwami Członkowskimi Unii Europejskiej, np.
Szwajcaria, Norwegia). Dla postępowania zabezpieczającego w zakresie
regulacji jurysdykcji krajowej kluczowe znaczenie ma art. 31 Rozporzą-
dzenia Rady Wspólnot Europejskich z dnia 22 grudnia 2000 r. w spra-
wie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania
w sprawach cywilnych i handlowych (Dz. U. UEL z dnia 16 stycznia
2001 r.). Przepis ten stanowi, że wniosek o zastosowanie środków tym-
czasowych, włącznie ze środkami zabezpieczającymi, przewidzianych
w prawie Państwa Członkowskiego, może zostać wniesiony do sądu tego
Państwa także wówczas, gdy na podstawie niniejszego rozporządzenia spra-
wa główna należy do jurysdykcji sądu innego Państwa Członkowskiego.
Regulacja ta nie może być jednak traktowana jako samodzielna podstawa
do określenia właściwości sądów polskich w postępowaniu zabezpiecza-
jącym. Ma ono to znaczenie, że nie wyłącza jurysdykcji w postępowa-
niu zabezpieczającym także wówczas, gdy sąd polski nie jest właściwy
do rozpoznania sprawy, w której ma być udzielone zabezpieczenie.
Sąd Najwyższy wyraził pogląd, że sądem właściwym do zabez-
pieczenia powództwa w sprawie toczącej się przed sądem zagranicz-
nym jest sąd polski, przed którym powództwo mogło być wytoczone
(por. postanowienie SN z dnia 6 kwietnia 2001 r., V CO 3/01, OSNC
2001, nr 12, poz. 175). W postanowieniu z dnia 18 lutego 1993 r. (I CRN
6/93, OSNC 1993, nr 11, poz. 204) SN stwierdził natomiast, że brak
jurysdykcji krajowej nie stanowi przeszkody do rozpoznania wniosku
o zabezpieczenie roszczenia i wydanie zarządzenia tymczasowego przez
sąd polski. Stanowisko to spotkało się z krytyką w literaturze (z ostat-
20

23. Kodeks postępowania cywilnego Art. 730
nich wypowiedzi na ten temat por. J. Jagieła, [w:] Kodeks postępowania
cywilnego. Komentarz, t. 2, s. 434).
Co do jurysdykcji krajowej w postępowaniu zabezpieczającym por.
także m.in. K. Weitz, O jurysdykcji krajowej w postępowaniu zabez-
pieczającym w świetle konwencji lugańskiej i prawa wspólnotowego,
PS 2003, nr 10, s. 11 i n.; J. Jagieła, [w:] Kodeks postępowania cywilnego.
Komentarz, t. 2, s. 432–435; A. Jakubecki, [w:] Kodeks postępowania
cywilnego. Praktyczny komentarz, s. 1045–1047; K. Spałek, Zabezpie-
czenie roszczeń w Konwencji z Lugano, PiP 2003, nr 10.
7. Postępowanie zabezpieczające pozostaje zawsze w związku
z określonym postępowaniem rozpoznawczym, które jest w toku, lub też
ma być wszczęte w terminie określonym w art. 733 k.p.c., w wypadku,
gdy zabezpieczenia udzielono jeszcze przed wszczęciem postępowania
w sprawie. Stanowi to przejaw pomocniczego charakteru tego postępo-
wania wobec toczącego się procesu lub postępowania co do istoty sprawy
prowadzonego w trybie nieprocesowym. Powyższa uwaga odnosi się od-
powiednio do postępowania toczącego się przed sądem polubownym. Na-
turalną konsekwencją takiego związku jest występowanie w postępowaniu
zabezpieczającym tych samych stron, co przykładowo strony w procesie.
Przepisy regulujące postępowanie zabezpieczające dla ich określenia
posługują się jednak własną terminologią, używając pojęcia osoby upraw-
nionej i obowiązanej, co w pewien sposób podkreśla jednak odrębność
tego postępowania. Pojecie uprawnionego i obowiązanego nie odnosi się
też wyłącznie odpowiednio do powoda i pozwanego w procesie, choć taka
sytuacja ma miejsce najczęściej. Problematykę tę obrazują dobrze sprawy
rozwodowe. Przed zmianą przepisów dotyczących postępowania zabez-
pieczającego obowiązujący wówczas art. 443 k.p.c. dopuszczał zabezpie-
czenie także na rzecz pozwanego. Uchylenie tego przepisu spowodowało,
że obecnie zabezpieczenie w sprawach rozwodowych udzielane jest na
zasadach ogólnych. Treść art. 7301 § 1 k.p.c., który nie miał odpowiednika
w obowiązującym poprzednio stanie prawnym, przewiduje, że udzielenia
zabezpieczenia może żądać każda strona lub uczestnik postępowania.
Przepis ten stanowi zatem wyraźnie, że uprawnionym w rozumieniu
przepisów regulujących postępowanie zabezpieczające może być nie
tylko powód lub wnioskodawca w postępowaniu nieprocesowym.
21

24. Niniejsza darmowa publikacja zawiera jedynie fragment
pełnej wersji całej publikacji.
Aby przeczytać ten tytuł w pełnej wersji kliknij tutaj.
Niniejsza publikacja może być kopiowana, oraz dowolnie
rozprowadzana tylko i wyłącznie w formie dostarczonej przez
NetPress Digital Sp. z o.o., operatora sklepu na którym można
nabyć niniejszy tytuł w pełnej wersji. Zabronione są
jakiekolwiek zmiany w zawartości publikacji bez pisemnej zgody
NetPress oraz wydawcy niniejszej publikacji. Zabrania się jej
od-sprzedaży, zgodnie z regulaminem serwisu.
Pełna wersja niniejszej publikacji jest do nabycia w sklepie
internetowym e-booksweb.pl - Audiobooki, ksiązki audio,
e-booki .