1. Terminologie in bedrijfscontext: uitdagingen en praktische aanpak Nathalie De Sutter 11/05/2011

2. Agenda Introductie Doel van terminologie Belang van terminologie Strategiembtterminologiebeheer

3. Introductie

4. What is? TerminologySpecialised vocabulary of a subject field, in a broader sense including the terminological work, teachings and research as well TermSingle- or multiple-word expression that denotes a specialisedconcept ConceptUnit of thought that summarises those characteristics that typify physical or abstract objects, and distinguish them from one another (Bron: CEOV, aanbevelingenvoorterminologie)

5. Doel

6. Doel van terminologie Kennisuitwisseling Referentie en search Vertaling Automatischevertaling

7. Kennisuitwisseling: begrippenstelsels

8. Referentie en search

9. Meertaligeterminologie

10. Termherkenningtijdensvertaalproces TM TB Fuzzy match (84%)

11. Machinevertaling - dictionary coding

12. Automatischecodering

13. Deze codering determineert de woordsoort en voegt een betrouwbaarheidsscore toe

14. De fouten worden gecorrigeerd en het woordenboek is klaar om gebruikt te worden tijdens de automatische vertaling After review and correction of the dictionary, store your entries by selecting File – Save.

15. Belang

16. Facts & figures Slechts 7,8% van de bedrijven beheren terminologie proactief Van de bedrijven die actief terminologie beheren… Rapporteert 88% een hogere productkwaliteit Meldt 74% een stijging van de productiviteit Bespaart 62% kosten Geeft 56% aan dat dit het competitief voordeel van het bedrijf versterkt Niet-gestandaardiseerde terminologie veroorzaakt aanzienlijke directe en indirecte kosten. Het gemelde tijdsverlies bij het opzoeken van een ambigue term loopt op tot 30 minuten.

17. Facts & figures In de automotive industriewordenbijna de helft van de vertaalfoutengecategoriseerdals “wrong term” (Woyde) 40 % van de tijd die nodig is omtekstenteproducerengaatnaarterminologiewerk (Stellbrink) Terminologiewerk is nodigvoor 4% tot 6% van allewoorden in eentekst (Champagne) Uitbesteedvertaalwerkkan tot 50% duurderwordenals de bronterminologie inconsistent is (Kjeldgaard) Het kost 10 keermeeromeen term tecorrigerenaan het einde van het productieprocesdanaan het begin (Xerox, JDEdwards)

18. Belang van terminoogie Het gebruik van ambigue terminologie leidt tot onnauwkeurige communicatie, die op haar beurt kan leiden tot: Ongepaste, onjuiste of inconsistente productinformatie Mogelijk juridische consequenties Wereldwijde merkerosie

19. Terminologiebeheer = noodzakelijk kwaad Vertaler Terminoloog Consistent CorporateMessaging KLANTEN Sales & marketing Product manager

20. Strategiembtterminologiebeheer Bepaal het doel Implementeereen (multifunctioneel) terminologiebeheersysteemen integreer met de nodige content management en vertaalomgevingen Respecteerdata managementprincipes en bepaalwaaraan de termenmoetenvoldoenomopgenomenteworden (best practices) Bepaalprocessenomnieuwetermen toe tevoegen (bvtermextractie?), voorgesteldetermentevalideren, de terminologieteonderhouden Ondersteunstandaarden

21. Systeem

22. Terminologiebeheersysteem: must-haves Web-gebaseerd systeem UNICODE: meertalig en multidirectioneel Concept-georiënteerde databank Velden door de gebruiker te definiëren en te benoemen Ondersteuning van Open Standaarden, bv TBX, Xliff,… met het oog op import en export Integratie met (andere) terminologie- en vertaaltools (CAT) Krachtige zoekfunctie, eventueel ook vervangfunctie Bulk update functionaliteit Schaalbare databankarchitectuur Security management/user management Advanced filtering Volledig geschiedenisoverzicht en versioning

23. Terminologiebeheersysteem: nice-to-haves Gebruiksvriendelijke editfunctionaliteit Geïntegreerde spellingscontrole Identificatie en consolidatie van dubbele entries Cross-referenties binnen de termendatabank Hyperlinks naar externe bronnen of bestanden Vertaalde versies van de interface Proces om een workflow ter validatie van termen te ondersteunen: projectbeheer, communicatie, administratie… Opsporen van favoriete of populaire termen, niet gevonden woorden Voor-vertaalfunctionaliteit om automatisch gevalideerde termen in het vertaalproject te introduceren (bv. Variabelen, of entities)

24. Data management

25. Wat is eenrelevante term? Afhankelijk van: Doel Domein Type tekst Gebruik Budget Goede kandidaten: Productnamen Klant/bedrijfsspecifieke termen Homoniemen Synoniemen Nieuwe termen of 'neologismen‘ Niet-te-vertalen termen

26. Voorbeeld: pragmatische aanpak Wel: consolidatie van uw IT infrastructuur Niet: implementatie van uw IT infrastructuur

27. Metadata Bij voorkeur wordt metadata toegevoegd aan de termen: Part of Speech (woordsoort, geslacht,…) Definitie Context (voorbeeld) Beeld Gebruik Onderwerp/classificatie Vaste procedure voor onderhoud van de terminologie

28. Metadata Voorbeeldzin Context: bv. Web, Button label, login page (for website items) Oorsprong: E.g. offerte, <title> Verwerkingsstatus: hoe ver staat het validatieproces van de term? Nog niet verwerkt: nieuw toegevoegd, zonder gebruiksstatus In verwerking Klaar: processtatus is bevestigd Gebruiksstatus: hoe moet de term gebruikt worden? Voorkeur: te gebruiken indien er meerdere synoniemen in de termenlijst zitten Toegelaten: de term in kwestie mag gebruikt worden Niet aanbevolen: deze term mag liever niet gebruikt worden Overbodig: termen die vroeger toegelaten waren maar nu in onbruik geraakt zijn Ongeldig: synoniemen die niet gebruikt mogen worden

29. Processen

30. Termextractie Automatisch relevante termen uit een corpus extraheren. Door middel van linguïstische processors (part of speech taggers, phrase chunking) worden terminologische kandidaten geïdentificeerd, i.e. syntactisch plausibele terminologische nounphrases De termen worden dan gefilterd door middel van statistische algoritmen, bv. op basis van frequentie in het corpus. Een uitzonderingslijst kan gebruikt worden om de fouten te reduceren. Eventueel wordt de stamvorm van de term gereconstrueerd.

31. Eentalige termextractie

32. Minimale frequentie specificeren Vertaalgeheugen (parallel corpus) inladen

34. Zoek overeenkomstige term in de doeltaal

35. TranslationMemoryXchangeformat (TMX)

36. TranslationMemoryXchangeformat (TMX)

37. Validatie De geëxtraheerde terminologie dient gevalideerd te worden door interne medewerkers van het bedrijf: Specialisten Product managers Content owners Taalkundigen Eventueel controle door: Juridische dienst Marketing Corporatecommunications

38. (Geautomatiseerde) termverificatie

39. Geautomatiseerde termverificatie

40. Automatische termverificatie

41. Automatische termverificatie

42. Samenvatting Een proactieve aanpak van terminologiebeheer ondersteunt de algemene globalisatiestrategie van bedrijven: de producten zullen inhoudelijk een hogere kwaliteit hebben in de verschillende talen, en het vertaalproces wordt erdoor vergemakkelijkt. Door vooraf termen te extraheren kunnen fouten opgespoord worden en kan de terminologie vooraf aan de vertalers bezorgd worden. Terminologie die bewaard wordt in een databank kan ook andere bedrijfsdoelen ondersteunen: gecontroleerd schrijven, vertalen, informationmining, machinevertaling en kennisverspreiding. Het is belangrijk dat bedrijven de voordelen van terminologiebeheer zien, en dat terminologen de juiste tools en procedures toepassen.