1. Talaan ng mga pangulo ng Pilipinas
Tunay na Pangalawang
Bilang Pangalan Larawan Buhay Termino Era Partido
Pangalan Pangulo
Unang
Diktadurya
Emilio Mayo
Emilio 1869-
1. Aguinaldo y 24, 1899- Mariano Trias Malaya
Aguinaldo 1964
Famy Abril 1,1901 Unang
Republika ng
Pilipinas
Nobyembre
15,1935-
Disyembre
[1]
24,1941
Manuel Luis
Manuel L. 1878- Sergio
2. Quezon y Komonwelt Nasyonalista
Quezon 1944 Osmeña
Molina
Disyembre
24,1941-
Agosto
[2]
1,1944
Oktubre
14,1943- Ramon
Pebrero Avanceña
José 2, 1944
Ikalawang
José P. Paciano 1881-
3. Republika ng KALIBAPI
Laurel Laurel y 1959
Pilipinas
Garcia Pebrero
2,1944- Benigno S.
Agosto Aquino
17, 1945
Agosto
Sergio Pinanumbalik
Sergio 1878- 1, 1944-
4. Osmeña y bakante na Nasyonalista
Osmeña 1961 Marso
Suico Komonwelt
28, 1946
2. Marso
Manuel
Manuel 1892- 28, 1946- Elpidio
5. Acuña
Roxas 1948 Abril Quirino
Roxas
15, 1948
Abril
17,1948-
bakante Liberal
Disyembre
20,1949
Elpidio
Elpidio 1890-
6. Rivera
Quirino 1956
Quirino
Disyembre
20,1949- Fernando
Disyembre Lopez
20,1953
Disyembre
Ramon del
Ramon 1907- 30,1953- Carlos P.
7. Fierro
Magsaysay 1957 Marso Garcia Ikatlong
Magsaysay
17, 1957 Republika ng
Pilipinas
Marso
18,1957-
bakante Nasyonalista
Disyembre
30,1957
Carlos
Carlos P. 1896-
8. Polistico
Garcia 1971
Garcia
Disyembre
30,1957- Diosdado
Disyembre Macapagal
30,1961
Disyembre
Diosdado
Diosdado 1910- 30,1961- Emmanuel
9. Pangan Liberal
Macapagal 1997 Disyembre Pelaez
Macapagal
30,1965
3. Disyembre
30,1965- Fernando
Nasyonalista
Enero Lopez
17, 1973
Ferdinand Enero
Ferdinand Emmanuel 1917- 17,1973- Ikalawang
10. bakante
E. Marcos Edralin 1989 Pebrero Diktadoryal
Marcos 16,1986
Kilusang
Bagong
Lipunan
Pebrero
16,1986- Arturo
Ikaapat na
Pebrero Tolentino
Republika ng
25,1986
Pilipinas
María Pebrero Estados
Corazon C. Corazón 1933- 25,1986- Salvador H. Nasyonalistang
11.
Aquino Cojuangco- 2009 Hunyo Laurel Demokratikong
Aquino 30, 1992 Organisasyon
Lakas-
Hunyo
Fidel Joseph Nasyonal
Fidel V. 30,1992-
12. Valdez 1928- Ejercito Unyon ng
Ramos Hunyo
Ramos Estrada Kristiyano
30, 1998
Demokrato
Ikalimang
Republika ng
Hunyo Pilipinas
Joseph Jose Gloria
30,1998- Pwersa ng
13. Ejercito Marcelo 1937- Macapagal-
Enero Masang Pilipino
Estrada Ejercito Arroyo
20, 2001
Maria Enero
Gloria
Gloria 20,2001- Lakas-Kampi-
14. Macapagal- 1947- bakante
Macapagal- Pebrero CMD
Arroyo
Arroyo 7, 2001
4. Pebrero
7,2001- Teofisto
Hunyo Guingona
30, 2004
Hunyo
30,2004-
Noli de Castro
Hunyo
30, 2010
Benigno
Hunyo
Benigno S. Simeon
15. 1960- 30, 2010- Jejomar Binay Liberal
Aquino III Cojuangco
Kasalukuyan
Aquino III
5. Emilio Aguinaldo
Para sa munisipalidad, silipin ang Gen. Emilio Aguinaldo, Cavite. Para sa alay o handog,
pumunta sa aginaldo.
Emilio Aguinaldo
Unang Pangulo ng Pilipinas
Unang Pangulo ng Unang Republika
Diktador ng Pamahalaang Diktadorial
Pangulo ng Pamahalaang Rebolusyonaryo
Punong Ministro Apolinario Mabini (1899)
Pedro Paterno (1899)
Pangalawang Mariano Trias (1897)
Pangulo
Sinundan si Bagong Tatag
Sinundan ni (pinawalang bisa mula 1901-1935)
Wesley Merritt (Gobernador-Heneral,
1901)
Manuel Quezon (Pangulo, 1935)
6. Kapanganakan Marso 22, 1869
Cavite El Viejo (ngayong
Kawit), Cavite, Pilipinas
Kamatayan Pebrero 6, 1964
Lungsod Quezon,Pilipinas
Partidong politikal Paksyong Magdalo ng Katipunan (1897-
1901)
National Socialist Party(1935)
Asawa (1) Hilaria del Rosario†
(2) Maria Agoncillo
Hanapbuhay Militar, Guro,Rebolusyonaryo, Pulitiko
Relihiyon Iglesia Filipina Independiente
signature = Aguinaldo Sig.png
[1]
Si Emilio Aguinaldo y Famy (Marso 22, 1869–Pebrero 6, 1964) ay isang Pilipinong heneral,
pulitiko at pinuno ng kalayaan, ay ang unang Pangulo ng Republika ng Pilipinas (Enero 20, 1899–
Abril 1, 1901). Isa siyang bayaning nakibaka para sakasarinlan ng Pilipinas. Pinamunuan niya ang
isang bigong pag-aalsa laban sa Espanyanoong 1896. Makaraang magapi ng Estados
Unidos ang Espanya noong 1898, ipinahayag niya ang kalayaan ng Pilipinas at umupo bilang
unang pangulo ng Pilipinasnoong Hunyo 1899. Malakas ang kaniyang loob subalit nilarawang
baguhan sapagkat naniwalang tatangkilin ng Estados Unidos ang kaniyang hangarin. Nang maging
ganap at lantad ang mga hangarin ng Estados Unidos hinggil sa Pilipinas, muli niyang pinamunuan
ang isang pag-aaklas mula 1899 hanggang 1901. Nadakip siya sa bandang huli ng mga Amerikano
noong Marso 1901, makaraang makipaglaban sa loob ng dalawang taon. Nanumpa siya ng
katapatan sa Estados Unidos subalit nagsuot ng isang itim na bow tie hanggang sa tuluyang nakamit
ng Pilipinas ang kalayaan noong1946. Tumakbo siya bilang pangulo noong 1935 ngunit nagapi sa
halalan ni Manuel Quezon. Sa mga huling panahon ng kaniyang buhay, nagsilbi siya sa Konseho ng
[1][2]
Estado ng Pilipinas. Siya rin ang pinakabatang pangulo ng Pilipinas.
Rebolusyong Pilipino
Noong 1894, sumali siya sa Katipunan o ang K.K.K., isang sikretong organisasyon na pinamumunuan
ni Andres Bonifacio, at dedikado itong organisasyon upang maitaboy ang manlulupig na Kastila at
makamit ang kalayaan ng Pilipinas sa pamamagitan ng dahas. Ginamit niya ang nom de guerre na
Magdalo, para kay Maria Magdalena. Ang kanyang sangay ng Katipunan na pinamumunuan ng pinsan
niya na si Baldomero Aguinaldo ay tinawag ding Magdalo.
7. Nagsimula ang Rebolusyon sa San Juan del Monte (siyang lungsod ng San Juan, Metro Manila]]. Ngunit
sa simula ay hindi sumali ang sangay ni Aguinaldo dahil sa kakulangan ng armas, na isa sa mga dahilan
ng pagkatalo ni Bonifacio sa Pinaglabanan. Habang napilitan sina Bonifacio na gumamit ng gerilya para
makilaban, nanalo sina Aguinaldo sa iba't ibang laban na nakapagtaboy ng mga Espanyol ng
panandalian.
Noong Pebrero 17, 1897, natalo nina Aguinaldo at ilang Katipunero ang puwersa na pinamumunuan ni
Gobernador-Heneral Camilo de Polavieja sa Labanan sa Tulay ng Zapote sa Cavite. Si Heneral Edilberto
Evangelista, inhinyerong sibil, rebolusyonaryo, at tagatayo ng trintsera, ay namatay sa labanang ito. Ang
probinsya ng Cavite ay naging importanteng lokasyon ng Rebolusyon at dito rin nakanalo ang Magdalo
ng marami laban sa Espanya.
Ngunit, lalong nagkaroon ng malaking agwat ang dalawang kampo sa Katipunan, ang Magdalo at
Magdiwang. Dahil dito, napilitan si Bonifacio na mamagitan sa dalawang kampo. Naisip ng Magdalo na
magtayo ng sarili nilang gobyerno. Si Bonifacio, kahit para sa kanya na ang Katipunan ay gobyernong
ganap, pinayagan niya at pinamunuan rin ang isang halalan na sinimulan sa Kumbensyong Tejeros sa
Tejeros, Cavite noong Marso 22, 1897. Nawala rito ang pamumuno niya kay Aguinaldo, at naboto bilang
Ministro ng Interyor. Ito ay kinwestyon ni Daniel Tirona, na sinasabing hindi raw nararapat ito kay
Bonifacio dahil siya ay hindi nakapagtapos sa pag-aaral. Nagalit si Bonifacio (nilabas ang kanyang baril
at binaril na sana si Tirona kung hindi lang siya tumigil) at dineklarang null at di-wasto ang kumbensyon.
Napilitan si Bonifacio na bumalik sa Morong, Rizal
Hindi na kinilala ni Bonifacio ang gobyernong pinamumunuan ni Aguinaldo at sinimulang ibalik ang
kanyang awtoridad, pinagbintangan ang paksyon ni Aguinaldo ng pagtataksil at nagbibigay ng utos na
taliwas sa mga utos ni Aguinaldo. Sa utos ni Aguinaldo, hinuli si Bonifacio at ang kanyang mga kapatid at
sa isang mock trial, nahatulan ng pagtataksil at nasintensyahan ng kamatayan. Pagkatapos ng pag-
aalanganin, naisip niyang tanggalin ang hatol, ngunit pagkatapos makumbinse ni Heneral Manuel Noriel,
Pangulo ng Konseho ng Digmaan, at iba pa, binalik ni Aguinaldo ang hatol. Pinatay ang magkapatid na
Andres at Procorpio sa pamamagitan ng firing squadnoong Mayo 10, 1897 sa Bundok Hulog na malapit
ng apat na kilometro kanluran ng Maragondon, Cavite.
[baguhin]Deklarasyon ng Kalayaan, Diktadura, at Gobyernong
Rebolusyonaryo
Pagkatapos ng pagsimula ng Digmaang Espanyol-Amerikano, bumalik si Aguinaldo sa Pilipinas noong
Mayo 19, 1898.
Noong Mayo 24, dineklara niya na siya ang lider ng buong militar at nagtatag ng gobyernong diktaturyal
na siya bilang diktador.
Noong Hunyo 12, dineklara ang Kalayaan ng Pilipinas sa bahay ng mga Aguinaldo sa Cavite el Viejo, at
binasa ang Batas na Nagpapahayag ng Kalayaan ng Pilipinas. Ito ay sinulat sa baybay Kastila ni
Ambrosio Rianzares Bautista, isang kapamilya ni Jose Rizal, na siya ring bumasa.
Noong Hunyo 18, dineklara niya sa pamamagitan ng dekrito ang opisyal na pagtatag ng kanyang
diktadurya. Noong Hunyo 23, dineklara naman niya ang gobyerno na rebolusyonaryo at hindi na
diktadurya, siya pa rin bilang pangulo.
8. [baguhin]Pangulo
Itinatag ang Unang Republika ng Pilipinas sa Konstitusyon ng Malolos noong Enero 21, 1899
sa Malolos, Bulacan at nagtagal hanggang nahuli si Aguinaldo sa Palawan, Puerto Prinsesa ng
mga Amerikano noong Marso 1, 1901.
[baguhin]Administrasyon at Gabinete
Nagkaroon ng dalawang gabinete si Pangulong Aguinaldo na siyang dahilan ng kanyang pamumuno sa
pamamagitan ng mga dekrito.
Tanggapan Pangalan Termino
Pangulo Emilio Aguinaldo 1897–1901
Pangalawang Pangulo Mariano Trías 1897
Punong Ministro Apolinario Mabini Enero 21 – Mayo 7, 1899
Pedro Paterno Mayo 7 – Nobyembre 13, 189
Ministro ng Pananalapi Mariano Trías Enero 21 – Mayo 7, 1899
Hugo Ilagan Mayo 7 – Nobyembre 13, 189
Ministro ng Interyor Teodoro Sandico Enero 21 – Mayo 7, 1899
Severino de las Alas Mayo 7 – Nobyembre 13, 189
Ministro ng Pandigmaan Baldomero Aguinaldo Enero 21 – Mayo 7, 1899
Mariano Trias Mayo 7 – Nobyembre 13, 189
Ministro ng Kagalingan Gracio Gonzaga Enero 21 – Mayo 7, 1899
Ministro ng Ugnayang Panlabas Apolinario Mabini Enero 21 – Mayo 7, 1899
Felipe Buencamino Mayo 7 – Nobyembre 13, 189
Ministro ng Pampublikong Kautusan Aguedo Velarde 1899
Ministro ng Pagawaing Bayan at Komunikasyon Máximo Paterno 1899
Ministro ng Pagsasaka, Industriya at Kalakalan León María Guerrero Mayo 7 – Nobyembre 13, 189
[baguhin]Polisyang Panloob
Nagpagpatuloy programa programa programa programa ! ng Kongreso ng Malolos at maraming nagawa
na maganda. Pinagpatuloy muna ang sistemang piskalya ng mga Kastila, pati rin sa sistema ng pagsingil
ng buwis, hindi kasama ang sabong at iba pang katuwaan. Binabaan ang buwis sa digmaan at ang
boluntaryong donasyon ay hiningi. Inayos rin ang sistema ng adwana. Binuksan ang pambansang
pautang. Siya ay si Emilio Aguinaldo.
9. [baguhin]Edukasyon
Pinabukas kaagad ang mga paaralang elementarya. Ito ay ginawang sapilitan. Si Enrique Mendiola ay
nagbukas ng Instituto de Burgos at pinili ang direktor nito ng Direktor ng Pampublikong Instruksyon.
Nagbigay ng kurso na agrikultura, pagtilingin, at komersya, pati rin ang kursong A.B. ang unibersidad.
Isang dekrito ang nagbigay oras para buksan ang Universidad Literaria. Ang unibersidad naman na ito ay
nagbigay ng kursong medisina, siruhiya, dispensaryo, at notaryo publiko. Ang pangulo ang pipili ng
propesor na siyang pipili ng rektor. Ang unang rektor ay si Joaquín Gonzales. Sinundan siya ni León
María Guererro.
[baguhin]Lokal na gobyerno
Sinunod ng Pangulo ang payo ni Apolinario Mabini at naglabas ng dalawang dekrito, isa noong Hunyo 18
at isa naman sa ika-20 para ayusin ang sistema ng gobyerno sa mga probinsya at bayan. Nakasulat dito
na kahit napilitan siya na maging diktador, gusto niya na kasama ang mga pinakanararapat na maging
opisyal na sila rin ay may tiwala galing sa kanilang kababayan.
Sa mga dekritong ito, ang mga lalaking 21 taon pataas ay dapat maghalal ng isang Konseho Popular na
binubuo ng isang Pangulo, Ikalawang Pangulo, Kapitan ng Barrio, Delegado ng Katarungan, Rehistrado
Sibil, Delegado ng Pulis at Panloob na Kaayusan, at Delegado ng Buwis at Pagmamay-ari.
Kinukumpirma ng gobyerno ang mga opisyal na ito.
Ang mga opisyal na inihalal ng Presidente at nakumpirma sa parehong paraan ay: isang Gobernador at
tatlong konsehal kasama ang residente ng munisipyo ng probinsiya at ang Provincial Council. Gayundin,
ang mga kumander probinsiya militar ay ibinigay para sa bawat isa sa singil ng mga sundalo ng mga
Manggagawa para sa pambansang hukbo.
[baguhin]Pagbabago sa Konstitusyon
Dahil na rin sa abala, dahil sa ikalimang artikulo ng Konstitusyon ng Malolos na nagtatakda ng
paghihiwalay ng Simbahan at Estado, si Punong Ministro Apolinario Mabini ay nagbigay ng suspensyon
ng artikulo hanggang magkaroon muli ng Kumbensyong Konstitusyonal. Ang mga lugar na kailangan ng
pari ay binibigyan ng suporta. Ito ay pinagtibay noong ika-23 ng Disyembre at naging ika-100 na artikulo
na transisyunal ng Konstitusyon.
[baguhin]Pederasyong Bisaya
Para mapatunayan ang pagkakaisa ng Republika, ginawang presidente ng Pederasyong Bisaya si
Raymundo Melliza sa loob ng dalawang taon, pagkatapos manumpa ng katapatan sa Unang Republika
at pagkilala kay Aguinaldo bilang pangulo.
[baguhin]Polisiyang Panlabas
[baguhin]Mga Nakakulong na Kastila
Pinalaya ni Pangulong Emilio Aguinaldo ang mga Kastilang nakakulong sa pamamagitan ng executive
clemency pagkatapos itatag ang Republika. Pinayagan din niya sila na magtrabaho sa Pilipinas.
[baguhin]Digmaang Pilipino-Amerikano
Noong Pebrero 4, 1899, binaril ng isang Amerikanong sundalo ang isang Pilipino. Ito ang dahilan kaya
nagsimula ang Digmaang Pilipino-Amerikano at nagsimula ang labanan sa gitna ng mga sundalong
10. Amerikano at mga Pilipinong para sa kalayaan. Ang mas malakas na armas ng mga Amerikano ay
nagpaalis ng mga Pilipino sa mga lungsod at kailangan maglipat ng lugar ng Gobyernong Malolos.
Lumikas si Pangulong Aguinaldo papuntang Hilagang Luzon habang hinahabol ng mga Amerikano.
Noong Hunyo 2, 1899, nakatanggap ng telegrama si Heneral Antonio Luna, isa sa mga kaagaw ng
pangulo at magaling na heneral, at nagtanong kung pwede sila magkita sa Kumbento ng Simbahan sa
Cabanatuan. Ngunit, tinaksil siya ni Aguinaldo dahil ipinapatay siya ng mga tauhan ng pangulo matapos
malaman na wala ang pangulo sa kumbento (Hunyo 5). Nilibing siya sa simbahan at walang
imbestigasyong naganap. Hindi nahuli ang pumatay.
Pagkamatay ni Luna, nagkaroon na ng kapangyarihan ang pangulo sa buong militar. Dahil wala na ang
kagalingan ni Luna, natalo ng natalo ang militar. Noong Nobyembre 1899, nakaabot na sina Aguinaldo sa
Palanan, Isabela. Nagkaroon ng labanan sa Tirad Pass na pinamunuan ni Heneral Gregorio del Pilar
para matago ang pangulo. Ngunit, natalo sila sa pwersa ng mga Amerikano at namatay pa si del Pilar at
52 sa 60 na kasama ni del Pilar.
Halos pagkatapos ng dalawang taon, nahuli si Pangulong Aguinaldo ng mga Amerikano sa pamumuno ni
Heneral Frederick Funston sa pamamagitan ng pagkukunwari na sila'y mga nahuling Amerikano ng
mga Macabebe Scouts na silang nagturo ng lokasyon ni Aguinaldo...
11. Manuel L. Quezon
Mula sa Tagalog na Wikipedia, ang malayang ensiklopedya
Manuel L. Quezon
Ika-2 Pangulo ng Pilipinas
Unang Pangulo ng Komonwelt
Panunungkulan
Nobyembre 15, 1935 – Agosto 1, 1944
Pangalawang Sergio Osmeña
Pangulo
Sinundan si Emilio Aguinaldo(position restored. 1935)
Sinundan ni Jose P. Laurel
Kapanganakan Agosto 19, 1878
Baler, Aurora
Kamatayan Agosto 1, 1944
12. Saranac Lake, New York,Estados Unidos
Partidong politikal Coalición Nacionalista(1935-
1938);Nacionalista Party 1938-1944
Asawa Aurora Aragon
Hanapbuhay Abogado
Relihiyon Katoliko
Si Manuel Luis Quezon y Molina[1] (Agosto 19, 1878 – Agosto 1, 1944) ay ang
ikalawang Pangulo ng Republika ng Pilipinas (Nobyembre 15, 1935–Agosto 1, 1944). Siya ang kinilala bilang
ikalawang pangulo ng Pilipinas, kasunod ni Emilio Aguinaldo (na ang administrasyon ay hindi kinilala ng ibang
bansa sa mga panahong iyon at hindi kinilala bilang unang pangulo sa mga kapisanang internasyunal).
Manuel L. Quezon
Ipinanganak si Manuel L. Quezon sa Baler, sa lalawigan ng Tayabas (tinatawag na ngayong Aurora) noong
Agosto 19, 1878. Ang tunay niyang pangalan ay Manuel Luis M. Quezon. Anak siya nina Lucio Quezon at
Maria Dolores Molina, kapwa mga guro. Nagtapos siya ng pag-aaral mula sa Colegio de San Juan de
13. Letran noong 1893.[1]Bilang isang binata, nakilahok siya sa pag-aalsa laban sa mga Kastila. Nakipaglaban din
siyang kasama ng mga Pilipinong Nasyonalista sa panahon ngDigmaang Pilipino-Amerikano, bilang katulong
ni Emilio Aguinaldo. Naipakulong siya dahil sa gawaing ito. Makaraang palayain, nanumpa siya ng katapatan
sa Estados Unidos.[1]
Naging manananggol si Baler sa Quezon. Noong 1906, nahalal siya bilang gobernador ng lalawigan ng
Tayabas, ngunit nagbitiw upang makapangampanya para sa Asambleya ng Pilipinas, kung saan nakamit niya
ang pagiging pinuno ng Asambleya. Mula 1909 hanggang 1916, nagsilbi si Quezon sa Estados Unidos bilang
naninirahang komisyonero para sa Pilipinas. Sa panahong ito naipasa ang Batas Jones (Jones Act),
nagtatanggal sa Komisyon sa Pilipinas ng Estados Unidos at nagbibigay ng mas mataas na antas ng
pamamahala sa mga Pilipino. Dahil dito, itinuring na bayani si Quezon nang muli siyang magbalik sa
[1]
Pilipinas.
Sa sumunod na dalawang taon, naglingkod siya bilang pangulo ng Senado ng Pilipinas. Noong 1935,
nanalo si Manuel L. Quezon sa unang halalan ng pagkapangulo ng Pilipinas sa ilalim ng bagong
Komonwelt ng Pilipinas, laban kina Emilio Aguinaldo at Obispo Gregorio Aglipay. Muli siyang nahalal
[1]
noong 1941.
Pagkaraan ng pananakop ng Hapon sa Pilipinas sa panahon ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig,
tumakas siya papuntang Australya, at pagkaraan nagtuloy sa Estados Unidos. Sa dalawang bansang ito
[1]
niya pinamunuan ang pamahalaan ng Pilipinas habang malayo sa bansa.
Nagkasakit ng tuberkulosis si Quezon at namatay sa Saranac Lake, Franklin Country,New
[1]
York noong Agosto 1, 1944 sa edad na 66. Unang inilibing ang kanyang labi saArlington National
Cemetery. Pagkaraan, ang kanyang labi ay inilibing muli sa Maynila, sa Manila North Cemetery at inilipat
sa Lungsod Quezon sa loob ng monumento saQuezon Memorial Circle.
Ipinangalan sa kaniya ang Lungsod ng Quezon sa Kalakhang Maynila at ang lalawigan ng Quezon. Siya
rin ay tinawag bilang 'Ama ng Wikang Pambansa'.
14. Jose P. Laurel
Mula sa Wikipediang Tagalog, ang malayang ensiklopedya
(Idinirekta mula sa José P. Laurel)
Para sa ibang gamit, tingnan ang Jose Laurel (paglilinaw).
Jose P. Laurel
Ika-3 Pangulo ng Pilipinas
Unang Pangulo ng Ikalawang Republika
Panunungkulan
Oktubre 14, 1943 – Agosto 17, 1945
Pangulo Manuel L. Quezon (1941-1944)
Sergio Osmeña (1944-1946)
Sinundan si Sergio Osmeña
Mahistrado ng Kataastaasang Hukuman ng Pilipinas
Panunungkulan
Pebrero 29, 1936 – Pebrero 5, 1942
15. Sinundan si George A. Malcolm
[1]
Sinundan ni Wala
Kapanganakan Marso 9, 1891
Tanauan, Batangas
Kamatayan Nobyembre 6, 1959
Maynila
Partidong politikal Kapisanan ng Paglilingkod sa Bagong
[2]
Pilipinas (KALIBAPI)
Asawa Pacencia Hidalgo
Hanapbuhay Abogado
Relihiyon Katoliko
Lagda
Si José Paciano Laurel y García (Marso 9, 1891 - Nobyembre 6, 1959) ay ang
ikatlong Pangulo ng Republika ng Pilipinas (Oktubre 14, 1943-Agosto 17, 1945) sa ilalim ng
mga Hapon mula 1943 hanggang 1945.
Isinilang si Laurel sa Tanauan, Batangas noong Marso 9, 1891 anak nina Sotero Laurel at Jacoba Garcia.
Nagtapos siya ng abogasya sa U.P. noong 1915.
Pagkatapos ay, Hinirang na Kalihim Panloob ni Gob. Hen. Wood noong 1923 at naging Associate Justice
noong 1935. Nanungkulan siya bilang Pangulo ng Kataas-taasang Hukuman nang sumiklab ang
Ikalawang Digmaang Pandaigdig at itinalaga siyang Kalihim ng Katarungan ni Quezon bago lumisan. Pinili
si Laurel ng mga Hapon upang magsilbing pangulo ng Ikalawang Republika ng Pilipinas. Pinangalagaan
niya ang kapakanan ng bansa sa gitna ng mga kalupitan ng mga Hapon. Ibinilanggo siya bilang
"collaborator" pagkaraan ng digmaan ngunit pinalaya ni Pangulong Roxas noong 1948. Noong Nobyembre
6, 1959, namatay si Laurel sa grabeng atake sa puso at istrok.
16. Sergio Osmeña
i Sergio Osmeña y Suico (Setyembre 9, 1878 – Oktubre 19, 1961), higit na kilala ngayon bilang Sergio
Osmeña, Sr. ay ang ikaapat na Pangulo ng Republika ng Pilipinas (Agosto 1, 1944 – Mayo 28, 1946).
Siya ang ama ni dating Senador Sergio Osmeña Jr. at lolo nina Senador Sergio Osmeña III, John
Osmena, dating GobernadorLito Osmena ng Cebu at Mayor Tomas Osmena.
Isinilang siya noong Setyembre 9, 1878 sa Lungsod ng Cebu. Si Osmeña ay nanguna sa mga nagtapos
ng primarya sa kanyang paaralan. Nag-aral ng sekundarya sa Seminario ng San Carlos sa Cebu.
Nagtungo siya sa Maynila at nag-aral sa San Juan de Letran, kung saan nakilala niya si Manuel L.
Quezon.
Nang sumiklab ang rebolusyong Pilipino noong 1896, bumalik sa Cebu si Osmeña. Ipinadala siya ng
lokal na liderato ng Cebu para ibalita kay Emilio Aguinaldo ang sitwasyon sa Cebu. Noong 1900, naging
tagapag-lathala at patnugot siya ng pahayagang El Nuevo Dia.
Nagbalik siya sa Maynila para mag-aral ng abogasya sa Unibersidad ng Sto. Tomas, kung saan ay muli
silang nagkita ni Quezon. Noong 1903, siya at ang kanyang mga kamag-aral ay pinahintulutan
ng Kataas-taasang Hukuman ng Pilipinas na kumuha ng eksamen sa bar kahit tatlong taon pa lamang
ang kanilang natapos. Si Osmeña ay pumangalawa sa naturang eksamen sa bar.
Dalawampu‘t limang taong gulang siya nang maatasang pansamantalang gobernador at pagkapiskal ng
lalawigan ng Cebu. Pagkaraan ng dalawang taon, naging gobernador siya ng lalawigan.
Nagbitiw siya sa kanyang katungkulan bilang gobernador nang maitatag ang Asemblea Filipina
noong 1907. Tumakbo siya at nanalong kinatawan ng ikalawang distrito ng Cebu. Nahalal siyang ispiker
ng asembleya, isang posisyong hinawakan niya ng sumunod na 15 taon. Naging senador siya
mula 1923 hanggang 1935. Tinanghal siyang "Senate President Protempore" noong 1923-1933. Naging
kasapi rin siya ng Misyong OsRox (Osmeña-Roxas), isa sa mga misyong ipinadala sa Estados
Unidos para ikampanya ang kasarinlan ng Pilipinas. Nahalal siyang pangalawang pangulo ngKomonwelt
ng Pilipinas noong 1935.
Noong Ikalawang Digmaang Pandaigdig, kasama niya si Pangulong Manuel L. Quezonsa Estados
Unidos. Nang namatay si Quezon,si Osmeña ang humalili sa kanya. Sina dating pangulong Osmena at
ang kasama ng mga pandigmang kabinete na huling ipagpatuloy ng ating pagapapalaya ng Hukbong
Sandatahang Lakas ng Pilipinas,Estados Unidos at ang puwersang Kakampi kasabay ng mga gerilyang
Pilipino atHukbalahap na mula sa Kampanya ng Pagpapalaya sa Pilipinas na ituloy ng pakikipaglaban
sa Hapon, Kasama siya ng mga Pilipinong Heneral ng Sandatahang Lakas ng Pilipinas na si Basilio J.
Valdes at si heneral Carlos P. Romulo pati ang mga puwersang Amerikanong lumunsad
sa Leyte noong Oktubre 20, 1944. Sinabi ni pangulong Osmena at ang iba pang opisyal at mga kabinete
nagsimula ng Kampanya ng Pagpapalaya sa Pilipinas noong 1944 hanggang 1945 sa pagitan ng mga
[kailangan
sundalong Pilipino, Amerikano at ang mga pwersang gerilya na silang kalabanin ng mga Hapones.
ng sanggunian]
Nagsilbi siya bilang pangulo ng bansa hanggang sa magkaroon ng halalan noong Abril
23, 1946. Paghahanda ito sa pagbibigay ng kalayaan ng Estados Unidos. Kumandidato siya bilang
pangulo, ngunit natalo kay Manuel Roxas.
Nang matalo kay Roxas, namahinga si Osmena sa kanyang tahanan sa Cebu. Si Sergio Osmena ay
namatay noong Oktubre 19, 1961.
17. Sergio Osmeña
Ika-4 na Pangulo ng Pilipinas
Ikalawang Pangulo ng Komonwelt
Panunungkulan
Agosto 1, 1944 – Mayo 28, 1946
Sinundan si Jose P. Laurel
Sinundan ni Manuel Roxas
Ika-2 Pangalawang Pangulo ng Pilipinas
Unang Pangalawang Pangulo ng Komonwelt
Panunungkulan
Nobyembre 15, 1935 – Agosto 1, 1944
Pangulo Manuel L. Quezon
[1]
Sinundan si Wala
[2]
Sinundan ni Wala
18. Kapanganakan Setyembre 9, 1878
Lungsod ng Cebu, Cebu
Kamatayan Oktubre 19, 1961 (edad 83)
Lungsod Quezon
Partidong politikal Nacionalista Party
Asawa Esperanza Limjap
Hanapbuhay Manananggol
Relihiyon Romano Katoliko
Lagda
19. Manuel Roxas
Si Manuel Acuña Roxas (Enero 1, 1892 - Abril 15, 1948) ay isang pulitiko sa Pilipinas. Siya ay ang
unang Pangulo ng Ikatlong Republika ng Pilipinas (Mayo 28, 1946–Abril 15,1948).
[baguhin]Talambuhay
Isinilang si Manuel Roxas noong Enero 1, 1892 Lungsod ng Roxas, (lungsod na ipinangalan sa kanya
nang siya ay mamatay) sa lalawigan ng Capiz. Sina Gerardo Roxas at Rosario Acuna ang kanyang mga
magulang. Nagtapos siya ng abogasya sa Unibersidad ng Pilipinas (University of the Philippines) noong
1912 at naging topnatcher sa Bar Exams. Nag-umpisa siya sa pulitika bilang piskal panlalawigan.
Nagsilbi sa iba-ibang kapasidad sa ilalim ng Pamahalaang Komonwelt ni Manuel L. Quezon. Noong1951,
naihalal siya sa House of Representatives at sa sumunod na taon ay naging speaker h. Pagkatapos
maitatag ang Komonwelt ng Pilipinas (1965), naging kasapi si Roxas sa National Assembly, nagsilbi
(1938-1941) bilang Kalihim ng Pananalapi sa gabinete ni Pangulong Manuel Quezon, at naihalal (1971)
sa Senado ng Pilipinas. Noong Ikalawang Digmaang Pandaigdig, binihag siya (1942) ng pwersa ng
mananakop na Hapon. Ngunit sa panahon ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig, nanilbihan siya sa ilalim
ng Republika ng Pilipinas na itinaguyod ng mga Hapon. Sa panahon din ito, siya ang nagsilbing
intelligence agent para sa mga gerilya. Hinuli ng mga bumalik na pwersang Amerikano si Roxas sa
paghihinalang pakikipagtulungan sa mga Hapon. Pagkatapos ng digmaan, pinawalang-sala siya ni
Heneral Douglas MacArthur kasama kay pangulong Sergio Osmena kasama ng mga Pilipinong heneral
na galing saSandatahang Lakas ng Pilipinas na sina heneral Basilio J. Valdes at si heneral Carlos P.
Romulo at ibinalik ang kanyang nombramyento bilang opisyal ng Hukbong Sandatahan ng Estados
Unidos. Ito ang nagbigay-buhay sa kanyang buhay politika, at sa suporta ni MacArthur, nanalo siya sa
halalan sa pagkapangulo noong Abril 23, 1946laban kay Sergio Osmeña dahil sa kanyang katalinuhan at
kabaitan. Bilang pangulo, ang ginawa niya ay ang bell trade relations act o ang nagtakda ng 28 taon na
kalakalan ng estados unidos at Pilipinas, Batas rehabilitasyon Parity Rights na pantay na paggamit ng
mga amerikano at ng mga pilipino ng ating mga likas-yaman at ang pacsa o ang presidential action
committee on social amelioration. Pati rin ang pagpapasulong ng industriya, pagpapaunlad ng
pagsasaka, at pangangalakal sa Pilipinas. Noong Abril 15, 1948, inatake bigla si Roxas sa puso at siya
ay namatay, habang nagbibigay ng kanyang talumpati sa dating base militar ng Estados Unidos saClark
Air Base wala na ito sa kasalukuyan. Siya ay sinundan ni Pangulong Elpidio Quirino.
Manuel Roxas
Ika-5 Pangulo ng Pilipinas
Ikatlong Pangulo ng Komonwelt
Unang Pangulo ng Ikatlong Republika
Panunungkulan
Mayo 28, 1946 (bilang Pangulo ng Komonwelt); Hulyo 4, 1946,
(bilang Pangulo ng Ikatlong Republika) – Abril 15, 1948
20. Pangalawang Pangulo Elpidio Quirino
Sinundan si Sergio Osmena
Sinundan ni Elpidio Quirino
Kapanganakan Enero 1, 1892
Capiz (ngayon ay Lungsod
Roxas), Capiz
Kamatayan Abril 15, 1948
Clark Air Base, Angeles,Pampanga
Partidong politikal Nacionalista (1919–1945)
Liberal Party (1945–1948)
Asawa Trinidad de Leon
Hanapbuhay Abogado
Relihiyon Katoliko
21. Elpidio Quirino
Mula sa Wikipediang Tagalog, ang malayang ensiklopedya
Elpidio Quirino
Ika-6 na Pangulo ng Pilipinas
Ikalawang Pangulo ng ikatlong Republika
Panunungkulan
Abril 18, 1948 (halal Disyembre 30, 1949) – Disyembre 30, 1953
Pangulo Manuel Roxas
Pangalawang Pangulo Fernando Lopez (1949-1953)
Sinundan si Manuel Roxas
Sinundan ni Ramon Magsaysay
Ika-3 Pangalawang Pangulo ng Pilipinas
Ikalawang Pangalawang Pangulo ng Komenwelt
22. Unang Pangalawang Pangulo ng Ikatlong Republika
Panunungkulan
Mayo 28, 1946 – Abril 17, 1948
[1]
Sinundan si Sergio Osmeña
[2]
Sinundan ni Fernando Lopez
Kalihim ng Ugnayang Labas
Panunungkulan
Setyembre 16, 1946 – Abril 17, 1948
[3]
Sinundan si Naibalik
Sinundan ni Joaquin Miguel Elizalde
Kapanganakan Nobyembre 16, 1890
Vigan, Ilocos Sur
Kamatayan Pebrero 29, 1956
Lungsod ng Quezon
Partidong politikal Liberal
Hanapbuhay Abogado
Relihiyon Katoliko
23. Si Elpidio Rivera Quirino (Nobyembre 16, 1890—Pebrero 29, 1956) ay isang pulitiko at ang ikaanim
na Pangulo ng Republika ng Pilipinas (Abril 17, 1948-Disyembre 30,1953).
Isinilang si Quirino sa Vigan, Ilocos Sur Noong Nobyembre 16, 1890 kina Mariano Quirino at Gregoria Rivera. Nagtapos
siya ng abogasya sa Unibersidad ng Pilipinas (University of the Philippines) noong 1915.
Nahalal sa Kongreso noong 1919. Hiniram na Kalihim ng Pananalapi ni Gob. Hen. Murphy noong 1934 at naging kasapi
ng "Constitutional Convention". Naging pangalawang pangulo siya ni Manuel Roxas noong 1946. At nanumpa bilang
Pangulo pagkaraang mamatay si Roxas noong Abril 17, 1948. Kinaharap ng administrasyong Quirino ang isang
malubhang banta ng kilusang komunistang Hukbalahap. Pinasimulan niya ang kampanya laban sa mga Huk. Bilang
Pangulo, muli niyang itinayo ang ekonomiya ng bansa, pinaunlad niya ang pagsasaka, at mga industriya.
Tinalo ni Ramon Magsaysay sa kanyang ikawalang pagtakbo bilang pangulo. Namatay siya sa atake sa puso
noong Pebrero 29, 1956 sa gulang na 66.
Siya ang unang Ilokanong pangulo.
24. Ramon Magsaysay
[1]
Si Ramon del Fierro Magsaysay o Ramón "Monching" Magsaysay (Agosto 31,1907 – Marso
17, 1957) ay ang ikapitong Pangulo ng Republika ng Pilipinas (Disyembre 30, 1953-Marso 17, 1957).
Si Magsaysay ay isinilang sa Castillejos, Zambales noong Agosto 31, 1907 kina Exequiel Magsaysay at
Perfecta del Fierro. Nag-aral sa Pamantasan ng Pilipinas at Jose Rizal College.
Naglingkod siya bilang tagapamahala ng Try-Tran Motors bago magkadigma. Nang bumagsak ang
Bataan inorganisa niya ang "Pwersang Gerilya sa Kanlurang Luzon" at Pinalaya ng pwersang Amerikano
at Pilipino ang Zambales noong Enero 26, 1945. Noong 1950, bilang kalihim ng Pagtatanggol kaniyang
binuwag ang pamunuan ng mga Hukbalahap. Pinigil niya ang panganib na lilikhain ng pulahang
Komunista at naging napakatanyag sa mamamayan. Noong eleksyon ng 1953, tinalo niya si Quirino at
[kailangan ng sanggunian]
naging ikatlong pangulo ng republika. Ang kanyang pangalawang pangulo ay si Carlos
P. Garcia.
Iniligtas ni Pangulong Magsaysay ang demokrasya sa Pilipinas. Ito ang kanyang pinakamahalagang
nagawa. Pinigil niya ang paghihimagsik ng Huk o ng komunista. SiLuis Taruc, Supremo ng Huk o ang
pinakamataas na lider ng komunista, ay sumuko sa kanya. Kaya si Magsaysay ay tinawag na
"Tagapagligtas ng Demokrasya".
Siya ang pinakamamahal na Pangulo ng Pilipinas dahil ibinalik niya ang tiwala ng pamahalaan. Subalit
nagwakas ang kanyang pamamahala nang mamatay siya dahil sa pagbagsak ng eroplanong kanyang
sinasakyan sa isang bundok sa Manunggal, Cebu noong Marso 17, 1957.
Ramon Magsaysay
Ika-7 Pangulo ng Pilipinas
Ikatlong Pangulo ng Ikatlong Republika
25. Panunungkulan
Disyembre 30, 1953 – Marso 17, 1957
Pangalawang Pangulo Carlos P. García
Sinundan si Elpidio Quirino
Sinundan ni Carlos P. García
Kapanganakan Agosto 31, 1907
Iba, Zambales
Kamatayan Marso 17, 1957
Bundok. Manunggal,Balamban, Cebu
Partidong politikal Partidong Nasyonalista
Asawa Luz Banzon
Hanapbuhay Inhinyero
Relihiyon Katoliko
26. Carlos P. Garcia
Si Carlos Polistico Garcia (Nobyembre 4, 1896 - Hunyo 14, 1971) ay isang Pilipinongmakata at pulitiko
at ang ikawalong Pangulo ng Republika ng Pilipinas (Marso 23,1957–Disyembre 30, 1961). Naging
pangalawang pangulo at miyembro ng gabinete niRamon Magsaysay si Garcia. Nanumpa siya
bilang pangulo nang mamatay si Magsaysay. Kilala si Garcia kanyang pagpapatupad ng patakarang
"Pilipino Muna" ("Filipino First").
[baguhin]Talambuhay
Isinilang si Garcia noong Nobyembre 4, 1896 sa bayan ng Talibon, Bohol. Ang kaniyang mga magulang
ay sina Policronio Garcia at Ambrosia Polistico. Nag-aral siya saPamantasang Silliman sa Lungsod ng
Dumaguete, at kinalaunan nagtapos din siya ng abogasya sa Philippine Law School noong 1922 sa
Maynila. Naging abogado at guro, pinasok niya ang politika noong 1926 bilang mambabatas na kaanib
sa Kapulungan ng mga Kinatawan at naglingkod hanggang 1932. Nagsilbi si Garcia bilang gobernador ng
Bohol mula 1932 hanggang 1942, at naging miyembro siya ng Senado mula 1942 hanggang 1953.
Noong Ikalawang Digmaang Pandaigdig, lumaban siya sa pananakop ng mga Hapon bilang miyembro ng
mga gerilya na nakabase sa Bohol, at ang tinulungan ng mga tropang Pilipino at Amerikano sa Bohol.
Noong 1946 ay naging puno siya ng minoriya sa Senado. Noong 1953 si Garcia ay nanombrahan
bilang Pangalawang Pangulo na kabilang sa Tiket Nasyonalista na pinangunguluhan ni Ramon
Magsaysay, na dating bumuo at namuno sa isang pwersang gerilyang lumaban sa pananakop ng mga
Hapones. Nakamit nila ang mapagpasyang tagumpay, at noong 1954, si Garcia ay naging bise
presidente at Kalihim ng Ugnayang Panlabas.
Noong Marso 1957 si Garcia ay naging presidente matapos pumanaw si Magsaysay sa isang aksidente
sa eroplano, at nagwagi rin siya sa halalang pampanguluhan noong Nobyembre 1957.
Habang nasa kapangyarihan, ang Pamahalaan ni Garcia ay nakipag-usap sa mga pinuno ng Estados
Unidos upang mailipat sa kontrol ng Pilipinas ang mga hindi na ginagamit na base militar ng Amerika. Sa
kalaunan ay naging labis ang pagiging maka-Pilipino ni Garcia at ang pagsira sa kanya ay pinasimulan sa
mga pahayagan, sa himpapawid sa tulong ng CIA samantalang pinaboran naman ng mga Amerikano
siDiosdado Macapagal upang manalo sa halalan noong 1961.
Bukod sa kanyang mga nagawa bilang makabansang pulitiko, si Garcia ay kilala rin na makata sa
kanyang diyalektong Boholano. Namatay siya sa atake sa puso noong 14 Hulyo 1971 sa edad na 75.
Carlos P. Garcia
27. Ika-8 Pangulo ng Pilipinas
Ika-apat na Pangulo ng Ikatlong Republika
Panunungkulan
Marso 23, 1957 (halal Disyembre 30,1957) – Disyembre
30, 1961
Pangulo Ramon Magsaysay
Pangalawang Pangulo Diosdado Macapagal
Sinundan si Ramon Magsaysay
Sinundan ni Diosdado Macapagal
Ika-5 Pangalawang Pangulo ng Pilipinas
Ikatlong Pangalawang Pangulo ng Ikatlong Republika
Panunungkulan
Disyembre 30, 1953 – Marso 18, 1957
Sinundan si Fernando Lopez
[1]
Sinundan ni Wala
29. Diosdado Macapagal
Mula sa Wikipediang Tagalog, ang malayang ensiklopedya
Diosdado Macapagal
Ika-9 na Pangulo ng Pilipinas
Ikalimang Pangulo ng Ikatlong Republika
Panunungkulan
Disyembre 30, 1961 – Disymbre 30, 1965
Pangulo Carlos P. Garcia
Pangalawang Pangulo Emmanuel Pelaez
Sinundan si Carlos P. Garcia
Sinundan ni Ferdinand Marcos
Ika-6 na Pangalawang Pangulo ng Pilipinas
30. Ika-apat na Pangalawang Pangulo ng Ikatlong Republika
Panunungkulan
Disyembre 30, 1957 – Disyembre 30, 1961
[1]
Sinundan si Wala
Sinundan ni Emmanuel Pelaez
Kapanganakan Setyembre 28, 1910
Lubao, Pampanga
Kamatayan Abril 21, 1997
Lungsod ng Makati
Partidong politikal Partidong Liberal
Asawa (1) Purita dela Rosa†
(2) Evangelina Macaraeg
Hanapbuhay Manananggol
Relihiyon Katoliko
Si Diosdado Pangan Macapagal (Setyembre 28, 1910 - Abril 21, 1997) ang ikasiyam na pangulo ng
Pilipinas (Disyembre 30, 1961 - Disyembre 30, 1965) at ay ang ikasiyam na Pangulo ng Republika ng
Pilipinas (Disyembre 30, 1961-Disyembre 30, 1965).Ama siya ni Gloria Macapagal-Arroyo na naging pangulo
rin.
[baguhin]Talambuhay
Tinagurian si Diosdado Macapagal bilang "Batang Mahirap mula sa Lubao" dahil anak siya ng isang mahirap
na magsasaka. Isinilang siya sa San Nicolas, Lubao, Pampanga noong Setyembre 28, 1910 kina Urbano
Macapagal at Romana Pangan. Tumira siya sa isang tahanan at pumailalim sa pangangalaga ni Don Honorio
Ventura hanggang magtapos ng pagka-Doktor sa mga Batas mula sa Pamantasan ng Santo Tomas noong
1936 at pumasok sa pulitika. Bayaw siya ni Rogelio de la Rosa, embahador ng Pilipinas sa Cambo at siya ay
presidente.
P
31. [baguhin]Sariling buhay
Naging unang asawa niya si Purita de la Rosa. Nang sumakabilang buhay ito, naging pangalawang asawa
niya si Evangeline Macaraeg. Anak niya si Gloria Macapagal-Arroyo, ang dating Pangulo ng Pilipinas, at
sina Maria Cielo Macapagal Salgado, Arturo Macapagal , at Diosdado Macapagal Jr..
[baguhin]Edukasyon
Nagtapos siya ng elementarya mula sa Mababang Paaralan ng Lubao at ng sekondarya mula sa Mataas
na Paaralan ng Pampanga. Nagtapos siya ng kolehiyo mula sama University of Sto.Tomas. Nagkamit siya
ng degri sa larangan ng Abogasya. Nagkamit din siya ng pagka-Doktor ng Batas na Sibil at Doktor ng
Ekonomiya.
Una siyang nagtrabaho bilang abogado para sa isang tanggapang Amerikano. Nahalal siya sa Kongreso
noong 1949 at sa muli noong 1953. Siya ang may-akda ng Batas ng Kalusugang Rural (Rural Health Law)
at ng Batas hinggil sa Naangkop na Mababang Sahod (Minimum Wage Law). Nanguna rin siya sa
delegasyong para sa Tratado ng Mutwal na Depensa ng Estados Unidos at Republika ng Pilipinas (US-RP
Mutual Defense Treaty). Nahalal siya bilang Pangalawang Pangulo noong 1957 at naging Pangulo noong
1961. Inilunsad niya ang Kodigong Pangrepormang Panlupang Pansakahan (Agricultural Land Reform
Code) at nilinis ang katiwalian sa pamahalaan. Limang taon siyang nagkaroon ng kaugnayan sa
Programang Sosyo-Ekonomiko para sa pagkontrol ng pangangalakal sa ibang bansa. Kilala rin siya sa
pagkakaroon ng nasyonalisasyon ng pagtitingi (retail) at dahil sa Panukalang Batas na Pangrepormang
Panglupa. Bilang dagdag, kabilang din sa kaniyang mga nagawa ang pagpapakalat ng Pambansang
Wika, ang pagbabago ng petsa ng Araw ng Kalayaan mula Hulyo 4 na naging Hunyo 12, ang pag-aangkin
sa Sabah (opisyal na iniharap noong Hunyo 22, 1962), at sa pagbubuo ng Maphilindo sa Kasunduang
Maynila.
Sa eleksiyon ng 1963, maraming nanalong kandidato mula sa Partidong Liberal at naging pangulo ng
Senado si Ferdinand E. Marcos, isa ring Liberal katulad ni Macapagal. Subalit nagkaroon ng hidwaan sina
Marcos at Macapagal. Humiwalay sa Partido Liberal si Marcos at ginawa siyang kandidato ng Partido
Nasyonalista sa pagkapangulo sa halalan ng 1965. Tinalo ni Marcos si Macapagal sa halalang iyon.
Humalili siya bilang pangulo ng Kumbensyong Konstitusyonal noong 1971.
32. [baguhin]Kamatayan
Namatay siya dahil sa atake sa puso, pneumonia, at sakit sa bato, sa Sentrong Pangkalusugan ng Makati
(Makati Medical Center) saLungsod ng Makati, noong Abril 21, 1997, sa edad na 86. Inilibing siya sa
Libingan ng mga Bayani sa Taguig, Maynila.
Ferdinand Marcos
Si Ferdinand Emmanuel Edralin Marcos (Setyembre 11, 1917 - Setyembre 28,1989) ay ang
ikasampung Pangulo ng Republika ng Pilipinas (Disyembre 30,1965-Pebrero 25, 1986). Siya ay isang
abugado, kasapi ng Kapulungan ng mga Kinatawan mula 1949 hanggang 1959 at kasapi ng Senado ng
Pilipinas mula 1959hanggang 1965. Noong Ikalawang Digmaang Pandaigdig, siya ay naging lider-gerilya
sa hilagang Luzon. Noong 1963, siya ay naging Pangulo ng Senado kapalit ni SenadorEulogio
Rodriguez, Sr.. Bilang Pangulo ng Pilipinas, kahanga-hanga ang kanyang mga nagawa sa larangan ng
diplomasya at pagpapagawa ng mga mahahalagang imprastraktura sa bansa. Ngunit, ang tagumpay ng
kanyang pangasiwaan ay nabahiran ng talamak na katiwalian, paniniil sa karapatang pantao, at
panunupil sa oposisyon. Bumagsak ang kanyang pamunuan sa Rebolusyon sa EDSA na naganap noong
1986.
Ferdinand Marcos
Ika-10 Pangulo ng Pilipinas
Ika-anim na Pangulo ng Ikatlong Republika
Unang Pangulo ng Ika-apat na Republika
33. Panunungkulan
Disyembre 30, 1965 – Pebrero 25, 1986
Punong Ministro Cesar Virata (1981-1986)
Pangalawang Fernando Lopez (1965-1973)
Pangulo Arturo Tolentino (1986)
Sinundan si Diosdado Macapagal
Sinundan ni Corazon C. Aquino
Punong Ministro ng Pilipinas
Panunungkulan
Hunyo 12, 1978 – Hunyo 30, 1981
Sinundan ni Cesar Virata
Assemblyman
Panunungkulan
Hunyo 12, 1978 – Hunyo 30, 1981
Kapanganakan Setyembre 11, 1917
Sarrat, Ilocos Norte,Pilipinas
Kamatayan Setyembre 28, 1989 (edad 72)
Honolulu, Hawaii,
Estados Unidos
Partidong politikal Partido Liberal (1946-1965)
Partido Nacionalista(1965-1978)
Kilusang Bagong Lipunan (1978-
1986)
34. Asawa Imelda Romualdez
Mga anak Imee Marcos
Ferdinand Marcos, Jr.
Irene Marcos
Hanapbuhay Tagapagtanggol
Relihiyon [Philippine Independent Church
Si Ferdinand Emmanuel Edralin Marcos (Setyembre 11, 1917 - Setyembre 28,1989) ay ang
ikasampung Pangulo ng Republika ng Pilipinas (Disyembre 30,1965-Pebrero 25, 1986). Siya ay isang
abugado, kasapi ng Kapulungan ng mga Kinatawan mula 1949 hanggang 1959 at kasapi ng Senado ng
Pilipinas mula 1959hanggang 1965. Noong Ikalawang Digmaang Pandaigdig, siya ay naging lider-gerilya
sa hilagang Luzon. Noong 1963, siya ay naging Pangulo ng Senado kapalit ni SenadorEulogio
Rodriguez, Sr.. Bilang Pangulo ng Pilipinas, kahanga-hanga ang kanyang mga nagawa sa larangan ng
diplomasya at pagpapagawa ng mga mahahalagang imprastraktura sa bansa. Ngunit, ang tagumpay ng
kanyang pangasiwaan ay nabahiran ng talamak na katiwalian, paniniil sa karapatang pantao, at
panunupil sa oposisyon. Bumagsak ang kanyang pamunuan sa Rebolusyon sa EDSA na naganap noong
1986.
35. Mga nilalaman
[itago]
1 Talambuhay
2 Bilang isang sundalo
3 Bilang isang pulitiko
4 Unang termino (1965-1969)
o 4.1 Mga suliranin
o 4.2 Digmaan ng Biyetnam
o 4.3 Demonstrasyon ng mga estudyante
o 4.4 Mga nagawa sa loob ng unang termino
5 Ikalawang termino
o 5.1 Halalan ng 1969
o 5.2 Radikalisasyon ng mga estudyante
o 5.3 Sigaw ng unang sikapat
o 5.4 Pag-aaklas ng mga tsuper ng jeep
o 5.5 Ang pagbomba sa Liwasang Miranda
o 5.6 Ang pagsususpindi ng pribelehiyo ng "Writ of Habeas Corpus"
o 5.7 Ang malaking baha ng 1972
6 Batas militar
o 6.1 Patuloy na panliligalig
o 6.2 Ang pagpapahayag ng batas militar
o 6.3 Madaliang pagkabisa ng batas militar
o 6.4 Pagbabago sa pamahalaan
7 Ang Saligang Batas ng 1973
o 7.1 Halalan ng mga delegado sa kombensyong konstitusyonal
o 7.2 Pagkakabuo
o 7.3 Mga tadhana
8 Ang Bagong Lipunan
o 8.1 Ang Lumang Lipunan
o 8.2 Pagtatatag ng Bagong Lipunan
o 8.3 Ang reporma sa lupa
o 8.4 Mga pagbabagong Pangkabuhayan
36. 8.4.1 Pagbabago sa agrikultura
8.4.1.1 Masagana 99
8.4.1.2 Masaganang maisan
8.4.1.3 Biyayang-dagat
8.4.1.4 Iba pang mga palatuntunan sa agrikultura
8.4.2 Industriya ng pagmimina
8.4.3 Ang industriya sa elektroniks
8.4.4 Ang cottage industry
9 Kamatayan
10 Mga Talaan
11 Mga panlabas na kawing
[baguhin]Talambuhay
Si Ferdinand E. Marcos ang Ikaanim na Pangulo ng Ikatlong Republika ng Pilipinas. Si Marcos ay
isinilang noong Setyembre 11, 1917 sa Sarrat, Ilocos Norte. Ang kanyang magulang ay sina Don Mariano
R. Marcos at Donya Josefa Edralin. Apat silang magkakapatid, sila, si Dr. Pacifico, Elizabeth at Fortuna.
Ang kanyang ama ay naging kongresista ng Ilocos at gobernador ng Davao. Si Donya Josefa naman ay
isang dating guro sa kanilang bayan. Sa kanyang kabataan pa lamang ay kinakitaan na siya ng
katalinuhan. Palagi siyang mayroong karangalang nakukuha magmula sa elementarya hanggang sa
magtapos siya ng mataas na paaralan. Limang taong gulang lamang siya nang pumasok sa elementarya
sa Sarrat Central School. Sa pamantasan ng Pilipinas Siya nagtapos ng Mataas ng Paaralan
noong 1933. Sa pamantasan ding iyon siya kumuha ng Abogasya at nagtapos bilang Cum Laude
noong Marso, 1939. Nakamit niya ang President Manuel Quezon Medal Award dahil sa kanyang
Graduation Thesis. Siya ay iskolar sa buong panahon ng kanyang pag- aaral sa Pamantasan ng Pilipinas
at naging kilala siya sa campus dahil sa kanyang kahusayan sa debate at pagtatalumpati. Maging sa
larangan ng palakasan tulad ng swimming, boxing, at wrestling ay kinilala siya. Isa rin siyang
sharpshooter sa paghawak ng baril. Siya ang nakakuha ng pinakamataas na karangalan sa Military
Science and Tactics sa buong Pamantasan. Nagsulat din siya sa Philippines Collegian, ang opisyal na
pahayagan ng Pamantasan ng Pilipinas. Nagri- review noon si Ferdinand para sa bar exams nang matalo
ang kanyang ama sa muli nitong pagtakbo bilang kongresista. Ang tumalo dito, si Julio Nalundasan ay
nabaril at namatay pagkatapos ng halalan. Si Ferdinand ang napagbintangan, at kahit pa nga isang
mahusay na abogado ang nagtanggol sa kanya, nahatulan pa rin siya ng labimpitong taong
pagkabilanggo.
Nasa loob siya ng kulungan ng maging topnotcher sa bar exams at nang maging ganap na abugado ay
hiniling niya sa Kataas- taasang Hukuman na payagansiyang ipagtanggol ang sarili sa kasong ibinintang
sa kanya. Dahil sa kanyang talino at kahusayan ay pinayagan siya ng Korte Suprema. Nanalo siya at
napawalang- sala. Tinanghal siyang lawyer of the year at hinangaan ng mga kapwa abogado.
Nang sumiklab ang Ikalawang Digmaang Pandaigdig ay naglingkod siya sa hukbong sandatahan ng
Pilipinas. Nakasama siya sa Martsa ng Kamatayan at nakaranas ng hirap at sakit bilang bilanggo ng
37. digmaan sa Kuta Santiago at Capas, Tarlac. Naging meydor siya bago bumalik sa sibilyang buhay.
Nagsimula ang kanyang pagpasok sa pulitika nang matapos ang digmaan. Kumandidato siya sa pagka-
kongresista ng Ilocos Norte at siya ay nanalo. Ang unang pinagtuunan niya ng pansin ay ang kalagayan
ng mga magsasaka sa kanilang lalawigan at sa buong bansa na rin. Nang sumunod na halalan, 1953, ay
muli siyang nanalong kongresista at naging assistant minority floor leader sa kongreso. Dito niya
nakalapit si Daniel Romualdez na pinsan ni Imelda. Sa pamamagitan ni Daniel ay nagkakilala sila ni
Imelda na naging Miss Manila (Ginang Maynila). Sinasabi na naging makulay ang pag- iibigan nina
Ferdinand at Imelda. Ikinasal sila sa Huwes noong Mayo 1, 1954. Sina dating pangulong Ramon
Magsaysay ang nagging ninong nila sa kasal. Tatlo ang kanilang naging anak, sina Imee, Ferdinand Jr.
at Irene.
Hindi na napigil ang pag- imbulog ni Marcos sa larangan ng pulitika. Sa ikatlong pagkakataon ay nahalal
siyang kongresista noong 1957 at senador naman noong 1959. Noong Nobyembre 9, 1965, nanalong
pangulo si Marcos at pangalawang pangulo naman si Fernando Lopez. Natalo nila sina Diosdado
Macapagal at Gerry Roxas. Umalingawngaw sa buong bansa ang kanyang slogan, ―Magiging Dakilang
muli ang bansang ito!‖
Totoo sa kanyang slogan, pinangatawanan ni Marcos ang pagbangon sa bansa mula sa mahirap na
kalagayan nito. Nahaharap noon ang bansa sa malalaking suliranin tulad ng kakapusan ng salapi para sa
edukasyon , tanggulang bansa, mga pagawain at para sa kalusugan. Gayunman, nakapagpagawa siya
ng maraming patubig at naipalaganap sa buong bansa ang tinatawag na miracle rice.
Ang mga magsasaka ay nabigyan ng mga kaalamang teknikal ukol sa modernong pagsasaka. Marami rin
siyang naipagawang mga kalsada, tulay at School building. Nilabanan niya ang smuggling at sinimulan
ang pakikipaglaban sa mga NPA.
Nang sumapit ang sumunod na halalan noong 1969, muling nanalo si Marcos bilang pangulo at si Lopez
bilang pangalawang pangulo. Ngunit sa pagkakataong ito ay unti- unti nang nawawala ang tiwala ng tao
sa pamahalaan dala ng malalaking problemang kinakaharap ng bansa. Tumaas ang presyo ng langis at
kasunod nito ang pagtaas ng mga bilihin. Marami ang naghirap at nagutom. Tumaas ang kriminalidad at
nasangkot ang pamahalaan sa malalaking anomalya at eskandalo.
Nagkaroon ng madadalas at malakihang demonstrasyon na nilahukan pati ng mga estudyante at taong
simbahan. Ang pinakamadugong demonstrasyon ay naganap noong Enero 30, 1970 sa Tulay ng
Mendiola.
Noong Agosto 21, 1971 ay sinuspinde ni Marcos ang Writ of Habeas Corpus upang mapanatili ang
kaayusan at kapayapaan. Binomba kasi ang rallyista ang Partidong Liberal o Liberal Party sa Plaza
Miranda noong Agosto 21, 1971 upang mapanatili ang kaayusan at kapayapaan sa bansa.
Noong Setyembre 21, 1972 ay ibinaba ang Batas Militar (Martial Law). Marami na raw krisis ang
nararanasan ng bansa tulad ng pagbomba sa Plaza Miranda, pagsabotahe at pagwasak sa mga pribado
at pambansang ari- arian. Walang puknat na rally ng mga manggagawa at mga estudyante at ang
pinakahuli ay ang pagtambang sa Kalihim ng Tanggulang Pambansa na si Juan Ponce Enrile.
Noong Nobyembre 19, 1972 ay natapos ang bagong Saligang Batas. Pinagtibay ito sa isang referendum
noong Enero 19, 1973.
Totoong nabawasan ang kriminalidad dahil sa takot ng mga mamamayan sa Batas Militar. Maraming
ipinahuli at ipinabilanggo si Marcos, lalo na ang mga lumalaban sa gobyerno. Ngunit hindi napayapa ang
38. damdamin ng bayan. Anuman ang ipalabas ng pamahalaan tungkol sa kalagayan ng mga mamamayan
sa malalaking anomalya sa gobyerno.
Hindi rin nakaligtas sa mata ng mga tao ang maluhong pamumuhay ni Ginang Imaelda Marcos at ng mga
anak nito. Marami ang nagsasabi na sa nararamdamang kahirapan ng bayan ay hindi na dapat
namumuhay ang Unang Ginang na tila ba ito ay nasa isang mayamang bansa.
Sa panahong ito ng Batas Militar ay sumikat ang programang Bagong Lipunan.Ito ang sagot ni Marcos sa
nagaganap na pagrirebelde ng mga tao. Maraming naisagawa nang mga panahong ito tulad ng pag- akit
sa mga dayuhang mamumuhunan, pagsigla ng turismo sa bansa, pagtatayo ng mga impratruktura tulad
ng Cultural Center of the Philippines, Folk Arts Theater, San Juanico Bridge, Philcite at iba pa.
Nagkaroon na rin ng LRT na hanggang sa ngayon ay pinakikinabangan ng sambayanan at ipinagpatuloy
pa ang pagpapagawa sa ibang lugar ng Kamaynilaan.
Gayunman ay hindi nawala ang takot sa mga mamamayan. Maraming mga opisyal ng pamahalaan at
mga military ang kinatakutan ng mga tao adahil umabuso sa kapangyarihan. Lalong nagging mahigpit
ang militar sa karapatang pantao. Ipinasara ang mga palimbagan ng diyaryo at magasin pati na ang mga
istasyon ng radio at telebisyon. Wala nang maririnig sa radyo at telebisyon ay pawing mga papuri sa
gobyerno.
Nagkaroon ng pakunwaring wakas ang Batas Militar noong Enero 17, 1981 sa pamamagitan ng
Proklamasyon 2045 na nilagdaan ni Marcos.
Sa kabila ng pagtatapos ng Martial Law ay hindi nahinto ang paglaganap ng kapangyarihan ng komunista
sa bansa. Nabahala ang mga Amerikano kaya kinumbinse nila si Marcos na magdaos ng Presidential
Snap Election upang Makita kung sinusuportahan pa rin ng tao ang kanyang pamahalaan. Idinaos ang
halalan noong Pebrero 7, 1986 at nakalaban niya si Cory, ang asawa ng dating Senador Ninoy Aquino na
Mahigpit niyang tagatuligsa.
Ayon sa Comelec ay nanalo si Marcos ngunit sabilang ng Namfrel ay si Cory naman ang nanalo.
Nagprotesta si Cory at tumawag ng civil disobedience. Nagsagawa naman ng kudeta sina Fidel Ramos at
Juan Ponce Enrile. Nanawagan naman sa tao si Jaime Cardinal Sin kaya dumagsa ang mga tao sa
EDSA na nagnanais na mapalayas si Marcos sa puwesto. At naganap ang makasaysayang People‘s
Power na nagpatalsik kay Marcos.
Si Marcos, ang kanyang pamilya at ilang miyembro ng gabinete ay dinala ng mga Amerikano sa Estados
Unidos upang maiwasan ang madugong pangyayari na maaaring maganap sa pagitan ng mga
tagasunod nito at ni Cory Aquino.
Namatay si Marcos noong Setyembre 28,1989.
[baguhin]Bilang isang sundalo
Nang sumiklab ang Ikalawang Digmaang Pandaigdig, sumapi si Marcos sa Dulong Silangan sa
Puwersang Hukbong Katihan ng Estados Unidos (United States Army Forces in the Far East) bilang
combat intelligence officer ng Ika-21 Dibisyon ng Hukbong Lakad. Siya ay lumaban sa pagtatanggol
ng Bataan laban sa mga Hapones at naging isa sa mga biktima ng Martsa ng Kamatayan. Siya ay
kinulong at pinalaya ng mga Hapones sa Capas ngunit siya ay muling dinakip, kinulong at pinahirapan
sa Kuta Santiago sa Intramuros, Maynila. Nakatakas si Marcos at itinatag ang kilusang gerilya sa
Hilagang Luzon, ang "Maharlika". Siya ay kinilala bilang isa sa mga magagaling na pinuno ng mga gerilya
39. sa Luzon at ang kanyang diumano‘y pinakahanga-hangang katapangawang-gawa ay sa Labanan ng
Pasong Bessang at tumulong sa pagitan ng mga sundalong Pilipino at Amerikano lumaban
[kailangan ng sanggunian]
sa Hapon.
[baguhin]Bilang isang pulitiko
Pagkaraan ng digmaan at pagtatag ng Republika ng Pilipinas, hinirang ni Pangulong Manuel Roxas si
Marcos bilang special technical assistant. Noong 1949, siya ay tumakbo at nagwagi bilang kinatawan
ng Ilocos Norte sa Kongreso. Noong 1954 nakilala niya si Imelda Romualdez, ang "Rosas ng Leyte" at
pamangkin ng Ispiker Daniel Romualdez, na naging kaisampalad niya pagkatapos ng isang madaliang
panliligaw.
Noong 1959 siya ay tumakbo at nanalo bilang Senador na may pinakamalaking boto. Noong 1961,
naging Pangulo si Marcos ng Partido Liberal (Liberal Party) at makalipas ng isang taon, siya ang
naging Pangulo ng Senado.
Matagal na panahong naging kasapi si Marcos ng Partido Liberal . Hiningi niya ang nominasyon ng
partido bilang kandidato sa pagka-pangulo noong 1964, ngunit ang kasalukuyang pangulo na si Diosdado
Macapagal ang pinili ng partido. Tumiwalag si Marcos sa Partido Liberal at lumipat siya sa Partido
Nacionalista, kung saan nakuha niya ang kanilang nominasyon. Nanalo siya at si Fernando Lopez, ang
kandidato ng Partido Nacionalista sa pagka-pangalawang pangulo, laban kay Macapagal at Gerardo
Roxas sa isang "landslide victory".
[baguhin]Unang termino (1965-1969)
Disyembre 30, 1965- Panunumpa ni G. Ferdinand Edralin Marcos bilang ika-10 na Pangulo ng Republika ng Pilipinas.
40. Ang Unang Pamilya
Mula sa kaliwa:Imee, Irene, Pangulong Marcos,ang Unang Ginang, at si Bongbong.
Noong Enero 30, 1965, nanumpa si Ferdinand Edralin Marcos bilang ika-6 na Pangulo ng Republika ng
Pilipinas. Sa kanyang talumpati sa kanyang unang pasinaya, ipinahayag ng Pangulo ang kasadlak-sadlak
na kalagayan ng Pilipinas:
…The Filipino, it seems, has lost his soul, his dignity, and his courage. We have come upon a phase of
our history when ideals are only a veneer for greed and power, (in public and private affairs) when
devotion to duty and dedication to a public trust are to be weighted at all times against private advantages
and personal gain, and when loyalties can be traded. …Our government is in the iron grip of venality, its
treasury is barren, its resources are wasted, its civil service is slothful and indifferent, its armed forces
demoralized and its councils sterile., We are in crisis. You know that the government treasury is empty.
[1]
Only by severe self-denial will there be hope for recovery within the next year.
At kanyang ipinangako:
This nation can be great again. This I have said over and over. It is my articles of faith, and Divine
[2]
Providence has willed that you and I can now translate this faith into deeds.
Noong Enero 24, 1966, sa kanyang kauna-unahang Talumpati sa Kalagayan ng Bansa sa Kongreso,
tinanggap ng Pangulong Marcos na ang bansa'y nasa tuktok ng isang panlipunang bulkan na malapit ng
pumutok, na ang mga guguling-gobyerno'y labis na nakahihigit sa kinikita nito, na ang Philippine National
Bank ay malapit nang bumagsak at laganap ang krimen sa bansa.
Binalangkas ni Marcos ang layunin ng kanyang pangasiwaan:
1. . Mabigyan ng pampasigla ang pagpapaunlad ng pamayanan at proyekto ng pagawaang-bayan
tulad ng pagpapagawa ng mga kalsada at tulay.
2. . Isakatuparan ang palatuntunan ng reporma sa lupa.;
3. . Pagkakaroon ng kasapatan sa produksyon ng palay at magpasimula ng pag-iiba-iba ng
pananim upang mapaunlad ang pag-aani.;
41. [baguhin]Mga suliranin
Tangi sa palaki na palaking paghihirap ng kalagayang-pangkabuhayan, ang pangasiwaang Marcos at
nasusuong sa mga mabibigat na suliranin. Nangunguna sa mga ito'y ang paglubha ng kalagayang
pangkatahimikan at kaayusan ng bansa na humantong sa mga sumusunod:
1. Paglaganap ng krimen bunga ng pagkalahatang paghihikahos at pangkabuhayang paghihirap at ang
paggitaw ng naitatag na krimen;
2. Patuloy na katiwalian sa pamahalaan lalung-lalo na ang mga taong nagpapairal ng batas, na
karamiha'y gumagamit ng kanilang kapangyarihan sa paggawa ng pagmamalabis o sa pagtangkilik ng
krimen; at
3. Pagkakaroon ng mga pribadong hukbo ng mga mayamang tinatangkilik ng mga pulitiko.
Ang mga kalagayang tulad nito'y nagdulot ng pagkaligalig at di-kasiyahan sa mga kabataan at mga mag-
aaral sa mga institusyon ng karunungang may kaalaman at bihasa sa mga bagay na pampulitika.
Nagtatag ang mga ito ng mga samahang demokratikong tagapamagitan sa mga publiko at pribadong
paaralan; pati kolehiyong katoliko, upang mag-udyok ng pagkakaroon ng tiyak na reporma sa kabuuan ng
tunay na kayariang demokratiko. Kasama rito ang kabataangdenteesi galamay ng lihim na Partido
Komunista ng Pilipinas (Communist Party of the Philippines), na lalong kilala sa tawag na "Kabataang
Makabayan" na gumagamit ng karahasan upang makapagtamo ng mga reporma.
[baguhin]Digmaan ng Biyetnam
Noong Oktubre, 1965 sinabi nila kay pangulong Marcos na mahigit sa 10,450 mga sundalong Pilipino na
dinala sa Timog Biyetnam at lumaban agad sa mga Hilagang Biyetnames at mga Viet Cong sa panahon
ng Digmaang Biyetnam.
[baguhin]Demonstrasyon ng mga estudyante
Ang unang demonstrasyon ng mga estudyante'y napukaw ng isang pangpurok na pagpupulong (summit
conference) na idinaos saMaynila noong Oktubre, 1966, ng mga pinuno ng Estados
Unidos, Australya, Thailand, Timog Vietnam,Timog Korea, Nueva Selanda, atPilipinas. Ang layunin ng
pagpupulong na ito ay upang yumari ng isang nagkakaisang paninindigan sa digmaan sa Timog
Silangang Asya at upang pagtibayin ang pakikipagtulungan ukol sa pangkabuhayan , panlipunan, at
kultura sa pagitan ng mga bansa sa Asya-Pasipiko.
Nang hapon ng Oktubre 24, 1966, ang Kabataang Makabayan na sinasamahan ng ibang pangkat
estudyante ay nagtanghal ng isang pagtutol na demonstrasyon sa harapan ng pangulo ng Estados
Unidos na si Lyndon B. Johnson. Nagkaroon ng sagupaan sa pagitan ng mga demonstrador at mga pulis
malapit sa embahada ng Estados Unidos. Dinakip ang 41 demonstrador at pinaratangan ng panliligalig at
pananalakay.
[baguhin]Mga nagawa sa loob ng unang termino
Kapaki-pakinabang ang mga nagawa ng Pangulong Marcos sa mga unang apat na taon ng kanyang
panunungkulan. Ang mga ito'y ang sumusunod:
1. . Ang pagpapanibagong-ayos ng may 2,000 malalaki at malilit na industriya;
2. . Pagsugpo sa katiwalian at kasamaan sa pamahalaan;
42. 3. . Pagpapaunlad ng mga baryo na sa unang pagkakataon sa kasaysayan nabigyan ng tiyak na
kaparti sa kinikita ng pamahalaan;
4. . Pagpapatayo ng higit sa 80,000 silid-aralan at higit sa 6,000 kilometro ng mga lansangan
(kabilang na ang unang phase ng North Diversion Road mula Balintawak hanggang Tabang sa
Bulacan);
5. . Ang pagpapatayo o rehabilitasyon ng pamamaraan ng mga patubig, o irigasyon na ang ang
kabuuang bilang nito'y nakakahigit sa lahat ng patubig na naitayo sapul sa panahon ng mga
Kastila noong 1565 hanggang sa pangasiwaang kanyang sinundan;
6. . Ang pagsisimula ng Green revolution at pagkakaroon ng 'mapaghimalang palay' o "miracle rice';
7. . Ang puspusang pagsasakatuparan ng reporma sa lupa;
8. . Ang pagpapalakas ng kilusang kooperatiba sa isang pambansang sukatan;at
9. . Ang muling pagpapasigla at pagtangkilik sa sining at kulturang sariling atin sa pamamagitan ng
pamamahala ng Unang GinangImelda Marcos.
[baguhin]Ikalawang termino
Disyembre 30, 1969 - Pasinaya sa Pangalawang termino ni Pangulong Ferdinand E. Marcos.
[baguhin]Halalan ng 1969
Nanindigan ang reeleksyonistang Pangulong Ferdinand Marcos sa kanyang pagnanais na makapagtamo
ng bagong kapasyahan ng mga botante sa halalan ng 1969.
Sa pagtulong ng Unang Ginang, Imelda Marcos, na kanyang itinuturing na kanyang "lihim na sandata", si
Marcos ay naging unang Pangulong reeleksyonista pagkatapos ng digmaan. Tinalo niya ang kandidato
ng mga Liberal, si Sergio Osmeña, Jr. sa napakalaking kalamangan.
[baguhin]Radikalisasyon ng mga estudyante
Sa mga unang buwan ng pangalawang panunungkulan ng Pangulong Marcos ay nagkaroon ng serye ng
mga demonstrasyon ng mga estudyante at mga malalaking pagtitipon, na karamiha'y humahantong sa
karahasan at panggugulo. Sa simula, ang mga demonstrasyo'y idinaraos bilang protesta laban sa
pagtaas ng matrikula at ibang bayarin sa paaralan.Tinugon ito ng mga namamahala sa mga pamantasan
sa pagtitiwalag sa mga namumunong estudyante at di-pagtanggap sa kanila sa alin mang pamantasan.
43. Namagitan ang pamahalaan sa kanilang alitan sa pamamagitan ng pagpapalabas ng mga tuntunin at
regulasyon tungkol sa pagtataas ng matrikuka na nangangailangan ng pagsang-ayon ng pamahalaan.
Ang mga lider estudyante ay muling tinanggap sa mga paaralang kanilang pinili.
Ngunit di naglaon, panibagong isyu ang lumitaw. Lumabas sa kalye ang mga mag-aaral at mga
kapanalig. Sa gayo'y nagsimula ang "parliament of the streets." Sa pagbunsod sa mga kahilingan para sa
mga reporma sa pamahalaan at mga protesta laban sa pagkakaloob ng kapangyarihan sa
namumuhunan at mga oligarkiya, ang mga demonstrador ay madaling bumaling sa mga bagay na
pangkaisipan (ideolohikal) tulad ng pasismo, piyudalismo, at imperyalismo. ito ang kanilang naging sigaw
na panlaban.
Noong Enero 26, 1970, ang araw ng pagbbukas ng regular na sesyon sa Kongreso, ang Pambansang
Pagkakaisa ng mga Mag-aaral na pinamumunuan ni Edgar Jopson ay nagtipun-tipon at nagdaos ng
malaking demonstrasyon sa labas ng Kongreso. Ang mga estudyante ng mga pribadong paaralan
sa Maynila, kasama ang ilang sa kanilang mga gurong-tagapayo ay nangaroon upang ipahayag ang
kanilang petisyon para sa pagdaraos ng isang Kumbensyong Konstitusyonal ng taong 1971.
Tulad ng hinihingi ng tradisyon, dumalo ang Pangulong Marcos sa Kongreso upang magtalumpati tungkol
sa kalagayan ng bansa. Kasama niya ang Unang Ginang. Pagkatapos ng mga seremonya at habang
lumalabas sa gusali ng Kongreso ang Pangulo at ang Unang Ginang patungo sa kanilang sasakyan,
nagsimula ang kaguluhan. Ang binabalak na mapayapang demonstrasyon ay naging isang panggulong
walang taros. May 70 estudyante ang nasaktan at may ilang nangapinsala ring alagad ng batas Marcos.
[baguhin]Sigaw ng unang sikapat
Ang demonstrasyon ng mga estudyante noong Enero 30, 1971 ay lalong higit na madugo at marahas at
ito'y tinaguriang "Labanan sa Mendiola" na mas higit na kilala sa tawag na "First Quarter Storm" o Sigaw
ng Unang Sikapat. Marahil napag-alab sa kabangisan ng mga pulis sa naunang demonstrasyon sa
harapan ng Kongreso, ibinaling ng lalong masugid na mga aktibistang estudyante ang kanilang
pagkapoot sa Malakanyang.
Pagkatapos ng maagang demonstrasyon sa may Kongreso , nagtungo ang mga estudyante sa
Malakanyang at pagkaraan ng kanilang maaapoy na talumpati ay pinagpilitan nilang makapasok sa loob
ng paligid ng Palasyo. Naghagis sila ng "pillboxes" at mga sariling-gawang bomba (Molotov) sa bakuran
ng Palasyo. May ilang nakaagaw ng isang trak na pamatay-sunog at ito'y ibinangga sa isang trangkahan
ng Malakanyang hanggang sa mabuksan ito.
Nagpaputok ng mga teargas ang mga tanod Pampanguluhan ng Palasyo sa mga nanggugulo at ang mga
ito'y gumanto ng mga bato at patpat at sariling-gawang bomba. Napilitang magsiurong ang mga
estudyante hanggang sa daang Mendiola habang hinahabol ng mga pangkat ng mga sandatahan ng
pamahalaan.
Ang labanan ay tumagal hanggang makalipas ang hatinggabi nang ang mga estudyante'y naghiwa-
hiwalay sa University Belt sa daang Claro M. Recto.
Nang sumunod na araw, napalathala sa mga pahayagan na apat na demonstrador ang nakitlan ng buhay
at marami pang nasugatan.
44. Ipinahayag ng Panguilong Marcos sa pamamagitan ng radyo at telebisyon na ang mga pangayayari sa
Mendiola ay isang binalak na pagsalakay sa pamahalaan, isang panghihimagsik na may layuning
pabagsakin ang pamahalaan. Ngunit tiniyak niya sa mga tao na ang kaguluha'y nasugpo na.
[baguhin]Pag-aaklas ng mga tsuper ng jeep
Noong Marso 3, 1970 nagdaos ng isang pag-aaklas ang mga nagmamaneho ng pampublikong jeep ng
Maynila at mga karatig-pook. Ang dahilan ay upang tuligsain ang panghuhuthot ng mga pulisya at upang
hilingin na pagtibayin ng lupon ng Palingkurang-Bayan ang pagtataas ng 5 sentimo sa pamasahe ng
jeep. Matagumpay ang kanilang pag-aaklas; nangako ang pamunuan ng pulisya na parurusahan ang
mga tiwaling alagad ng batas; at sinang-ayunan ng Lupon ng Palingkurang-Bayan ang kanilang petisyon
sa pagtataas ng pamasahe sa jeep.
Noong Marso 23, at Marso 24, 1970, ang mga estudyante at mga pasahero ay nagdaos ng isang
panlabang demonstrasyon na tumututol sa pagkataas ng bayad sa jeep at bus. Binato nila ang mga
sasakyang pampubliko at lumikha ng malalaking siga sa daan.
Ang Pamilya Marcos at ang Kabanalan Papa Paulo VI sa pagdalaw ng huli sa Pilipinas noong 1970.
[baguhin]Ang pagbomba sa Liwasang Miranda
Ang Liwasang Miranda o Plaza Miranda sa Quiapo, Maynila ay siyang kinaugaliang pook ng malalaking
pampulitikang pagtitipun-tipon at pagpupulong. Doon ipinakikilala at ipinapahayag ang mga kandidatong
pambansa at ng Maynila. Doon idinaraos ang mga "miting de avance" o pangwakas na malaking
pagpupulong, bilang pinakatampok sa mga kampanyang pampulitika. May malaking pagtatangi ang
PangulongMagsaysay sa naturang pook kahit na kailanman at siya'y pinipilit na magpasiya ukol sa isang
bagay na pampulitika, kanyang itinatanong "Maipagtatanggol na natin ito sa Plaza Miranda?"
Sa pagsunod sa isang pampulitikang kaugalian, nagdaos ang oposisyongPartido Liberal ng kanilang
pagpapahayag na pagtitipun-tipon sa Plaza Miranda noong ika-21 ng Agosto, 1971. Ito'y binalak upang
ipakilala sa bansa ang mga kandidato ng Partido Liberal para Senador at mga kandidato para sa Maynila
mula Punong-Lungsod hanggang sa mga konsehal.
45. Nang mag-iika-9:00 ng gabi ng araw ding iyon, habang ang walong kandidato ng Partido Liberal sa
pagkasenador, dalawampu't dalawang kandidato ng Maynila at gayon din ang iba pang mga kilalang lider
ng partido ay magkakasamang nagkakatipon sa tanghalan, dalawang granada ang inihagis buhat sa
karamihan ng tao at magkapanunod na sumabog. Ang isa'y bumagsak sa tanghalan kasabay ng
pagsabog, at isa'y tumama sa gilid ng tanghalan at sumabog din pagkahulog sa lupa. Libu-libong tao sa
pook na iyon at higit na marami pa na nanoood sa telebisyon ang nakasaksi sa pambobomba.
Ang pambobomba at halos lumipol sa pamunuan at mga kandidato ng oposisyon. Nag-aagaw-buhay
nang damputin sina Senador Jovito Salonga at Sergio Osmeña, Jr. at Kinatawan John Henry Osmeña.
May malubhang tama sina Senador Gerardo Roxas at ang kanyang maybahay na si Judy,
Kinatawan Ramon Mitra, at kandidato para punong-lungsod Ramon Bagatsing. Sina Senador Eva
Estrada Kalaw, Kinatawan Eddie Ilarde at kandidato para sa pangalawang punong-lungsod Martin Isidro
at ang kanyang maybahay ay pawang may malubhang tama rin.
Ang ibang kandidato ng Partido Liberal sa pagkasenador ay di-gaanong nagtamo ng kapinsalaan
Namatay noon din ang isang potograpo na nagtratrabaho sa isang pahayagan at maraming mga
manonood ma sama-sama sa harapan ng entablado ang pawang nangasawi.
Sa simula, ang Pangulong Marcos ang itinuturong siyang may pakana sa kalagim-lagim na pangyayari sa
Plaza Miranda ngunit makalipas ang ilang taon lumitaw ang mga testigo na nagdidiin kay Jose Maria
Sison at sa pinamumunuan niyang kilusan, ang Partido Komunista ng Pilipinas- Bagong Hukbong Bayan,
bilang may utak sa pagpapasabog.
[baguhin]Ang pagsususpindi ng pribelehiyo ng "Writ of Habeas Corpus"
Ilang oras pagkaraan ng pagpapasabog ng bomba sa Plaza Miranda, ipinalabas ng Pangulong Marcos
ang Proklamasyon Bilang 889 na sumususpindi sa pribelihiyo ng writ of habeas corpus (pangangalaga sa
sinuman laban sa di-salig-batas at pagbibinbin sa bilangguan) upang mapanatili ang kapayapaan ,
mapangalagaan ang mga mamamayan at mapanatili ang kapangyarihan ng pamahalaan. Ginawa na
minsan ng Pangulong Elpidio Quirino ang pagsususpindi ng pribelehiyo ng writ of habeas corpus noong
dekada 50 upang sugpuin ang mga Huks.
Ang pagpigil sa writ ay humantong sa pagtatamo ng mga sumusunod na layunin:
1. Pagsansala sa paglaganap ng terorismo mula sa mga lalawigan hanggang sa pook ng Maynila;
2. Pagtatamo ng impormasyon tungkol sa organisasyon ng mga komunista, misyon, pinagmumulan ng
pantustos, kagamitan, lihim na tagakalap ng balita at mga bagong kasapi;
3. Pagdadakip sa ibang pinuno ng mga kilusang makakaliwa.
Noong Enero 7, 1972 ganap na binawi ni Pangulong Marcos ang kautusang nagsususpindi sa pribelehiyo
[3]
ng writ of habeas corpus.
[baguhin]Ang malaking baha ng 1972
Noong kalagitnaan ng 1972, malalaking baha ang nagpalubog sa halos lahat ng Kalagtitnaang Luzon at
lungsod ng Maynila. Ang pag-apaw ng tubig na umabot ng may isang buwa'y sumira ng mga pananim at
humantong sa pagtaas ng bilihin mga panindang pagkain hindi lamang sa mga binahang pook kundi
gayun din sa buong Luzon at sa karamihan pang mga pook sa bansa.
46. Bigas, asukal at iba pang mga pangunahing pangangailanga'y nawala sa mga pamilihan. Pinangasiwaan
ng pamahalaan ang halaga ng pagbibili ng bigas na nakatingal sa kanilang kamalig. Ipinag-utos ding
ipagbili ang mga bigas at asukal na nakatago sa mga bodega ng mga mapagsamantalang negosyante sa
isang nakatakdang halaga sa ilalim ng babalang ang mga ito'y kukumpiskahin ng pamahalaan.
Bunga ng kautusan ng Pangulo'y muling lumabas ang mga bigas at asukal sa pamilihan at mga tindahan
na nagpapatunay na ang kakapusan, lalo na sa Maynila ay gawa-gawa lamang.
Setyembre 21, 1972- Ipinahahayag ni Pangulong Ferdinand Marcos ang Batas Militar sa isang pagbabalita sa himpapawid.
[baguhin]Batas militar
[baguhin]Patuloy na panliligalig
Hindi naglaon pagkaraan bawiin ang suspensyon ng karapatan sa writ ang paghupa ng tubig na likha ng
baha noong taong 1972, ang kapayapaan at kaayusan ng bansa ay lumubha ng lumubha. Dumarami ang
mga nagaganap na krimen. Isa lamang pangkaraniwang pangyayari ang mga mapangahas na panloloob
sa mga bangko kung araw kahit na katanghaliang tapat. Lumitaw ang mga nagbibili ng proteksyon at ang
pangangasiwa ng mga bisyo at halos lantaran na. Pinasasabugan ng mga maninindak ang mga
pamilihan sa kabayanan (Greater Manila Terminal Food Market sa Taguig), mga gusali ng bayan (Manila
City Hall at Court of Industrial Relations), ang embahada ng Estados Unidos, mga pribadong gusali
(Philamlife Building sa Ermita, sangay ng Security Bank and Trust Company sa kalye España sa Maynila,
at ang Arca Building sa lungsod ng Pasay), ang tanggapan ng JUSMAG sa lungsod Quezon, mga
gusaling naglilingkod sa pangangailangan ng madla (Meralco), ang kapaligiran ng Kombensyon
Konstitusyonal at ang pangunahing tipunan ng tubig sa Kamaynilaan. Naghari ang isang nakasisindak na
panahon sa lungsod ng Maynila.
Nagsimula ang paghihimagsik sa maraming pook sa Kahilagaang Luzon, pook ng Bicol at sa ilang panig
ng Mindanao. Karamihan dito'y ipinapalagay na likha ng impluwensya ng mga komunistang grupo at
ng Moro National Liberation Front, isang pangkat ng mga Muslim, na pinamumunuan ni Nur Misuari, na
naglalayong ihiwalay ang Mindanao sa Pilipinas at magtatag ng nagsasariling Republika ng Bansang
Moro.
[baguhin]Ang pagpapahayag ng batas militar
47. Dahil sa lumalalang suliranin sa kapayapaan at kaayusan sa bansa, isinailim ni Pangulong Marcos ang
buong bansa sa Batas Militar sa bisa ng Proklamasyon Bilang 1081 na kanyang nilagdaan
noong Setyembre 21, 1972. Nagpalabas din ang Pangulo ng mga kautusan at atas upang
maisakatuparan at magawa ang layunin ng Batas Militar, ang isalba ang Republika at ireporma ang mga
[4]
institusyong panlipunan, pangkabuhayan at pampulitika ng bansa.
Binigyang-diin ng Pangulo na ang proklamasyon ng Batas Militar ay hindi nangangahulugan ng
[5]
pagkakaroon ng pamahalaang militar. Magpapatuloy ang pamahalaang sibil. Ang mga opisyales at mga
kawaning pambansa at pamahalaang lokal ay magsasagawa ng kanilang tungkulin tulad nang dati.
Ayon sa Pangulo, walang dapat ipangamba ang mga taong walang kinalaman sa pagsasabwatan upang
[6]
ibagsak ang pamahalaan sa pamamagitan ng marahas na pamamaraan.
Sa isang pahayag sa radyo't telebisyon, winika ng Pangulo:
Buhat nang ipahayag ng Kataas-taasang Hukuman ang kapasyahang ito (Lansang vs. Garcia, 42 SCRA
449) lalong lumala ang panganib at lalong lumubha o lumaki ang rebelyon. Napatigil ang gawaing
pambansa. Ang mga pangunahing pook na pangkabuhayan ay hindi makakilos. Hindi makapaglapat ng
katarungan ang mga hukuman... lumalaganap at palaki nang palaki ang mga paglabas sa batas at pag-
iral ng krimen... na di-maabot ng kakayahan ng pulisyang pambayan at mga maykapangyarihang sibilyan
Patuloy ang paghahamok ng mga pangkat ng hukbo at ng mga kumakalaban sa pamahalaan sa Isabela,
Zambales, Tarlac, Camarines Sur, Quezon, at sa pulo ng Mindanao, ang Timog Lanao, Hilagang Lanao,
[7]
Timog Zamboanga at Cotabato.
Tinuligsa ng mga kritiko ang mga dahilang inilahad ni Marcos na nagbibigay-katwiran sa pagpapahayag
ng batas militar. Sinabi ng mga ito na ang katotohanan ay nilikha ni Marcos ang mga kaguluhan at
panliligalig upang magkaroon siya ng dahilang magpahayag ng batas militar at mapanatili ang sarili sa
kapangyarihan.
[baguhin]Madaliang pagkabisa ng batas militar
Tinanggap, kung hindi man ay sinang-ayunan, ng taumbayan ang pagpapahayag ng Batas Militar dahil
sa panunumbalik ng lubos na kapayapaan at kaayusan sa bansa lalung-lalo na sa Maynila. Ang
panghaharang, pagnanakaw ng sasakyan, pagkidnap, pang-aabuso, pagpupuslit ng kalakal, mga ilegal
na pasugalan at iba pang krimen laban sa tao at ari-arian ay nabawasan nang napakalaki.
Sa bisa ng General Order No. 1, inutos ni Pangulong Marcos ang pagdakip sa mga sumusunod na lider-
pulitiko at kasapi ng mga kilusang subersibo na nagsabwatan upang pabagsakin ang pamahalaan: ang
mga Kinatawan na sina Roque Ablan, Jr.(Ilocos Norte)at Rafael Aquino (Sorsogon); mga Senador na
sina Benigno Aquino, Jr., Jose W. Diokno at Ramon Mitra; mga Gobernador na sina Rolando Puzon
(Kalinga-Apayao) at Lino Bocalan (Cavite); dating Senador Francisco ―Soc‖ Rodrigo; Mga delagado sa
Kombensyon Konstitusyonal na sina Napoleon Rama, Enrique Voltaire Garcia, II, Teofisto Guingona, Jr.,
Bren Guiao, Alejandro Lichauco, Jose Nolledo, Jose Concepcion, Jr., at Jose Mari Velez; mga
mamamahayag na sina Joaquin ‗Chino‖ Roces, Maximo Soliven, Teodoro Locsin, Sr., Amando Doronilla,
Renato Constantino, at Luis Mauricio. Ang iba pang dinakip ay sina: Hernando Abaya, Ang Nay Quang,
Luis Beltaran, Jorge Bocobo, IV, Ramon Chramico, Cipriano cid, Chua Giok Su @ Bob Chua, Herminio
Caloma, Romeo Dizon, Armando Eufemio, Rolando Fadul, Rolando Feleo, Jose Fuentes @ Joey,
48. Rosalinda Galang @ Roz, Go Eng Guan, Flora Lansang, Teodosio Lansang, Guillermo Ponce de Leon,
Joel Rocamora, at iba pa.
Sa kabilang dako, ang pagtitiwalag o pagpapaalis sa mga di-karapat-dapat na kawani ng tanggapan ng
pamahalaan (sa bisa ng Presidential Decree No. 1 o ang "Integrated Reorganization Plan") ay
nakapanumbalik ng pagtitiwala ng tao sa kanilang pamahalaan. Nabawasan ng malaki ang katiwalian,
kasamaan, at karaniwang kalakaran ng pamahalaan, na nagresulta sa di-kapani-paniwalang paglaki ng
[8]
koleksyon ng Kawanihan ng Adwana at Kawanihan ng Rentas Internas.
Napawi rin ang walang kapananagutang pag-uulat ng mga balita sa pahayagan, telebisyon, radyo at iba
dahil sa pagpapasara ng Pangulo, sa bisa ng Letter of Instruction No.1, sa lahat ng istasyon ng
telebisyon at radio at mga pahayagan. Tanging ang pahayagang Daily Express at mga istasyon ng
pamahalaan ang pinahintulutang magpatuloy ng kanilang operasyon. Kalauna'y pinahintulutan ding
magbukas ang pahaygang Manila Bulletin Today (na pag-aari ng Hans Menzi, isang malapit sa Pangulo);
mga istasyon ng Radio Philippine Network at Intercontinental Broadcasting Corporation na pag-aari ng
kroning si Roberto Benedicto, at ang istasyon ng Republic Broadcasting System na kilala sa tawag na
GMA Networks, na ang isa sa mga nagmamay-ari ay si Gilberto Duavit na malapit sa Pangulong Marcos.
Malaki ang ipinagbago ng kalagayang pangkalusugan at pangkalinisan - nawala ang mga basura sa daan
at ang paligid ng mga tahanan ay naging malinis at napanatiling malinis ng mga tao na rin.
Nabawasan ang mga pasugalang ipinagbabawal lalo na sa pangunahing lungsod ng Maynila.
Nagkaroon ng kapayapaan at katahimikan sa mga pook ng paaralan na dati-rati'y may ligalig at
karahasan.
Napanatili ang halaga ng mga pagkain. Hindi nakahadlang sa pagtitinda ang pagtatakda ng halaga, di
tulad nang pinangangambahan na mawawala ang mga pangunahing kagamitan at mahahalagang
pangangailangan sa mga pamilihan at mga tindahan.
Halaga ng Pangunahing Bilihin Bago at Makaraang Ihayag ang Batas Militar
[9]
Halaga ng
Halaga ng bilihin Halaga ng
bilihin
Produkto Yunit Setyembre 23, bilihin
Setyembre,
1972 Agosto, 1972
1971
Bigas Fancy (wagwag) Ganta 3.28 3.18 3.27
Special (BE-3) " 2.96 2.94 2.88
Ordinary(Tjeraemas) " 2.75 2.72 NA
49. Mais White flint, milled " 2.00 2.10 1.96
Isda Bangus kilo 4.55 4.90 3.83
Bisugo " 3.16 3.40 2.95
Galunggong " 1.90 1.98 1.73
Hipon Sugpo " 20.50 20.80 NA
Maliit " 9.50 9.75 5.20
Baboy karne " 7.58 7.55 7.14
Baka karne " 9.25 9.21 8.50
Buhay na Spring
Piraso 5.03 5.03 4.96
Manok chicken/broiler
Inahin " 5.05 5.07 4.94
Itlog native " 0.28 0.32 0.34
puti " 0.28 0.28 0.30
Kilo
Gulay Sitaw 1.76 3.50 1.30
(kg.)
Repolyo " 4.05 2.97 1.81
50. Pechay " 1.57 2.49 1.10
Talong " 1.46 1.92 0.82
Kamatis " 2.88 3.03 2.92
Prutas Saging (latundan) Piraso 0.069 0.068 0.05
Saging (lakatan) " 0.092 0.09 0.06
Papaya " 2.05 1.52 1.30
Mangga " 0.75 0.77 0.82
Kilo
Lanzones 3.56 4.83 2.43
(kg.)
1. ^ Ang isang ganta ay katumbas ng 8 gatang (chupa) o mahigit sa 2 kilo.
[baguhin]Pagbabago sa pamahalaan
Nagkaroon ng malaking pagbabago sa pamahalaan mula ng ipahayag ang Batas Militar
noong Setyembre 21, 1972. Ang Kongreso na siyang bumabalangkas at gumagawa ng mga batas ay
binuwag. Naalisan ng tungkulin ang mga senador at kinatawan. Sa ilalim ng Batas Militar, nagkaroon
ang Pangulo ng kapangyarihang lehislatibo. Gumawa siya ng mga Kautusang Pampanguluhan
(presidential decree), Kautusang Pangkalahatan (General Order) at Liham Pagpapatupad (Letter of
Instruction). Ang mga ito ang mangangasiwa sa Pamahalaan at lahat ng mga sibilyang
kapangyarihan.
Ang Kautusang Pampanguluhan ay may bisa at lakas tulad ng mga batas na ipinapalabas ng dating
Kongreso.
Bukod tangi ang pagpapairal ng Batas Militar sa Pilipinas. Hindi tulad ng ibang mga bansa na
nagpapairal ng Batas Militar. Hindi ang hukbo ang nangangasiwa sa pamahalaan kundi ang mga
pinunong sibilyan rin.
51. [baguhin]Ang Saligang Batas ng 1973
Kabilang ang pagbabago ng Saligang Batas sa mga pagbabagong naganap sa panahon ng
panunungkulan ng Pangulong Marcos. Iminungkahi ang pagpapalit ng Saligang Batas (ng 1935) sa
dalawang kadahilahanan:
1. Nayari ang Saligang Batas ng Pilipinas ng taong 1935 habang ang bansa ay kolonya pa
ng Estados Unidos at nangangailangan ng pagpapatibay ng Pangulo ng Estados Unidos. Sa gayon,
ito'y yari ng impluwensyang Amerikano.
2. Hindi na napapanahon ang mga tadhana ng lumang Saligang Batas sa paglutas ng mga suliranin
at pagtugod sa mga pangangailangan ng mga mamamayan.
Alinsunod sa kahilingan ng madla, pinagtibay ng Kongreso noong Agosto 24, 1970 ang Batas
Republika (Republic Act) Bilang 6132 na nanawagan para sa isang Kombensyong Konstitusyonal sa
taong 1971.
[baguhin]Halalan ng mga delegado sa kombensyong konstitusyonal
Ginanap noong Nobyembre 10, 1970 ang halalan ng 320 delegado sa Kombensyong Konstitusyonal.
Ang halalang ito ang sinasabing isa sa mga pinakamaayos sa kasaysayan ng Pilipinas sa panahong
iyon.
Nakakarami sa mga nahalal na delegado ang manananggol, mangangalakal, mga tao sa industriya,
at manggagamot. Mayroon ding mga guro, mga ministro, mga puno ng paggawa, mga kilalang
kababaihan at mga mamamahayag.
Dalawang delegado, sina Carlos P. Garcia at Diosdado Macapagal ang naging Pangulo ng Pilipinas.
Ang tatlo'y kasapi ng Kombensyong Konstitusyonal noong taong 1934 - sina Salvador Araneta, Jose
P. Arruego, at Miguel Cuaderno. Higit na tatlumpu ang mga dating Senador at kinatawan at dalawa
ang dating Mahistrado ng Kataas-taasang Hukuman. Apat naman ang mga pari at madre.
[baguhin]Pagkakabuo
Ang Sentrong Pangkultura ng Pilipinas
52. Ang Kombensyong Konstitustyonal (bantog sa tawag na Con-Con) ay nagtipun-tipon noong unang
araw ng Hunyo, 1971. Nahalal bilang Pangulo ng Con-Con ang dating Pangulong Carlos Garcia.
Ngunit siya'y yumao pagkalipas ng tatlong araw na siya'y mahalal. Gumanap bilang pangulo ng
kombensyon ang Pangulong Pro-tempore Sotero Laurel hanggang sa humalili ang bagong halal na
Pangulong Diosdado Macapagal.
Puspusan ang ginawang pagtatrabaho ng mga delegado, habang patuloy naman ang mga rali,
welga, demonstrasyon at iba pang kaguluhan sa bansa. Natapos ang bagong Saligang Batas
pagkaraan ng isang taong pagpupunyagi ng mga delegado. Ang balagkas ng mungkahing bagong
Saligang Batas ay pinagtibay noong Nobyembre 28, 1972 at nilagdaan noong Nobyembre 30.
Ang Saligang Batas ay buong galang na iniharap sa Pangulong Marcos noong ika-1 ng Disyembre,
1972. Nagpalabas ang Pangulo ng isang kautusang pampanguluhan (Presidential Decree 86) na
lumilikha sa bawat baryo ng mga munisipyo o bayan at sa bawat distrito sa mga lungsod ng
Asembleya ng mga mamamayan o Citizen Assemblies upang palakihin ang saligan ng paglahok ng
mga mamamayan sa isang pamamaraang demokratiko at mabigyan sila ng pagkakataong
maipahayag ang kanilang pambansang saloobin.
Noong Enero 10, hanggang Enero 15, 1973, pinagtibay ng mga Asembleya ang Saligang Batas sa
nakakaraming halal na higit sa 14 milyon. Sa halos gayon ding kalamangan, pinagpasyahan din nila
na ang Interim National Assembly na nakatakda sa Transitory Provisions ng Saligang Batas at di na
dapat magtipun-tipon.
Nagkasbisa ang bagong saligang Batas noong Enero 17, 1973 sa pamamagitan ng Proklamasyon
Bilang 1102 ng Pangulong Marcos.
[baguhin]Mga tadhana
1. . Ang bagong Saligang Batas ay nagtatakda sa pagpapalit ng sistema ng pamahalaan mula
sa presidensiyal patungo sa parlamentaryan;
[10]
2. . Ang Pangulo ang siyang kakatawan sa pamumuno ng estado;
3. . Isang Punong Ministrong inihalal ng Pambansang Asembleya (National Assembly) ang
[11]
gumaganap ng kapangyarihang pampamahalaan kasama ng kanyang Gabinete;
4. . Isang Pambansang Asembleya binubuo ng isang kapulungang (unicameral) inihalal ng
[12]
mga kinatawang distrito ang may karapatan sa lahat ng kapangyarihang pambatasan;
5. . Ang kapangyarihang panghukuman ay nasasalalay sa Kataas-taasang Hukuman at sa
[13]
mababang hukuman na nasa pagtatakda ng batas;
[14]
6. . Itinatakda ang isang Katipunan ng mga Karapatan. Katulad ito halos ng mga nakatakda
sa Saligang Batas ng 1935. ang tanging pagkakaibang tinutukoy sa bagong Saligang Batas
[15]
ay ang pananagutan at tungkulin ng mga mamamayan.
[baguhin]Ang Bagong Lipunan
[baguhin]Ang Lumang Lipunan
Mga ilang buwan bago ipahayag ang Batas Militar, tinunton ng Pangulo ang sakit ng bayan sa
pagkakaroon ng isang "lipunang may karamdaman." Ang bagay na ito'y kanyang ibinibintang sa mga
pangkating makapangyarihan na kanyang tinaguriang oligarkiya (kapangyarihan sa pamahalaang