Workshop voor congres Trends voo

1. Zet de verhoudingen op
zijn kop!
Presentatie als onderdeel van de workshop voor het congres
Trends voor Trainers 2012
Door Anneke Dekkers, www.strapa.nl

2. De comfortzone
De hele workshop staat in het teken van het begrip comfortzone en dan met
name in de relatie tussen deelnemers en trainer. Trainer en groep hebben vaak
een ritueel waardoor ze zich allebei prettig voelen, in hun comfortzone zijn
Vraag in deze workshop is: wanneer is het zinnig deelnemers uit die zone te
halen als trainer en hoe doe je dat dan?

3. Paniek!
Spanning
De comfortzone
veilig

4. In de literatuur over de comfortzone worden drie zones onderscheiden:
– de veilige comfortzone(groen);
– de uitdagende zone (geel), hier treedt spanning en onzekerheid op;
– de paniekzone (rood).
Veel trainers zijn van mening dat deelnemers vooral leren in de gele zone.
Toch is dat niet per definitie zo. Je kunt prima in de comfortzone leren.
Zie voor een discussie over de comfortzone:
http://nvo2leren.wordpress.com/2011/05/20/in-gevecht-met-cozolo-2/

5. Comfortzone
Ik ben opgegroeid in Zandvoort aan zee. Als
kleuter was de zee veel te gevaarlijk en hadden we
onze eigen comfortzone: het zwinnetje, het water
voor de zandbank, daarachter de zee. Zwemmen
leerde ik echt niet in de zee. Zwemmen leerde ik in
het zwembad.

6. Toen ik ouder was mocht ik de zee in, maar alleen tot
de knieën en altijd onder begeleiding van een oudere
zus of broer. Ik herinner me nog hoe de zee aan mijn
benen trok. Best spannend al. Wat ouder mocht ik tot
aan mijn heupen in zee. Genoeg om je omver te laten
werpen door de golven.

7. Te ver in zee betekende serieuze problemen. Ieder jaar
moest de reddingsbrigade er op uit om overmoedige
zwemmers te redden. Ze hadden alle waarschuwingen
genegeerd en vertrouwd op eigen kracht. En ja, ieder
jaar werd er een aantal gered, maar ook ieder jaar
verdronken een paar overmoedige zwemmers.

8. We hebben het nu gehad over de persoonlijke
comfortzone, maar hoe zit het met de comfortzone
in groepen? Wat maakt dat een groep zich op zijn
gemak voelt? Wil leren, betrokken is op elkaar,
nieuwsgierig is?
De comfortzone
in groepen

9. Om te beginnen is het fijn als er duidelijkheid
is: iedereen weet wat het doel is, wat er staat te
gebeuren en wie deze training de leiding heeft.
Duidelijkheid en structuur bieden veiligheid.
Dat is een eerste belangrijke factor. Maar
daarmee zijn we er nog niet.

10. Erbij horen is een tweede element. Mensen voelen zich
prettig en veilig als ze weten en voelen dat ze erbij horen.
Trainers weten dat en hebben hun eigen manieren om te
zorgen dat deelnemers zich welkom voelen. Natuurlijk kan
het zijn dat er in de groep onderling gedoe is. Als dat niet
ter sprake komt dan wordt de spanning opgevoerd en de
comfortzone verlaten.

11. Mensen voelen zich prettig en veilig als ze taken te doen krijgen
die haalbaar zijn: die aansluiten bij wat ze grotendeels kunnen en
willen. Ze leren van het doen van de taken. Natuurlijk mogen
taken wel uitdagend zijn, maar zolang deelnemers weten dat zij de
taken, met wat moeite uit kunnen voeren, zullen ze zich veilig
voelen.

12. Nu komen we bij het hart van de presentatie:hoe zit het met de
verhouding tussen deelnemers en trainer? Wanneer is het
functioneel die in de comfortzone te houden en wanneer niet? Veel
trainers houden ervan de deelnemers uit de comfortzone te halen,
maar zelf blijven ze lekker in hun eigen comfortzone zitten.
De comfortzone
Relatie trainer -groep

13. De relatie tussen groep en trainer zit vaak in de comfortzone:
de trainer zorgt voor veiligheid in de groep, de verhoudingen
zijn duidelijk, de groep gaat aan het werk. Als je de relatie uit
de comfortzone haalt is het spannend, zowel voor de
deelnemers als de trainer.

14. Toch is dat soms toch de beste manier om de groep een stap verder te
laten komen. Je verlaat die comfortzone en zet de verhoudingen op
zijn kop. Dat doe je als je een goede aanleiding hebt: bijvoorbeeld als
de groep calimerogedrag vertoont. Niet zelf verantwoordelijkheid wil
nemen. Vaak voel je als trainer zelf al dat de spanning dan toeneemt.

15. Een andere reden om uit de comfortzone te stappen is als de groep
(leden van de groep) er een soort wedstrijd van maakt en de trainer
vooral uitdaagt. Alle energie en aandacht gaat dan naar het goed
krijgen van de verhoudingen. En daar is het leren van de deelnemers
vaak niet mee gediend.

16. De comfortzone
Relatie trainer –groep
wanneer eruit stappen?
Belemmerende patronen:
Boven - onder
Ouder – kind
Ouder – puber
Juf/ meester – kind
Boven – tegen
Uitdagen, de wedstrijd willen winnen

17. Doe je niks met die spanning dan heb je kans dat de groep (of de trainer!)
zich verschanst in zijn veilige bunker en daar niet meer uit wil komen.
Dan is het met het leren gedaan. Tijd om in te grijpen voordat het zo ver
is en de verhoudingen op zijn kop te zetten. Maar hoe doe je dat?

18. Verhoudingen op zijn
kop!
Drie stappen:
1. Zelfmanagement:
Voel plezier, mildheid, lef.
Om te beginnen zorg je als trainer dat je zelf in de goede staat bent om
de verhoudingen op zijn kop te zetten. Dus vind om te beginnen bij
jezelf je plezier er gaat iets leuks gebeuren, durf, je gaat ervoor en je
mildheid voor de groep, het zijn best lieverds.

19. Verhoudingen op zijn
kop!
2. Ontregelen, verwarren
(relatie trainer – groep)
Vervolgens ontregel en verwar je de groep. Door niet te voldoen aan de
rolverhoudingen. Doe bv of je een black out te krijgen, Kruip achter een
stoel als de groep fel naar jou toe wordt, of doe alsof je je moeder belt.
Spannend voor jou om te doen en je zult zien dat de groep onmiddellijk
reageert.

20. Verhoudingen op zijn
kop!
3. Volhouden!
Je bent er vast niet na een interventie van 10 seconden. De kunst is net
zolang vol te houden tot de groep ontregeld en verward is en stopt het
belemmerende patroon te vertonen. Daarna kun je doorgaan met het
programma of (en dat is waarschijnlijker), met de groep bespreken wat
er net gebeurd is en waarom je je interventie gedaan hebt.

21. In de workshop hebben we vervolgens geoefend met verschillende
interventies. Wil je dat ook? Wil je meer weten? Anneke Dekkers
is provocatief coach en trainer. Ze kan jou leren hoe je met
warmte en humor de verhoudingen op zijn kop zet.
Anneke Dekkers
Meer informatie over provocatief
coachen: www.lachenmetlef.nl