1. Σχολικός εκφοβισμός

2. Ορισμός
• Οι όροι «εκφοβισμός και βία στο σχολείο»
χρησιμοποιούνται για να περιγράψουν μια
κατάσταση κατά την οποία ασκείται
• εσκεμμένη, απρόκλητη, συστηματική και
επαναλαμβανόμενη βία και επιθετική
συμπεριφορά με
• σκοπό την επιβολή, την καταδυνάστευση
και την πρόκληση σωματικού και ψυχικού
πόνου σε μαθητές από συμμαθητές τους,
εντός και εκτός σχολείου.

3. Αίτια
• Η βία, έχει σχέση µε την κοινωνική ανισότητα, τον
κοινωνικό αποκλεισµό, τη µαταίωση τη διαφορετικότητα.
την παραβατικότητα, το αδιέξοδο ,το φόβο αλλά και την
εκµηδένιση, την απαξίωση του ανθρώπου από τον
άνθρωπο.
• Η βία στο χώρο του σχολείου είναι, συνάρτηση των
ατοµικών χαρακτηριστικών του κάθε παιδιού και των
κοινωνικών και πολιτισµικών φαινοµένων και
καταστάσεων της κοινωνίας.
•
Είναι, συνυφασµένη µε τους κοινωνικούς και πολιτισµικούς όρους
ζωής και συχνά προκύπτει ως µία εναλλακτική απάντηση στην
κοινωνική αδικία.

4. Ο σχολικός εκφοβισµός και τα Ανθρώπινα δικαιώματα
•Το σχολείο μου είναι έναΥπουργών του Συμβουλίου της
• Η Επιτροπή των μέρος όπου οι μαθητές είναι ασφαλείς και
προστατευμένοι.Άρθρα 2, 3
Ευρώπης διακηρύσσει με απόφασή της, ότι η σχολική
βία συμβάλλει στην παραβίαση των δικαιωμάτων των
•Τα μέλη της κοινωνίας του σχολείου δεν αισθάνονται διακρίσεις εναντίον
τους,εξαιτίας επιλογών στη ζωή τους (τρόπος ένδυσης, σχέση με
παιδιών
συγκεκριμένους ανθρώπους,εξωσχολικές δραστηριότητες).
• Το σημαντικότερο κείμενο για τα δικαιώματα των
•άρθρο 14, Πρωτόκολλο 12
παιδιών, είναι η ∆ιεθνής Σύµβαση για τα ∆ικαιώµατα
•Το σχολείο μου εξασφαλίζει ίση πρόσβαση, πηγές και δραστηριότητες σε
του Παιδιού του 1989 που την
κάθε πρόσωπο.άρθρο 12, Πρωτόκολλο 14 έχουν υπογράψει 191
χώρες και είναι νόμος στην χώρα μας.
•Τα μέλη της σχολικής μου κοινότητας θα εναντιωθούν σε κάθε πράξη,
υλικό ή σχόλιο στο σχολείο που δημιουργεί διακρίσεις, προσβάλλει ή
εξευτελίζει. Άρθρα 2, 9, Άρθρο 14, Πρωτόκολλο 12
•Εάν προκύψουν συγκρούσεις, προσπαθούμε να τις λύσουμε με
συνεργατικούς και μη βίαιους τρόπους. Άρθρα 2, 3

5. Πότε- ποιοι?
• Η βία μεταξύ των παιδιών δεν είναι κάτι το καινούριο.
• Το πρόβλημα υπήρχε από την αρχή της μαζικής εκπαίδευσης,
αλλά πήρε μεγαλύτερες διαστάσεις την εποχή της
παγκοσμιοποίησης και ιδιαίτερα μετά την μετατροπή του
εκπαιδευτικού μας συστήματος σε πολυπολιτισμικό.
• Ξεκινά ως συµπεριφορά από την πρώτη σχολική ηλικία και
γίνεται συχνότερος στις τελευταίες τάξεις του ∆ηµοτικού, όπως
και κατά την πρώιµη εφηβική ηλικία. Η κορύφωση
παρατηρείται στην ηλικία 11 – 14 ετών.
• To 15% του συνόλου του μαθητικού πληθυσμού γίνεται
θύμα επιθετικής παρενόχλησης από συνομηλίκους του ή
παιδιά διαφορετικών ηλικιών.
• Το ποσοστό των θυτών ανέρχεται στο 5% του μαθητικού
πληθυσμού και σε αναλογία των εμπλεκομένων σε
περιστατικά βίας αγοριών - κοριτσιών 3 προς 1

6. 5 .Μορφές του εκφοβισμού και της βίας στο σχολείο
•
•
•
•
•
•
Σωματική επίθεση (physical bullying)
Συναισθηματική – ψυχολογική επίθεση
Λεκτική επίθεση (verbal bullying)
Σεξουαλικός εκφοβισμός
Ηλεκτρονικός εκφοβισμός
Ρατσιστικός εκφοβισμός (racial bullying

7. Σωματική επίθεση (physical bullying)
• Σπρωξίματα, σκουντήματα, αγκωνιές,
κλοτσιές, τρικλοποδιές, γροθιές ή
χτυπήματα με όπλα ή αντικείμενα
• Όλες οι μορφές των επιθέσεων ή τις
απειλές σωματικών επιθέσεων.
• Αρνητική πράξη θεωρείται επίσης όταν
κάποιος μαθητής περιορίζει τον άλλο με
σωματικές πρακτικές.

8. Συναισθηματική – ψυχολογική επίθεση
• Το κύριο χαρακτηριστικό της συνδέεται µε τη
δηµιουργία ενός κλίµατος φόβου για το µαθητή
ή τη µαθήτρια - θύµα , µε οποιαδήποτε πράξη
που προκαλεί στο θύµα ψυχολογικό πόνο.
Και επιτυγχάνεται με.......
• Σκόπιμη απομόνωση του παιδιού-θύματος
• Το να κρύβουν τα βιβλία του, να λερώνουν και
να καταστρέφουν τα πράγματά του
• Την διάδοση άσχηµων φηµών ή ψεµάτων

9. Λεκτική επίθεση
Είναι η πιο επικίνδυνη και µακράς διάρκειας µορφή
•Στην λεκτική βία συμπεριλαμβάνονται
bullying.
οι βρισιές, η κοροϊδία, ο σαρκασμός ,
Στο στόχαστρο µπαίνει η εµφάνιση,
η
η ειρωνεία .
σεξουαλικότητα, η κοινωνική θέση και
•Λέξεις ή φράσεις που αγνοούν το νταή
ό, τι µπορεί να θεωρηθεί από τον µαθητή«κουσούρι».
συναίσθημα του παιδιού .
•Οι προσβλητικές λέξεις εκτοξεύονται σανκαι
Υποτιμητικές συμπεριφορές µαχαίρια,
που δηµιουργούν «πληγές» χωρίς να φαίνονται
ταπείνωση μέχρι ψυχολογική βλάβη ..
•Διαρκές κριτικάρισμα.

10. Σεξουαλικός εκφοβισμός
• Ο σεξουαλικός εκφοβισμός είναι ένα μορφή
•Μια άτεχνη και λεπτομερειακή ζωγραφιάς στησχετικά
συνηθισμένο φαινόμενο και αποτελεί σοβαρό
γκράφιτι σε κάποιο τοίχο του σχολείου
πρόβλημα μέσα στα όρια του σχολικού χώρου,
σημειώνει όλο και μεγαλύτερη σοβαρές σεξουαλικές
•Υβριστικά σχόλια, απρεπές άγγιγμα καιαύξηση και γίνεται
σε όλο
επιθέσεις. και μικρότερη ηλικία.
• Eκδηλώνεται με ποικίλεςλεκτική παρενόχληση,
μορφές όπως :
•Ανεπιθύμητο άγγιγμα, απειλές,
προσβλητικά γράμματα και εικόνες, αλλά και προσβλητικά
μηνύματα με πονηρό περιεχόμενο χωρίς τη θέληση του
παιδιού.
•Χρήση υβριστικών σεξουαλικών παρατσουκλιών καθώς και
ψηλαφίσματος

11. Ηλεκτρονικός εκφοβισμός
Περιλαμβάνει .......
• εσκεμμένη, επαναλαμβανόμενη και εχθρική
Γίνεται κυρίως :
συμπεριφορά απέναντι σε άτομο ή ομάδα
ατόμων με σκοπό την πρόκληση
συναισθηματικής και ψυχολογικής
•μέσω .του ηλεκτρονικού
βλάβης
• την αποστολή απειλητικού ή υβριστικού
ταχυδρομείου (email),
υλικού μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου ή
•των ιστολογίων (blogs)
μηνυμάτων SMS.
• και δωματίων σκοπό την απειλή και
•Την χρήση κάμερας με συναντήσεων
την ταπείνωση του παιδιού.
(chat rooms) profile” σε κοινωνικά
• Την δημιουργία “fake
δίκτυα.

12. Το ρατσιστικό εκφοβισμό
Από τη δεκαετία του ’90, με την επιτάχυνση
Επίσης ο ρατσιστικός εκφοβισμός μπορεί
Πρόκειται γιαμετανάστευσης προς τις
τουαφορμάταιμια ειδική περίπτωση
να κύματος από τη διαφορετικότητα
εκφοβισμού, που εκφράζεται σωματικά,
χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης,
του στόχου ως προς την κοινωνική τάξη
κοινωνικά ή ψυχολογικά, και αποσκοπεί
ο επακόλουθος ρατσισμός διαχέεται
και την οικονομική κατάσταση, την
να στιγματίσει περιβάλλον και διαβρώνει
τη διαφορετικότητα του
και στο σχολικό
προφοράτων αυτοχθόνων με τους
απλώς φυλή.
στόχου ωςήπρος τη από το ότι ο στόχος
τις σχέσεις
είναι καινούριος/-α στη γειτονιά και το
μαθητές από τις διάφορες εθνικές
σχολείο
μειονότητες, τους οποίους ήδη
βαραίνουν εμπειρίες ματαίωσης και
αποστέρησης .

13. Επιμέρους χαρακτηριστικά
Τα παιδιά-παρατηρητές περιστατικών εκφοβισμού
Τα παιδιά-θύτες, αυτά που ασκούν εκφοβισμό
και βίας διαχωρίζονται σε εκείνους
Τα θύματα είναι συνήθως παιδιά: που:
και βία σε άλλα, είναι συνήθως παιδιά:
• χαμηλή αυτοεκτίμηση, ενώ φαίνονται
• υποστηρίζουν το θύτηάγχος και χειροκροτήματα και
με • με περισσότερο με γέλια, ανασφάλεια από
•
τους άλλους μαθητές,
άλλες μορφές επιδοκιμασίας,
•σίγουρα για τον εαυτό τους,
• ήσυχα και ευαίσθητα,
• απομακρύνονται υπερδραστήρια,
ενεργητικά και και τη σκηνή
• • • εσωστρεφή απόμοναχικά, και κάνουν ότι δεν είδαν
• •τίποτα, χαμηλή αυτοεκτίμηση,
επιθετικά,
• με
• θυματοποιούνται, τρομοκρατούνται, «παγώνουν»,
• • • φοβισμένα και με παθητική στάση και σε στη
επιρρεπή σε παραβίαση κανόνων απέναντι
βία,
• δεν ξέρουν τι να κάνουν, είναι σε αμφιθυμία και δεν
αντικοινωνικές συμπεριφορές,
•παίρνουν θέση,
• δύσκολα υπερασπίζονται τον εαυτό τους.
• ικανά να ξεφεύγουν από δύσκολες καταστάσεις,
• προσπαθούν να βοηθήσουν το θύμα, αποδοκιμάζουν
• δίχως ηθικούς ενδοιασμούς βοήθεια. για τις
ή τύψεις
το θύτη και τρέχουν να φέρουν
πράξεις τους.

14. Ενδείξεις ότι το παιδί έχει πέσει θύμα εκφοβισμού και
βίας στο σχολείο
• αν τα ρούχα του συχνά είναιαρνείται να έρθει
• αν έχει μειωμένη διάθεση ή σκισμένα και
στο
σχολείο με πρόσχημα κάποια αδιαθεσία,
κατεστραμμένα,
• αν κάνει αδικαιολόγητες απουσίες,
• αν έχει σημάδια και μελανιές στο σώμα ή άλλες
• αν έχει απροσδόκητη μαθησιακή πτώση που
ενδείξεις επίθεσης και αποφεύγει να εξηγήσει
αποτυπώνεται σε χαμηλούς βαθμούς,
πώςστα διαλείμματα περνά το χρόνο του γύρω
συνέβησαν,
• αν
• αν συχνά χάνει τα πράγματά του,
από τους εκπαιδευτικούς και τα γραφεία,
• αν συχνά ζητά να έρθει στο σχολείο ή αργεί να
• αν καθυστερεί χρήματα από τους γονείς του
επιστρέψει στο σπίτι,
γιατί έχασε αυτά που του έδωσαν,
• αν αρχίζει να αλλάζει τους σε σχολικές
αρνείται να συμμετέχει δρόμους μέσα από
τους οποίους έρχεται στο σχολείο ή επιστρέφει
εκδηλώσεις και δραστηριότητες,
από αυτούς στο σπίτι,

15. Συνέπειες
Τα παιδιά που πέφτουν που ασκούν τον εκφοβισμό
Τα παιδιά-θύτες, αυτά θύματα εκφοβισμού και βίας στο
σχολείο βρίσκονται
και τη βία,είναι δυνατόν:σε μεγάλο κίνδυνο:
• να νιώσουν έντονο άγχος και ανασφάλεια,
• να παρουσιάσουν σχολική άρνηση,
• να απομακρυνθούν από το σχολείο,
• να κάνουν πολλές απουσίες από το σχολείο,
να διακόψουν τη σχολική φοίτηση,
• να οδηγηθούν σε σχολικήφυγής από το σπίτι,
να εμφανίσουν τάσεις αποτυχία.
• να εμφανίσουν μαθησιακές δυσκολίεςπροσεγγίζει το
να εξελιχθούν, σε ποσοστό που και
ψυχοσωματικά προβλήματα, όπως πονοκεφάλους,
50%, σε ενήλικες με αντικοινωνική και
πόνους στην κοιλιά, διαταραχές ύπνου, ενούρηση κ.ά.,
παραβατική συμπεριφορά.
• να παρουσιάσουν φοβίες, κατάθλιψη, απόπειρες
αυτοκτονίας

16. Αντιμετώπιση του σχολικού εκφοβισμού
Παρεμβάσεις με επίκεντρο τα θύματα
Παρεμβάσεις επικεντρωμένες στους θύτες.
•
Κατ' αρχάς πρέπει να απαλειφθεί κάθε
• Η ενίσχυσήπου αποκόμιζε αναφέρουν το τον
όφελος τους ώστε να ο δράστης από
συμβάν στο δάσκαλο.
εκφοβισμό.
• Η αρωγή στα θύματασε συγκεκριμένες
• Η εκπαίδευσή του για τη σύναψη φιλικών
σχέσεων.
δεξιότητες , όπως είναι η ενσυναίσθησηκατανόηση τους να του άλλου και
• Η ενθάρρυνσή της θέσηςαναπτύξουν τα ταλέντα
αντίληψη των να συμμετέχουν
τους και ιδιαίτερακαταστάσεων απόσε αθλητικές
διαφορετική που θα ενισχύσουν την
δραστηριότητες οπτική γωνία.
αυτοπεποίθησή τους και θα μειώσουν τις
ανασφάλειες τις σχετικές με το σώμα τους.

17. Πρόληψη σε επίπεδο σχολικού συστήματος και σχολικής τάξης
•
•
Η συνεργατική μάθηση βοηθάει τους μαθητές και τις μαθήτριες να
αποδέχονται και να τηρούν θετική στάση αλληλεγγύης ο ένας προς τον
άλλον, καθώς επίσης να αναπτύσσουν λιγότερες προκαταλήψεις προς τα
παιδιά διαφορετικής εθνικότητας .
Ένας άλλος τρόπος να θεμελιωθούν θετικές σχέσεις μεταξύ όλων των
μαθητών και μαθητριών είναι να συμμετέχουν σε διασκεδαστικές
ομαδικές δραστηριότητες εντός και εκτός σχολείου.
• Ένας παράγοντας που συνέβαλε στην αύξηση των
περιστατικών σχολικού εκφοβισμού είναι η ανοχή και η
αδιαφορία των ενηλίκων και των παρευρισκόμενων
μαθητών/-ητριών που τον εξελάμβαναν ως κομμάτι της
«φυσικής τάξης πραγμάτων»
•
Ο τρόπος που αντιδρούν οι παρευρισκόμενοι στα επεισόδια σχολικού
εκφοβισμού επηρεάζει την τροπή και την τυχόν επανάληψή τους.

18. Πρόληψη σε επίπεδο οικογενειακής δομής
• Ο ρόλος των γονέων των θυτών.
1.
οι γονείς χρειάζεται από τα πρώτα χρόνια ζωής των παιδιών τους να τα
ανατρέφουν με αγάπη, να τους θέτουν σαφή όρια ως προς το ποιες
συμπεριφορές είναι αποδεκτές και ποιες όχι και να μη μεταχειρίζονται
βίαια μέσα.
2.
Όταν τα παιδιά γίνονται έφηβοι , είναι απαραίτητη η παρουσία τους στη
ζωή του εφήβου.
• Ο ρόλος των γονέων των θυμάτων.
1.
Να συνδράμουν στην καλύτερη κοινωνική προσαρμογή των παιδιών και
στην αύξηση της αυτοπεποίθησής τους, καλλιεργώντας τις έμφυτες
.
2.
3.
κλίσεις και τα ταλέντα τους
Να γυμναστούν. Θα συμβάλει στη σωματική τους διάπλαση και θα τα
βοηθήσει να αναπτύξουν μια πιο θετική εικόνα σώματος.
Η συμμετοχή σε κάποιο ομαδικό άθλημα μπορεί να δώσει ώθηση στις
διαπροσωπικές σχέσεις των.