3. Έλλειψη εσωτερικής ελευθερίας
Απουσία ανθρωπιστικής
παιδείας
Ημιμάθεια
Ανωριμότητα
Προκαταλήψεις-
Στερεότυπα
Έλλειψη έμπρακτης χριστιανικής ζωής

4. ΣΤΟΧΟΙ
 Να αρχίσουν να αναγνωρίζουν και να εκφράζουν τα δικά τους συναισθήματα.
 Να αναγνωρίσουν και να αποδεχτούν ότι είναι φυσιολογικό για όλους τους
ανθρώπους να νιώθουν διάφορα έντονα συναισθήματα κατά καιρούς.
 Να βρουν τρόπους με τους οποίους μπορούν να αντιμετωπίζουν δημιουργικά
τα έντονα συναισθήματα.
 Να καταλάβουν ότι τα συναισθήματα που νιώθουν τα νιώθουν και οι άλλοι.
 Να καταλάβουν ότι αυτά που λένε και κάνουν οι άνθρωποι επηρεάζουν τα
συναισθήματα των άλλων.
 Να εντοπίσουν και να αναλογιστούν τους τρόπους με τους οποίους αντιδρούν
στις καθημερινές διαφωνίες που έχουν.
 Να καταλάβουν ότι υπάρχουν πολλοί τρόποι επίλυσης των διαφωνιών εκτός
από τον εκνευρισμό και την υποταγή.
 Να σκεφτούν και να αρχίσουν να εφαρμόζουν κάποιους από αυτούς τους
τρόπους.
 Να συνειδητοποιήσουν την αξία των δικαιωμάτων του άλλου.
 Να αποκτήσουν θετική στάση και αντίληψη απέναντι στις διαφορές των
πολιτισμών, την ετερότητα , τη διαφορετικότητα.

5. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΠΟΥ ΑΚΟΛΟΥΘΗΘΗΚΕ
Η ομαδοσυνεργατική μέθοδος και η βιωματική μάθηση
μέσα από τις παρακάτω τεχνικές:
oΚύκλος συζήτησης
oΤεχνικές επικοινωνίας-Ενεργητική ακρόαση
oΔιεργασία σε ζευγάρια, μικρές ομάδες και σε
ολομέλεια
oΠαιχνίδια ρόλων
oΕικαστική έκφραση
oΧρήση ηλεκτρονικού υπολογιστή
oΕρωτηματολόγια-Επεξεργασία
oΘεατροπαιχνίδι

6. o Η τελευταία μαύρη γάτα : Ανάγνωση-Ανάλυση-Επεξεργασία του βιβλίου του Ευγένιου
Τριβιζά το οποίο αποτελεί ένα ηχηρό <<νιάου>> ενάντια σε κάθε ρατσιστική
συμπεριφορά.
o Ο σκαντζόχοιρος που ήθελε να τον χαϊδέψουν: Παραμύθι για τη φιλία.
o Το ραγισμένο δοχείο : Κινέζικος μύθος στο οποίο η γιαγιά κινέζα αναδεικνύεται σε
πρότυπο διαχείρισης της ετερότητας.
o Η αληθινή αξία του δαχτυλιδιού: Υπέροχη ιστορία του Χόρχε Μπουκάι.
o Η οικουμενική διακήρυξη των δικαιωμάτων.
o Ιστοσελίδες και βίντεο από το δίκτυο κατά της σχολικής βίας.
o Οι επτά χρωματιστοί ιππότες : Διασκευή , ανάδειξη της φιλίας και δημιουργική σύνθεση
της ομάδας των χρωμάτων.
o Βίντεο : Ένα τρίγωνο στη χώρα των κύκλων και η ζυμαροχώρα από την Εκπαιδευτική
τηλεόραση.
o Βίντεο: Όταν οι Έλληνες ήταν ανεπιθύμητοι ξένοι…

7. Παιδιά ελάτε να παίξουμε
Παιχνίδια γνωριμίας/επικοινωνίας

8. Καλημέρα
Στόχος
Ανάπτυξη γνωριμίας-επικοινωνίας παιδιών.
Σενάριο
Τα παιδιά σχημάτισαν κύκλο. Ένα παιδί βρισκόταν έξω
από τον κύκλο και γύριζε γύρω απ΄ αυτόν. Όταν
άγγιζε ένα άλλο παιδί στην πλάτη έφευγαν ο
καθένας τους προς αντίθετη κατεύθυνση και όταν
συναντιόντουσαν, έδιναν τα χέρια και έλεγαν
καλημέρα και έτρεχαν να καλύψουν την άδεια θέση
του κύκλου . Όποιος έφτανε πρώτος κέρδιζε, ενώ ο
άλλος παρέμενε έξω από τον κύκλο και το παιχνίδι
ξανάρχιζε.

10. Ο κύκλος
Στόχος
Ανάπτυξη γνωριμίας-επικοινωνίας παιδιών.
Σενάριο
Τα παιδιά σχηματίζουν κύκλο. Ορίστηκε το
΄΄πρώτο΄΄ παιδί του κύκλου που είπε το όνομά
του. Το δεύτερο παιδί είπε το όνομά του και
επαναλαμβάνει το όνομα του πρώτου παιδιού. Το
τρίτο παιδί, με την σειρά του, έλεγε το όνομά του
και επαναλάμβανε τα ονόματα που άκουσε και
ούτω καθεξής. Αν κάποιο παιδί ξεχνούσε ένα
όνομα, πήγαινε τελευταίο.

11. Τα ζωάκια
Στόχος
Ανάπτυξη γνωριμίας-επικοινωνίας παιδιών,
αίσθηση αποδοχής από την ομάδα.
Σενάριο
Τα παιδιά σχημάτισαν ένα κύκλο. Το πρώτο παιδί
φώναζε το γράμμα Α και ένα όνομα που άρχιζε από Α.
Τα παιδιά που άκουγαν το όνομά τους, μιμούνταν ένα
ζώο. Το παιχνίδι συνεχιζόταν με τα επόμενα παιδιά
και τα υπόλοιπα γράμματα της αλφαβήτου.

12. Δραστηριότητες για την πρόληψη του σχολικού εκφοβισ
Για την ενίσχυση του κλίματος εμπιστοσύνης και
ασφάλειας μέσα στην ομάδα παίξαμε δυο παιχνίδια:
1. Το παιχνίδι των συστάσεων. Η δραστηριότητα
αυτή περιλάμβανε τρία στάδια.
1ο στάδιο: Οι μαθητές σηκώνονταν όρθιοι και
περπατούσαν στο χώρο. Όποιον συμμαθητή
συναντούσαν τον χαιρετούσαν με χειραψία κοιτάζοντάς
τον στα μάτια και συστήνονταν με το μικρό τους όνομα.
2ο στάδιο: Αν συνέχιζαν να συναντούν τους ίδιους, τους
χαιρετούσαν μόνο με χειραψία, χωρίς λόγια.
3ο στάδιο: Τώρα χαιρετούν όποιον συναντούν με όποιον
τρόπο θέλουν, εκτός από λόγια και χειραψία.

14. Το παιχνίδι του δεσίματος.
Τα παιδιά κάθισαν σε κύκλο, είχαν τα
μάτια κλειστά, ενώ τα χέρια τους ήταν
πιασμένα με τα χέρια των διπλανών
τους. Ακουγόταν μια ήρεμη μουσική και
το κάθε παιδί άρχιζε να μιλάει για το
διπλανό του. Μόλις ολοκλήρωνε
κάποιο παιδί τις σκέψεις του, άρχιζε να
μιλάει το επόμενο. Αφού μίλησαν όλα
τα παιδιά, συνέχιζαν να έχουν τα χέρια
τους πιασμένα για περίπου 2-3 λεπτά.

15. Σχεδίες – κροκόδειλοι
Στόχοι
Να εμπιστεύονται τους συμμαθητές και να συνεργάζονται.
Διαδικασία
Απλώσαμε από πριν στο πάτωμα εφημερίδες σε δυο περιοχές. Κάθε περιοχή είχε
εμβαδόν 2 - 4 τετραγωνικά μέτρα. Χωριστήκαμε στην τάξη σε δυο ομάδες ,όσες και οι
σχεδίες. Φανταζόμαστε ότι περπατάμε κάπου στην Αφρική, σε ένα ασφάλτινο
δρόμο, έπειτα μπαίνουμε σε χωμάτινο δρόμο, δρόμο με χαλίκια, κτλ., συναντάμε ένα
φίδι, τώρα πηδάμε ένα ρυάκι, κτλ., κόβουμε ένα φρούτο, το τρώμε, φτάνουμε στο
ποτάμι. Είμαστε κουρασμένοι. Χρειαζόμαστε ένα μπάνιο θα μας κάνει καλό.
Αρχίζουμε να κολυμπάμε. Ξαφνικά βρισκόμαστε στη μέση του ποταμού, ευτυχώς
βλέπουν τις σχεδίες (εφημερίδες) και ανεβαίνουν όλοι πάνω (η κάθε ομάδα μαζί).

16. Και το ταξίδι αρχίζει! Έχει κύμα! Μετά το ποτάμι ηρεμεί,
κωπηλατούμε. Όμως οι κροκόδειλοι έρχονται!
Περιτριγυρίζουν τις σχεδίες μας. Με φωνή δυνατή ορμά ο
δάσκαλος (κροκόδειλος) και κόβει τα πρώτα κομμάτια από
μια σχεδία, μετά από τις άλλες… Οι μαθητές αναγκάζονται να
περιοριστούν στη σχεδία που απόμεινε. Πρέπει να σωθούν
και να μείνουν όλοι επάνω. Ο κροκόδειλος συνεχίζει να
περιτριγυρίζει και να κόβει κομμάτια από τις σχεδίες... Οι
σχεδίες μικραίνουν… Τα παιδιά στριμώχνονται… Κάποια
στιγμή ο κροκόδειλος αρπάζει και ένα πόδι...
Κατά τη διάρκεια του παιγνιδιού δεν έδωσα εξηγήσεις. Τα
παιδιά γράφουν :
1.Εντυπώσεις από το παιγνίδι.
2.Πώς αντέδρασαν σε στιγμές κρίσης -περιγράφουν
επεισόδια της ομάδας τους.

17.
Λεμόνια
Στόχοι
1.Ενσυναίσθηση 2.Αποδοχή της διαφορετικότητας.
Δραστηριότητα
Βάλαμε όλα τα λεμόνια στο κέντρο. Η ομάδα να περιέγραψε τα χαρακτηριστικά
ενός λεμονιού (στρογγυλό, πικρό, ξινό, κίτρινο κτλ.) Γράψαμε τις απαντήσεις στον
πίνακα.
Χωριστήκαμε σε μικρότερες ομάδες και κάθε ομάδα πήρε από ένα λεμόνι.
Γνώρισαν το λεμόνι τους , παρατηρώντας όλα τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του.
Πείτε τους να μην σημαδέψουν ή παραμορφώσουν το λεμόνι τους με οποιαδήποτε
τρόπο. Έδοσαν στο λεμόνι τους ένα όνομα, δημιούργησαν μία ιστορία και άρχισαν
να το προσωποποιούν, σαν να είχε προσωπικότητα.
Μετά από λίγη ώρα, είπαμε από κάθε ομάδα να μιλήσει ένας στην ολομέλεια για το
λεμόνι τους, να πει την ιστορία που έφτιαξαν στην ομάδα.
Βάλαμε όλα τα λεμόνια στο κέντρο του κύκλου και τα ανακατέψαμε. Ζητήσαμε από
κάποιον να έρθει και να αναγνωρίσει και να πάρει το λεμόνι του. Φέραμε δίπλα
τους και ένα κόκκινο μήλο. Ρωτήσαμε αν αυτό το νέο φρούτο χωράει σε αυτόν τον

18. Ερωτήματα προς συζήτηση:

1.Γιατί ήταν τόσο εύκολο να αναγνωρίσετε το λεμόνι σας;
2.Είχατε ποτέ ιδέες για κάποιο πρόσωπο που δεν τις είχατε ποια όταν
τον/την γνωρίσατε;
3.Είχε κανείς ποτέ ιδέες για εσάς τις οποίες εγκατέλειψε όταν σας γνώρισε;
4.Γιατί τα στερεότυπα είναι επικίνδυνα;
5.Πόσο θα αφήσετε αυτό το ξένο φρούτο στην ζωή σας; Θα το φέρνατε να
γνωρίσει την οικογένεια σας;
6.Υπήρξατε ποτέ το άλλο φρούτο σε ένα λεμονόκοσμο; Πώς το
χειριστήκατε;
7.Ποιοι είναι τα άλλα φρούτα στην δικιά σας κοινότητα / γειτονιά / σπίτι;
8.Ποιοι είναι μερικοί από τους τρόπους που κάνουμε κάποιον να νιώσει
ανεπιθύμητος/επιθυμητός;

19.  Φυσικές Επιστήμες : Ενότητα Φως :΄΄Το μάτι μας΄΄.
 Γλώσσα : Γραφή Μπράιγ στο Μουσείο αφής-Γ΄
Τεύχος.
 Θρησκευτικά : Ο Βαρτίμαιος ο τυφλός κλπ..
 Θεατρική Αγωγή : Αναζητώντας το φίλο μου , το
θησαυρό με κλειστά μάτια.

20. Τυφλός
Στόχοι: ενσυναίσθηση, αποδοχή της διαφορετικότητας, έκφραση συναισθημάτων,
μετάδοση μηνυμάτων με τη γλώσσα του σώματος
Κατά τη διαδικασία του παιχνιδιού δε μιλούσε κανείς. Οι μαθητές χωρίστηκαν σε
ζευγάρια. Ο ένας κρατούσε τα μάτια του κλειστά και ο άλλος τον/την οδηγούσε γύρω
στην αίθουσα ώστε να μην χτυπήσει οπουδήποτε και προκαλέσει την έκρηξη του
ναρκοπέδιου. Το ναρκοπέδιο τον παρίσταναν κομμάτια εφημερίδας στο πάτωμα.
Στη συνέχεια τα παιδιά άλλαζαν ρόλους. Αρκετά παιδιά δυσκολεύτηκαν να
κρατήσουν κλειστά τα μάτια για πολλή ώρα.
Ερωτήσεις:
-Πώς αισθανθήκατε ως τυφλός;
-Πώς αισθανθήκατε ως οδηγός;
-Ποιό ήταν το δυσκολότερο για σας; Γιατί;
- Πώς επικοινωνούσατε αφού δεν ήσασταν ικανοί να μιλήσετε;
-Πώς λάβατε τα μηνύματα που στάλθηκαν από αυτόν/ην που σας καθοδηγούσε;
-Ήσασταν καλοί ακροατές;
-Ήταν σημαντικό να ακούσετε τη γλώσσα των σωμάτων (αφή), αυτήν που σας
οδηγούσε γύρω;

22.
ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΕΡΕΥΝΑΣ ΓΙΑ ΤΗ ΒΙΑ ΣΤΑ ΣΧΟΛΕΙΑ
1. Έχεις γίνει ποτέ θύμα σχολικής βίας; Ναι Όχι
2 Αν ναι ποιας μορφής βίας; Σωματικής …………..
Λεκτικής……………..
(Τσεκάρετε τα σωστά ) Ψυχολογικής…………
Σεξουαλικής………
Διαδικτυακής……….
3. Έχεις ασκήσει ποτέ οποιαδήποτε μορφή βίας;
4 . Έχεις γίνει ποτέ μάρτυρας ενός περιστατικού βίας;
5. Τι είδους περιστατικό ήταν : Σωματικής …………..
Λεκτικής……………..
(Τσεκάρετε τα σωστά ) Ψυχολογικής…………
Σεξουαλικής………
Διαδικτυακής……….
6. Σε αυτή τη περίπτωση ποια ήταν η θέση σου;
Υπεράσπισης Έμπρακτης , Αδιαφορίας , Μήνυσης του περιστατικού

23. 7.Θεωρείς την ύπαρξη της σχολικής βίας σωστή;
8. Η παρέα σου αποτελείται από άτομα που έχουν ή συνεχίζουν να βιαιοπραγούν σε
βάρος συμμαθητών /συμμαθητριών σου; Ναι Όχι
9. Πιστεύεις πως τα ΜΜΕ επηρεάζουν αρνητικά την συμπεριφορά των νέων με
αποτέλεσμα να προκαλούν βία; Ναι Όχι
10. Συμβάλλει το σχολείο στη καταπολέμηση της σχολικής βίας ; Ναι Όχι
11. Σου έχει ασκήσει κάποιο είδος βίας κάποιο από τα μέλη της οικογένειας σου;
12. Σου έχει ασκηθεί ποτέ βία από κάποιον καθηγητή ή καθηγήτρια; Ναι Όχι
13.Πιστευεις πως άτομα με εθνική ,θρησκευτική ή άλλη ετερότητα γίνονται συχνά
θύματα ή θύτες σχολικής βίας; Ναι Όχι
Αν ναι ποσοτικά τους χαρακτηρίζεις ως θύματα ή θύτες;

24. ΦΩΣ ΚΑΙ ΧΡΩΜΑΤΑ-ΟΥΡΑΝΙΟ ΤΟΞΟ
Διαβάσαμε το παραμύθι: Οι επτά χρωματιστοί ιππότες.
Το διασκευάσαμε αναδεικνύοντας τη φιλία, τη συνεργασία ,την αλληλεγγύη, την ομόνοια και
καταδικάζοντας την διχόνοια, την πρωτοκαθεδρία, το μίσος, το φθόνο, τον τσακωμό.
Το παίξαμε αφού τα παιδιά υποδύθηκαν τους ρόλους των χρωμάτων. Ο ασπρόμαυρος
βασιλιάς εξόρισε τους χρωματιστούς ιππότες στα σύννεφα γιατί τσακώνονταν συνεχώς. Η
εξορία τους ένωσε και όλοι μαζί έκαναν το ουράνιο τόξο. Τώρα έχουν μια ιδιαίτερη λάμψη.
Τους καμαρώνει ακόμη και ο ίδιος ο βασιλιάς.
Όλοι ΄΄οι ιππότες΄΄ πέταξαν τα μπαλόνια της φιλίας!!!
Άφησαν πίσω τους τη μελαγχολία της μοναξιάς, του θυμού και της
βίας και ενώθηκαν στη χαρά της ομόνοιας και της φιλίας, χαρίζοντας
σε όλους τα φωτεινά χρώματα του ουράνιου τόξου. Έτσι περάσαμε
από τη θέση του ΄΄εγώ΄΄ στη θέση του ΄΄εμείς΄΄.

29. Η ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΜΑΥΡΗ ΓΑΤΑ :Ανάγνωση- Ανάλυση- Επεξεργασία και επέκταση
των μηνυμάτων του από πολιτική, θρησκευτική και ιστορική σκοπιά. Εικαστική
έκφραση κατά του ρατσισμού.
Ένα δριμύ κατηγορώ στην αδικία, στην ανισότητα, στην καταπάτηση των κάθε
λογής αδύναμων και ανυπεράσπιστων ανθρώπων από τον εθνικό μας παραμυθά,
που μέσω συμβόλων και συμβολισμών μας προβληματίζει γόνιμα, μας διδάσκει
δημιουργικά και μας εξελίσσει ως ανθρώπους.
Ο Τριβιζάς με παρρησία στηλιτεύει το κακό, το παράλογο και τις δεισιδαιμονίες
και όσους επάξια το υπηρετούν, αλλά ταυτόχρονα αφήνει μια ελπίδα φωτός στην
ψυχή μας αφού πάντα θα υπάρχει μια καλοκάγαθη κυρά Ρήνη και μια τρυφερή
Μαριλένα που χωρίς ανταλλάγματα με άπειρο αλτρουισμό και καλοσύνη
βοηθούν και παραστέκονται στους αναξιοπαθούντες.

30.  ΜΕ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΝΟΤΗΤΑ :
Πολιτικά-κοινωνικά-ατομικά δικαιώματα-ρατσιτσικές τάσεις-παραβίαση βασικών
ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
 ΜΕ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ :
Το μήνυμα του Ευαγγελίου είναι καθόλα αντιρατσιστικό.
Η Παραβολή του καλού Σαμαρείτη , η εντολή: <<Αγάπα τον πλησίον σου ως
εαυτόν>>,
η φράση του Αποστόλου Παύλου : <<Ουκ ένι Έλλην και Ιουδαίος, περιτομή και
ακροβυστία, βάρβαρος, Σκύθης, δούλος, ελεύθερος, δεν είναι άρσεν και θήλυ ,
αλλά τα πάντα και εν πάσι Χριστός>> . Η ομιλία επάνω στο όρος προσφέρεται
για αντιρατσιστική εκπαίδευση.
 ΜΕ ΙΣΤΟΡΙΑ:
Γαλλική-Αμερικανική επανάσταση-Ιερά εξέταση
 ΜΕ ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ:
Ζωγραφιές-κόμικ κατά της βίας και υπέρ της φιλίας

31. Τραγουδήσαμε με την Ε΄ τάξη το τραγούδι:
<<Τι από Ασία , τι από Αφρική, άνθρωποι είναι κι αυτοί>>.
Εδώ στη ξένη χώρα…..