1 2 thinking like economist

Copyright © 2004 South-Western/Thomson Learning
22Эдийн засагч лугаа
сэтгэх нь

Эдийн засагч лугаа сэтгэх нь
• Шинжлэх ухаан болгон өөрийн хэл болон
сэтгэлгээний аргатай байдаг.
• Математикт
интеграл  аксиом  вектор
• Сэтгэл зүйд
Эго  Ид  Когнатив диссонанс
• Хуульд
Шүүхийн тойрог  Иргэний эрх
• Эдийн засагт
Нийлүүлэлт  Алдагдсан боломжийн зардал
Мэдрэмж  Хэрэглээний илүүдэл  Эрэлт
Харьцангуй давуу тал  Үл буцах алдагдал

Эдийн засагч лугаа сэтгэх нь
 Эдийн засаг таныг дараах зүйлсэд сургана...
• Сонголтуудын талаар бодох.
• Хувь хүний болон нийгмийн сонголтуудыг
үнэлэх.
• Тодорхой үйл явдал болон үр дүн хэрхэн
холбогддогийг судалж ойлгох.

Эрдэмтэн эдийн засагч
 Эдийн засгийн сэтгэлгээ . . .
• Эдийн засагчид судалгааныхаа зүйлд шинжлэх
ухаанч объектив бодит үзлээр хандахыг
эрмэлздэг.
• Аливаа нэг зүйлийг судална гэдэг нь тухайн юмс
үзэгдлийн дотоод мөн чанар, дотоод зүй тогтол,
уялдаа холбоо, харилцан хамаарлыг нээн
илрүүлж мэдэж авах явдал юм.

Эдийн засгийн судалгааны арга
 Ерөнхий арга
• Ажиглалт ба туршлага, анализ ба синтез,
индукци ба дедукци, түүхэн ба логик,
загварчлал, хийсвэрлэл, диалектик, статистик,
математик болон эмпирик аргууд /Асуулга-
анкет ба сурвалжлага, бичиг баримт судлах,
геометр график, позитив ба норматив
шинжилгээний арга/
 Тусгай арга

Эдийн засгийн ухааныг судалсны
ач холбогдол
• Амьдрал ахуйгаа удирдан хөтлөх арга
ухаанд суралцана
• Бизнесийн удирдлагад онцгой ач
холбогдолтой
• Улс орны эдийн засгийг удирдан
чиглүүлэхэд ач холбогдолтой

Шинжлэх ухааны арга: Ажиглалт, Онол,
бас дахин ажиглалт
• Эдийн засагчид онолыг боловсруулж, тоо
баримтыг цуглуулж дараа нь онолын
концепцийг батлах юм уу эсвэл няцаахыг
хичээдэг.
• Исаак Ньютон Гравитацийн онолоо модноос
унасан алимыг ажиглахдаа нээсэн бөгөөд
үүний адил эдийн засагчид бодит эдийн
засгийн нөхцөл байдлыг судалж онолыг
боловсруулдаг. Учир нь тэд инфляцийг
судлахын тулд мөнгөний нийлүүлэлтийг
нэмэгдүүлэх боломжгүй юм.

Төсөөллийн үүрэг роль
• Эдийн засагчид аливаа зүйлийг ойлгоход
хялбар болгохын тулд төсөөлөл ашигладаг.
• Шинжлэх ухаанч сэтгэлгээ нь ямар
төсөөлөл хийхийг шийддэг.
• Эдийн засагчид янз бүрийн асуудалд янз
бүрийн төсөөллийг ашигладаг.

Эдийн засгийн загвар
• Эдийн засагчид загварыг ашиглан
ертөнцийг ойлгох бидний ойлголтийг
хөнгөлөх зорилгоор бодит байдлыг
хялбарчилдаг юм.
• Эдийн засгийн үндсэн загваруудын хоёрыг
авч үзье:
• Мөчлөгт урсгалын диаграмм
• Үйлдвэрлэлийн боломжийн туйл

Бидний анхны загвар: Мөчлөгт урсгалын
диаграмм
• Мөчлөгт урсгалын диаграмм нь өрхийн аж ахуй
болон пүүсүүдийн хооронд зах зээл дээр
мөнгө хэрхэн эргэлдэж байгааг харуулсан
эдийн засгийн хялбар загвар юм.

Зураг 1. Мөчлөгт Урсгалын Диаграмм
Copyright © 2004 South-Western
Spending
Goods and
services
bought
Revenue
Goods
and services
sold
Labor, land,
and capital
Income
= Flow of inputs
and outputs
= Flow of dollars
Factors of
production
Wages, rent,
and profit
FIRMS
•Produce and sell
goods and services
•Hire and use factors
of production
•Buy and consume
goods and services
•Own and sell factors
of production
HOUSEHOLDS
•Households sell
•Firms buy
MARKETS
FOR
FACTORS OF PRODUCTION
•Firms sell
•Households buy
MARKETS
FOR
GOODS AND SERVICES

диаграмм
• Пүүсүүд
• Бараа үйлчилгээг үйлдвэрлэж борлуулна
• Үйлдвэрлэлийн хүчин зүйлийг хөлсөлж
ашиглана
• Өрх гэрүүд
• Бараа үйлчилгээг худалдан авч хэрэглэнэ
• Үйлдвэрлэлийн хүчин зүйлсийг эзэмшиж
борлуулна

диаграмм
• Бараа үйлчилгээний зах зээл
• Пүүсүүд худалдана
• Өрх гэрүүд худалдан авна
• Үйлдвэрлэлийн хүчин зүйлийн зах зээл
• Өрх гэрүүд худалдана
• Пүүсүүд худалдаж авна

диаграмм
• Үйлдвэрлэлийн хүчин зүйлс
• Хүчин зүйлс бараа үйлчилгээг үйлдвэрлэхэд
ашиглагдана
• Газар, хөдөлмөр, капитал, ур чадвар

Бидний хоёр дахь загвар: Үйлдвэрлэлийн
боломжийн туйл
• Үйлдвэрлэлийн боломжийн туйлын муруй нь
өгөгдсөн үйлдвэрлэлийн хүчин зүйлс болон
үйлдвэрлэлийн технологийн үндсэнд эдийн
засгийн үйлдвэрлэж чадах бүтээгдэхүүний
боломжийг харуулсан график.

Зураг 2 Үйлдвэрлэлийн боломжийн туйл
Copyright©2003 Southwestern/Thomson Learning
Production
possibilities
frontier
A
B
C
Quantity of
Cars Produced
2,200
600
1,000
3000 700
2,000
3,000
1,000
Quantity of
Computers
Produced
D

Бидний хоёр дахь загвар: Үйлдвэрлэлийн
боломжийн туйл
• Үйлдвэрлэлийн боломжийн туйлын
муруйгаар дараах зарчмууд тайлбарлагдана.
• Үр ашиг
• Сонголтууд
• Алдагдсан боломжийн зардал
• Эдийн засгийн өсөлт

Зураг 3 Үйлдвэрлэлийн боломжийн туйлын шилжилт
Copyright © 2004 South-Western
E
Quantity of
Cars Produced
2,000
700
2,100
7500
4,000
3,000
1,000
Quantity of
Computers
Produced
A

Микроэкономикс болоод макроэкономикс
• Микроэкономикс нь эдийн засгийн тусгаар
хэсгүүдэд чиглэдэг.
• Өрхийн аж ахуй, пүүсүүдийн шийдвэр гаргах
процесс болоод тэдгээрийн зах зээл дээрх
хамтын ажиллагааг судалдаг.
• Макроэкономикс нь эдийн засгийг бүхэлд нь
харуулдаг.
• Эдийн засгийн өргөн хүрээнд, инфляци,
ажилгүйдэл, болон эдийн засгийн өсөлт зэргийг
судална.

Эдийн засагч улс төрийн
зөвлөгч болох нь
• Эдийн засагчид ертөнцийн бүтцийг
тайлбарлахыг оролдохдоо эрдэмтний
хэмжээнд ажилладаг.
• Харин түүнийг өөрчлөхийг хүсэхдээ улс
төрч болж хувирдаг.

Позитив болон норматив
дүн шинжилгээ
• Позитив баталгаа нь ертөнцийг байгаагаар нь
илэрхийлэх нөхцөл байдал.
• Тайлбарласан шинжилгээ /descriptive analysis/
• Норматив баталгаа нь ертөнцийн бүтцийг
өөрчлөхөд чиглэсэн нөхцөл байдал.
• Зөвлөсөн шинжилгээ /prescriptive analysis/
Жш: Судалгааны үр дүнд МУ бензиний дотоодын
хэрэглээний 80%-ийг хангаж байна гэвэл
позитив, импортын татварыг тэглэснээр 100%
хангана гэж үзэх нь норматив баталгаа болно

• Позитив баталгаа юу, норматив уу?
• Хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээ өсөх нь
ажилгүйдлийг нэмэгдүүлэх үндсэн шалтгаан
болдог.
Позитив
• Холбооны төсвийн хомсдол нь хүүгийн түвшин
өсөх үндсэн шалтгаан болдог.
Позитив
?
?
Позитивийн эсрэг Норматив
?

• Позитив баталгаа юу, норматив уу?
• Хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээний өндөр
түвшнээс олох орлого ажилгүйдлийг бага зэрэг
бууруулахаас илүү хэрэгтэй.
Норматив
• Засгийн газар ядуусын дунд гарч байгаа
тамхинаас үүдэлтэй өвчнийг эмчлэх зардлыг
тамхины компаниудаас хураахыг хүлээн
зөвшөөрөх ёстой.
Норматив
?
?
Позитивийн эсрэг Норматив
?

Вашингтоны эдийн засагчид
• . . . Засгийн газрын дараах 3 салбарын
бодлого боловсруулах үйл ажиллагаанд
зөвлөгөө өгдөг:
• Хууль тогтоох засаглал
• Гүйцэтгэх засаглал
• Шүүх засаглал

Вашингтоны эдийн засагчид
• Зарим засгийн газрын агентлагууд эдийн
засгийн тоо баримт цуглуулж эдийн засгийн
бодлого боловсруулдаг:
• Худалдааны яам
• http://www.commerce.gov
• Хөдөлмөр статистикийн хороо
• http://www.bls.gov
• Конгрессын төсвийн алба
• http://www.cbo.gov
• Холбооны нөөцийн удирдах газар
• http://www.federalreserve.gov

Эдийн засагчдын санал
зөрөлдөөний шалтгаан
• Шинжлэх ухааны эргэцүүллийн ялгаа.
Жш: Засгийн газар өрхийн аж ахуйн
орлогын хэмжээнээс хамааруулан татвар
ногдуулах эсвэл тэдний зарлагыг үндэслэн
татвар ногдуулах тухай асуудал.
• Үнэлгээний ялгаа.
Жш: Ялгаатай орлого олдог 2 хүнээс тус бүр
ямар хэмжээний татвар авах тал дээр санал
зөрөлдөж болох юм.

Олонх эдийн засагчдын санал
нэгдэж байгаа 10 зүйл
• Түрээсийг хязгаарлах нь нийлүүлж буй орон сууцны тоог багасгаж
чанарыг бууруулна /93%/
• Тариф болон импортын квот нь нийт эдийн засгийн чинээлэг аж
байдлыг бууруулна /93%/
• Солилцооны уян болоод хөвөгч курс нь олон улсын валютын
солилцооны үр ашгийг хангана /90%/
• Төсөв татварын бодлого /жш, татварын бууралт эсвэл засгийн газрын
зардлын өсөлт/ бүрэн ажил эрхлэлт бүхий эдийн засагт урамшуулах
нөлөөг үзүүлж чадахгүй бөгөөд тэрээр зөвхөн харьцангуй өндөр
ажилгүйдлийн нөхцөлд л үр ашигтай байна /90%/
• Холбооны төсвийн тэнцлийн тухай дүгнэлтийг жилээр бус тодорхой
ажил хэргийн мөчлөг бүрийн дүнгээр хийх /85%/
• Мөнгөн төлбөр нь энгийн хэлбэрээр байгаа төлбөрт шилжүүлэлтийг
бодвол хүлээн авагчийн чинээлэг аж байдлыг ихээхэн хэмжээгээр
дээшлүүлнэ /84%/

Олонх эдийн засагчдын санал
нэгдэж байгаа 10 зүйл
• Холбооны төсвийн өндөр алдагдал эдийн засагт
тааламжтай бус нөлөөг үзүүлнэ /83%/
• Хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээг тогтоох нь залуучууд
болон мэргэжилгүй ажилчдын ажилгүйдлийн түвшинг
нэмэгдүүлнэ /79%/
• Засгийн газар нийгмийн хамгааллын тогтолцоог “сөрөг
орлогын татвар”-тай уялдуулан хянаж үзэх нь зүйтэй /79%/
• Татвар болоод үйлдвэрийн хаягдлыг зөвшөөрөх нь
хаягдлын боломжит дээд хязгаарын хэмжээг тогтоож
байснаас, хүрээлэн байгаа орчны байдалд хяналт тавих
илүү үр ашигтай арга болно /78%/

Дүгнэлт
• Эдийн засагчид өөрсдийн судалгааны төрөл
зүйлд шинжлэх ухааны бодит байдлын үүднээс
ханддаг. Эрдэмтдийн адилаар тэд хүрээлэн
байгаа ертөнцийг танин мэдэх төсөөлөх нөхцөл
ба хялбаршуулсан загваруудыг хэрэглэдэг юм.
Эдийн засгийн хоёр хялбар загвар нь мөчлөгт
урсгалын диаграмм болоод үйлдвэрлэлийн
боломжийн туйл болно.

Дүгнэлт
• Экономикс нь микро болон макро гэсэн 2
хэсгээс бүрдэнэ. Микроэкономикс нь
өрхийн аж ахуй ба пүүсүүдийн шийдвэр
гаргах процессууд болон тэдгээрийн зах зээл
дэх хамтын ажиллагааг судалдаг.
Макроэкономикс судлагчид эдийн засагт
бүхэлд нь нөлөөлдөг хүчин зүйлүүд болон
үүсэн бий болж байгаа чиг хандлагыг
судалдаг.

Дүгнэлт
• Позитив баталгаа гэдэг нь ертөнц гэж юу
болох тухай, норматив баталгаа гэдэг нь
ертөнц ямар байх ёстой тухай юм. Норматив
баталгаа хийж байгаа эдийн засагчид
эрдэмтэн гэхээсээ илүү улс төрчийн дүрд
тоглодог.

Дүгнэлт
• Эдийн засагчдаас улс төрчид өгч байгаа
зөрчилтэй зөвлөгөөнүүдийн шалтгаан нь
шинжлэх ухааны сэтгэлгээний эсвэл
амьдралын үнэлэмжийн тогтолцооны
ялгаанд оршиж байна. Эдийн засагчид нь
ихэнхдээ нэгдсэн санал бодолтой байдаг
бөгөөд түүнийг нь улс төрчид үгүйсгэдэг
юм.

Үндсэн ойлголтууд
• Мөчлөгт урсгалын диаграмм
• Үйлдвэрлэлийн боломжийн туйл
• Микро экономикс
• Макро экономикс
• Позитив баталгаа
• Норматив баталгаа

1 2 thinking like economist

Recomendados

Recomendados

Mais conteúdo relacionado

Mais procurados

Mais procurados (14)

Destaque

Destaque (15)

Semelhante a 1 2 thinking like economist

Semelhante a 1 2 thinking like economist (20)

1 2 thinking like economist

Notas do Editor