SlideShare a Scribd company logo

EğItim Bilimleri 9

•Download as DOC, PDF•
•
D
derslopedi
BusinessTechnology
1 of 111
-EĞİTİM BİLİMLERİ- PSİKOSOSYAL GELİŞİM (E. ERIKSON) Erikson'un kuramına göre bireyin toplumsal gelişimi esastır. Bu kuram da gelişimi evreler halinde ele almaktadır. Bu kuramda evrelerin bir özelliği her evrenin bir ikilemi beraberinde getirmesidir. Her evre içinde ikilem bir psikososyal çatışmayı ifade eder. Bu çatışmaların olumlu şekilde sonuçlanması psikososyal gelişimin sağlıklı şekilde gerçekleştiğinin bir ifadesidir. Her evrede egemen olan bir ortam bulunmaktadır. Psikososyal gelişimin olumlu sonuçlanmasında bu egemen ortamların önemli bir etkisi bulunmaktadır. 0 halde çatışmanın olumlu olarak sonuçlanabilmesi için öncelikli olarak ortamların birey üzerinde olumsuz etkiler yapmamasına önem gösterilmelidir. Kuramın Genel Kabulleri; • Erikson, Freud'dan etkilenmiştir (Neo- Psikanalist). • İnsan doğuştan (yıkıcı değil) akılcı bir varlıktır. • Davranışlar biyolojik kökenli dürtülerin değil, içinde buiunulan kültürün etkisi altındadır. • Gelişim, yaşa bağlı olarak sekiz ayrı dönemde gerçekleşir. • Herdönemde bir kriz yaşanır. Erikson'un psikososyal kuramının evreleri, yaklaşık yaş sınırları, egemen olan ortam ve beklenen sonuçları içeren tablo aşağıda verilmiştir. Psikososyal Dönemler 1. Temel Güvene Karşı Güvensizlik / Bebeklik Dönemi (0-1) Bu dönemde etkili olan sosyal çevre anne-baba ve/veya onun yerine geçen büyükanne, bakıcı vb. karakterlerdir. Temel güvene karşı güvensizlik çatışmasının olumlu sonuçlanması çocuğun aile ve bakıcılarından sevgi görmesine, fiziksel ve psikolojik ihtiyaçlarının sağlıklı bir şekilde giderilmesine GELIŞIM PSIKOLOJISI Psiko-Sosyal Gelişim
02 "o Ui Q 'E Ul
bağlıdır. Psikososyal kriz olumlu sonuçlandığında bebek yeni geldiği dünyada başkalarına karşı güven duygusu kazanır ve kendini emniyette hisseder. Olumsuz sonuçlanması durumunda ise başkalarına karşı güven duygusu geliştiremez, onları düşman olarak görür ve kendini emniyette hissedemez. 2. Özerkliğe Karşı Kuşku ve Utanç / İlk Çocukluk Dönemi(1-3) Bu dönemde de etkili olan sosyal çevre anne-baba ve/veya onun yerine geçen büyükanne, bakıcı vb. karakterlerdir. Özerkliğe karşı kuşku ve utanç çatışmasının olumlu sonuçlanması, çocuğa kapasitesinin üzerinde olmayan uygun hedefler konulması ve özerk davranışlarının ödüllendirilmesiyle, girişimlerinin desteklenerek, muhtemel başarısızlıklarının görmezden gelinmesiyle mümkündür. Psikososyal kriz olumlu sonuçlandığında, kendi duygu ve düşünceierinin doğruluğuna ilişkin güven geliştirecek, anne-babadan bağımsız davranabilme konusunda daha başarılı olacaktır. Olumsuz sonuçlanması durumunda ise kendi duygu ve düşüncelerinin doğruluğuna ilişkin kuşku duygularına kapılacak, yoğun yetersizlik ve buna bağlı utanç duygularına kapılacaktır. Cinsiyet Rolleri ile İlgili Kalıp Yargılar Erkeklere Has Olduğu düşünülen Özellikler Soğukkanlılık, sertlik, bağımsızlık, hırslı olmak, geniş ilgileri olmak, gerçekçilik, atılganlık, kendine güven, saldırganlık, etrafına hükmetmek, üstünlük duygusu, katılık. Kaynak: Erden ve Akman, 2005 Kadınlara Has Olduğu düşünülen Özellikler Duygusallık, sadakat, yumuşaklık, fedakarlık, şefkatli olmak, konuşkanlık, aileye yönelik olmak, boyun eğmek, titizlik, sıcak insan olmak.
-GELİŞİM PSİKOLOJİSL 3. Girişkenliğe Karşı Suçluluk / Okul Öncesi Dönem (3-6) Bu dönemde etkili olan sosyal ç^vre anne-baba ve/veya onun yerine geçen büyükanne, bakıcı vb. karakterlerine ek olarak, okul öncesi eğitim kurumunun (anaokulu, çocuk yuvası veya kreş gibi) öğretmenleridir. Girişkenliğe karşı suçluluk çatışmasının olumlu sonuçlanması aile içinde özellikle çocuğun kendisiyle ilgili kararlarda ona seçme şansı verilmesi, yaptığı seçim/tercih ve bunlara ilişkin eylemlerinde olumsuz eleştiriden, cezadan kaçınılmasına bağlıdır. Psikososyal kriz olumlu sonuçlandığında çocuk, çevresinde bulunan diğer bireyleri de gözeterek girişimlerde bulunabilme becerisi gösterebilir; daha da önemiisi çeşitli konularda sorurmluluk üstlenmeye istekli davranır. Olumsuz sonuçlanması durumunda ise bir girişimde bulunduğunda yapmak istediklerinin yanlış olduğuna/olabileceğine ilişkin güçlü bir inanç ve eyleme geçmekte direnç gösterme, amaçlarına ve yapmak istedikierine ilişkin olarak suçluluk duygularına kapılma gibi özellikler gösterecektir. 4. Başarılı Olmaya Karşı Yetersizlik / İlköğretim Birinci Kademe Dönemi (6-12) Bu dönemde etkili olan sosyal çevre anne-baba ve/veya öğretmenlerdir. Başarılı olmaya karşı yetersizlik çatışmasının olumlu sonuçlanmasında çocuğun içinde bulunduğu ortamların (ev ve okul) çocuğun gelişimine uygun biçimde düzenlenmesinin, çocuğun gösterdiği başarıların desteklenmesinin, çocuğun kendine ait bireysel özellikleri ile kabui edilerek, başkaları ile karşılaştırılmasının önemli bir etkisi vardır. Psikososyal kriz olumlu sonuçlandığında çocuk, başarılı olmaya güdülenme, yeterli düzeyde olmaya istekli olma, kendine güvenme, başarı ve yeterli olabileceğine ilişkin olumlu duyguları taşıma gibi özellikler sergileyecektir. Olumsuz sonuçlanması durumunda ise akademik isteksizlik, yetenekli olmadığına, başarılı olamayacağına inanma, yoğun yetersizlik duyguları taşıma gibi özellikler ortaya koyması olasıdır. 5. Kimliğe Karşı Kimlik Karmaşası / Ergenlik Dönemi (12-18) Bu dönemde etkili oian sosyal çevre anne-baba, okul ortamı ve akran/arkadaş çevresidir. Kimliğe karşı kimlik karmaşası psikososyal çatışmasının olumlu sonuçlanmasında ergenin toplumsal rol arayışlarını desteklenmesi, ailede, okulda ve diğer sosyal çevrelerde kendisine model olunması ya da model bulması konusunda destek olunması önemlidir. Psikososyal kriz olumlu sonuçlandığında ergen, çeşitli biçimlerde (sosyal, kişisel, cinsel, mesieki) olumlu kimlik duygusu geliştirir. Geİ9cekte üstlenmesi gereken veya tercih edeceği rollere ilişkin kararlar alabilir. Olumsuz sonuçlanması durumunda ise kimlik duygusu geliştiremez, bu konuda karmaşaya kapılır ve bocalamalaryaşar. Gelecekte üstleneceği rollere iüşkin karar veremez. ERİKSON'UN PSİKOSOSYAL KURAMININ EVRELERİ, YAKLAŞIK YAŞ SINIRLARI, EGEMEN OLAN ORTAM VE BEKLENEN SONUÇLARI GELİŞİM DÖNEMİ PSİKOSOSYAL KRİZ EGEMEN ORTAM BEKLENEN OLUMLU SONUÇ Bebeklik Temel Güven X Güvensizlik Aile Çocuk kendine, anne-babasına ve dünyaya güven duygusu geliştirir. Çocukluk (18 Ay-3yıl) Özerkük X Utanç - Kuşku Aile Çocuk kendine güvenini yitirmeden kendini kontrol edebilme yeteneğini geliştirir. 3 -6 Yaş 6 Yaş - Ergenlik Öncesi Ergenlik Genç Yetişkinlik Girişkenlik X Suçluluk Çalışma X Aşağıtik Duygusu Aile Komşular, Okui Çocuk etkinliklerde yönelim ve amaç kazanmayı öğrenir. Çocuk başarı ve yeterlik duyguları kazanır. Özdeşim Kurma X Rol Karmaşası Akran Grupları, Diğer Gruplar Birey özdeşim yoluyla tutarlı benlik kazanır. Yakınlık X Yalnızlık Dostluk, Sevgi (Eş Seçme) Birey belirli bir mesleğe ulaşmak için çalışır; yakın ilişkiler kurma yeteneği geliştirir. Olgunluk Üreticiiik X Durguniuk Yeni Aile, iş Birey ailesinin dışındaki kişilerle, gelecek kuşaklarla ve toplumla ilgilenmeye başlar. Yaşlılık Benlik Bütünlüğü X Umutsuzluk Emekülik - Ölüme Hazırlanma Birey yaşamına dönüp baktığında bir tatmin hissi duyar.
-EGITIM BILIMLERI- Erikson, en çok hayatın bu dönemi üzerinde durmuştur. Kişinin bu dönemde bazen moratoryum denen bir "(sorundan) uzaklaşma" dönemine girebileceğini vurgulamıştır. Kimlik kazanma çabaları içindeki kişinin durumu, bağlılık (kararın kesinliği) ve bunalım geçirme (kararsızlık yaşama) açısından iki boyutta değerlendirilebilir. Başarılı kimlik statüsüne sahip olan kişiler bunalım geçirmiş ve bir karara varıp kararlarına bağlanmış olan kişilerdir. Bunların sorunlarını çözmüş oldukları söylenebilir. Bu kişilerin aile ilişkilerine bakıldığında kısmen uzak ve reddedici aile ilişkilerine sahip oldukları görülmektedir. Belki de zorluklar insanı olgunlaştırmaktadır. İpotekli kimlik statüsüne sahip olan kişiler bunalım yaşamamışlardır, ama bir karara varmış gibi görünmektedirler. Tabii ki bu karar daha çok ana babalarının kararlarıdır. Zaten aile ilişkilerine bakıldığında da çocuk merkezli aile ilişkilerinin yoğun olduğu ailelerden geldikleri, başka bir ifadeyle -~§ bağımsız karar vermelerine fırsat bulunmayan (ya izin gj verilmeyen, ya da gerek duyulmayan) ailelerin B çocukları oldukları görülmektedir. Moratoryum kimlik statüsü bunalım yaşayan, ama "m çözüm yolu bulmayan kişilerin durumudur. Özellikle •§: Avrupa ve Amerika'da görülen, kişinin bir süre işlerini 'Jg ve ilişkilerini askıya alıp "başıboş" dolaşması ,31 moratoryum kimlik statüsü örneği olarak .* gösterilmektedir. Bu kişilerin genellikle aile iüşkileri dengesizdir. Dağınık kimlik statüsü ise, henüz bunalımın yaşanmadığı, bağlanmanın da bulunmadığı durumu ifade eder. Bu kişiler en az etkileşim ve yönlendirmenin bulunduğu ailelerden gelıme eğilimindedirler. (Bacanlı: 2004) Öğrenciler açısından bakıldığında, öğretmenler için sorun olan öğrencilerin moratoryum kimlik statüsündeki öğrencilerdir. İpotekli kimlik statüsüne sahip olanlar ise bir miktar inatçı olmalarından ve kendi düşüncesi olmamasından dolayı soruna yol açabilirler. Dağınık ve başarılı kimlik statüsünde bulunan öğrenciler genellikle öğretmenler için sorun oluşturmazlar. Bu dönemde kimlik duygusunun fazlalığı fanatizmi doğurur. Hoşgörüsüzlüğü içeren bu durum tek yolun kendi yolu olduğunu düşünmek demektir. Ergenlerin idealizmleri de buna eklenince dünyaya siyah-beyaz bir bakış açısı ortaya çıkar. Kimlik duygusu yoksunluğu ise yadsıma olarak ortaya çıkar. Yadsıyan kişiler grup üyeliklerini, kimliklerini, kimlik ihtiyaçlarını reddederler. Bunu açık bir inkar şeklinde yapabildikleri gibi, birtakım grup ve kliniklere (ideolojik veya dinsel gruplar) katılarak veya yıkıcı etkinliklere (uyuşturucu, alkol, vb.) katılarak da gerçekleştirebilirler. Uygun denge durumu sadakattir. Eksiklik, tutarsızlık ve yanlışlıklarına rağmen toplumda yaşamayı kabullenme demek olan sadakat, eksikliğin benimsenmesini değil, olabilecek olanın en iyisini yapmaya çalışmayı ifade eder. Başarılı Moratoryum Bunalım var; bağlanma Bunalım var; bağlanma var yok Uzakve reddedici aile Dengesiz aile ilişkileri ilişkileri Ipotekli Dağınık Bunalım yok; bağlanma Bunalım yok; bağlanma var yok Çocuk merkezli aile En az etkileşim ve ilişkileri yönlendirme Kaynak: Bacanlı: 2004 6. Yakınlığa Karşı Yalıtılmışlık / Genç Yetişkinlik (20-40) Bu dönemde etkili olan sosyal çevre içerisinde anne- baba ya çok etkili bir yer almaz ya da etkileri tamamen ortadan kalkar. Çocuğu olduğu ailenin yerini ebeveyni olduğu yeni aile alır. Bir diğer deyişle eş etkin bir rol oynamaya başlar. Öte yandan bu dönemin önemli bir kısmı aktif çalışma/meslek yaşantısına karşılık gelmektedir. Bu nedenle mesai arkadaşları ve eğitimini devam ettirenler için belirli bir süre öğretmenler bireyin psikososyal gelişimi üzerinde etkilerini sürdürürler. Yakınlığa karşı yalıtılmışlık çatışmasının psikososyal krizinin olumlu sonuçlanmasında bireyin sağlıklı ilişkiler için cesaretlendirilmesi, sosyal etkinlikle düzenlenmesi ve bireyin bu tür etkinliklere aktif olarak katılımının önemli olduğu vurgulanmaktadır. Psikososyal kriz olumlu sonuçlandığında birey, başkalarıyla ilişki kurabilme konusunda becerikli olma, sosyal ilişkilere açık olma gibi davranışlar sergilerken, olumsuz sonuçlanması durumunda sosyal ilişki ve iletişim sorunları yaşama, sosyal ilişkilerde başarısızlık veya tutarsızlık yaşama gibi davranış örüntüleri sergileyebilecektir. 7. Üretkenliğe Karşı Durgunluk / Yetişkinlik Dönemi (40-65) Bu dönemde birey üzerinde etkili olan sosyal çevre §r Q
-GELİŞİM PSİKOLOJİSİ. aile, arkadaşlar ve iş dünyasından oluşmaktadır. Çocuklar ve onların büyümesiyle genişleyen aile, bir üst kuşağın kaybedilmesi, meslekte belirli bir yere ulaşma, meslek çevresinde oluşan arkadaş grupları yaşanan krizin olumlu/olumsuz sonuçlanmasında önemli etkiye sahiptirler. Üretkenliğe karşı durgunluk psikososyal krizinin oluımlu sonuçlanmasında bireyin yaratıcı ve üretken modeilerle desteklenmesi, paylaşım ortam ve olanaklarının sağlanması önemlidir. Bu dönemde bireyden beklenen temel sosyal işlevlerden biri, sağlıklı bir yaşam oluşturabilmeleri için genç kuşaklara rehberlik etmektir. Bu durum onun üretken olmasıyla mümkündür. Birey bunu başaramadığında kendini başarısız sayarak içine kapanmakta, verimsizlik, işe yaramazlık duygularına kapılmakta ve yaşamına durgunluğun egemen olmasına izin vermektedir. Dönem olumlu sonuçlandığında birey kendini yaratıcı ve üretken hissetmekte, genç kuşakların yetiştirilmesine yönelik sorumluluk duyguları yaşamakta; olumsuz sonuçlanması durumunda ise içe kapanarak yoğun yalnızlık ve işe yaramazlık hissetmektedir. 8. Benlik Bütünlüğüne Karşı Umutsuzluk / İleri Yetişkinlik -Yaşlılık- (65 ve Üstü) Bu dönemde birey üzerinde etkili olan sosyal çevre aile ve arkadaşlardır. Dönemin olumlu sonuçlanması için bireye, geçmiş yaşantılarının olumlu bir şekilde değerlendirmesi konusunda destek olunması gereklidir. Yaşamın sonlarında olduğunu hisseden birey geçmiş sosyai deneyimlerini kritize etmekte, bir tür yaşam muhasebesi yapmaktadır. Verimli ve dolu bir yaşam geçirmiş, yaşamsal amaçiarına ulaşmış oiduğunu hisseden bireyier benlik bütünlüğünü muhafaza edebilmekte; bunun doğal bir sonucu olarak ölümü kabulienebilmektedirler. Yaşamlarını anlamsız ve başarısız bulan bireyler ise bir çeşit hayal kırıklığı içerisinde umutsuzluk duygularına kapılmakta ve ölümü kabullenmede güçlük çekmektedirler. z o > • ç g "Q ÇOCUK YAŞADIGINI ÖGRENIR Eğer Bir Çocuk; • Sürekli eleştirilmişse; Kınama ve ayıplamayı öğrenir. • Kin ortamında büyümüşse; Kavga etmeyi öğrenir. • Alay edilip.aşağılanmışsa; Sikilip utanmayı öğrenir. • Devamlı utandırılarak terbiye edilmişse; Kendini suçlamayı öğrenir. • Hoş görü ile yetiştirilmişse; Sabırlı olmayı öğrenir. • Desteklenip,yüreklendirilmişse; Kendine güven duymayı öğrenir. • Övülmüş ve beğenilmişse; Takdir etmeyi öğrenir. • Haklarına saygı duyularak büyütülmüşse; Adil olmayı öğrenir. • Güven ortamı içersinde yetişmişse; İnançlı olmayı öğrenir. • Kabul ve onay görmüşse; insanları sevmeyi öğrenir. Aile içinde dostluk ve arkadaşlık görmüşse; Bu dünyada mutlu olmayı öğrenir. DOROTHYNOLTE
-EĞİTİM BİLİMLERİ- 1. Erickson'un psiko-sosyal gelişim kuramına göre aşağıda verilen ifadelerden hangisi yanlıştır? A) Erickson'a göre gelişim döneml^r halinde olmaktadır ve bireylerin her bir gelişim döneminde atlatması gereken krizler bulunmaktadır. B) Erickson, kişilik psiko-sosyal gelişim kuramında bireylerin kişiliklerinin temelinin yaşamın ilk altı yılında atıldığını ileri sürmüş, bu görüşünd9 de Freud'dan etkilenmiştir. C) Erickson'a göre kişiliğin oluşumunda biyolojik etkenlerin yanı sıra toplumsal etmenl^rin de etkisi bulunmaktadır. D) Erickson'a göre herhangi bir gelişim döneminde yaşanan bir kriz ya da çatışma, sonraki gelişim dönemlerinde de devam eder. ço E) Erickson'a göre ana baba tutumları ile çevresel "o faktörler kişilik gelişiminde ömür boyu etkide bulunan değişkenierdir. Erickson'a gör9 kişilik gelişimi Fr^ud'da olduğu gibi ;§ yaşamın ilk altı yılı ile sınırlı olan bir süreç değildir. ^ Aksin9 biyolojik ve sosyal etmenleri altında yaşam g- boyu devam 9den bir süreçtir. Q Ü J > ■ (Cevap B) 2. Bireyin yaşamının her aşamasında diğer bireylerle etkili bir iletişim kurabilmesi, arkadaşlık ilişkilerini güçlendirmesi Erickson'un hangi gelişim dönemindeki krizlerin ve çatışmaların başarıyla atlatılmasına bağlıdır? A) Özerkliğe karşı kuşku ve utanç B) Çalışkanlığa karşı aşağılık C) Temel güvene karşı güvensizlik D) Girişimciliğe karşı suçluluk E) Kimlik kazanmaya karşı kimlik karmaşası Erickson'a göre temel güven duygusundan yoksun olarak yetişmiş olan bireyler ileriki yaşamlarında sosyal ilişki kurmaktan kaçınan kendine güv9nsiz bireyler olmaktadırlar. Bu nedenİ9 bireylerin diğer bireylerle etkili bir iletişim kurabilmesi, arkadaşlık ilişkilerini güçlendirmesi temel güvene karşı güvensizlik döneminde güven duygusunun başarıyla kazanılması gerekm^ktedir. (Cevap C) I. Bireylerde "b9n ne olacaksam oyum" düşüncesi gelişir. II. Tam olarak atlatılmazsa iteriki dönemİ9rde saldırganlık ve başkaldırma davranışları görülmektedir. III. Bireyler bağımsız eylemlerde bulunmaktan zevk alırlar. IV. bedenlerini ve çevrelerini k^şfetmeye çalışırlar. Yukarıda verilen özellikler Erickson'un hangi psiko-sosyal gelişim döneminin özellikleri arasındadır? A) Özerkliğe karşı kuşku ve utanç B) Çalışkanlığa karşı aşağılık C) Temel güvene karşı güvensizlik D) Girişimciliğe karşı suçluluk E) Kimlik kazanmaya karşı kimlik karmaşası Yukarıda verilen özellikler Erickson'un özerkliğe karşı kuşku ve utanç psiko-sosyal gelişim döneminin temel özellikleri arasındadır. (CevapA) ÇOZUMLU K A V R A M A Q tr, ut
-GELİŞİM PSİKOLOJİSİ. 4. "Bir anaokulu öğretmeni ebeveyn toplantısında velilere, çocuklarına mutlaka yetenekleri ölçüsünde sorumluluk vermelerinin gerektiğini, kişilik gelişiminde sorumluluk duygusunun kazanılmasının çok önemli olduğunu ifade etmeye çalışmıştır." Bu anaokulu öğretmeni, bu görüşü ile Erickson'un hangi psiko-sosyal gelişim döneminin kişilik gelişimi üzerindeki öneminden bahsetmiştir? A) Özerkliğe karşı kuşku ve utanç B) Temel güvene karşı güvensizlik C) Çalışkanlığa karşı aşağılık D) Kimlik kazanmaya karşı kimlik karmaşası E) Girişimciliğe karşı suçluluk ÇÖZÜM: Bu anaokulu öğretmeni Erickson'un "girişimciliğe karşı suçluluk" psiko-sosyal gelişim döneminin temel özelliğinden bahsetmiştir. Çünkü bu dönemde Erickson, ebeveynlerden çocuklarına yetenekleri ölçüsünde olumlu kişilik gelişimi için sorumluluklar vermelerini istemiştir. o (Cevap E) •§ 111 Çocukların merak duygusu ile ebeveynlerine çok soru sorup sorularına uygun cevaplar aradıkları psiko-sosyal gelişim dönemi Girişimciliğe karşı suçluluk dönemidir. (Cevap E) I. Meslek seçimine yönelme görülür II. Moratoryum kimlik özelliği görülmektedir. III. Hipotetik düşünme, eleştirel düşünme, birleştirici düşünme biçimleri görülmektedir. IV. Sosyal, politik ve ekonomik konulara ilgide artış Yukarıda verilen özellikler Erickson'un hangi psiko-sosyal gelişim döneminin özellikleri arasındadır? A) Özerkliğe karşı kuşku ve utanç B) Çalışkanlığa karşı aşağılık C) Temel güvene karşı güvensizlik D) Girişimciliğe karşı suçluluk E) Kimlik kazanmaya karşı kimlik karmaşası 5. "Oğlunun çevresinde olup bitenlere ilişkin çok soru sormasından şikâyetçi olan bir veliye öğretmenin çocuğunun bu davranışının çok normal olduğunu söylemesi üzerine öğrenci velisi şaşırıp kalmış, öğretmene bu durumda ne yapması gerektiğini sorması üzerine de öğretmenden, çocuğunun sorularına onun anlayabileceği bir ifade ile uygun cevaplar vermesinin daha doğru olacağı cevabını almıştır." Yukarıda verilen metinde Erickson'un hangi psiko-sosyal gelişim döneminin öneminden bahsedilmektedir? A) Özerkliğe karşı kuşku ve utanç B) Temel güvene karşı güvensizlik C) Çalışkanlığa karşı aşağılık D) Kimlik kazanmaya karşı kimlik karmaşası E) Girişimciliğe karşı suçluluk Yukarıda verilen özellikler Erickson'un kimlik kazanmaya karşı kimlik karmaşası psiko- sosyal gelişim döneminin temel özellikleri arasındadır. (Cevap E) 7. "Çocuğunu parka götürün bir anne, salıncakta çocuğun sallamak istemiş fakat çocuğundan kendi kendine sallanmak istediğini, ballanırken kendisine yardımcı olmaması yönünde bir cevap almıştır." Erickson'a göre bu metinde verilen çocuğun bu davranışı hangi psiko-sosyal gelişim döneminin bir özelliği olarak düşünülebilir? A) Özerkliğe karşı kuşku ve utanç B) Çalışkanlığa karşı aşağılık C) Temel güvene karşı güvensizlik D) Girişimciliğe karşı suçluluk
E) Kiml ik kaza nma ya karş ı kimli k kar maş ası
-EGİTİM BILİMLERL Yukarıda verilen özellik Erickson'un "özerkliğe karşı kuşku ve utanç" psiko-sosyal gelişim döneminin temel özellikleri arasındadır. Çünkü bu dönemdeki çocuklar yapmak istedikleri bir eylemi, kimsenin yardımı olmaksızın kendi kendilerine yapmaya çalışırlar. (Cevap A) 8. I. Bana öğretilenler neyse ben oyum düşüncesi gelişir. II. Çevresi tarafından takdir edilmek ve beğenilmek istenir. III. Yapılan bir işte başarılı olunca bireylerin kendilerine olan güvenlerinde artış görülür. Yukarıda verilen özellikler Erickson'un hangi psiko-sosyal gelişim döneminin özellikleri arasındadır? A) Özerkliğe karşı kuşku ve utanç B) Çalışkanlığa karşı aşağılık C) Temel güvene karşı güvensizlik D) Girişimciliğe karşı suçluluk E) Kimlik kazanmaya karşı kimlik karmaşası Yukarıda verilen özellikler Erickson'un "çalışkanlığa £! karşı aşağılık" psiko-sosyal gelişim döneminin temel özellikleri arasındadır. (Cevap B) 9. "Bu dönemdeki bireyler, kendi değer ve felsefelerinin en doğru olduğuna inanırlar. Herkesin kendisini izlediğini ve herkesin kendisiyle uğraştığını zannederler." Bu özellikler Erickson'un hangi psiko-sosyal gelişim döneminin temel özellikleri arasındadır? A) Çalışkanlığa karşı aşağılık B) Özerkliğe karşı kuşku ve utanç C) Temel güvene karşı güvensizlik D) Kimlik kazanmaya karşı kimlik karmaşası E) Girişimciliğe karşı suçluluk Yukarıda verilen özellikler Erickson'un "kimlik kazanmaya karşı kimlik karmaşası" psiko-sosyal gelişim döneminin temel özellikleri arasındadır. (Cevap D) 10. "Bu dönemdeki bireyler arkadaşlık yapabileceği her iki cinsten de bireyler ararlar. Kimlik arama çabalarını artık aşmış durumdadırlar. Hayata daha gerçekçi bakmaya başlarlar. Toplumsal sorumluluklarını yerine getirmeye çalışırlar." Bu özellikler Erickson'un hangi psiko-sosyal gelişim döneminin temel özellikleri arasındadır? A) Çalışkanlığa karşı aşağılık B) Benlik bütünlüğüne karşı umutsuzluk C) Yakınlığa karşı yalnızlık D) Kimlik kazanmaya karşı kimlik karmaşası E) Üretkenliğe karşı durgunluk Yukarıda verilen özellikler Erickson'un "yakınlığa karşı yalnızlık" psiko-sosyal gelişim döneminin temel özellikleri arasındadır. (Cevap C) 11. "Erikson'un kişilik kuramına göre her gelişim dönemi bir ikilemi bir psikososyal çatışmayı iade eder. Bireylerin bu çatışma durumunda kurtulup sağlıklı bir kişilik gelişim için içinde bulunulan ortamlar çok önemlidir." Aşağıda verilen psikososyal gelişim dönemlerinden hangisinde aile ve aile hayatı diğer dönemlere göre birey açısından daha az önemlidir? A) Temel güvene karşı güvensizlik B) Özerkliğe karşı utanç ve kuşku C) Girişkenliğe karşı suçluluk D) Başarılı olmaya karşı yetersizlik E) Kimliğe karşı kimlik karmaşası ço uu m 1 " t;
-GELİŞİM PSİKOLOJİSİ. Erikson'un kuramına göre insanın hayatında belli başlı sekiz kritik dönem vardır. Her dönemde de bireyin atlatması gereken bir çatışma buiunmaktadır. Bir evredeki krizin birey tarafından aşılması kendinden sonraki dönemler için sağlam bir temel oluşturur. (Freud'daki gibi dönemi aşamazsa o dönemde kalmaz) Her dönemi etkileyen baskın bir çevre vardır. Temel güvene karşı güvensizlik, Özerkliğe (bağımsızlığa) karşı utanç ve kuşku, Girişkenliğe karşı suçluluk dönemlerinde kişi için baskın çevre ailesi anne ve babasıdır. Başarılı olmaya karşı yetersizlik dönemi yani okul döneminde okul arkadaşları ve öğretmenlerde gelişimi etkiler fakat aile hala birey için önemlidir. Kimlik kazanmaya karşı rol karmaşası yani ergenlik döneminde genç aileden kopar, ailenin birey üzerindeki etkisi iyice azalmıştır. Bu dönemde gencin hayatında arkadaş çevresi ve özdeşim kurduğu bireyler daha önemli bir etkiye sahiptir. (Cevap E) 2 o 12. Ayla lise yıllarında kendisini çirkin bulan, grup içine ■§ pek girmeyen, arkadaşları tarafından sevilmediğini S düşünen, başkaları ile yakın ilişkiler kuramayan, ^ karşı cinsten insanlardan sürekli uzak kalmayı tercih ^ eden genç bir kızdır. Bu durum Ayla'yı kimlik ^ bocalamasına itmiş ve sıkıntılı günler geçirmesine sebep olmuştur. Ayla'nın bu durumu psiko-sosyal gelişim dönemlerinden hangisinin başarısızlıkla geçmesine sebep olacaktır? A) Kimliğe karşı kimlik bocalaması B) Yakınlığa karşı uzaklık C) Üreticiliğe karşı durgunluk D) Çalışma ve başarılı olmaya karşı aşağılık E) Girişimciliğe karşı suçluluk Soruda anlatılan problemler ergenlik döneminde yani kimliğe karşı kimlik bocalaması denilen dönemde yaşanmaktadır. Bu dönemin sıkıntılı geçmesi demek bir sonraki dönem olan yakınlığa karşı uzaklık döneminin de sıkıntılı geçmesi demektir. (Cevap B) 13. 14. "1-3 yaş arası çocuklar artık anne ve babalarına tümüyle bağlı kalmak istemezler. Bu dönemde çocuk çevreyi kontrol etmek ve gücünü göstermek arzusundadır." Bu dönem çocuklarının Erikson'un psikososyal kuramına göre sorunsuz kişilik gelişimi için en önemli ihtiyacı aşağıdakilerden hangisidir? A) Çeşitli problemleri ve işleri başarabileceğine ilişkin anne babadan destek görmek B) Çevrelerini tanımaları için kontrollü, özgür ve destekleyici bir ortam C) Temel akademik beceriler D) Annesinden veya onun yerine geçen bakıcıdan yakın, sıcak ilgi E) Cinsiyet rollerine ilişkin doğru ve yaşına uygun bilgi 1-3 yaş arasındaki dönemde çocukların büyük bir kısmı yürümekte, çevresindekilerle iletişim kurabilecek kadar konuşabilmektedirler. Bu dönemde çocuklar neleri yapıp yapamayacakları konusunda anne babalarını çevrelerini test ederler. Bir önceki dönemde (temel güvene karşı güvensizlik) temel güven duygusunu kazanmış olan çocuğun bu dönemde özgürlüğü hissetmesi gerekmektedir. Bu yaş çocuklar için esnek ve özgürce keşfedebileceği ortamlar hazırlanmalıdır. Çocukların bu dönemde kendi başlarına yaptıkları aktiviteler desteklenmelidir (yemek yeme, giyinme, soyunma vb.) Bu dönemi başarıyla atlatan çocukta bağımsızlık duygularının temeli atılır. (Cevap B) "Okul çocuklarının gözünde durum şöyledir: Okul gitmeni sağladıkları orada senden bazı şeyler yapılmasını istedikleri ve bunları yapmaz veya yanlış yaparsan, hayatının mutsuz hale getirilmeye çalışıldığı bir yerdir."(Holt) Yukarıdaki sözler Erikson'un hangi gelişimsel kriz dönemi ile en iyi şekilde açılanabilir? A) Başarılı olmaya karşı yetersizlik
B) Özerkliğe karşı utanç ve kuşku C) Dostluk kazanmaya karşı yalnızlık D) Kimliğe karşı kimlik karmaşası E) Girişkenliğe karşı suçluluk
-EĞİTİM BİLİMLERİ- Yukarıdaki söylenen okul çağındaki çocukların (6- 12) ne derecede zor bir durumla karşı karşıya kaldıklarını çok güzel bir şekilde göstermektedir. Başaramazsan yada yanlış yaparsan hayatın mutsuz hale gelmeye başlar! Ayrıca çocukların kişisel gelişimleri açısından bu dönemdeki temel ihtiyacının başarıyı tatma olduğunu göstermektedir. Bu dönem çocuklar açısından 'ne öğrenirsem oyum' dönemidir. Okula başlama ile birlikte çocukların sosyal yaşantısı okul ve arkadaşlar olmaktadır. Bu ortam içerisinde de kendisini mutlu hissedebilmesi için de başarmaya ihtiyacı vardır. Başarma çalışkanlık duygusunu geliştirir. Başarısızlık ise çocuğun kendine karşı olumsuz tutum ve yetersizlik duygutarının gelişmesini sağlar. (Cevap: A) 15. "Ayşe Hanım erkeklerle yakın ve samimi ilişkiler kuramamakta, mutlu bir yuva kuramayacağını __ düşünmektedir" o LÜ o Yukarıda anlatılan durumda Ayşe Hanımın yaşadığı psikososyal gelişim aşağıdakilerden hangisidir? A) Temel güvene karşı güvensizlik B) Dostluk kazanmaya karşı yalnızlık C) Üretkenliğe karşı durgunluk D) Benlik bütünlüğüne karşı umutsuzluk E) Girişkenliğe karşı suçluluk 16. Bazı yaşlılar gayet mutlu ve uyumlu iken bazıları ise hırçın, uyumsuz ve mutsuzdur. İleriki yaşlarda kişinin kimliğine uygun düşen rolü bulabilmesi gelişim görevi hangi gelişimsel kriz dönemine aittir? A) Temel güvene karşı güvensizlik B) Özerkliğe karşı utanç ve kuşku C) Benlik bütünlüğüne karşı umutsuzluk D) Başarılı olmaya karşı yetersizlik E) Kimliğe karşı kimlik karmaşası Yaşlılık dönemi kişilik gelişimi açısından bir muhasebe dönemidir. Bu dönemde bireyler tüm yaşamlarını değerlendirirler. Bu dönemin sonunda birey ya önceki dönemlerin birikimi sonucunda kendi benliğini bulmuştur ve güvenli, mutlu, toplumla uyumlu, aranan ve sevilen bir bireydir ya da umutsuzluk içinde huysuz, hırçın bir insan görünümündedir. Kimliğini bulamamış üretken olamamış bireyler yaşlandıklarında huzurlu olamazlar ve yaşamlarını boşa geçirdiklerine inanırlar. (Cevap: C) Yaklaşık olarak 18-26 yaş arasını kapsayan 'dostluk kazanmaya karşı yalnız kalma' dönemi karşı cinsle ilişkilerde arkadaşlığın ve sevginin ağırlıklı olduğu bir dönemdir. Ergenlik dönemi sonunda kimliğini bulan birey artık kimliğini kaybetme korkusu otmaksızın başkalarıyla yakın ilişkiler kurar. Kurulan bu ilişkiler karşılıklı bir çıkardan çok sevgi temellidir. Bu dönemi başarıyla atlatan kişi güvenli biçimde sevgiyi verme ve alma gücüne sahip olur. Aksi durumda da birey başkalarıyla dostluk ilişkisi kurmakta güçlük çeker ve psikolojik bir yalnızlığa sürüklenir. (Cevap:B) 17. "Bu günün çocuklarını yetiştiriniz. Onları ülkeye, millete yararlı üyeler yapınız. Bunu sizden istiyor ve rica ediyoruz." M. Kemal Atatürk'ün yukarıdaki sözleri Erikson'un hangi gelişim dönemine örnektir? A) Benlik bütünlüğüne karşı umutsuzluk B) Dostluk kazanmaya karşı yalnızlık C) Kimliğe karşı kimlik karmaşası D) Üretkenliğe karşı durgunluk E) Başarılı olmaya karşı yetersizlik krizi ü UU UJ
10- -GELİŞİM PSİKOLOJİSİ. Orta yetişkinlik yıllarını kapsayan 'üretkenliğe karşı duraklama' dönemi bireylerin üretken, verimli ve yaratıcı olmaları gereken bir dönemdir. Bu dönemde çocukları yoluyla neslini devam ettirmek büyük önem taşır. Ev dışında da topluma yararlı şeyler yapabildiği kendinden sonraki kuşaklara rehberlik edebildiği ölçüde üretkendir. Bunlardan mahrum kişiler işe yaramama duygusuna kapılırlar. Gelecek nesillerin yetiştirilmesi bu döneme ait bir gelişim sorumluluğudur. (Cevap: D) 19. "Üç yaşından sonra çocuklar daha hareketlidir ve sürekli olarak çevrelerini keşfetme arzusundadırlar." Aşağıdakilerden hangisi bu dönem çocukların eğitimi için anne baba ve öğretmenlerin sergileyeceği, kişilik gelişimini destekleyen bir hareket tarzıdır? A) Bilişsel aktivitelere ağırlık vermek A) Psikomotor becerilerini sergileyebilecekleri aktivitelere ağırlık vermek B) Çocuğun her yaptığı şeyi onaylamak B) Yapmaması gerekenleri yaptığı zaman cezalandırmak E) Çocuğun girişkenliklerini engellemek 18. "Ergenlik dönemi kişilik gelişimi açısından kritik bir dönemdir. Bu dönemde ergen hayata dair bir çok soruyu yanıtlayarak kimlik kazanmaya çalışır." Ergenlik döneminin sorunsuz bir şekilde atlatılabilmesi ve ergen bireye destek olunması açısından aşagıdaki ana-baba tutum ve davranışlarından hangisi doğrudur? A) Ergenleri sürekli kontrol altında tutmak B) Sürekli olarak takip edip gerektiğinde yardımda bulunmak C) Bir yetişkin gibi davranıp, sevgi ve saygıya dayalı bir dostluk kurmak D) Otoriter davranıp zararlı alışkanlık ve yollara sapmasını engellemek E) Arkadaşlarını takip edip doğru olmayan arkadaşlıklar kurmasını engellemek Ergenlik döneminde ergen kimlik kazanma sorununu çözümlemek zorundadır. Ergenlerin üstünde arkadaş gruplarının etkisi ana-baba ve öğretmenlerin etkisinden daha fazladır. Ergenin sağlıklı bir biçimde kimliğini kazanabilmesi için çevresinde uygun özdeşimler kurabileceği yetişkinlere ihtiyacı vardır. Bu dönemde ana-baba ve öğretmenler ergenlere bir yetişkin gibi samimi ve sıcak bir biçimde yaklaşmalıdır. (Cevap:C) o >- ÇO 20. Üç yaşından sonra altı yaşına kadarki dönem girişkenliğe karşı suçluluk dönemidir. Bu dönemde çocuklarda motor ve dil gelişimi oldukça hızlıdır ve etkinlik seviyeleri çok yüksektir. Çocukların motor ve dil gelişimleri sosyal çevresini araştırmasına ve daha atılgan olmasına olanak verir. Bu dönemde çocukların kendilerini keşfetmeleri için gerekli yaşantılar kazanmasına olanak verilmelidir. Çocuğun koşmasına, zıplamasına, kaymasına, oynamasına izin verilmelidir ki çocukta girişkenlik duyguları gelişsin. Doğal merakından dolayı sık sık azarlanan çocuklarda suçluluk duygusu gelişir. (Cevap: B) "İş yaşamında gerekli başarıyı gösteremeyen ve kendini işe yaramaz bir adam olarak gören Tolga Bey ailesine ve çevreye karşı kayıtsız tavırlar sergilemektedir." Yukarıda anlatılan kişinin içinde bulunduğu ve aşamadığı psikososyal gelişim dönemi aşağıdakilerden hangisidir?
A) Benlik bütünlüğüne karşı umutsuzluk B) Dostluk kazanmaya karşı yalnızlık C) Kimliğe karşı kimlik karmaşası D) Üretkenliğe karşı durgunluk E) Başarılı olmaya karşı yetersizlik
-EGITIM BILIMLERI- 11 Orta yetişkinlik döneminin en önemli gelişimsel görevi üretkenlik, yaratıcılık ve topluma yararlı faaliyetlerde bulunabilmedir. Bunları gerçekleştiren bireyler başarılı bir şekilde bu gelişim dönemini atlatıp mutlu olurlarken üretken faaliyetlerde bulunmayan yetişkinler ise bir işe yaramadığını düşünüp çevrey^ karşı kayıtsız tavırlar geliştirirler. Saht9 ve yüzeysel ilişkiler kurar, kendi doyumu ve çıkarlarını ön planda tutarlar. htep yerinde saydığını düşünüp mutsuz olurlar. (Cevap.D) 22. Temel güvene karşı güvensizlik dönemini başarıyla atlatan bir bireyin aşağıdaki özelliklerden hangisine sahip olması beklenir? A) Kendini emniy^tte hissetme B) Bir işi başarabileceğine ilişkin k^ndine güv^n duyma C) Çevresini etkili biçimde değerlendirerek girişimlerde bulunabilme D) Karşı cinsle olumlu ilişkiler geliştirebilme E) Her yönden olumlu bir kimlik duygusu geliştirebilme 21. Erikson'a gör9 gençlerin büyük bir çoğunluğu psiko- sosyal moratoryum yaşarlar. Bu dönemde üniversite veya bir işe girmeyi erteleme, genç kızların erken yaşta evlenme isteği, erkeklerin hemen askere gitme, okulu bırakıp bir işe girme istekleri bu moratoryum çerçevesinde değerlendirilebilir. Yukarıdaki açıklamaya en uygun psiko-sosyal gelişim dönemi aşağıdakilerden hangisidir? A) Üreticiliğe karşı durgunluk B) Girişkenliğe karşı suçluluk C) Çalışkanlığa karşı aşağılık duygusu D) Yakınlığa karşı uzaklık E) Kimliğe karşı kimlik bocalaması o LU Q *E UJ Temel güv^ne karşı güvensizlik dönemi doğumdan bir yaşına kadar devam eder. Bu dönemde bebeğin çevresindekilerle (bebeğin bakımını üstlenen anne veya onun yerine geç9C9k kimse) ilişkiterinin niteliği bebeğin t9mel güven duygusunu etkiler. Çevr^sinden yakın ve sıcak ilgi görmüş, ihtiyaçları bekletilmeden karşılanmış bebekler bu dönemin sonunda kendini emniyette hisseder, ç^vreye karşı güven duyar. Bu dönemin başarıyla atlatılması çocukta iyimserlik ve mutluluğun temellerini atar. Soğuk davranılan, sevgiyle karşılanmayan ve ihtiyaçları zamanında giderilmeyen çocuklarda kendine ve çevresindekilere karşı güvensizlik meydana gelir. (C^vap A) Ergenlik döneminde oluşan kimtik dört biçimde ortaya çıkmaktadır. Bunlar ipotekli, başarılı dağınık kimlik ve moratoryumdur. (C^vap E)
12- -GELİŞİM PSİKOLOJİSİ- 1. Ergenlik dönemi gelişimse! krizini ergenin rahat bir biçimde atlatabilmesi için Erikson' a göre aşağıdakilerden hangisine ihtiyaç vardır? A) Başarılı olma B) Özdeşim kurabileceği etkili bir model C) Bağımsızlık D) Başarılı olabileceği bir meslek E) Tecrübelerini aktarabileceği bir ortam 4. Bireyin bu döneme kadar yaşadıklarının ve yaşamsal amaçlarının değerlendirmesini yapması gerektiği psikososyal gelişim dönemi aşağıdakilerden hangisidir? A) Benlik bütünlüğüne karşı umutsuzluk B) Dostluk kazanmaya karşı yalnızlık C) Kimliğe karşı kimlik karmaşası D) Üretkenliğe karşı durgunluk E) Başarılı olmaya karşı yetersizlik 2. "Doğumundan itibaren yetiştirme yurdunda kalan çocuklar ile sonradan bu yurtlara verilen çocuklar arasında büyük farklar vardır. Doğumdan itibaren kalanlar daha çekingen ve ürkektir." Yukarıda söylenenler aşağıdaki gelişim dönemlerinden hangisi doğrulanabilir? A) Temel güvene karşı güvensizlik B) Dostluk kazanmaya karşı yalnızlık C) Üretkenliğe karşı durgunluk D) Benlik bütünlüğüne karşı umutsuzluk E) Girişkenliğe karşı suçluluk Freud'un gizil dönemine rast gelen, bireyin ileriki akademik başarılarını etkileyen ve sorunsuz atlatabilmek için okulla ilgili ilişkilerde yeterlik duygularının kazanılmasının gerektiği psikososyal gelişim dönemi aşağıdakilerden hangisidir? A) Benlik bütünlüğüne karşı umutsuzluk B) Özerkliğe karşı utanç ve kuşku C) Kimliğe karşı kimlik karmaşası D) Girişkenliğe karşı suçluluk E) Başarılı oimaya karşı yetersizlik 3. Orta öğretimde bir gencin 'ne kadar çalışırsam çalışayım asla başarılı olamam' tarzı bir düşünceye sahip olması hangi psikososyal gelişim dönemini başarıyla atlatamadığını göstermektedir? A) Girişkenliğe karşı suçluluk B) Temel güvene karşı güvensizlik C) Kimliğe karşı kimlik karmaşası D) Üretkenliğe karşı durgunluk E) Başarılı olmaya karşı yetersizlik 6. İlerlemiş yaşına rağmen bir meslek ve aile edinememiş, cinsel ve sosyal yönden sorunlarını aşamamış bir birey hangi psikososyal gelişim dönemini başarıyla atlatamamıştır? A) Benlik bütünlüğüne karşı umutsuzluk B) Dostluk kazanmaya karşı yalnızlık C) Kimliğe karşı kimlik karmaşası D) Üretkenliğe karşı durgunluk E) Başarılı olmaya karşı yetersizlik C E V A P L I K A V R A M A psikososyal >■ ile "5
-EĞİTİM BİÜMLERİ- 13 7. "Herkes ilkokul öğretmeninin ismini hatırlar çünkü okula ve öğrenmeye karşı sahip olduğumuz tüm duyguların sahibi odur." Yukarıda anlatılan durum Erikson'un hangi psikososyal gelişim dönemi için bir örnek oluşturur? A) Benlik bütünlüğüne karşı umutsuzluk B) Dostluk kazanmaya karşı yalnızlık C) Kimliğe karşı kimlik karmaşası D) Üretkenliğe karşı durgunluk E) Başarılı olmaya karşı yetersizlik 10. Okul ve arkadaş çevresinin önem kazandığı, başarıyla atlatılması halinde cocukta akademik özgüvenin geliştiği psikososyal dönem aşağıdakilerden hangisidir? A) Temel güvene karşı güvensizlik B) Özerkliğe karşı utanç ve kuşku C) Girişkenliğe karşı suçluluk D) Başarılı olmaya karşı yetersizlik E) Kimliğe karşı kimlik karmaşası 8. Kişiliğin temellerinin atıldığı başarılı bir şekilde atlatılması halinde kendine ve çevreye karşı güven duygularının geliştiği Erikson'un psikososyal dönemi aşağıdakilerden hangisidir? A) Temel güvene karşı güvensizlik B) Özerkliğe karşı utanç ve kuşku C) Girişkenliğe karşı suçluluk D) Başarılı olmaya karşı yetersizlik E) Kimliğe karşı kimlik karmaşası Ö cr UJ o "ec ıu £D UJ 11. Çocuğun cinsiyetine uygun cinsel rol geliştirmesinde ebeveyn için en uygun davranış biçimi aşağıdakilerden hangisidir? A) Çocuğun bu yöndeki davranışlarını denetim altına alma A) Gerekirse çocuğun bu yönelimini bastırma B) Karşı cinsten arkadaş edinmesini önleme C) Konuyla ilgili nasihatlerde bulunma E) Kendisi için uygun bir model bulmasına yardımcı olma 9. Erikson'un psikososyal gelişim kuramında kimlik kazanmaya karşı rol karmaşası gelişimsel dönemi Freud'un hangi psikoseksüel gelişim dönemine rast gelmektedir? A) Oral Dönem B) Anal Dönem C) Fallik Dönem D) Gizil Dönem E) Genital Dönem 12. Lise 2. sınıfa devam etmekte olan Zeynep bir sohbet esnasında öğretmenine zaman zaman nedenini bilemediği bir güvensizlik duygusu yaşadığından yakınmaktadır. Erikson'un Psikososyal gelişim kuramı dikkate alındığında Zeynep'in bu yakınması özellikle hangi gelişim döneminin psikososyal çatışmasını olumlu sonuçlandıramadığını düşündürmektedir? A) Bebeklik B) İlkÇocukluk C) SonÇocukluk D) Ergenlik E) Genç yetişkinlik
14- -GELİŞİM PSİKOLOJİSİ- 13. Bir anne, uygun hedef ve ödül koymak suretiyle, çocuğunun faaliyetlerini, davranışlarını desteklemekte, faaliyetlerindeki başarısızlıklarını ise görmezden gelmeyi tercih etmektedir. Erikson'un Psikososyal gelişim kuramı hakkında yeterli bilgiye sahip olduğu kabul edildiğinde annenin, çocuğun aşağıdaki çatışmalardan hangisini olumlu şekilde sonuçlandırmasını sağlamaya çalıştığı düşünülebilir? A) Güven-güvensizlik B) Özerklik-kuşku/utanç C) Yakınlık-yalıtılmışlık D) Başarı-yetersizlik E) Benlik bütünlüğü-umutsuzluk 16. Bir baba, psikososyal gelişimini desteklemek amacıyla çocuğuyla vakit geçirmeye, onunla bir şeyler paylaşmaya, ortak planlar yapmaya ve bu planları uygulamaya çalışmaktadır. Erikson'un Psikososyal gelişim kuramı açısından babanın bu davranışının hangi psikososyal gelişim döneminde özellikle sergilenmesi gereken bir davranış biçimi olduğu söylenebilir? A) Güven-güvensizlik B) Özerklik-kuşku/utanç C) Yakınlık-yalıtılmışlık D) Başarı-yetersizlik (aşağılık) E) Kimlik-Kimlik karmaşası 14. Erikson'un Psikososyal gelişim kuramı açısından başarı ve yetersizlik (aşağılık) çatışmasının yaşandıgı gelişim döneminde, söz konusu çatışmanın olumlu/olumsuz sonuçlanmasına etkin olan sosyal ortamın ana unsurları aşağıdaki seçeneklerin hangisinde verilmiştir? A) Anne-baba ve kardeşler B) Anne-baba ve akranlar C) Anne-baba ve öğretmen D) Akranlar ve kardeşler E) Anne-baba 17. Bu gelişim döneminde çocuğun yürümeye ve konuşmaya başlamasıyla annesine olan bağlılığında azalmabaşlamıştır. Yukarıdaki durum Erikson'un psiko-sosyal gelişim dönemlerinden hangisinde gerçekleşir? A) Temel güvene karşı güvensizlik B) Özerkliğe karşı kuşku ve utanç C) Girişimciliğe karşı suçluluk A) Çalışma ve başarılı olmaya karşı aşağılık duygusu E) Kimliğe karşı kimlik bocalaması 15. Çocuğun başkaları ile karşılaştırılması her yaş döneminde olumsuz bir davranış biçimi olarak nitelendirilmektedir. Erikson'un Psikososyal gelişim kuramı açısından bu davranışın hangi psikososyal gelişim döneminde özellikle sergilenmemesi gereken bir davranış biçimi olduğu söylenebilir? A) Güven-güvensizlik B) Özerklik-kuşku/utanç C) Yakınlık-yalıtılmışlık D) Çalışkanlik x aşağılık duygusu E) Benlik bütünlüğü-umutsuzluk 18. Küçük bir çocuk annesine şöyle bir soru sorar: "Anne çocuk nasıl yapılır?" Bu soru karşısında anne çocuğuna "senin aklın böyle şeyler ermez. Bunlar ayıp şeyler. Bir daha böyle bir soru sorarsan diline biber sürerim," tarzında yaklaşımda bulunur. Böylelikle anne çocuğun araştırma girişimlerine engel olur. Yukarıdaki örnek Erikson'un psiko-sosyal dönemlerinden hangisiyle açıklanır? A) Temet güvene karşı güvensizlik B) Özerkliğe karşı kuşku ve utanç C) Çalışma ve başarılı olmaya karşı aşağılık D) Girişimciliğe karşı suçluluk E) Kimliğe karşı kimlik bocalaması
-EGITIM BIUMLERİ- 15 19. Akşam eve yorgun gelen baba, çocuğunun bitmek bilmeyen sorularına dayanamamış ve çocuğuna soru sormayı yasaklamıştır. Annesinden de benzer bir tavır gören çocuğun, Erikson'a göre nasıl bir kişilik gelişimi göstermesi beklenir? A) Kendi başına hareket eden aktif bir kişilik B) Suçluluk duygusu taşıyan pasif bir kişilik C) Bağımsız karar alabilen aktif bir kişilik D) Girişimci bir kişilik E) Kabullenici bir kişilik 20. 3 yaşındaki oğlu Sinan ile gezmeye çıkan babası, sürekli oğlunun elinden tutmakta, parkta gezinti yaparken dahi çocuğunun elini btrakmamaktadır. Sinan ise babasının elini bırakmasını istemektedir. Ancak baba çocuğun elini bırakma isteğini kabul -55 etmemektedir. Erikson'un psikososyal gelişim S ILJ kuramına göre, bu çocuğun nasıl bir gelişim ^ göstermesi beklenir? 2j A) Özerklik duygusu gelişir B) Utanç ve kuşku duygusu edinir C) Karar alma becerisi gelişir D) Özgüven duygusu edinir E) Bağımsızlık duygusu gelişir 1. I. Ben olmayı hayal ettiğim gibiyim düşüncesi egemendir. II. Bağımsız bir şekilde hareket etme isteği görülür. III. Sorumluluk alma isteği görülür, meraktan kaynaklanan sorular sorulmaya başlanır. Yukarıda verilen özellikler Erickson'un hangi psiko-sosyal gelişim döneminin özellikleri arasındadır? A) Özerkliğe karşı kuşku ve utanç B) Çalışkanlığa karşı aşağılık C) Temel güvene karşı güvensizlik D) Girişimciliğe karşı suçluluk E) Kimlik kazanmaya karşı kimlik karmaşası Aşağıdakilerden hangisi Erickson'a göre bireylerin gelişim dönemleri içerisinde başarıyla kazanmaları gereken temel duygudur? A) Girişimcilik-suçluluk B) Güven-güvensizlik C) Özerklik-kuşku ve utanç D) Çalışkanlık-aşağılık E) Rol-rol karmaşası 1.B 6. C 11.E 16.E 2. A 7. E 12. A 17.B 3. E 8.A 13.B 18.D 4. A 9. E 14.C 19.B 5. E 10.D 15.D 20. B 3. "Bu dönemdeki çocuklarınızı diğer bireylerle kesinlikle mukayese etmeyiniz, onların yaptıklarına güveniniz ve onları başka bireylerle rekabet ettirmeyiniz" diyen bir uzman, Erickson'un hangi psiko-sosyal gelişim döneminin öneminden bahsetmektedir? A) Temel güvene karşı güvensizlik B) Çalışkanlığa karşı aşağılık C) Özerkliğe karşı kuşku ve utanç D) Kimlik kazanmaya karşı kimlik karmaşası E) Girişimciliğe karşı suçluluk CEVAPLI ONU KAVRAMA TESTİ m |§ 'tz iU
16- -GELİŞİM PSİKOLOJİSL 4. Çocuğun kendi başına yapmak istediği bir eylemi gören ebeveynler, çocuklarını durdurup bu eylemi çocukları yerine kendileri yapmalıdırlar. Çünkü çocuklarda henüz bir eylemi tam olarak yapabilme yeteneği ve kapasitesi gelişmemiştir" diyen bir velinin, Erickson'un hangi psiko -sosyal gelişim döneminin özelliklerinden haberdar olmadığı söylenebilir? A) Özerkliğe karşı kuşku ve utanç B) Çalışkanlığa karşı aşağılık C) Temel güvene karşı güvensizlik D) Girişimciliğe karşı suçluluk E) Kimlik kazanmaya karşı kimlik karmaşası 5. I. Bireylerin yaşamlarında en verimli oldukları dönemdir. II. Çocukların ve eşin sorumluluğu üstlenilmiştir. III. Etkide bulundukları kişilerin kalitesi ve statüleri ile mutlu olmaktan hoşlanırlar. IV. Ailesi ile birlikte boş zaman etkinleri yapmaktan doyum sağlarlar. Yukarıda verilen özellikler Erickson'un hangi psiko-sosyal gelişim döneminin özellikleri arasındadır? A) Çalışkanlığa karşı aşağılık B) Benlik bütünlüğüne karşı umutsuzluk C) Yakınlığa karşı yalnızlık D) Kimlik kazanmaya karşı kimlik karmaşası E) Üretkenliğe karşı durgunluk 6. "Liseyi yeni bitiren Kaan, üniversiteye gitmek istememekte, bunun yerine bir an önce askere gidip-gelmeyi ve hayatını ebeveynlerine muhtaç olmadan kendisi kazanmayı düşünmektedir." Kaan'ın bu isteği, aşağıda verilen hangi kimlik statüsünün özelliğidir? A) Başarılı kimlik statüsü B) İpotekli kimlik statüsü C) Moratoryum kimlik statüsü D) Dağınık kimlikstatüsü E) Erken bağlanmış kimlik statüsü 7. I. Yaşıtlarıyla yakın ilişki içerisindedirler. II. Azalan gelire uyum sağlamaya çalışırlar. III. Önceki dönemlerde yapmış oldukları eylemlerin muhasebesini yaparlar. IV. Önceki dönemlerde yaptıklarında doyum sağlayanlar ölümden korkmazlar, tutarlıdırlar. Yukarıda verilen özellikler Erickson'un hangi psiko-sosyal gelişim döneminin özellikleri arasındadır? A) Üretkenliğe karşı durgunluk B) Benlik bütünlüğüne karşı umutsuzluk C) Kimlik kazanmaya karşı kimlik karmaşası D) Yakınlığa karşı yalnızlık E) Çalışkanlığa karşı aşağılık "Kendileri ile ilgili tüm kararları onların yerine ebeveynleri vermektedir. Bu nedenle de bu tür bireyler herhangi bir kimlik arayışına girmezler, bu durumu kanıksamışlardır." Bu özellikler Erickson'a göre hangi kimlik statüsünün temel özelliğidir? A) Başarılı kimlik statüsü B) Dağınık kimlikstatüsü C) Moratoryum kimlik statüsü D) Erken bağlanmış kimlik statüsü E) Erken bağlanmış kimlik statüsü
-EĞİTİM BİLİMLERl 17 9. I. Diğer insanların kendisinin olduğu gibi kabul ettiğine inanır. II. Verdiği kararın doğru olduğuna inanırlar ve kararlarından memnun olurlar. III. Girişimcilik, başarı, temel güven gibi temel gereksinimleri zamanında etkin olarak karşılanmıştır. Yukarıda verilen özellikler Erickson'a göre hangi kimlik statüsünün temel özellikleridir? A) Başarılı kimlik statüsü B) Dağınık kimlik statüsü C) Moratoryum kimlik statüsü D) Erken bağlanmış kimlik statüsü E) Erken bağlanmış kimlik statüsü 11. Ayşe Hanım, çocuğunun 25 yaşına gelmesine rağmen halen kimlik bunalımı yaşadığı şikâyetiyle çocuğunu bir psikoloğa yönlendirmek gerektiğini düşünmektedir. Erikson'un Psikososyal gelişim kuramı dikkate alındığında Ayşe Hanımın oğlu hakkında aşağıda verilen ifadelerden hangisi doğru olabilir? A) G9İişme geriliği sorunu yaşamaktadır. B) G^nç yetişkinlik dönemi çatışmasını tamamlamıştır. C) Genç yetişkinlik dönemi çatışmasıyla baş edebilir. D) Çevresinde kendisine uygun modeller vardır. E) Anne gereksiz yer9 endişelenmektedir. 10. I. H^rhangi bir bağlılık görülmediği gibi bunalım da yaşanmaz. II. Durumlarından hiçbir zaman memnun değillerdir. III. Kendileri için benimseyecekteri yeni bir kimlik geliştirmekten kaçınırlar. IV. Bir kimliğe bağlanmaktan kaçınırlar. Yukarıda verilen özellikler Erickson'a göre hangi kimlik statüsünün temel özellikleridir? A) Başarılı kimlik statüsü B) Dağınık kimfik statüsü C) Moratoryum kimlik statüsü D) Erken bağlanmış kimlik statüsü E) Erken bağlanmış kimlik statüsü < Q "( 3 CC SU o "B c UJ m ü 'iz 'O Ui Q 12. Ahmet Bey, uzun yıllar çalıştığı mesleğine ve m9Sİ9k yaşantılanna ilişkin sık sık kendini sorgulamakta, eskisi gibi olamadığını hissetmekt9 V9 ç^vresine emeklilik zamanının geldiğine dair ifadelerde bulunmaktadır. Erikson'un Psikososyal gelişim kuramı bağlamına göre, Ahmet Beyin hangi yaş döneminde olduğu ve hangi psikososyal çatışmayı yaşadığı söylenebilir? A) 40-65 / Başarı ve yetersizlik B) 40-65 / Benlik bütünlüğü ve umutsuzluk C) 65 ve üstü / Benlik bütünlüğü ve umutsuzluk D) 65 ve üstü / Başarı ve yetersizlik E) 40-65 / Üretkenlik ve Durgunluk 13. Kimlik bocalamasına yol açan etmenİ9rİ9 ilgili olarak; I. Düşünc9 sistemindeki değişiklikler N.
Cinsel rollerdeki değişmeler III. M^slek seçimine yönelme IV.Verimlilik, üretkenlik duygusu Yukarıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? A) Yalnız-IV B) Yalnız-lll C) Yalnız-ll D) I-IV E) II-IV
18- -GELİŞİM PSİKOLOJİSİ- 14. Bu dönemde gencin başkaları ile yakın ilişkiler kurabilme yeteneği kazanmış olması gerekir. Genç bu yeteneğini kazanmış ise, karşı cinsle ilişkiler kurup bir aile sahibi olmaya doğru yönelir. Yukarıdaki durum Erikson'un psiko-sosyal gelişim dönemlerinden hangisinde gerçekleşir? A) Girişimciliğe karşı durgunluk B) Benlik bütünlüğüne karşı umutsuzluk C) Üreticiliğe karşı durgunluk D) Kimliğe karşı kimlik bocalaması E) Yakınlığa karşı uzaklık 1. Dersleri çok iyi olmayan ilköğretim 3. sınıf öğrencisine öğretmeni; "Senin ilerde başarılı olabileceğini biliyorum." demiştir. Öğretmenin bu sözü ile Erikson'un hangi gelişim dönemi vurgulanmıştır? (2005 KPSS) A) Güvene karşı güvensizlik B) Bağımsızlığa karşı utanma ve şüpheciiik C) Girişkenliğe karşı suçluluk D) Kimlik kazanmaya karşı rol karmaşası E) Başarıya karşı aşağılık duygusu 1.D 6. C 11.A 2. B 7. B 12.E 3. B 8. D 13. A 4.A 9.A 14.E 5.E 10.B o ço UI Başarıya karşı aşağılık duygusu dönemi, altı yaşından oniki yaşına kadar sürer (ilköğretim birinci kademe). Erikson'a göre birey, kişilik gelişimi dönemlerinden ilkinde "bana ne verildiyse ben oyum" ikincisinde "ne yaparsam oyum", üçüncüsünde "hayal ettiğim şeyi olacak kişiyim", dördüncüsünde "ne öğrenirsem oyum" inancına sahiptir. Bu dönemde çocuğun okula gitmesiyle sosyal dünyasında büyük bir genişleme meydana gelmiştir. Arkadaşlar ve öğretmenin çocuk üstündeki etkisi artarken ana babanın etkisi giderek azalmıştır. Çocukta işi planlama, işbirliği yapma ve işi başarma özel bir öneme sahiptir. Başarma çalışkanlık duygusunu getirir. (N. Senemoğlu, Gelişim Öğrenme ve Öğretim, s.77) Bu dönemde öğretmenlere büyük görev düşmektedir. Öğretmenler çocukları çalışmaya teşvik etmeli, yapabildiklerini desteklemeli ve başarma duygusunu öğrencilere tattırmalıdır. Örnekteki öğretmen de Erikson'un başarıya karşı aşağılık duygusu dönemine uygun davranmıştır. (Cevap E) ÇIKMIŞ SORULAR ve ÇÖZÜMLERİ
-EGITIM BILIMLERI- 19 2. İki yaşındaki bir çocuk kaydıraktan kaymak istemekte, kendisini tutmaya çalışan ann^sinin ellerini itmektedir. Çocuğun bu davranışı hangi gelişimsel özellikle açıklanabilir? (2001 KPSS) A) Merak B) Özerklik C) Başarı D) Yakınlık E) Üretkenlik Erikson psikososyal gelişim kuramında ükokul yıllarını "çalışkanlığa karşı aşağılık duygusu" olarak tanımlamıştır. Çocuklar bu dönemde çalışkanlık duygusu edinirler. Okuma, yazma, hesap gibi temel konuların öğrenildiği dönemdir. Bu dönemde çocuğun cesareîlendiriSmesi, hatalarının değil doğrularının üzerinde durulması gerekir. Aksi halde başarı yerine aşağılık duygusu edinilebilir. (Prof. Dr. Hasan BACANLI, Getişim ve Öğrenme, Nobel Yay. Ankara2004, s.91) (Cevap C) Erikson, psikososyal gelişim kuramında insan hayatını sekiz dönemde inceler. Bu kurama göre 1,5-3 yaş arasındaki "özerkliğe karşı utanç ve kuşku" döneminde bir çocuk kendisini ve çevresini k9şf9tm9ye çalışır. Bu dönemin önemli bir özelliği de inatçılıktır. Çocuklar istediklerini inatta gerçekleştirmeye çalışırlar. 'tjn Bir nesneyi inatla elinde tutan bir çocuk, hem^n g sonra aynı n^sneyi yine inatla fırlaîabilir, kendind^n o uzaklaştırabilir. Aslında çocuğun 9sas isteği, ffi özerkliğini kazanmaktır. ,3 1 Soruda verilen çocuk da özerkliğini kazanma .11 amacındadır. Bu dönemde d9stekİ9nen çocuklar >o özerklik duygusu edinirken, engellenen çocuklar jş utanç ve kuşku duygusu edinirler. (Prof. Dr. Hasan .|g BACANLI, Gelişim ve Öğrenme, Nobel Yay. Ankara 8 2004, s.89) (Cevap B) Bir sınıf Öğr9tm9ni okuldaki tüm kutlamalarda, bütün öğrencilerine aktif roller vermiştir. Çocuklar yetenek V9 ilgilerine göre, sunuculuk, koro üyeliği, drama, şiir okuma ve halkoyunları alanlarında görev almışlardır. Öğretmenin bu yaklaşımının gelişim psikolojisi açısından sağlayacağı en önemli yarar aşağıdakilerden hangisidir? (2001 KPSS) A) Çocukların onaylama, tanınma, başarma gereksinimlerinin doyurulması B) Çocuklar arasında en çok tercih edilen etkinliğin belirlenmesi C) Çocukların kendi liderlerini belirlemelerine olanak sağlanması D) Çocukların eğlenmelerinin sağlanması E) Çocuklar arasında dayanışmanın güçlendirilmesi. 3. Diğerleri kadar iyi okuyamayan öğrencisine, "Senin de yakında çok iyi okuyabileceğini biliyorum. Matematik işlemlerinde çok başarılısın. Bunu da yapabilirsin." diyen bir öğretmen Erikson'un "Psikososyal Gelişim Kuramı"na göre, bu sözleriyle hangi gelişimsel soruna çözüm bulmaya çahşmaktadır? (2001 KPSS) A) Özerkliğe karşı utanç ve kuşku B) Girişkenliğe karşı suçluluk C) Çalışkanlığa karşı aşağılık duygusu D) Kimliğe karşı rol karmaşası E) Üretkenliğe karşı durgunluk Erikson'a göre çocuklar bu dönemd9 çaiışkanlık duygusu edinirler (çalışkanlığa karşı aşağılık duygusu). Kendi başarılarıyla arkadaşlarının başarılarını kıyaslarlar. Bu dönemde ilgili ve yetenekii olduğu alanlara yönlendirilen, bu başarıları onaylanan bireyler başarı duygusu edinirler. Sınıf öğretmeninin bu davranışı ile çocukların onaylanma, tanınma V9 başarma gereksinimieri doyurulur. (Prof, Dr. Hasan BACANLI, Gelişim ve Öğrenme, Nobel, Ankara 2004, s.91-92) (Cevap A)
20- -GELİŞİM PSİKOLOJİSL 5. 6. Erikson'un gelişim kuramına göre ergenlik döneminde köyden kente göç edenler üzerinde, göçte ortaya çıkan toplumsal sorunların öncelikle nasıl bir etki yapması beklenir? (2002 KPSS) A) Zihinsel gelişimi yavaşlatması B) Soyut işlemler dönemind^n çok hızlı g9çmeİ9rine yol açması C) Toplum içindeki rolleri konusunda karmaşa yaşamalarına yoi açması D) T9mel güv^n duygusunu kazanmalarını önlemesi E) Olumlu bir benlik kavramı geliştirmelerini engellem9si Erikson'un kuramına gör9 ergenlik dön9mind9ki bireyin en temel sorunu kimlik gelişimine karşı yaşadığı rol karmaşasıdır. Ergen bu dönemde "Ben kimim?" sorusuna cevap arar. Bunu yapark^n kendisini, akranlarını ve toplumun kendin^ verdiği rolleri kıyaslar. Bu dönemde yapılan bir göç ile sosyal ç^vresi tamamen değişen bir ergenin en temel sorunu rol karmaşasıdır. (Gelişim V9 Öğrenme Prof. Dr. Ayşegül Ataman Gündüz Yay. s.172) (Cevap C) Psikososyal gelişim kuramına göre, psikososyal gelişim aşağıdakilerden özellikle hangisine bağlı olarak ortaya çıkar? (2002 KPSS) A) Doğuştan getirilen bazı özelliklere B) Kişiler arası ilişkilere C) Biyolojik özelliklere D) Ahlak gelişimine E) Tesadüfi olaylara 7. Ergenlik döneminde bulunan Tayfur'un başkalarının kendisini anlamadığını yaşadıklarını yalnızca kendisinin başına geldiğini düşünmesi aşağıdakilerden hangisine örnektir? (2004 KPSS) A) Benmerkezci düşünc9 B) Algının seçiciliği C) Birleştirmeci (kombinansyonel) düşünce D) Empatik düşünce E) Algıda değişmezlik Erikson V9 Piaget'e göre bireyin yaşamında ben-merkezci düşünc^ temel olarak iki dönemde gerçekleşir. Ben-merk9zci Düşünce: 3-6 yaş (Girişimciüğe karşı suçluluk) - Çocuk dünyanın merkezidir. Kendisinin bildiğini ve gördüğünü herkesinde bildiğini ve gördüğünü düşünür. - Çevresindeki her şeyin (nesnenin) kendisi için var olduğunu düşünür. 11-17 yaş (kimlik kazanma-kimlik karmaşası) - Birey kendi düşüncelerinin V9 söylediklerinin en doğru olduğunu düşünür. - Herkesin kendisiyle uğraştığını V9 kendisini takip ettiğini düşünür. Başkalarının kendisini anlamadığını olayların yalnızca kendi başına geldiğini düşünür. (C^vap A) Erikson, geliştirdiği psikososyal gelişim kuramında insanın diğer insanlarla ilişki içinde geliştiğini ve başkalarıyla ilişkil^rinin psikososyal gelişim üzerindeki en etk9n unsur olduğunu savunmuştur. (Prof. Dr. Hasan BACANLI, Gelişim ve Öğrenme, Nob9İ Yayın Dağ. s.87) (C9vap B) 8. M. Kemal Atatürk'ün "Öğretmenler yeni nesil sizlerin eseri olacaktır" sözü Erikson'un hangi gelişim dönemine örnektir? (2004 KPSS) A) Temel.güvene karşı güvensizlik B) Özerkliğe karşı utanç - kuşku C) Girişimciliğe karşı suçluluk D) Üretkenüğe karşı durgunluk E) Benlik bütünlüğüne karşı umutsuzluk
-EGITIM BILIMLERI- 21 Erikson "üreticilik" kavramı ile özellikle yeni kuşakların gelişimi ile ilgilenme ve onlara rehberlik etmeyi kastetmektedir. (Prof. Dr. Erden M., Gelişim ve Öğrenme, S. 98-99) M. Kemal Atatürk bu sözünde öğretmenlere yani yetişkinlik döneminde olan bireylere seslenmektedir. Öğretmenlerin önünde iki seçenek vardır çalışıp üretip yeni nesli (kuşakları) şekillendirmek onlara rehberlik etmek ya da durgunluk. Bu durumu Erikson "üretkenliğe karşı durgunluk" kavramı ile açıklamıştır. (Cevap D) 10. 20 yaşındaki Arzu kimsenin samimiyetine inanmadığı için karşı cinsle yakın ilişki kurmakta zorlandığını söylemektedir. Erikson'a göre Arzu'nun bu sorunu aşağıdaki gelişim dönemlerinden hangisindeki bir aksamadan kaynaklanabilir? (2004 KPSS) A) Özerklik-kuşku ve utanç B) Güven-güvensizlik C) Girişimcilik-suçluluk D) Yakınlık-uzaklık E) Kimlik kazanma-bocalama 9. 1,5 yaşında bulunan bir çocuğa Erikson'a göre aşağıdakilerden hangisinin yapılması uygundur? (2004 KPSS) A) Çocuğa yapamadığı için bağırmak B) Bütün kekleri dilim dilim bölmek C) Çocuk bağcığını bağlarken onu beklemek D) Çocuğun kendi başına yapabileceği davranışı onun için yapmak E) Çocuğa giysilerini giydirmek 11. Erikson'a göre yakınlık-uzaklık döneminde bireyin aynı cinsiyetten olan ve olmayan diğer insanlarla dostluk ve yakın ilişkiler kurabilmesi gerekmektedir. Yine birey karşı cinsle yakınlaşarak sevgiye dayalı bir evliliği başarabilme beklentisine girer. Karşı cinsle birlikte olma pisikolojik beklentisi bu dönemde bireyi etkiler. Eğer bu dönemi başarılı olarak atlatmazlarsa, karşı cinsle ilişki ve iletişim kurmakta zorlanır ve karşı cinsten sürekii kaçma eğilimine girer. (Cevap D) Ali ilerde doktor olmak istemektedir fakat Ali'nin ann^si öğretmen olmasını, babası ise mühendis olmasını istemektedir. Ali ne olacağına karar verememektedir. Erikson'a göre bu dönem özerkliğe karşı kuşku ve utanç kavramıyla açıklanmıştır. Fiziksel olgunlaşmaya bağlı olarak, kas kontrolünün ortaya çıkması yürüme, koşma, istediği nesneleri eline alma vb. davranışları beraberinde getirecektir. Çocuk bu dön^mde özerk bir şekilde davranmaya ve bu bağımsız eylemlerinden zevk almaya başlar. Çocuğa kendi eylemlerini kontrol etme olanağı vermek, özerklik duygusunun gelişmeye başlamasını sağlayacaktır. Aşırı koruyucu ya da baskıcı anne babalar çocuğun özerk olma çabalarını engelleyeeektir. (Prof. Dr. Erden M., Gelişim ve Öğrenme, S. 90) Çocuklarda özerklik duygusunu kazandırabilmek için onlar yerine bazı işleri yapmak yerine onlara serbest hareket etme olanağı verilmelidir. (Cevap C)
Erikson'a göre Aü'nin yaşadığı durum aşağıdakilerden hangisine örnektir? (2004 KPSS) A) Olumlu kimiik B) Kimlik Karmaşası C) Olumsuz kimlik D) Kimlik gölgelenmesi E) Benlik Bütünlüğü Erikson'a göre ergenlik döneminde kimlik arayışı başlamasına karşın her ergen bu dönemden kimliğini kazanarak çıkmaz. Bazı durumlarda kimlik kazanımı gelecek dönemlere ertelenir. Her ergen bu dönemde kimlik bocalaması (karmaşası) yaşamaktadır. Fakat bazı ergenler bu karmaşayı daha yoğun bir şekiide yaşarlar. Kimlik karmaşasına yol açan başlıca nedenler şunlardır.
22- -GELİŞİM PSİKOLOJİSİ- Ergenin düşünme sisteminde meydana gelen değişiklikler: Çocukluktan kurtulma ve yetişkinliğe adım atma. Kendine ait bir hayat tarzı ve düşünme sistemi ortaya koyma çabaları Cinsel rollerdeki değişmeler: Toplumun beklediği cinsel rolleri benimseme. Bir çocukken bir yetişkin olmaya doğru yönelim Meslek seçimine yönelme: Bu dönemde çevrenin beklentileri vb. etkenlerle kendi yeteneklerine uygun meslek seçmede yaşanılan güçlükler. Bu etkenler ergenlerin daha yoğun kimlik karmaşası yaşamalarına yol açar. (Cevap B) 2: o 52
-EĞİTİMBİLİMLERİ- 23 Öğrenmenin meydana gelmesi kadar, onun hatırlanması ve gerektiğinde kullanılması da önemlidir. Çünkü gerektiği zaman hatırlanmayan öğrenmenin bir yararı olmayacaktır. Hatırlanabilmesi için de bilgilerin unutulmaması gerekir. Unutma olgusuna getirilen belli başlı açıklamalar şunlardır: » Freud: Hoşa gitmeyen bilgiler unutulur. » Piaget: Zihinsel örgütlenme meydana gelmezse, bilgiler unutulur. » Kullanılmayan bilgiler unutulur. »İki öğrenme birbirine ket vurur (unutturur). » Zihnimiz sızan bir kovadır, bilgiler zamanla unutulmaktadır. Unutulmaması için de şunlar yapılabilir: » Öğrenmeler hoşa gider bir hale getirilmelidir. >> Zihinsel örgütlemelere izin verilmeli ve teşvik edilmelidir. »Gerekli bilgiler kullanılmalıdır. »İki öğrenme birbirinden farklı hale getirmelidir. » Zamanla meydana gelen unutmayu önlemek için tekraryapılmalıdır. Hatırda kalan bilgiier üç yolla ölçülebilir: 1. Hatırlama: Öğrencilere doğru cevap sorulur ve yazmaları beklenir. 2. Tanıma: Öğrencilere soru ile beraber seçenekler verilirve doğru cevabı tanımaları beklenir. 3. Tasarruf: Bir süre sonra yeniden öğretilmek istendiğinde daha çabuk öğrenilmesi beklenir. ÖGRENME PSIKOLOJISI Hatırlama ve Unutma
KET VURMA 1. Geriye Ket Vurma Yeni öğrenilen bilgi, daha önce eski bilgiyle bazı bakımlardan karıştırılarak eski bilgiyi bozmaktadır. Örneğin; yeni okuma yazma öğrenen öğrenciler "b" harfini hiçbir güçlükle karşılaşmadan öğrenir ve tanırlar. Ancak, "d" harfini öğrendikten sonra, "b" harfini tanımakta tereddüt gösterirler, güçlük çekerler. Çünkü sonra öğrenilen "d" harfi ile önce öğrenilen "b" harfi arasındaki benzerlikler "b" harfine ilişkin öğrenmede bozulmaya neden olur. Benzer bir durum da, daha önce tek bir binada iş gören bir devlet kurumu, daha sonra önceki binaya benzer bir binaya taşındığında, öncekinde kesin olarak bildiğiniz yerleri, artık karıştırmanıza neden olabilir. 123 s 2. lleriye Ket Vurma Bu durumda önce öğrenilen bilgi, sonra öğrenilen bilgiyi engellemekte, öğrenmeyi ve geri getirmeyi zorlaştırmaktadır. Örneğin; Türkiye'de, direksiyon solda ve trafik akıımı sağda bir sistemle otomobil kullanmayı öğrenen kişi, ingiltere'de direksiyon sağda ve trafik akımı solda olan bir sistemde otomobil kullanmakta zorlanmaktadır. Oysa otomobil kullanmayı hiç bilmeyen biri, ingiltere'de ya da Türkiye'de otomobil kullanmayı daha kolay öğrenmektedir. Geriye Ket Vurmayı Önlemek İçin Alınabilecek Önlemler: Geriye ket vurmanın anlaşılması, öğretimi düzenleme bakımından önem taşımaktadır. Öğretimi düzenlerken bazı özelliklere dikkat ederek, geriye ket vurma en aza indirilebilir. Karıştırılması mümkün olan benzer kavramlar birbirine çok yakın zamanlarda öğretilmemelidir; Öncelikle biri tam olarak öğretildikten sonra diğerlerinin öğretimine geçilmelidir. Örneğin; öğrenciye "b" ve "d" harflerini öğretirken önce "b" harfini tam olarak öğrenmesi sağlandıktan sonra "d" harfinin öğretimine geçilmelidir.
24- -ÖĞRENME PSİKOLOJİSİ. Gözden geçirme ve karşılaştırma yapılmalıdır: Yukarıdaki örneği sürdürecek olursak, "d" harfi öğrenildikten sonra, "b" harfi ile ilgili öğrenmeleri tekrar gözden geçirmeli ve iki harf arasındaki benzerlik ve farklılıklar karşılaştırılarak tanımlanmalıdır. Öğrencilerin hangi harfin hangisi olduğunu yanılmadan tanıyıncaya kadar alıştırma yapmaları da sağlanmalıdır. Böylece uzun süreli bellekte bulunan ("b" ye ait) orijinal önerme ağı ya da şema genişletilerek yeni bilgi ("d") onun içine yerleştirilir ve karışma önlenebilir. Benzer kavramlar farklı strateji ve tekniklerle öğretilmeli ya da öğretimin diğer öğelerinde değişiklik yapılmalıdır: Öğretmenlerin, öğrencilerin hatırlamalarına yardım etmeleri ve karışmayı önlemeleri için farklı strateji ve materyal kullanmaları da önerilmektedir. Örneğin; İsveç, İsviçre, Avusturya, Avustralya birbirine çok karıştırılan ülkelerdir. Her biri ayrı stratejilerle ve araçlarla, öğretildiği takdirde öğrencinin bilgiyi karıştırması önlenebilir. Yani, biri sunuş yoluyla, diğeri iş birliğine dayalı öğrenme yoluyla vb.; biri sadece harita kullanılarak öğretilirken, diğerlerinde slayt vb. kullanılarak öğretildiği taktirde öğrencinin bilgiyi karıştırması önlenebilir. DESTEKLEME 1. Geriyi Destekleme Sonraki öğrenmenin, önceki öğrenmeleri desteklemesine de geriyi destekleme adı verilmektedir. Bu durum özellikle öğretme uygulamaları sırasında sıkça gözlenir. Örneğin; Öğretmen adayı, daha önce matematikte integral konusunu öğrenmiştir. Fakat bizzat kendisi integral konusunu öğrencilerine öğretirken, integrali daha iyi öğrendiğini belirtmektedir. Yani sonraki öğrenmeler öncekileri desteklemektedir. 2. İleriyi Destekleme Önceki öğrenmenin sonra oluşan öğrenmeyi desteklemesine ileriyi destekleme adı verilmektedir. Ömeğin; jtalyanca ve İspanyolca benzer dil yapısına sahiptir. Önce İspanyolca öğrenmek daha sonra italyanca öğrenmeye yardım etmektedir. Bunun gibi Latince'yi bilen bir kişi İngilizce'yi daha kolay anlamakta ve konuşmaktadır. o S2"o UJ 1. Aşağıda verilen unutmayı en aza indirmek amacıyla başvurulan yollardan hangisi yanlıştır? A) Birbirine benzeyen ve benzemeyen konuları birbirinden ayırarak farklı zamanlarda öğrenmeye çalışmak B) Öğrenme, yöntem, teknik ve stratejilerini etkin bir şekilde kullanmak C) Öğrenme konularına ilişkin iyimser duygular geliştirmek D) Somut ve soyut konuları aynı anda birlikte öğrenmek ve kodlamak E) Öğrenilen bilgileri başka alanlara transfer etmek ve aralıklarla kullanmak A, B, C ve E seçeneklerinde verilen ifadeler unutmanın en aza indirgenmesi için yapılması gereken temel niteliklerdir. Oysa D seçeneği yanlış bir ifadedir. Her ne kadar eksik ya da yanlış koklanan bilgiler daha çabuk unutulursa ve "kodlama" unutmak için anahtar kelime niteliğinde ise de D seçeneğinde verilen ifade yanlış bir ifade niteliğindedir. Somut ve soyut konular birbirlerinden ayrılarak öğrenilmeli ve kodlanmalıdır. (Cevap D)
-EĞİTİM BİÜMLERİ- 25 2. Unutma ile ilgili aşağıda verilen ifadelerden hangisi yanlıştır? A) Unutma, bir bilginin bazı nedenlerden dolayı hatırda tutulamamasıdır. B) Tekrar yapma ve pekiştirme ortamdan kaldırıldığında bir bilginin unutulması daha kolay veçabukolmaktadır. C) anlamlı bir şekilde öğrenilen bir bilgi, anlamsız olarak öğrenilen bilgiden daha kolay ve çabuk hatırlanır, unutulmaz. D) Öğrencinin yeni öğreneceği konulan ile ilgi ön öğrenmelerin yeterli olması, yeni öğrenmelerin daha kolay olmasını, anlamlı olmasını, çabuk hatırlanmasını ve kolay unutulmamasına neden olmaktadır. E) Soyut bir bilgi, öğrencinin bilgiyi daha rahat resmetmesine, imaj geliştirmesine olanak sağladığından unutulması zor olan bilgi türüdür. 4. Öğrenilmiş bir bilginin daha iyi ve etkin bir şekilde hatırlanabilmesi için o öğrenme malzemesinin bazı özelliklere sahip olması gerekmektedir. Aşağıda verilen ifadelerden hangisi bu özelliklerden birisi değildir? A) İlgi ve dikkat çekici olma B) Birden çok duyu organına hitap etme A) Açık ya da örtük tekrar yapma imkânına sahip olma C) Güdülenme sonucu gerçekieşme E) anlamlı bir bütünlük oluşturmaya imkân vermeme A, B,C ve D seçeneklerinde verilen ifadeler öğrenme malzemesinin hatırda tutulabilmesi için gerekli olan özelliklerdir. E seçeneği ise yanlış bir ifadedir. (Cevap E) A, B,C ve D seçenekleri unutma ile ilgili doğru 'm ifadeler olup E seçeneğinde verilen ifade ise gj yanlıştır. Çünkü öğrencinin bilgiyi daha rahat .E resmetmesine, imaj geliştirmesine olanak y sağlayan bilgi türü soyut değil somut bilgi türüdür. •§ (Cevap E). 3. Aşağıda verilen ifadelerden hangisi, öğrenilen bilgilerin hatırda tutulmasında kullanılan yöntemlerden birisidir? A) İlişkilendirme B) Farklılaştırma C) Somutlaştırma D) Kodlama E) Dikkati üzerine toplama Öğrenilen bir bilginin hatırda tutulabilmesinde üç tür yöntemden yararlanılır. Bunlar: a-Açık ya da örtük tekrar, b-Örgütleme (grupiandırma), c- Anlamlandırma(ilişkilendirme)dır. Bu nedenle doğru cevap A seçeneği olmaktadır. (Cevap A) E 5. UJ I. Soru yazma II. Öğrendiklerini farklı durumlarda kullanma III. Metni kendi cümleleriyle yorumlama IV. Özetçıkarma Yukarıda verilen ifadeler hangi öğrenme stratejisinin (hatırda tutma yolunun) temel özellikleridir? A) Açık ya da örtük tekrar B) Anlamlandırma C)Gruplama D)Örgütleme E) Farklılaştırma U* Yukarıda verilen özellikler "anlamlandırma" stratejisinin (hatırda tutma yolunun) temel özellikleridir. (Cevap B)
26- -OGRENME PSİKOLOJİSL 6. "ingilizceyi daha önceden öğrenen bir finans uzmanı Fransızca öğrenmeye çalışmaktadır. Fransızcadaki kelimelerin bir kısmının ingilizcede de var olduğunu görür ve bu Fransızca kelimeleri daha çabuk öğrendiğini görmüştür." Bu metinde verilen öğrenme türü aşağıdaki kavramlardan hangisi ile açıklanabilir? A) İleriye etkin kolaylaştırma B) Geriye etkin kolaylaştırma C) Geriye ket vurma D) İleriye ket vurma E) Olumsuz pekiştirme 8. "Yeni almış olduğu eve yeni bir telefon bağlattıran Kaan Bey, eski telefon numarasını unutamamakta ve evini ararken sürekli olarak öncelikle yeni telefon numarası yerine eski numarasını çevirmektedir." Kaan Bey'in bu durumu aşağıda verilen kavramlardan hangisi ile açıklanabilir? A) ileriye etkin kolaylaştırma B) Geriye etkin kolaylaştırma C) Geriye ket vurma D) İleriye ket vurma E) Olumsuz pekiştirme Yukarıda verilen metin öğrenmede transfer ile ilgili bir metindir. Daha önceden öğrenilen bir bilginin yeni öğrenilen bilgileri desteklemesi "ileriyi etkin kolaylaştırma" olarak adlandırılmaktadır. (Cevap A) Önce öğrenilen bir bilginin yeni öğrenilen bilgileri unutturması ve zorlaştırması, "ileriye ket vurma" kavramı ile açıklanmaktadır. (Cevap D) o 7. "Kimya dersinde minareler konusunu yeni öğrenen bir öğrenci, bir hafta önce öğrenmede zorlandığı Coğrafya dersinde işlemiş oldukları mağaraların nasıl oluştuğu konusunu şimdi daha iyi anladığını fark etmiştir." Bu metinde verilen öğrenme türü aşağıdaki kavramlardan hangisi ile açıklanabilir? A) İleriye etkin kolaylaştırma B) Geriye etkin kolaylaştırma C) Geriye ket vurma D) ileriye ket vurma E) Olumsuz pekiştirme Yapılan öğretimin ne kadarımn hatırda katdığının ölçülmesi eğitimde önemli bir konu başlığıdır. Aşağıdakilerden hangisi öğretimin sonunda öğretilenlerin ne kadarının hatırda kaldığını ölçmenin temel yollarından birisidir? A) Tanıma B) Tekrar C)Gruplama D)İlişkilendirme E) Transfer edebilme Yukarıda verilen metin öğrenmede transfer ile ilgili bir metindir. Yeni öğrenilen bir bilginin daha önceden öğrenilen bilgileri desteklemesi "geriyi etkin kolaylaştırma" olarak adlandırılmaktadır. (Cevap B) Öğretimin sonunda öğretilenlerin ne kadarının hatırda kaldığını ölçmenin üç temel yolu bulunmaktadır. Bunlar; a-Hatıriama, b-Tanıma, c:Tasarruf 'tur. (Cevap A)
-EĞİTİM BİÜMLERİ- 27 10 "Ann9sinin kendisind^n markett^n almasını istemiş olduğu malzemeleri kendi içerisinde gruplara ayıran bir birey, annesinin kendisinden almasını istediği malzemeleri bu yolla daha rahat hatırlamayı başarmıştır." Metinde verilen bu bireyin hatırlama stratejilerinden hangisini kullandığı söylenebilir? A) Tekrar B) Örgütleme C) Anlamlandırma D) İfişkilendirme E) Somutlaştırma 12. "Matematik dersinde integrali öğrenen bir öğrenci daha önce iyi bir şekilde öğrendiği türev problemlerini çözerken zorlanmaya başlamıştır." Yukarıdaki durumu açıklayan öğrenme kavramı aşağıdakilerden hangisidir? A) İleriye ket vurma B) Karışma C) Bastırma D) Geriye ket vurma E) Transfer Bu birey, birbirine benzeyen öğeler arasında anlamlı bağlantılar kurmuş, böylece bilgileri kendi çersinde örgütlemiş ve bu yolla daha kolay hatırlamıştır. (CevapB) _ S2 "o £ C Ü J Q 11. "Evinde odaların yerterini değiştiren Ayşe Hanım uzun £ bir süre yatak odası yerine çocuk odasına .ü yönelmiştir." "ö 5 . tz Yukarıda anlatılan durum aşağıdaki öğrenme 'S kavramlarından hangisi ile açıklanabilir? - ~j .•2= A) Geriye ket vurma 'gj B) İleriye ket vurma * C) Karışma D) Bastırma E) Transfer İleriye ket vurma önceden öğrenilen bir bilginin sonradan öğrenileni engellemesi, öğrenmeyi ve bilgiyi uzun süreli bellekten geri getirmeyi zorlaştırmasıdır. Yukarıda anlatılan durumda da önceden öğrenilen odaların yerleri sonraki yeni şeklin öğrenilmesini zorlaştırmıştır. Transfer önceden öğrenilenlerin yeni öğrenme durumlarına aktarılmasıdır. Negatif transfer demediği için cevap E değildir. Bastırma ise bir savunma mekanizmasıdır. Bireyin hoşa gitmeyen bir durumdan kurtulmak için bazı olay veya bilgileri bilinç altına itmesi hatırlamaması vardır. (Cevap B) Yeni öğrenilen bilginin önceden öğrenilen bilgileri engellemesi yada karıştırılmasına neden olması durumuna geriye ket vurma ya da geriyi engelleme denir. Yukarıdaki örnekte anlatılan durumda da bireyin yeni öğrendiği integral konusu eski öğrendiği türev bilgisinin karıştırılmasına, geri getirilmesine ve bozulmasına neden olmuştur. (Cevap D) 13. Aşağıdaki seçeneklerde verilen öğrenme engellerinden hangisi diğerlerinden farklı bir özellik göstermektedir? A) p harfini öğrenen çocuğun önceden öğrendiği b harfini karıştırması B) Kara düzen bağlama çalmayı bilen birinin notalarla çalmayı öğrenmekte zorlanması C) Q klavy9 kullanmayı bilen bir sekreterin F klavye öğrenmekt9 güçlük çekmesi D) Uzun yıllar motosiklet kullanan birinin araba kullanmayı öğrenmekte zorlanması E) Türkiye'de araba kullanan bir kişinin İngiltere'de araba kullanırken güçlük çekmesi Ç&g&Ms Unutmanın üç önemli nedeni karışma, geriye ket vurma ve ileriye ket vurmadır. Bunlar uzun süreli bellekteki bilginin geri getirilmesini zorlaştıran faktörlerdendir. Yukarıdaki sorunun seçeneklerinde B, C, D ve E seçeneklerinde önc^den öğrenilen bilgilerin yeni öğrenmeleri zorlaştırması durumu vardır. Bu seçeneklerdeki öğrenme engelleri ileriye ket vurmadır yani negatif transferdir. A seçeneğinde ise yeni öğrenilen bilgi önceki öğrenilenlere ulaşılmasını, hatırlanmasını engellemiştir. A seçeneğindeki durum ise geriye ketvurmadır. " (CevapA)
28- -ÖĞRENME PSİKOLOJİSİ. 14. Çok çalıştığımız bir sınav sabahında kendimizi hiç çalışmamış, hiçbir şey bilmiyormuşuz hissine kapılırız. Bu durumun nedeni aşağıdaki seçeneklerden hangisi ile en iyi biçimde açıklanabilir? A) Uzun süreli bellekteki bilgiler edilgen olduğundan çoğu zaman hangi bilgilere sahip olduğumuzu bilmeyiz B) Uzun süreli tekrarlar uzun süreli bellekteki bilgilerin karışıp bozulmasına neden olur C) Uygun biçimde uzun süreli belleğe kodlanamayan bilgilerin geri getirilmesi oldukça güçtür. D) Örgütleme stratejisi ile uzun süreli belleğe kodlanan bilgilerin geri getirilmesi zordur E) Uzun süreli bellekteki bilgiler birey tarafından her istenen durumda geri çağırılamaz Bilgileri kısa süreli bellekten uzun süreli belleğe aktarırken her birey farklı yöntemleri kullanır. Bilgileri kodlayıp, örgütleyip uzun süreli belleğe göndeririz. Bilginin uzun süreli bellekten çağırılma hızı yani hatırlanma hızı da bilginin örgütleniş biçimine göre değişir. Çok iyi örgütlenmiş, kodlanmış olarak uzun süreli belleğe aktarılan bilgiler kolay hatırlanırken; iyi kodlanmayan hiçbir şema ile ilişkilendirilemeyen bilgiler ise zor hatırlanır. Bu nedenle tekrarlarla uzun süreli belleğe atılan bilgiler zor hatırlanır. (Cevap C) Edindiğimiz bilgiler kullanılan stratejilerle kısa süreli bellekten uzun süreli belleğe aktarılır. Bilgileri depo ettiğimiz, gerektiğinde geri getirmek için çağırdığımız yer uzun süreli bellektir. Uzun süreli bellek durağan bir yapıdadır. Uzun süreli bellekteki bilgiler edilgen olduğu için de çoğu zaman hangi bilgilere sahip olduğumuzu bilmeyiz. Bilgiler sadece ihtiyaç duyulduğunda uygun işaret ve ipuçları ile geri çağrılır. Yukarıda anlatılan durumun nedeni de uzun süreli belleğin edilgen yapısından kaynaklanmaktadır. (Cevap A) 16. "Tekrar bilginin hiç değişikliğe uğratılmadan aynı biçimde tekrar edildiği bir stratejidir." Aşağıdakilerin hangisinin öğrenilmesinde tekrar stratejisi diğerlerine göre daha etkilidir? A) Sayısal ağıriıklı konularda B) Ön bilgi eksikliği bulunduğunda C) Konu kapsamının geniş olduğu durumlarda D) Okul öncesi dönemi öğrencilerin eğitiminde E) Uygulama ağırlıklı derslerde 15. "Bazı öğrendiklerimizi çok kolay bir biçimde hatırlarken bazı bilgileri ise hatırlamakta güçlük çekeriz." Uzun süreli bellekteki bilgilerin hatırlanma hızını etkileyen en önemli değişken aşağıdakilerden hangisidir? A) Bilgiyi geri getirmek için kullanılan ipuçları B) Ezberlenme düzeyi C) Bilginin kapsamı ve örgütleniş biçimi D) Önceki bilgilerle desteklenmesi E) Tekrar sayısı Tekrar en basit bilgiyi ileme sürecidir. Tekrar stratejisi bilgilerin kısa süreli bellekte kalma süresini arttıran ve bu bilgilerin uzun süreli belleğe gönderilmesini sağlayan bir süreçtir. Bu süreçte bilgiler hiçbir değişikliğe uğratılmadan aynı biçimde içsel veya sözel olarak tekrar edilir. Okul öncesi dönem çocukları bu süreci etkili bir biçimde kullanamazlar. Tekrar süreci itköğretim çağında giderek gelişir. Tekrar stratejisi öğrenilecek konuyla ilgili ön bilgi eksikliği olduğu zamanlarda ve sözel bilgilerin öğrenilmesinde etkili biçimde kullanılabilir. Öğrenilecek konuyla ilgili ön bilgi eksiği varsa bu büginin kodlanarak, önceki öğrenmelerle ilişkilendirilip uzun süreli belleğe gönderilmesi imkansız olduğu için tekrar süreci kullanılır. (Cevap B)
-EĞİTİM BİLİMLERİ- 29 17. "Daha önce iklim konusunu öğrenirken güçlük çeken bir öğrenci yaşadığı bölgenin iklim özelliklerini öğrendiğinde, bu öğrendiklerini öncekilerle ilişkilendirip daha önce güçlük çektiği iklim konusunu daha rahat kavradığını fark etmiştir." Yukarıda belirtilen durum aşagıdaki öğrenme kavramlarından hangisi için uygun bir örnek oluşturur? A) ileriye ket vurma B) Geriyi destekleme C) Pozitif transfer D) Geriye ket vurma E) ileriyi dest9kİ9me Ket vurma, bir bilginin diğer bilgiyi unutturmasıdır. Önceki bilgilerin sonraki bilgileri unutturması ileriye ket vurma, sonraki bilgilerin önceki bilgileri unutturması geriye ket vurmadır. (C9vap E) Her zaman mevcut öğrenmelerimiz yeni öğrenilenleri ya da önceden öğrenilenleri olumsuz yönde etkilemez. Sonradan öğrenilenlerin önceki öğrenmeleri desteklemesi, anlaşılmasını ve geri getirilmesini kolaylaştırmasına geriyi destekleme adı verilmektedir. Yukarıda anlatılan durumda da bireyin sonradan öğrendiği (yaşadığı bölgenin iklimi) bilgiler daha önceden öğrendiklerini (iklim) desteklemiştir. (C9vap B) 18. Oturduğu eve yeni taşınan birinin, yeni evinin adresi yerine hep önceki evinin adresini hatırlaması ileriye ket vurmaya; bir üst sınıfa g9Ç9n Öğrencinin eski bilgiİ9rini unutması geriye ket vurmaya ömektir. Buna göre, ket vurmamn her iki biçimine de uygun olan tanımı, aşağıdakilerden hangisi olabilir? A) Önceki bilgilerin sonraki bilgileri unutturması B) Alışkanlıkların öğrenm^yi 9ng9İlem9si C) Sonraki bilgüerîn önceki bilgileri unutturması D) Önc9ki bilgilerin sonraki öğrenmeler üzerindeki etkisi E) Bir bilginin, diğer bilgiyi unutturması 19. Laboratuar ortamında bir grup deneğe yatağa yatmadan önce, 10 anlamsız heceden oluşan bir liste ezberletilmiştir. Uykuya geçmelerinden sonra değişik süreler sonunda uyandırılan deneklerin hatırda tutma oranları ölçülmüştür. Aynı d9n9kİ9r9 ilkine b9nz9r bir liste gösterilip, norımal günlük îaaliyetlerinden sonra hatırlama oranları aynı yönt9mİ9 ölçülmüştür. Bu deneysel çalışmanın sonucunda uykudan sonra hatırlamanın çok daha iyi olduğu saptanmıştır. Bu deneysel çalışmadan çıkartılacak sonuç aşağıdakilerden hangisidir? A) Öğr9nm9d9n sonra uyku unutmayı yavaşlatır. B) Aradan g^çen sür9 unutmayı olumlu yönd9 etkiler. C) Öğrenitenlerin anlamiı olması unutmayı engeller. D) Unutma başlangıçta hızlı sonra yavaştır. E) Öğrenilenlerin kullanıtması öğrenm^yi kolaylaştırır. Belli bir öğrenme sonrası yaşanan uyku unutmayı yavaşlatırken, öğrenme sonrası yapılan günlük faaliyetler unutmayı hızlandırır.
(C^vap A)
30- -ÖĞRENME PSİKOLOJİSL 20. Aynı sokakta ev değiştiren Ahmet Bey'in, ilk zamanlar adresi sorulduğunda, yeni evinin kapı numarasını unutup yerine, eski evinin kapı numarasını söylediği görülmüştür. Ahmet Bey'in bu durumunu aşağıdakilerden hangisi açıklamaktadır? A) Savunma mekanizması B) Pozitif transfer C) İleri ket vurma D) Negatif transfer E) Geriye ket vurma Evini değiştiren Ahmet Bey'e kapı numarası sorulduğunda yeni evinin kapı numarasını değil de eski evinin kapı numarasını söylemesi ileriye ket vurma olayıdır. (Cevap C) o>~c o 22. iki grup öğrenci üzerinde bir araştırma yapılır. Birinci gruba üzerinde resimterin olduğu bir liste ezberletitir. İkinci gruba ise birinci gruptan farklı olarak ayrıca ikinci bir liste ezberletiür. Sonuçta her iki gruba da ezberledikleri listeden kaç sözcük unuttuklarını denetlediğimiz zaman görülür ki, kendilerine ikinci liste verilmiş gruptaki öğrenciler daha çok unutmuşlardır. Yukarıdaki deneyde öğrencilerdeki unutma olayını en doğru açıklayan seçenek aşağıdakilerden hangisidir? A) Negatif transfer B) İleri ket vurma C) Geriye ket vurma D) Motivasyonlu unutma E) Kullanılmamayüzünden unutma İnsanlar bir bilginin üzerine yeni bir bilgi edindikleri zaman en son öğrenilen bilgiler baskın gelerek bir önceki bilgiyi unutturur. Dolayısıyla geriye ket vurma olayı yaşanır. Sorumuzdaki ikinci denek grubunun yaşadıkları bu açıktamaya örnek gösterilebilir. (Cevap C) 21. C9viz oymacılığını sanat haline getirmiş bir usta daha sonra bir tekstil fabrikasında çalışmaya başlar. Aradan geçen birkaç yılın sonunda ustanın becerilerini yitirdiği gözlenir. Yukarıdaki örnekte unutmayı oluşturan etken aşağıdakilerden hangisidir? A) Negatif transfer B) Motivasyonlu unutma C) Organik bozukluk D) İleriye ket vurma E) Geriye ket vurma Bireyin önceki öğrenmelerinin sonraki öğrenmeleri unutturması ileriye ket vurıma, sonraki öğrenmelerinin ise önceki bilgileri unutturması geriye ket vurma olarak adlandırılır. Sorumuzda ise ustamızın önceki mesleğiyle ilgili olarak becerilerini kaybetmesinden yani unutmasından söz edilmektedir. (Cevap E) 23. Aşağıdaki unutma ile ilgili görüşlerden hangisi yanlıştır? A) Uyuşturucular unutmayı hızlandırır. B) Unutıma normal koşullarda yararlıdır. C) Ateşli hastalıklar unutmayı artırır. D) Uyku sırasında unutmadahaazdır. E) Unutma eskiden yeniye doğru olur. Yeni öğrenilenler eski öğrenilenlere göre daha çabuk unutulur. Örneğin yaşlı kişiler çocukluk yıllarını ve askerlik anılarını, yeni olaylara göre daha çok hatırlarlar. (Cevap E)
-EĞİTİM BİLİMLERİ 31 24. "Öğrenilenlerin bellekte saklanamamasına unutma denir." Aşağıdaki kavramlardan hangisinin unutmayla ilgisi en azdır? A) Kendiliğinden geri gelme B) ileriye ketvurma ~ *■■• C) Geriye ket vurma D) Sönme E) Bastırma Kendiliğinden geri gelme unutulmuş bir davranışın yeniden hatırlanmasıdır. (Cevap A) 26. "Karışma edinilen bilginin diğer bilgilerle karıştırılması ya da farklı bir bilginin yanına itilmesi sonucu meydana gelir" Öğretim süreci içerisinde öğretmenin anlatacağı konuya ilişkin öğrencilerde karışmayı önlemek için aşağıdakilerden hangisini yapması uygun değildir? A) Öğrencilere her konu birimi ardından bilgilerin uzun süreli belleğe kodlanması için yeterli zaman tanımak B) Öğrenilecek konuyu parçalara bölmeden bir bütün halinde öğrencilere vermek C) Ön öğrenmelere ilişkin eksik ve yanlışları dersin başında gidermek D) Öğrencilere etkili kodlama stratejilerini öğretmek E) Konuyla ilgili örnek ve örnek olmayan durumlardan faydalanmak « EC UJ o " E m 25. Bir deneyde, deneklerin önce bir şiiri sonra da bir |g hikâyeyi ezberlemeleri istenmiştir. Deneyden sonra î| yapılan testte, deneklerin daha çok hikâyeyi '^ hatıriadıkları tespit edilmiştir. Bu deney, unutma üzerinde aşağıdakilerden daha çok hangisinin etkili olduğunu ortaya koymaktadır? A) Pozitif transfer B) Negatif transfer C) İleriye ket vurma D) Tekrarlama E) Geriye ket vurma ÇÖZÜM: Önce bir şiiri, sonra da bir hikâyeyi ezberleyen deneklerin daha çok hikâyeyi hatırlamaları, yeni öğrenilen bir konunun önceden öğrenilen bir konuyu unutturduğunu gösterir. Bu da bir geriye ket vurmadır. (Cevap E) Karışma öğrenilen bilginin diğer bilgilerle karıştırılması ya da yanlış yere iliştirilip kodlanması s-onucu meydana gelir. Bilgiler çok yakın zamanlarda üst üste verildiğinde, ilk bilginin yeterince tekrar edilip kodlanıp uzun süreli belleğe gönderilmesi mümkün olmadığından önceki öğrenilenler sonradan gelen bilgiler tarafından bozulur. Konuyu bölmeden bir bütün halinde vermekte karışmaya neden olabilir. Bunun yerine konu anlamlı parçalar halinde aralıklı biçimde öğretilmeli, öğrencinin öğrendiklerini önceki öğrenmeleriyle ilişkilendirmesine yardım edilip yeteri zaman tanınmalıdır. (Cevap B) Q Ui >■
32- -ÖĞRENME PSİKOLOJİSİ. 1. Bir kişinin, uzun süre kaldığı yabancı bir ülkede ana dilini yavaş yavaş unutmaya başlamasının nedeni, aşağıdakilerden hangisidir? A) Olumiu transfer B) Olumsuz transfer C) ileriye ket vurma D) Geriye ket vurma E) Çağrışım 4. Bir şarkının sözlerini ezberledikten sonra fizik çalışan bir öğrencinin daha sonra şarkı sözlerini unutması, hangi kavramla açıklanabilir? A) Pozitif transfer B) Geriye ket vurma C) İleriye ket vurma D) Negatif transfer E) Unutma 2. "Yapılan bir araştırmada deneklere bir zenci, bir de beyaz öğrenci grubunun fotoğrafları gösterilmiştir. Zencilere karşı olumsuz tutumları olduğu bilinen denekler, bir süre sonra, daha önce kendilerine sunulan zenci grubun fotoğrafını yeni gösterilenler arasından ayırt edememişlerdir." Bu durumda unutmaya etki eden faktör aşağıdakilerden hangisidir? A) Dikkat B) Kanaatler C) Motivasyon eksikliği D) Algı yanılması E) Algıda organizasyon Yabancı dil olarak İngilizce bilen bir öğrenci, ikinci dil olarak Almanca öğrenmek istemektedir. Ancak, Almanca sözcükleri öğrenirken İngilizce sözcükleriyle karıştırmakta ve diksiyon olarak da Almanca'yı İngilizce gibi konuşmaktadır. Bu durum aşağıda verilen kavramların hangisine örnek olabilir? A) Pekiştirmeme B) Olumsuz pekiştirme C) Nötrtransfer D) ileriye ket vurma E) Geriye ket vurma 6. I. Yeni adresimizin eski ev adresini unutturması II. Bisiklet kullanan birinin daha iyi motosiklet kullanması III. Şartlanılan bir davranışın zamanla unutulması IV. Acil fren sesinin daha önce yaşanmış olan bir trafik kazasını hatırlatması 3. Bir futbolcunun hangi maçlarda hakem tarafından oyundan çıkarıldığını unutması, unutmayla ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi için uygun bir örnek olabilir? A) Kullanılmayan bilgiler zamanla hafızadan silinir. B) Kişiyi rahatsız eden yaşantılar bilinçaltına bastırılır. C) Bazı eski bilgiler yenilerini unutturur. D) Geç öğrenilenler çabuk unutulur. E) Aşırı kaygı, sonradan öğrenilenleri unutturur. Yukarıdaki ifadelerin her biri öğrenmedeki kavram veya süreçlerden birine bir örnek oluşturmaktadır. Bu kavramların sıralaması aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir? A) Ket vurma, çağrışım, transfer, sönme B) Çağrışım, sönme, ket vurma, transfer C) Çağrışım, sönme, transfer, ket vurma D) Ket vurma, transfer, sönme, çağrışım E) Ket vurma, transfer, çağrışım, sönme CEVAPLI KOMU KAVRAMA
-EGITIM BILİMLERI- 33 7. Konuları birbirinden farklı olan iki dersi, örneğin biyoloji ve felsefe derslerini ardı ardma çalışan bir öğrencinin ertesi günkü felsefe sınavında, biyoloji sınavına göre daha başarılı olması aşağıdaki unutma, teorilerinden hangisini aklımıza getirir? A) Geriye ket vurma B) Motivasyonlu unutma C) Kullanılmama yüzünden silinme D) ileriye ket vurma E) Hatıraların sistemli şekilde bozulması 10. Öğreteceği konu için kavram haritaları oluşturan, anlatacağı içeriğin ana hatlarını ve başlıklarını önceden veren bir öğretmenin bunu yapmaktaki amacı aşağıdakilerden hangisidir? A) Öğrenilen konuların uygulama ile kalıcılığını arttırmak B) Öğretim süreçlerini öğrenci merkezli bir biçimde yürütmek C) Öğrencileri araştırma yapmaya yönlendirmek D) Öğretilecek konunun iyi biçimde örgütlenmesini sağlamak E) Öğrencilerin problem çözme becerilerini geliştirmek 8. iki ayrı denek grubuna anlamsız kelimelerden oluşan bir liste ezberletilmiş ve I. Grup denek ezber sonrasında laboratuar ortamında yatakta uyutularak dinlendirilmiş. II grup denek ise müzik dinlettirilerek dinlendirilmiştir. Belirli bir süre sonra uyuyan denekler. uyandırılmış ve her iki gruptaki deneklerin "o hatırladıkları kelime sayısı ölçülmüştür. Ölçüm g sonrasında I. Gruptaki deneklerin daha çok kelime 'ğj hatırladıkları gözlenmiştir. s Bu durum öğrenme ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisini destekler? A) Öğrenilenlerin unutulması aradan geçen süreye bağlıdır. B) Öğrenmeden sonra zihnin dış uyarıcılara kapalı olması unutmayı azaltır. C) Öğrenilen bireyin ihtiyacını karşılıyorsa unutma azalır. D) Bilgilerin kullanılmaması unutmayı hızlandırır. E) Yapılan tekrarlar unutmayı yavaşlatır. 11. Bir konuyu öğrenirken tekrar yapmanın temel işlevi aşağıdakilerden hangisidir? A) Bilginin uzun süreli bellekte tutulma süresini uzatma B) Öğrenilecek konunun örgütlenmesini sağlama C) Öğrenilen bilginin ön öğrenmelerle ilişkilendirilmesini sağlama D) Konu kapsamının daha basit biçimde zihinde tutulmasını sağlama E) Bilginin kısa süreli bellekte daha uzun süre kalmasını sağlama 9. Aşağıdakilerden hangisi öğrenilen bir bilginin hatırlanmasını kolaylaştıran faktörlerden biri degildir? A) Birey açısından önemli bir bilgi oluşu B) Öğrenilen bilginin kullanım sıklığı C) Bilginin uzun süreli bellekte örgütlenmesi D) Önceki öğrenmelerle tutarlı olması E) Konu yapısının kapsamlı oluşu 12. "İşyerini değiştiren Ahmet Bey ilk birkaç gün evden çıkınca eski işyerine doğru gittiğini fark eder." Bu durum aşağıdaki öğrenme terimlerinden hangisi için uygun bir örnek oluşturmaktadır? A) ileriyi destekleme B) Geriyi destekleme C) İleriye ket vurma D) Geriye ket vurma E) Karışma tn ü 'iz
34- -OĞRENME PSİKOLOJİS'L 13. "ingilizceyi çok iyi derecede konuşan bir kişi daha sonradan İtalyanca öğrendiğinde daha önceden bildiği bazı ingilizce kelimeleri hatırlamakta güçlük çekmektedir." Yukarıda anlatılanlar hangi öğrenme kavramı için bir örnek teşkil eder? A) ileriye ket vurma B) Karışma C) Geriye ket vurma D) Geriyi destekleme E) Transfer 16. Aşağıdaki öğretim yöntemlerinden hangisinin uzun süreli olarak kullanılması öğrencilerin unutma seviyelerini arttırır? A) Problem çözme B) Düzanlatım C) Mikro öğretim D) Dramatizasyon E) Gösterip yaptırma 17.1 .Önemli bilgilerin altının çizilmesi 14. Aşağıdaki öğretim yöntemlerinden hangisi ögrencilerin tekrar stratejisini kullanmaları açısından digerlerine göre daha elverişlidir? A) Düzanlatım B) Problem çözme C) Dramatizasyon D) Tartışma E) Soruyanıt o Ç£5 "Q uu II. Metindeki bilgilerin bir kağıda yazılması III. Bir metni sesli ya da sessiz okuma Yukarıda verilen özellikler hangi natırda tutma yolunun (stratejisinin) temel özellikleri arasındadır? A) Tekrar B) Anlamlandırma C) Örgütleme D) Farklılaştırma E) Transfer etme 15. "Temel psikoloji dersi almış bir kişi öğrenme psikolojisi konularını bu dersi almayan birine göre daha kolay öğrenir." Aşağıdaki seçeneklerde verilen kavramlardan hangisi yukarıda söylenenleri destekler niteliktedir? A) İleriye ket vurma B) ileriyi destekleme C) Karışma D) Geriye ket vurma E) Geriyi destekleme 18. Aşağıdakilerden hangisi öğrenme malzemesinin hatırda tutulmasını zorlaştırdığı söylenebilir? A) Amaca uygun olması B) Kullanışlı olması C) Kompleks bir yapıya sahip olması D) Kendi içinde anlamlı olması E) Güdülenme sonucu gerçekleşmesi
EğItim Bilimleri 9
EğItim Bilimleri 9
EğItim Bilimleri 9
EğItim Bilimleri 9
EğItim Bilimleri 9
EğItim Bilimleri 9
EğItim Bilimleri 9
EğItim Bilimleri 9
EğItim Bilimleri 9
EğItim Bilimleri 9
EğItim Bilimleri 9
EğItim Bilimleri 9
EğItim Bilimleri 9
EğItim Bilimleri 9
EğItim Bilimleri 9
EğItim Bilimleri 9
EğItim Bilimleri 9
EğItim Bilimleri 9
EğItim Bilimleri 9
EğItim Bilimleri 9
EğItim Bilimleri 9
EğItim Bilimleri 9
EğItim Bilimleri 9
EğItim Bilimleri 9
EğItim Bilimleri 9
EğItim Bilimleri 9
EğItim Bilimleri 9
EğItim Bilimleri 9
EğItim Bilimleri 9
EğItim Bilimleri 9
EğItim Bilimleri 9
EğItim Bilimleri 9
EğItim Bilimleri 9
EğItim Bilimleri 9
EğItim Bilimleri 9
EğItim Bilimleri 9
EğItim Bilimleri 9
EğItim Bilimleri 9
EğItim Bilimleri 9
EğItim Bilimleri 9
EğItim Bilimleri 9
EğItim Bilimleri 9
EğItim Bilimleri 9
EğItim Bilimleri 9
EğItim Bilimleri 9
EğItim Bilimleri 9
EğItim Bilimleri 9
EğItim Bilimleri 9
EğItim Bilimleri 9
EğItim Bilimleri 9
EğItim Bilimleri 9
EğItim Bilimleri 9
EğItim Bilimleri 9
EğItim Bilimleri 9
EğItim Bilimleri 9
EğItim Bilimleri 9
EğItim Bilimleri 9
EğItim Bilimleri 9
EğItim Bilimleri 9
EğItim Bilimleri 9
EğItim Bilimleri 9
EğItim Bilimleri 9
EğItim Bilimleri 9
EğItim Bilimleri 9
EğItim Bilimleri 9
EğItim Bilimleri 9
EğItim Bilimleri 9
EğItim Bilimleri 9

Recommended

A psicologia da Gestalt - histórico e princípios
A psicologia da Gestalt - histórico e princípiosA psicologia da Gestalt - histórico e princípios
A psicologia da Gestalt - histórico e princípiosLudmila Moura
 
Quadro evol. escolas psicanálise _
Quadro evol. escolas psicanálise _Quadro evol. escolas psicanálise _
Quadro evol. escolas psicanálise _Ricardo Flores
 
Personalidade - Teorias e Testes
Personalidade - Teorias e TestesPersonalidade - Teorias e Testes
Personalidade - Teorias e TestesMarcela Montalvão Teti
 
Transmissão Transgeracional do Trauma com André Monteiro PhD
Transmissão Transgeracional do Trauma com André Monteiro PhDTransmissão Transgeracional do Trauma com André Monteiro PhD
Transmissão Transgeracional do Trauma com André Monteiro PhDEspaço da Mente
 
Entrevista estruturada dsm-iv - scid
Entrevista estruturada dsm-iv - scidEntrevista estruturada dsm-iv - scid
Entrevista estruturada dsm-iv - scidArão Zuconelli
 
Psicanalistas
PsicanalistasPsicanalistas
PsicanalistasFelix J Lescinskiene
 
Relatório - Reforço contínuo e extinção de um comportamento
Relatório - Reforço contínuo e extinção de um comportamentoRelatório - Reforço contínuo e extinção de um comportamento
Relatório - Reforço contínuo e extinção de um comportamentoNarayane Farias
 
Seminário dsm v
Seminário dsm vSeminário dsm v
Seminário dsm vErbio Felipe
 

Recommended

A psicologia da Gestalt - histórico e princípios
A psicologia da Gestalt - histórico e princípiosA psicologia da Gestalt - histórico e princípios
A psicologia da Gestalt - histórico e princípiosLudmila Moura
 
Quadro evol. escolas psicanálise _
Quadro evol. escolas psicanálise _Quadro evol. escolas psicanálise _
Quadro evol. escolas psicanálise _Ricardo Flores
 
Personalidade - Teorias e Testes
Personalidade - Teorias e TestesPersonalidade - Teorias e Testes
Personalidade - Teorias e TestesMarcela Montalvão Teti
 
Transmissão Transgeracional do Trauma com André Monteiro PhD
Transmissão Transgeracional do Trauma com André Monteiro PhDTransmissão Transgeracional do Trauma com André Monteiro PhD
Transmissão Transgeracional do Trauma com André Monteiro PhDEspaço da Mente
 
Entrevista estruturada dsm-iv - scid
Entrevista estruturada dsm-iv - scidEntrevista estruturada dsm-iv - scid
Entrevista estruturada dsm-iv - scidArão Zuconelli
 
Psicanalistas
PsicanalistasPsicanalistas
PsicanalistasFelix J Lescinskiene
 
Relatório - Reforço contínuo e extinção de um comportamento
Relatório - Reforço contínuo e extinção de um comportamentoRelatório - Reforço contínuo e extinção de um comportamento
Relatório - Reforço contínuo e extinção de um comportamentoNarayane Farias
 
Seminário dsm v
Seminário dsm vSeminário dsm v
Seminário dsm vErbio Felipe
 
Luto Perinatal
Luto PerinatalLuto Perinatal
Luto PerinatalPortal de Boas Práticas em Saúde da Mulher, da Criança e do Adolescente (IFF/Fiocruz)
 
Guia de referência os testes psicológicos comercializados no brasil ebook...
Guia de referência os testes psicológicos comercializados no brasil ebook...Guia de referência os testes psicológicos comercializados no brasil ebook...
Guia de referência os testes psicológicos comercializados no brasil ebook...Secretaria de Estado de Defesa Social de Minas Gerais - Brasil
 
ALEITAMENTO e UTI Neonatal - livro
ALEITAMENTO e UTI Neonatal - livro ALEITAMENTO e UTI Neonatal - livro
ALEITAMENTO e UTI Neonatal - livro Prof. Marcus Renato de Carvalho
 
Disturbios Psíquicos: Gravidez e Puerpério
Disturbios Psíquicos: Gravidez e PuerpérioDisturbios Psíquicos: Gravidez e Puerpério
Disturbios Psíquicos: Gravidez e PuerpérioCDuque - freelancer Student Mentoring & Coaching
 
Aconselhamento Psicológico
Aconselhamento Psicológico Aconselhamento Psicológico
Aconselhamento Psicológico Paula Souza
 
Transtorno de Ansiedade Generalizada - Disciplina: Psicologia Cognitivo-Compo...
Transtorno de Ansiedade Generalizada - Disciplina: Psicologia Cognitivo-Compo...Transtorno de Ansiedade Generalizada - Disciplina: Psicologia Cognitivo-Compo...
Transtorno de Ansiedade Generalizada - Disciplina: Psicologia Cognitivo-Compo...rafaelpavani
 
Desenvolvimento humano e aprendizagem ii
Desenvolvimento humano e aprendizagem iiDesenvolvimento humano e aprendizagem ii
Desenvolvimento humano e aprendizagem iifernandomaceioalagoas
 
A historia da gestalt
A historia da gestaltA historia da gestalt
A historia da gestaltDiego Avila
 
Funções psicológicas superiores e suas alterações
Funções psicológicas superiores e suas alteraçõesFunções psicológicas superiores e suas alterações
Funções psicológicas superiores e suas alteraçõesCaio Maximino
 
Atenção básica ao_idoso
Atenção básica ao_idoso Atenção básica ao_idoso
Atenção básica ao_idoso ivone guedes borges
 
Técnicas de investigação de personalidade Rorschach
Técnicas de investigação de personalidade RorschachTécnicas de investigação de personalidade Rorschach
Técnicas de investigação de personalidade RorschachPatricia Ruiz
 
8 fundamentos da psicanálise
8 fundamentos da psicanálise8 fundamentos da psicanálise
8 fundamentos da psicanálisefaculdadeteologica
 
PUÉRPERA: cuidado com a sua saúde mental - Temos que falar sobre isso
PUÉRPERA: cuidado com a sua saúde mental - Temos que falar sobre isso PUÉRPERA: cuidado com a sua saúde mental - Temos que falar sobre isso
PUÉRPERA: cuidado com a sua saúde mental - Temos que falar sobre isso Prof. Marcus Renato de Carvalho
 
Ficha de trabalho e avaliação de reprocessamento - Formação em EMDR
Ficha de trabalho e avaliação de reprocessamento - Formação em EMDRFicha de trabalho e avaliação de reprocessamento - Formação em EMDR
Ficha de trabalho e avaliação de reprocessamento - Formação em EMDREspaço da Mente
 
Material Complementar de Transtornos Alimentares
Material Complementar de Transtornos AlimentaresMaterial Complementar de Transtornos Alimentares
Material Complementar de Transtornos AlimentaresEspaço da Mente
 
Caderno SUAS Vol 1- 2013 Configurando os Eixos da Mudanca
Caderno SUAS Vol 1- 2013 Configurando os Eixos da MudancaCaderno SUAS Vol 1- 2013 Configurando os Eixos da Mudanca
Caderno SUAS Vol 1- 2013 Configurando os Eixos da MudancaRosane Domingues
 
Integrated Management of Childhood Illness (IMCI)
Integrated Management of Childhood Illness (IMCI) Integrated Management of Childhood Illness (IMCI)
Integrated Management of Childhood Illness (IMCI) Lalit Kumar
 
Tam zamanında üsdfsdfretim 1
Tam zamanında üsdfsdfretim 1Tam zamanında üsdfsdfretim 1
Tam zamanında üsdfsdfretim 1onurkoseoglu
 
Aula 4 comportamento verbal
Aula 4 comportamento verbalAula 4 comportamento verbal
Aula 4 comportamento verbalPsicologia_2015
 
Taniguchi masaharutupuedescurartea timismo
Taniguchi masaharutupuedescurartea timismoTaniguchi masaharutupuedescurartea timismo
Taniguchi masaharutupuedescurartea timismoPatricia Jimena Lanchipa Sepúlveda
 
Ergenliktesosyalgelisim
ErgenliktesosyalgelisimErgenliktesosyalgelisim
Ergenliktesosyalgelisimyasindd
 
Eri
EriEri
Erimassive501
 

More Related Content

What's hot

Aconselhamento Psicológico
Aconselhamento Psicológico Aconselhamento Psicológico
Aconselhamento Psicológico Paula Souza
 
Transtorno de Ansiedade Generalizada - Disciplina: Psicologia Cognitivo-Compo...
Transtorno de Ansiedade Generalizada - Disciplina: Psicologia Cognitivo-Compo...Transtorno de Ansiedade Generalizada - Disciplina: Psicologia Cognitivo-Compo...
Transtorno de Ansiedade Generalizada - Disciplina: Psicologia Cognitivo-Compo...rafaelpavani
 
Desenvolvimento humano e aprendizagem ii
Desenvolvimento humano e aprendizagem iiDesenvolvimento humano e aprendizagem ii
Desenvolvimento humano e aprendizagem iifernandomaceioalagoas
 
A historia da gestalt
A historia da gestaltA historia da gestalt
A historia da gestaltDiego Avila
 
Funções psicológicas superiores e suas alterações
Funções psicológicas superiores e suas alteraçõesFunções psicológicas superiores e suas alterações
Funções psicológicas superiores e suas alteraçõesCaio Maximino
 
Técnicas de investigação de personalidade Rorschach
Técnicas de investigação de personalidade RorschachTécnicas de investigação de personalidade Rorschach
Técnicas de investigação de personalidade RorschachPatricia Ruiz
 
PUÉRPERA: cuidado com a sua saúde mental - Temos que falar sobre isso
PUÉRPERA: cuidado com a sua saúde mental - Temos que falar sobre isso PUÉRPERA: cuidado com a sua saúde mental - Temos que falar sobre isso
PUÉRPERA: cuidado com a sua saúde mental - Temos que falar sobre isso Prof. Marcus Renato de Carvalho
 
Ficha de trabalho e avaliação de reprocessamento - Formação em EMDR
Ficha de trabalho e avaliação de reprocessamento - Formação em EMDRFicha de trabalho e avaliação de reprocessamento - Formação em EMDR
Ficha de trabalho e avaliação de reprocessamento - Formação em EMDREspaço da Mente
 
Material Complementar de Transtornos Alimentares
Material Complementar de Transtornos AlimentaresMaterial Complementar de Transtornos Alimentares
Material Complementar de Transtornos AlimentaresEspaço da Mente
 
Caderno SUAS Vol 1- 2013 Configurando os Eixos da Mudanca
Caderno SUAS Vol 1- 2013 Configurando os Eixos da MudancaCaderno SUAS Vol 1- 2013 Configurando os Eixos da Mudanca
Caderno SUAS Vol 1- 2013 Configurando os Eixos da MudancaRosane Domingues
 
Integrated Management of Childhood Illness (IMCI)
Integrated Management of Childhood Illness (IMCI) Integrated Management of Childhood Illness (IMCI)
Integrated Management of Childhood Illness (IMCI) Lalit Kumar
 
Tam zamanında üsdfsdfretim 1
Tam zamanında üsdfsdfretim 1Tam zamanında üsdfsdfretim 1
Tam zamanında üsdfsdfretim 1onurkoseoglu
 
Aula 4 comportamento verbal
Aula 4 comportamento verbalAula 4 comportamento verbal
Aula 4 comportamento verbalPsicologia_2015
 

What's hot (20)

Luto Perinatal
Luto PerinatalLuto Perinatal
Luto Perinatal
 
Guia de referência os testes psicológicos comercializados no brasil ebook...
Guia de referência os testes psicológicos comercializados no brasil ebook...Guia de referência os testes psicológicos comercializados no brasil ebook...
Guia de referência os testes psicológicos comercializados no brasil ebook...
 
ALEITAMENTO e UTI Neonatal - livro
ALEITAMENTO e UTI Neonatal - livro ALEITAMENTO e UTI Neonatal - livro
ALEITAMENTO e UTI Neonatal - livro
 
Disturbios Psíquicos: Gravidez e Puerpério
Disturbios Psíquicos: Gravidez e PuerpérioDisturbios Psíquicos: Gravidez e Puerpério
Disturbios Psíquicos: Gravidez e Puerpério
 
Aconselhamento Psicológico
Aconselhamento Psicológico Aconselhamento Psicológico
Aconselhamento Psicológico
 
Transtorno de Ansiedade Generalizada - Disciplina: Psicologia Cognitivo-Compo...
Transtorno de Ansiedade Generalizada - Disciplina: Psicologia Cognitivo-Compo...Transtorno de Ansiedade Generalizada - Disciplina: Psicologia Cognitivo-Compo...
Transtorno de Ansiedade Generalizada - Disciplina: Psicologia Cognitivo-Compo...
 
Desenvolvimento humano e aprendizagem ii
Desenvolvimento humano e aprendizagem iiDesenvolvimento humano e aprendizagem ii
Desenvolvimento humano e aprendizagem ii
 
A historia da gestalt
A historia da gestaltA historia da gestalt
A historia da gestalt
 
Funções psicológicas superiores e suas alterações
Funções psicológicas superiores e suas alteraçõesFunções psicológicas superiores e suas alterações
Funções psicológicas superiores e suas alterações
 
Atenção básica ao_idoso
Atenção básica ao_idoso Atenção básica ao_idoso
Atenção básica ao_idoso
 
Técnicas de investigação de personalidade Rorschach
Técnicas de investigação de personalidade RorschachTécnicas de investigação de personalidade Rorschach
Técnicas de investigação de personalidade Rorschach
 
8 fundamentos da psicanálise
8 fundamentos da psicanálise8 fundamentos da psicanálise
8 fundamentos da psicanálise
 
PUÉRPERA: cuidado com a sua saúde mental - Temos que falar sobre isso
PUÉRPERA: cuidado com a sua saúde mental - Temos que falar sobre isso PUÉRPERA: cuidado com a sua saúde mental - Temos que falar sobre isso
PUÉRPERA: cuidado com a sua saúde mental - Temos que falar sobre isso
 
Ficha de trabalho e avaliação de reprocessamento - Formação em EMDR
Ficha de trabalho e avaliação de reprocessamento - Formação em EMDRFicha de trabalho e avaliação de reprocessamento - Formação em EMDR
Ficha de trabalho e avaliação de reprocessamento - Formação em EMDR
 
Material Complementar de Transtornos Alimentares
Material Complementar de Transtornos AlimentaresMaterial Complementar de Transtornos Alimentares
Material Complementar de Transtornos Alimentares
 
Caderno SUAS Vol 1- 2013 Configurando os Eixos da Mudanca
Caderno SUAS Vol 1- 2013 Configurando os Eixos da MudancaCaderno SUAS Vol 1- 2013 Configurando os Eixos da Mudanca
Caderno SUAS Vol 1- 2013 Configurando os Eixos da Mudanca
 
Integrated Management of Childhood Illness (IMCI)
Integrated Management of Childhood Illness (IMCI) Integrated Management of Childhood Illness (IMCI)
Integrated Management of Childhood Illness (IMCI)
 
Tam zamanında üsdfsdfretim 1
Tam zamanında üsdfsdfretim 1Tam zamanında üsdfsdfretim 1
Tam zamanında üsdfsdfretim 1
 
Aula 4 comportamento verbal
Aula 4 comportamento verbalAula 4 comportamento verbal
Aula 4 comportamento verbal
 
Taniguchi masaharutupuedescurartea timismo
Taniguchi masaharutupuedescurartea timismoTaniguchi masaharutupuedescurartea timismo
Taniguchi masaharutupuedescurartea timismo
 

Similar to EğItim Bilimleri 9

Ergenliktesosyalgelisim
ErgenliktesosyalgelisimErgenliktesosyalgelisim
Ergenliktesosyalgelisimyasindd
 
Psikoseksuel gelisim donemleri (fazlası için www.tipfakultesi.org)
Psikoseksuel gelisim donemleri (fazlası için www.tipfakultesi.org)Psikoseksuel gelisim donemleri (fazlası için www.tipfakultesi.org)
Psikoseksuel gelisim donemleri (fazlası için www.tipfakultesi.org)www.tipfakultesi. org
 
PSY-Q Eğitim E-Dergi 2. Yayın "AŞK"
PSY-Q Eğitim E-Dergi 2. Yayın "AŞK"PSY-Q Eğitim E-Dergi 2. Yayın "AŞK"
PSY-Q Eğitim E-Dergi 2. Yayın "AŞK"Tolga Aran
 
Ergenlik dönemi herşey
Ergenlik dönemi herşeyErgenlik dönemi herşey
Ergenlik dönemi herşeyMustafa Cansız
 
Çocuk ruh sağlığı ödevi
Çocuk ruh sağlığı ödeviÇocuk ruh sağlığı ödevi
Çocuk ruh sağlığı ödeviSenanur Aslan
 
Psikanalitik Aile Terapisi - Halil Emre Kocalar
Psikanalitik Aile Terapisi - Halil Emre KocalarPsikanalitik Aile Terapisi - Halil Emre Kocalar
Psikanalitik Aile Terapisi - Halil Emre KocalarEmre Kocalar
 
Hofstede kultur bilesenleri
Hofstede kultur bilesenleriHofstede kultur bilesenleri
Hofstede kultur bilesenleriSebnem Ozdemir
 
Psikanalitik Yaklasim
Psikanalitik YaklasimPsikanalitik Yaklasim
Psikanalitik Yaklasimkpssmaskotu
 
Okul çAğI çOcuğUnun öZellikleri
Okul çAğI çOcuğUnun öZellikleriOkul çAğI çOcuğUnun öZellikleri
Okul çAğI çOcuğUnun öZelliklerismsyah dnz
 
Ruh sağliğinin tanimi ve önemi̇
Ruh sağliğinin tanimi ve önemi̇Ruh sağliğinin tanimi ve önemi̇
Ruh sağliğinin tanimi ve önemi̇Edanur Kurt
 
Ruh sağliğinin tanimi ve önemi̇
Ruh sağliğinin tanimi ve önemi̇Ruh sağliğinin tanimi ve önemi̇
Ruh sağliğinin tanimi ve önemi̇Edanur Kurt
 
Ergenlik Dönemi
Ergenlik DönemiErgenlik Dönemi
Ergenlik DönemiUniverist
 
Psikoeğitim sunusu
Psikoeğitim sunusuPsikoeğitim sunusu
Psikoeğitim sunusuethemuslu
 

Similar to EğItim Bilimleri 9 (20)

Ergenliktesosyalgelisim
ErgenliktesosyalgelisimErgenliktesosyalgelisim
Ergenliktesosyalgelisim
 
Eri
EriEri
Eri
 
Psikanalitik
PsikanalitikPsikanalitik
Psikanalitik
 
Psikoseksuel gelisim donemleri (fazlası için www.tipfakultesi.org)
Psikoseksuel gelisim donemleri (fazlası için www.tipfakultesi.org)Psikoseksuel gelisim donemleri (fazlası için www.tipfakultesi.org)
Psikoseksuel gelisim donemleri (fazlası için www.tipfakultesi.org)
 
Kişilikk slaytı
Kişilikk slaytıKişilikk slaytı
Kişilikk slaytı
 
Ruh sağliği
Ruh sağliğiRuh sağliği
Ruh sağliği
 
Ruh sağliği
Ruh sağliğiRuh sağliği
Ruh sağliği
 
PSY-Q Eğitim E-Dergi 2. Yayın "AŞK"
PSY-Q Eğitim E-Dergi 2. Yayın "AŞK"PSY-Q Eğitim E-Dergi 2. Yayın "AŞK"
PSY-Q Eğitim E-Dergi 2. Yayın "AŞK"
 
Ergenlik dönemi herşey
Ergenlik dönemi herşeyErgenlik dönemi herşey
Ergenlik dönemi herşey
 
Çocuk ruh sağlığı ödevi
Çocuk ruh sağlığı ödeviÇocuk ruh sağlığı ödevi
Çocuk ruh sağlığı ödevi
 
Psikanalitik Aile Terapisi - Halil Emre Kocalar
Psikanalitik Aile Terapisi - Halil Emre KocalarPsikanalitik Aile Terapisi - Halil Emre Kocalar
Psikanalitik Aile Terapisi - Halil Emre Kocalar
 
Hofstede kultur bilesenleri
Hofstede kultur bilesenleriHofstede kultur bilesenleri
Hofstede kultur bilesenleri
 
Psikanalitik Yaklasim
Psikanalitik YaklasimPsikanalitik Yaklasim
Psikanalitik Yaklasim
 
9196623.ppt
9196623.ppt9196623.ppt
9196623.ppt
 
Okul çAğI çOcuğUnun öZellikleri
Okul çAğI çOcuğUnun öZellikleriOkul çAğI çOcuğUnun öZellikleri
Okul çAğI çOcuğUnun öZellikleri
 
Nalan özcan
Nalan özcanNalan özcan
Nalan özcan
 
Ruh sağliğinin tanimi ve önemi̇
Ruh sağliğinin tanimi ve önemi̇Ruh sağliğinin tanimi ve önemi̇
Ruh sağliğinin tanimi ve önemi̇
 
Ruh sağliğinin tanimi ve önemi̇
Ruh sağliğinin tanimi ve önemi̇Ruh sağliğinin tanimi ve önemi̇
Ruh sağliğinin tanimi ve önemi̇
 
Ergenlik Dönemi
Ergenlik DönemiErgenlik Dönemi
Ergenlik Dönemi
 
Psikoeğitim sunusu
Psikoeğitim sunusuPsikoeğitim sunusu
Psikoeğitim sunusu
 

More from derslopedi

AtatüRk KıSa
AtatüRk KıSaAtatüRk KıSa
AtatüRk KıSaderslopedi
 
AtatüRk KıSa
AtatüRk KıSaAtatüRk KıSa
AtatüRk KıSaderslopedi
 
EndüLüS’üN Siyasi Tarihi Sunu
EndüLüS’üN Siyasi Tarihi SunuEndüLüS’üN Siyasi Tarihi Sunu
EndüLüS’üN Siyasi Tarihi Sunuderslopedi
 
2 Birinci Dunya Savasinda Osmanli Devleti1
2 Birinci Dunya Savasinda Osmanli Devleti12 Birinci Dunya Savasinda Osmanli Devleti1
2 Birinci Dunya Savasinda Osmanli Devleti1derslopedi
 
Milli Muca Gazete Manthetleri
Milli Muca Gazete ManthetleriMilli Muca Gazete Manthetleri
Milli Muca Gazete Manthetleriderslopedi
 
Turkiye Cumhuriyetinin Dis Politikasi
Turkiye Cumhuriyetinin Dis PolitikasiTurkiye Cumhuriyetinin Dis Politikasi
Turkiye Cumhuriyetinin Dis Politikasiderslopedi
 
7 Hayat Veren Zafer BüYüK Taarruz
7 Hayat Veren Zafer BüYüK Taarruz7 Hayat Veren Zafer BüYüK Taarruz
7 Hayat Veren Zafer BüYüK Taarruzderslopedi
 
1 Ilk Zaferimiz
1 Ilk Zaferimiz1 Ilk Zaferimiz
1 Ilk Zaferimizderslopedi
 
Sivas Kongresi
Sivas KongresiSivas Kongresi
Sivas Kongresiderslopedi
 
Kutruluş SavaşıNda Cepheler Ve Mud.Kurtuluş SavaşInda Cepheler Ve Mudanya Ant...
Kutruluş SavaşıNda Cepheler Ve Mud.Kurtuluş SavaşInda Cepheler Ve Mudanya Ant...Kutruluş SavaşıNda Cepheler Ve Mud.Kurtuluş SavaşInda Cepheler Ve Mudanya Ant...
Kutruluş SavaşıNda Cepheler Ve Mud.Kurtuluş SavaşInda Cepheler Ve Mudanya Ant...derslopedi
 
Sevr Ant,Dzenl Ordunun Kurulmasi
Sevr Ant,Dzenl Ordunun KurulmasiSevr Ant,Dzenl Ordunun Kurulmasi
Sevr Ant,Dzenl Ordunun Kurulmasiderslopedi
 
Mondrostan Sonra
Mondrostan SonraMondrostan Sonra
Mondrostan Sonraderslopedi
 
Istiklal Milletimindir
Istiklal MilletimindirIstiklal Milletimindir
Istiklal Milletimindirderslopedi
 
InkıLap Tarihi
InkıLap TarihiInkıLap Tarihi
InkıLap Tarihiderslopedi
 
Erzurum Kongresi
Erzurum KongresiErzurum Kongresi
Erzurum Kongresiderslopedi
 
DoğU Ve GüNey Cep
DoğU Ve GüNey CepDoğU Ve GüNey Cep
DoğU Ve GüNey Cepderslopedi
 
Amasya GöRüşMesi
Amasya GöRüşMesiAmasya GöRüşMesi
Amasya GöRüşMesiderslopedi
 
1.DüNya Savaşı,Cepheler
1.DüNya Savaşı,Cepheler1.DüNya Savaşı,Cepheler
1.DüNya Savaşı,Cephelerderslopedi
 
AtatüRkçüLüK Slayt
AtatüRkçüLüK SlaytAtatüRkçüLüK Slayt
AtatüRkçüLüK Slaytderslopedi
 

More from derslopedi (20)

AtatüRk KıSa
AtatüRk KıSaAtatüRk KıSa
AtatüRk KıSa
 
AtatüRk KıSa
AtatüRk KıSaAtatüRk KıSa
AtatüRk KıSa
 
EndüLüS’üN Siyasi Tarihi Sunu
EndüLüS’üN Siyasi Tarihi SunuEndüLüS’üN Siyasi Tarihi Sunu
EndüLüS’üN Siyasi Tarihi Sunu
 
2 Birinci Dunya Savasinda Osmanli Devleti1
2 Birinci Dunya Savasinda Osmanli Devleti12 Birinci Dunya Savasinda Osmanli Devleti1
2 Birinci Dunya Savasinda Osmanli Devleti1
 
Milli Muca Gazete Manthetleri
Milli Muca Gazete ManthetleriMilli Muca Gazete Manthetleri
Milli Muca Gazete Manthetleri
 
Turkiye Cumhuriyetinin Dis Politikasi
Turkiye Cumhuriyetinin Dis PolitikasiTurkiye Cumhuriyetinin Dis Politikasi
Turkiye Cumhuriyetinin Dis Politikasi
 
7 Hayat Veren Zafer BüYüK Taarruz
7 Hayat Veren Zafer BüYüK Taarruz7 Hayat Veren Zafer BüYüK Taarruz
7 Hayat Veren Zafer BüYüK Taarruz
 
1 Ilk Zaferimiz
1 Ilk Zaferimiz1 Ilk Zaferimiz
1 Ilk Zaferimiz
 
Sivas Kongresi
Sivas KongresiSivas Kongresi
Sivas Kongresi
 
Kutruluş SavaşıNda Cepheler Ve Mud.Kurtuluş SavaşInda Cepheler Ve Mudanya Ant...
Kutruluş SavaşıNda Cepheler Ve Mud.Kurtuluş SavaşInda Cepheler Ve Mudanya Ant...Kutruluş SavaşıNda Cepheler Ve Mud.Kurtuluş SavaşInda Cepheler Ve Mudanya Ant...
Kutruluş SavaşıNda Cepheler Ve Mud.Kurtuluş SavaşInda Cepheler Ve Mudanya Ant...
 
Sevr Ant,Dzenl Ordunun Kurulmasi
Sevr Ant,Dzenl Ordunun KurulmasiSevr Ant,Dzenl Ordunun Kurulmasi
Sevr Ant,Dzenl Ordunun Kurulmasi
 
Mondrostan Sonra
Mondrostan SonraMondrostan Sonra
Mondrostan Sonra
 
Istiklal Milletimindir
Istiklal MilletimindirIstiklal Milletimindir
Istiklal Milletimindir
 
InkıLap Tarihi
InkıLap TarihiInkıLap Tarihi
InkıLap Tarihi
 
Erzurum Kongresi
Erzurum KongresiErzurum Kongresi
Erzurum Kongresi
 
DoğU Ve GüNey Cep
DoğU Ve GüNey CepDoğU Ve GüNey Cep
DoğU Ve GüNey Cep
 
Bati Cephes
Bati CephesBati Cephes
Bati Cephes
 
Amasya GöRüşMesi
Amasya GöRüşMesiAmasya GöRüşMesi
Amasya GöRüşMesi
 
1.DüNya Savaşı,Cepheler
1.DüNya Savaşı,Cepheler1.DüNya Savaşı,Cepheler
1.DüNya Savaşı,Cepheler
 
AtatüRkçüLüK Slayt
AtatüRkçüLüK SlaytAtatüRkçüLüK Slayt
AtatüRkçüLüK Slayt
 

EğItim Bilimleri 9

  • 1. -EĞİTİM BİLİMLERİ- PSİKOSOSYAL GELİŞİM (E. ERIKSON) Erikson'un kuramına göre bireyin toplumsal gelişimi esastır. Bu kuram da gelişimi evreler halinde ele almaktadır. Bu kuramda evrelerin bir özelliği her evrenin bir ikilemi beraberinde getirmesidir. Her evre içinde ikilem bir psikososyal çatışmayı ifade eder. Bu çatışmaların olumlu şekilde sonuçlanması psikososyal gelişimin sağlıklı şekilde gerçekleştiğinin bir ifadesidir. Her evrede egemen olan bir ortam bulunmaktadır. Psikososyal gelişimin olumlu sonuçlanmasında bu egemen ortamların önemli bir etkisi bulunmaktadır. 0 halde çatışmanın olumlu olarak sonuçlanabilmesi için öncelikli olarak ortamların birey üzerinde olumsuz etkiler yapmamasına önem gösterilmelidir. Kuramın Genel Kabulleri; • Erikson, Freud'dan etkilenmiştir (Neo- Psikanalist). • İnsan doğuştan (yıkıcı değil) akılcı bir varlıktır. • Davranışlar biyolojik kökenli dürtülerin değil, içinde buiunulan kültürün etkisi altındadır. • Gelişim, yaşa bağlı olarak sekiz ayrı dönemde gerçekleşir. • Herdönemde bir kriz yaşanır. Erikson'un psikososyal kuramının evreleri, yaklaşık yaş sınırları, egemen olan ortam ve beklenen sonuçları içeren tablo aşağıda verilmiştir. Psikososyal Dönemler 1. Temel Güvene Karşı Güvensizlik / Bebeklik Dönemi (0-1) Bu dönemde etkili olan sosyal çevre anne-baba ve/veya onun yerine geçen büyükanne, bakıcı vb. karakterlerdir. Temel güvene karşı güvensizlik çatışmasının olumlu sonuçlanması çocuğun aile ve bakıcılarından sevgi görmesine, fiziksel ve psikolojik ihtiyaçlarının sağlıklı bir şekilde giderilmesine GELIŞIM PSIKOLOJISI Psiko-Sosyal Gelişim
  • 3. bağlıdır. Psikososyal kriz olumlu sonuçlandığında bebek yeni geldiği dünyada başkalarına karşı güven duygusu kazanır ve kendini emniyette hisseder. Olumsuz sonuçlanması durumunda ise başkalarına karşı güven duygusu geliştiremez, onları düşman olarak görür ve kendini emniyette hissedemez. 2. Özerkliğe Karşı Kuşku ve Utanç / İlk Çocukluk Dönemi(1-3) Bu dönemde de etkili olan sosyal çevre anne-baba ve/veya onun yerine geçen büyükanne, bakıcı vb. karakterlerdir. Özerkliğe karşı kuşku ve utanç çatışmasının olumlu sonuçlanması, çocuğa kapasitesinin üzerinde olmayan uygun hedefler konulması ve özerk davranışlarının ödüllendirilmesiyle, girişimlerinin desteklenerek, muhtemel başarısızlıklarının görmezden gelinmesiyle mümkündür. Psikososyal kriz olumlu sonuçlandığında, kendi duygu ve düşünceierinin doğruluğuna ilişkin güven geliştirecek, anne-babadan bağımsız davranabilme konusunda daha başarılı olacaktır. Olumsuz sonuçlanması durumunda ise kendi duygu ve düşüncelerinin doğruluğuna ilişkin kuşku duygularına kapılacak, yoğun yetersizlik ve buna bağlı utanç duygularına kapılacaktır. Cinsiyet Rolleri ile İlgili Kalıp Yargılar Erkeklere Has Olduğu düşünülen Özellikler Soğukkanlılık, sertlik, bağımsızlık, hırslı olmak, geniş ilgileri olmak, gerçekçilik, atılganlık, kendine güven, saldırganlık, etrafına hükmetmek, üstünlük duygusu, katılık. Kaynak: Erden ve Akman, 2005 Kadınlara Has Olduğu düşünülen Özellikler Duygusallık, sadakat, yumuşaklık, fedakarlık, şefkatli olmak, konuşkanlık, aileye yönelik olmak, boyun eğmek, titizlik, sıcak insan olmak.
  • 4. -GELİŞİM PSİKOLOJİSL 3. Girişkenliğe Karşı Suçluluk / Okul Öncesi Dönem (3-6) Bu dönemde etkili olan sosyal ç^vre anne-baba ve/veya onun yerine geçen büyükanne, bakıcı vb. karakterlerine ek olarak, okul öncesi eğitim kurumunun (anaokulu, çocuk yuvası veya kreş gibi) öğretmenleridir. Girişkenliğe karşı suçluluk çatışmasının olumlu sonuçlanması aile içinde özellikle çocuğun kendisiyle ilgili kararlarda ona seçme şansı verilmesi, yaptığı seçim/tercih ve bunlara ilişkin eylemlerinde olumsuz eleştiriden, cezadan kaçınılmasına bağlıdır. Psikososyal kriz olumlu sonuçlandığında çocuk, çevresinde bulunan diğer bireyleri de gözeterek girişimlerde bulunabilme becerisi gösterebilir; daha da önemiisi çeşitli konularda sorurmluluk üstlenmeye istekli davranır. Olumsuz sonuçlanması durumunda ise bir girişimde bulunduğunda yapmak istediklerinin yanlış olduğuna/olabileceğine ilişkin güçlü bir inanç ve eyleme geçmekte direnç gösterme, amaçlarına ve yapmak istedikierine ilişkin olarak suçluluk duygularına kapılma gibi özellikler gösterecektir. 4. Başarılı Olmaya Karşı Yetersizlik / İlköğretim Birinci Kademe Dönemi (6-12) Bu dönemde etkili olan sosyal çevre anne-baba ve/veya öğretmenlerdir. Başarılı olmaya karşı yetersizlik çatışmasının olumlu sonuçlanmasında çocuğun içinde bulunduğu ortamların (ev ve okul) çocuğun gelişimine uygun biçimde düzenlenmesinin, çocuğun gösterdiği başarıların desteklenmesinin, çocuğun kendine ait bireysel özellikleri ile kabui edilerek, başkaları ile karşılaştırılmasının önemli bir etkisi vardır. Psikososyal kriz olumlu sonuçlandığında çocuk, başarılı olmaya güdülenme, yeterli düzeyde olmaya istekli olma, kendine güvenme, başarı ve yeterli olabileceğine ilişkin olumlu duyguları taşıma gibi özellikler sergileyecektir. Olumsuz sonuçlanması durumunda ise akademik isteksizlik, yetenekli olmadığına, başarılı olamayacağına inanma, yoğun yetersizlik duyguları taşıma gibi özellikler ortaya koyması olasıdır. 5. Kimliğe Karşı Kimlik Karmaşası / Ergenlik Dönemi (12-18) Bu dönemde etkili oian sosyal çevre anne-baba, okul ortamı ve akran/arkadaş çevresidir. Kimliğe karşı kimlik karmaşası psikososyal çatışmasının olumlu sonuçlanmasında ergenin toplumsal rol arayışlarını desteklenmesi, ailede, okulda ve diğer sosyal çevrelerde kendisine model olunması ya da model bulması konusunda destek olunması önemlidir. Psikososyal kriz olumlu sonuçlandığında ergen, çeşitli biçimlerde (sosyal, kişisel, cinsel, mesieki) olumlu kimlik duygusu geliştirir. Geİ9cekte üstlenmesi gereken veya tercih edeceği rollere ilişkin kararlar alabilir. Olumsuz sonuçlanması durumunda ise kimlik duygusu geliştiremez, bu konuda karmaşaya kapılır ve bocalamalaryaşar. Gelecekte üstleneceği rollere iüşkin karar veremez. ERİKSON'UN PSİKOSOSYAL KURAMININ EVRELERİ, YAKLAŞIK YAŞ SINIRLARI, EGEMEN OLAN ORTAM VE BEKLENEN SONUÇLARI GELİŞİM DÖNEMİ PSİKOSOSYAL KRİZ EGEMEN ORTAM BEKLENEN OLUMLU SONUÇ Bebeklik Temel Güven X Güvensizlik Aile Çocuk kendine, anne-babasına ve dünyaya güven duygusu geliştirir. Çocukluk (18 Ay-3yıl) Özerkük X Utanç - Kuşku Aile Çocuk kendine güvenini yitirmeden kendini kontrol edebilme yeteneğini geliştirir. 3 -6 Yaş 6 Yaş - Ergenlik Öncesi Ergenlik Genç Yetişkinlik Girişkenlik X Suçluluk Çalışma X Aşağıtik Duygusu Aile Komşular, Okui Çocuk etkinliklerde yönelim ve amaç kazanmayı öğrenir. Çocuk başarı ve yeterlik duyguları kazanır. Özdeşim Kurma X Rol Karmaşası Akran Grupları, Diğer Gruplar Birey özdeşim yoluyla tutarlı benlik kazanır. Yakınlık X Yalnızlık Dostluk, Sevgi (Eş Seçme) Birey belirli bir mesleğe ulaşmak için çalışır; yakın ilişkiler kurma yeteneği geliştirir. Olgunluk Üreticiiik X Durguniuk Yeni Aile, iş Birey ailesinin dışındaki kişilerle, gelecek kuşaklarla ve toplumla ilgilenmeye başlar. Yaşlılık Benlik Bütünlüğü X Umutsuzluk Emekülik - Ölüme Hazırlanma Birey yaşamına dönüp baktığında bir tatmin hissi duyar.
  • 5. -EGITIM BILIMLERI- Erikson, en çok hayatın bu dönemi üzerinde durmuştur. Kişinin bu dönemde bazen moratoryum denen bir "(sorundan) uzaklaşma" dönemine girebileceğini vurgulamıştır. Kimlik kazanma çabaları içindeki kişinin durumu, bağlılık (kararın kesinliği) ve bunalım geçirme (kararsızlık yaşama) açısından iki boyutta değerlendirilebilir. Başarılı kimlik statüsüne sahip olan kişiler bunalım geçirmiş ve bir karara varıp kararlarına bağlanmış olan kişilerdir. Bunların sorunlarını çözmüş oldukları söylenebilir. Bu kişilerin aile ilişkilerine bakıldığında kısmen uzak ve reddedici aile ilişkilerine sahip oldukları görülmektedir. Belki de zorluklar insanı olgunlaştırmaktadır. İpotekli kimlik statüsüne sahip olan kişiler bunalım yaşamamışlardır, ama bir karara varmış gibi görünmektedirler. Tabii ki bu karar daha çok ana babalarının kararlarıdır. Zaten aile ilişkilerine bakıldığında da çocuk merkezli aile ilişkilerinin yoğun olduğu ailelerden geldikleri, başka bir ifadeyle -~§ bağımsız karar vermelerine fırsat bulunmayan (ya izin gj verilmeyen, ya da gerek duyulmayan) ailelerin B çocukları oldukları görülmektedir. Moratoryum kimlik statüsü bunalım yaşayan, ama "m çözüm yolu bulmayan kişilerin durumudur. Özellikle •§: Avrupa ve Amerika'da görülen, kişinin bir süre işlerini 'Jg ve ilişkilerini askıya alıp "başıboş" dolaşması ,31 moratoryum kimlik statüsü örneği olarak .* gösterilmektedir. Bu kişilerin genellikle aile iüşkileri dengesizdir. Dağınık kimlik statüsü ise, henüz bunalımın yaşanmadığı, bağlanmanın da bulunmadığı durumu ifade eder. Bu kişiler en az etkileşim ve yönlendirmenin bulunduğu ailelerden gelıme eğilimindedirler. (Bacanlı: 2004) Öğrenciler açısından bakıldığında, öğretmenler için sorun olan öğrencilerin moratoryum kimlik statüsündeki öğrencilerdir. İpotekli kimlik statüsüne sahip olanlar ise bir miktar inatçı olmalarından ve kendi düşüncesi olmamasından dolayı soruna yol açabilirler. Dağınık ve başarılı kimlik statüsünde bulunan öğrenciler genellikle öğretmenler için sorun oluşturmazlar. Bu dönemde kimlik duygusunun fazlalığı fanatizmi doğurur. Hoşgörüsüzlüğü içeren bu durum tek yolun kendi yolu olduğunu düşünmek demektir. Ergenlerin idealizmleri de buna eklenince dünyaya siyah-beyaz bir bakış açısı ortaya çıkar. Kimlik duygusu yoksunluğu ise yadsıma olarak ortaya çıkar. Yadsıyan kişiler grup üyeliklerini, kimliklerini, kimlik ihtiyaçlarını reddederler. Bunu açık bir inkar şeklinde yapabildikleri gibi, birtakım grup ve kliniklere (ideolojik veya dinsel gruplar) katılarak veya yıkıcı etkinliklere (uyuşturucu, alkol, vb.) katılarak da gerçekleştirebilirler. Uygun denge durumu sadakattir. Eksiklik, tutarsızlık ve yanlışlıklarına rağmen toplumda yaşamayı kabullenme demek olan sadakat, eksikliğin benimsenmesini değil, olabilecek olanın en iyisini yapmaya çalışmayı ifade eder. Başarılı Moratoryum Bunalım var; bağlanma Bunalım var; bağlanma var yok Uzakve reddedici aile Dengesiz aile ilişkileri ilişkileri Ipotekli Dağınık Bunalım yok; bağlanma Bunalım yok; bağlanma var yok Çocuk merkezli aile En az etkileşim ve ilişkileri yönlendirme Kaynak: Bacanlı: 2004 6. Yakınlığa Karşı Yalıtılmışlık / Genç Yetişkinlik (20-40) Bu dönemde etkili olan sosyal çevre içerisinde anne- baba ya çok etkili bir yer almaz ya da etkileri tamamen ortadan kalkar. Çocuğu olduğu ailenin yerini ebeveyni olduğu yeni aile alır. Bir diğer deyişle eş etkin bir rol oynamaya başlar. Öte yandan bu dönemin önemli bir kısmı aktif çalışma/meslek yaşantısına karşılık gelmektedir. Bu nedenle mesai arkadaşları ve eğitimini devam ettirenler için belirli bir süre öğretmenler bireyin psikososyal gelişimi üzerinde etkilerini sürdürürler. Yakınlığa karşı yalıtılmışlık çatışmasının psikososyal krizinin olumlu sonuçlanmasında bireyin sağlıklı ilişkiler için cesaretlendirilmesi, sosyal etkinlikle düzenlenmesi ve bireyin bu tür etkinliklere aktif olarak katılımının önemli olduğu vurgulanmaktadır. Psikososyal kriz olumlu sonuçlandığında birey, başkalarıyla ilişki kurabilme konusunda becerikli olma, sosyal ilişkilere açık olma gibi davranışlar sergilerken, olumsuz sonuçlanması durumunda sosyal ilişki ve iletişim sorunları yaşama, sosyal ilişkilerde başarısızlık veya tutarsızlık yaşama gibi davranış örüntüleri sergileyebilecektir. 7. Üretkenliğe Karşı Durgunluk / Yetişkinlik Dönemi (40-65) Bu dönemde birey üzerinde etkili olan sosyal çevre §r Q
  • 6. -GELİŞİM PSİKOLOJİSİ. aile, arkadaşlar ve iş dünyasından oluşmaktadır. Çocuklar ve onların büyümesiyle genişleyen aile, bir üst kuşağın kaybedilmesi, meslekte belirli bir yere ulaşma, meslek çevresinde oluşan arkadaş grupları yaşanan krizin olumlu/olumsuz sonuçlanmasında önemli etkiye sahiptirler. Üretkenliğe karşı durgunluk psikososyal krizinin oluımlu sonuçlanmasında bireyin yaratıcı ve üretken modeilerle desteklenmesi, paylaşım ortam ve olanaklarının sağlanması önemlidir. Bu dönemde bireyden beklenen temel sosyal işlevlerden biri, sağlıklı bir yaşam oluşturabilmeleri için genç kuşaklara rehberlik etmektir. Bu durum onun üretken olmasıyla mümkündür. Birey bunu başaramadığında kendini başarısız sayarak içine kapanmakta, verimsizlik, işe yaramazlık duygularına kapılmakta ve yaşamına durgunluğun egemen olmasına izin vermektedir. Dönem olumlu sonuçlandığında birey kendini yaratıcı ve üretken hissetmekte, genç kuşakların yetiştirilmesine yönelik sorumluluk duyguları yaşamakta; olumsuz sonuçlanması durumunda ise içe kapanarak yoğun yalnızlık ve işe yaramazlık hissetmektedir. 8. Benlik Bütünlüğüne Karşı Umutsuzluk / İleri Yetişkinlik -Yaşlılık- (65 ve Üstü) Bu dönemde birey üzerinde etkili olan sosyal çevre aile ve arkadaşlardır. Dönemin olumlu sonuçlanması için bireye, geçmiş yaşantılarının olumlu bir şekilde değerlendirmesi konusunda destek olunması gereklidir. Yaşamın sonlarında olduğunu hisseden birey geçmiş sosyai deneyimlerini kritize etmekte, bir tür yaşam muhasebesi yapmaktadır. Verimli ve dolu bir yaşam geçirmiş, yaşamsal amaçiarına ulaşmış oiduğunu hisseden bireyier benlik bütünlüğünü muhafaza edebilmekte; bunun doğal bir sonucu olarak ölümü kabulienebilmektedirler. Yaşamlarını anlamsız ve başarısız bulan bireyler ise bir çeşit hayal kırıklığı içerisinde umutsuzluk duygularına kapılmakta ve ölümü kabullenmede güçlük çekmektedirler. z o > • ç g "Q ÇOCUK YAŞADIGINI ÖGRENIR Eğer Bir Çocuk; • Sürekli eleştirilmişse; Kınama ve ayıplamayı öğrenir. • Kin ortamında büyümüşse; Kavga etmeyi öğrenir. • Alay edilip.aşağılanmışsa; Sikilip utanmayı öğrenir. • Devamlı utandırılarak terbiye edilmişse; Kendini suçlamayı öğrenir. • Hoş görü ile yetiştirilmişse; Sabırlı olmayı öğrenir. • Desteklenip,yüreklendirilmişse; Kendine güven duymayı öğrenir. • Övülmüş ve beğenilmişse; Takdir etmeyi öğrenir. • Haklarına saygı duyularak büyütülmüşse; Adil olmayı öğrenir. • Güven ortamı içersinde yetişmişse; İnançlı olmayı öğrenir. • Kabul ve onay görmüşse; insanları sevmeyi öğrenir. Aile içinde dostluk ve arkadaşlık görmüşse; Bu dünyada mutlu olmayı öğrenir. DOROTHYNOLTE
  • 7. -EĞİTİM BİLİMLERİ- 1. Erickson'un psiko-sosyal gelişim kuramına göre aşağıda verilen ifadelerden hangisi yanlıştır? A) Erickson'a göre gelişim döneml^r halinde olmaktadır ve bireylerin her bir gelişim döneminde atlatması gereken krizler bulunmaktadır. B) Erickson, kişilik psiko-sosyal gelişim kuramında bireylerin kişiliklerinin temelinin yaşamın ilk altı yılında atıldığını ileri sürmüş, bu görüşünd9 de Freud'dan etkilenmiştir. C) Erickson'a göre kişiliğin oluşumunda biyolojik etkenlerin yanı sıra toplumsal etmenl^rin de etkisi bulunmaktadır. D) Erickson'a göre herhangi bir gelişim döneminde yaşanan bir kriz ya da çatışma, sonraki gelişim dönemlerinde de devam eder. ço E) Erickson'a göre ana baba tutumları ile çevresel "o faktörler kişilik gelişiminde ömür boyu etkide bulunan değişkenierdir. Erickson'a gör9 kişilik gelişimi Fr^ud'da olduğu gibi ;§ yaşamın ilk altı yılı ile sınırlı olan bir süreç değildir. ^ Aksin9 biyolojik ve sosyal etmenleri altında yaşam g- boyu devam 9den bir süreçtir. Q Ü J > ■ (Cevap B) 2. Bireyin yaşamının her aşamasında diğer bireylerle etkili bir iletişim kurabilmesi, arkadaşlık ilişkilerini güçlendirmesi Erickson'un hangi gelişim dönemindeki krizlerin ve çatışmaların başarıyla atlatılmasına bağlıdır? A) Özerkliğe karşı kuşku ve utanç B) Çalışkanlığa karşı aşağılık C) Temel güvene karşı güvensizlik D) Girişimciliğe karşı suçluluk E) Kimlik kazanmaya karşı kimlik karmaşası Erickson'a göre temel güven duygusundan yoksun olarak yetişmiş olan bireyler ileriki yaşamlarında sosyal ilişki kurmaktan kaçınan kendine güv9nsiz bireyler olmaktadırlar. Bu nedenİ9 bireylerin diğer bireylerle etkili bir iletişim kurabilmesi, arkadaşlık ilişkilerini güçlendirmesi temel güvene karşı güvensizlik döneminde güven duygusunun başarıyla kazanılması gerekm^ktedir. (Cevap C) I. Bireylerde "b9n ne olacaksam oyum" düşüncesi gelişir. II. Tam olarak atlatılmazsa iteriki dönemİ9rde saldırganlık ve başkaldırma davranışları görülmektedir. III. Bireyler bağımsız eylemlerde bulunmaktan zevk alırlar. IV. bedenlerini ve çevrelerini k^şfetmeye çalışırlar. Yukarıda verilen özellikler Erickson'un hangi psiko-sosyal gelişim döneminin özellikleri arasındadır? A) Özerkliğe karşı kuşku ve utanç B) Çalışkanlığa karşı aşağılık C) Temel güvene karşı güvensizlik D) Girişimciliğe karşı suçluluk E) Kimlik kazanmaya karşı kimlik karmaşası Yukarıda verilen özellikler Erickson'un özerkliğe karşı kuşku ve utanç psiko-sosyal gelişim döneminin temel özellikleri arasındadır. (CevapA) ÇOZUMLU K A V R A M A Q tr, ut
  • 8. -GELİŞİM PSİKOLOJİSİ. 4. "Bir anaokulu öğretmeni ebeveyn toplantısında velilere, çocuklarına mutlaka yetenekleri ölçüsünde sorumluluk vermelerinin gerektiğini, kişilik gelişiminde sorumluluk duygusunun kazanılmasının çok önemli olduğunu ifade etmeye çalışmıştır." Bu anaokulu öğretmeni, bu görüşü ile Erickson'un hangi psiko-sosyal gelişim döneminin kişilik gelişimi üzerindeki öneminden bahsetmiştir? A) Özerkliğe karşı kuşku ve utanç B) Temel güvene karşı güvensizlik C) Çalışkanlığa karşı aşağılık D) Kimlik kazanmaya karşı kimlik karmaşası E) Girişimciliğe karşı suçluluk ÇÖZÜM: Bu anaokulu öğretmeni Erickson'un "girişimciliğe karşı suçluluk" psiko-sosyal gelişim döneminin temel özelliğinden bahsetmiştir. Çünkü bu dönemde Erickson, ebeveynlerden çocuklarına yetenekleri ölçüsünde olumlu kişilik gelişimi için sorumluluklar vermelerini istemiştir. o (Cevap E) •§ 111 Çocukların merak duygusu ile ebeveynlerine çok soru sorup sorularına uygun cevaplar aradıkları psiko-sosyal gelişim dönemi Girişimciliğe karşı suçluluk dönemidir. (Cevap E) I. Meslek seçimine yönelme görülür II. Moratoryum kimlik özelliği görülmektedir. III. Hipotetik düşünme, eleştirel düşünme, birleştirici düşünme biçimleri görülmektedir. IV. Sosyal, politik ve ekonomik konulara ilgide artış Yukarıda verilen özellikler Erickson'un hangi psiko-sosyal gelişim döneminin özellikleri arasındadır? A) Özerkliğe karşı kuşku ve utanç B) Çalışkanlığa karşı aşağılık C) Temel güvene karşı güvensizlik D) Girişimciliğe karşı suçluluk E) Kimlik kazanmaya karşı kimlik karmaşası 5. "Oğlunun çevresinde olup bitenlere ilişkin çok soru sormasından şikâyetçi olan bir veliye öğretmenin çocuğunun bu davranışının çok normal olduğunu söylemesi üzerine öğrenci velisi şaşırıp kalmış, öğretmene bu durumda ne yapması gerektiğini sorması üzerine de öğretmenden, çocuğunun sorularına onun anlayabileceği bir ifade ile uygun cevaplar vermesinin daha doğru olacağı cevabını almıştır." Yukarıda verilen metinde Erickson'un hangi psiko-sosyal gelişim döneminin öneminden bahsedilmektedir? A) Özerkliğe karşı kuşku ve utanç B) Temel güvene karşı güvensizlik C) Çalışkanlığa karşı aşağılık D) Kimlik kazanmaya karşı kimlik karmaşası E) Girişimciliğe karşı suçluluk Yukarıda verilen özellikler Erickson'un kimlik kazanmaya karşı kimlik karmaşası psiko- sosyal gelişim döneminin temel özellikleri arasındadır. (Cevap E) 7. "Çocuğunu parka götürün bir anne, salıncakta çocuğun sallamak istemiş fakat çocuğundan kendi kendine sallanmak istediğini, ballanırken kendisine yardımcı olmaması yönünde bir cevap almıştır." Erickson'a göre bu metinde verilen çocuğun bu davranışı hangi psiko-sosyal gelişim döneminin bir özelliği olarak düşünülebilir? A) Özerkliğe karşı kuşku ve utanç B) Çalışkanlığa karşı aşağılık C) Temel güvene karşı güvensizlik D) Girişimciliğe karşı suçluluk
  • 10. -EGİTİM BILİMLERL Yukarıda verilen özellik Erickson'un "özerkliğe karşı kuşku ve utanç" psiko-sosyal gelişim döneminin temel özellikleri arasındadır. Çünkü bu dönemdeki çocuklar yapmak istedikleri bir eylemi, kimsenin yardımı olmaksızın kendi kendilerine yapmaya çalışırlar. (Cevap A) 8. I. Bana öğretilenler neyse ben oyum düşüncesi gelişir. II. Çevresi tarafından takdir edilmek ve beğenilmek istenir. III. Yapılan bir işte başarılı olunca bireylerin kendilerine olan güvenlerinde artış görülür. Yukarıda verilen özellikler Erickson'un hangi psiko-sosyal gelişim döneminin özellikleri arasındadır? A) Özerkliğe karşı kuşku ve utanç B) Çalışkanlığa karşı aşağılık C) Temel güvene karşı güvensizlik D) Girişimciliğe karşı suçluluk E) Kimlik kazanmaya karşı kimlik karmaşası Yukarıda verilen özellikler Erickson'un "çalışkanlığa £! karşı aşağılık" psiko-sosyal gelişim döneminin temel özellikleri arasındadır. (Cevap B) 9. "Bu dönemdeki bireyler, kendi değer ve felsefelerinin en doğru olduğuna inanırlar. Herkesin kendisini izlediğini ve herkesin kendisiyle uğraştığını zannederler." Bu özellikler Erickson'un hangi psiko-sosyal gelişim döneminin temel özellikleri arasındadır? A) Çalışkanlığa karşı aşağılık B) Özerkliğe karşı kuşku ve utanç C) Temel güvene karşı güvensizlik D) Kimlik kazanmaya karşı kimlik karmaşası E) Girişimciliğe karşı suçluluk Yukarıda verilen özellikler Erickson'un "kimlik kazanmaya karşı kimlik karmaşası" psiko-sosyal gelişim döneminin temel özellikleri arasındadır. (Cevap D) 10. "Bu dönemdeki bireyler arkadaşlık yapabileceği her iki cinsten de bireyler ararlar. Kimlik arama çabalarını artık aşmış durumdadırlar. Hayata daha gerçekçi bakmaya başlarlar. Toplumsal sorumluluklarını yerine getirmeye çalışırlar." Bu özellikler Erickson'un hangi psiko-sosyal gelişim döneminin temel özellikleri arasındadır? A) Çalışkanlığa karşı aşağılık B) Benlik bütünlüğüne karşı umutsuzluk C) Yakınlığa karşı yalnızlık D) Kimlik kazanmaya karşı kimlik karmaşası E) Üretkenliğe karşı durgunluk Yukarıda verilen özellikler Erickson'un "yakınlığa karşı yalnızlık" psiko-sosyal gelişim döneminin temel özellikleri arasındadır. (Cevap C) 11. "Erikson'un kişilik kuramına göre her gelişim dönemi bir ikilemi bir psikososyal çatışmayı iade eder. Bireylerin bu çatışma durumunda kurtulup sağlıklı bir kişilik gelişim için içinde bulunulan ortamlar çok önemlidir." Aşağıda verilen psikososyal gelişim dönemlerinden hangisinde aile ve aile hayatı diğer dönemlere göre birey açısından daha az önemlidir? A) Temel güvene karşı güvensizlik B) Özerkliğe karşı utanç ve kuşku C) Girişkenliğe karşı suçluluk D) Başarılı olmaya karşı yetersizlik E) Kimliğe karşı kimlik karmaşası ço uu m 1 " t;
  • 11. -GELİŞİM PSİKOLOJİSİ. Erikson'un kuramına göre insanın hayatında belli başlı sekiz kritik dönem vardır. Her dönemde de bireyin atlatması gereken bir çatışma buiunmaktadır. Bir evredeki krizin birey tarafından aşılması kendinden sonraki dönemler için sağlam bir temel oluşturur. (Freud'daki gibi dönemi aşamazsa o dönemde kalmaz) Her dönemi etkileyen baskın bir çevre vardır. Temel güvene karşı güvensizlik, Özerkliğe (bağımsızlığa) karşı utanç ve kuşku, Girişkenliğe karşı suçluluk dönemlerinde kişi için baskın çevre ailesi anne ve babasıdır. Başarılı olmaya karşı yetersizlik dönemi yani okul döneminde okul arkadaşları ve öğretmenlerde gelişimi etkiler fakat aile hala birey için önemlidir. Kimlik kazanmaya karşı rol karmaşası yani ergenlik döneminde genç aileden kopar, ailenin birey üzerindeki etkisi iyice azalmıştır. Bu dönemde gencin hayatında arkadaş çevresi ve özdeşim kurduğu bireyler daha önemli bir etkiye sahiptir. (Cevap E) 2 o 12. Ayla lise yıllarında kendisini çirkin bulan, grup içine ■§ pek girmeyen, arkadaşları tarafından sevilmediğini S düşünen, başkaları ile yakın ilişkiler kuramayan, ^ karşı cinsten insanlardan sürekli uzak kalmayı tercih ^ eden genç bir kızdır. Bu durum Ayla'yı kimlik ^ bocalamasına itmiş ve sıkıntılı günler geçirmesine sebep olmuştur. Ayla'nın bu durumu psiko-sosyal gelişim dönemlerinden hangisinin başarısızlıkla geçmesine sebep olacaktır? A) Kimliğe karşı kimlik bocalaması B) Yakınlığa karşı uzaklık C) Üreticiliğe karşı durgunluk D) Çalışma ve başarılı olmaya karşı aşağılık E) Girişimciliğe karşı suçluluk Soruda anlatılan problemler ergenlik döneminde yani kimliğe karşı kimlik bocalaması denilen dönemde yaşanmaktadır. Bu dönemin sıkıntılı geçmesi demek bir sonraki dönem olan yakınlığa karşı uzaklık döneminin de sıkıntılı geçmesi demektir. (Cevap B) 13. 14. "1-3 yaş arası çocuklar artık anne ve babalarına tümüyle bağlı kalmak istemezler. Bu dönemde çocuk çevreyi kontrol etmek ve gücünü göstermek arzusundadır." Bu dönem çocuklarının Erikson'un psikososyal kuramına göre sorunsuz kişilik gelişimi için en önemli ihtiyacı aşağıdakilerden hangisidir? A) Çeşitli problemleri ve işleri başarabileceğine ilişkin anne babadan destek görmek B) Çevrelerini tanımaları için kontrollü, özgür ve destekleyici bir ortam C) Temel akademik beceriler D) Annesinden veya onun yerine geçen bakıcıdan yakın, sıcak ilgi E) Cinsiyet rollerine ilişkin doğru ve yaşına uygun bilgi 1-3 yaş arasındaki dönemde çocukların büyük bir kısmı yürümekte, çevresindekilerle iletişim kurabilecek kadar konuşabilmektedirler. Bu dönemde çocuklar neleri yapıp yapamayacakları konusunda anne babalarını çevrelerini test ederler. Bir önceki dönemde (temel güvene karşı güvensizlik) temel güven duygusunu kazanmış olan çocuğun bu dönemde özgürlüğü hissetmesi gerekmektedir. Bu yaş çocuklar için esnek ve özgürce keşfedebileceği ortamlar hazırlanmalıdır. Çocukların bu dönemde kendi başlarına yaptıkları aktiviteler desteklenmelidir (yemek yeme, giyinme, soyunma vb.) Bu dönemi başarıyla atlatan çocukta bağımsızlık duygularının temeli atılır. (Cevap B) "Okul çocuklarının gözünde durum şöyledir: Okul gitmeni sağladıkları orada senden bazı şeyler yapılmasını istedikleri ve bunları yapmaz veya yanlış yaparsan, hayatının mutsuz hale getirilmeye çalışıldığı bir yerdir."(Holt) Yukarıdaki sözler Erikson'un hangi gelişimsel kriz dönemi ile en iyi şekilde açılanabilir? A) Başarılı olmaya karşı yetersizlik
  • 12. B) Özerkliğe karşı utanç ve kuşku C) Dostluk kazanmaya karşı yalnızlık D) Kimliğe karşı kimlik karmaşası E) Girişkenliğe karşı suçluluk
  • 13. -EĞİTİM BİLİMLERİ- Yukarıdaki söylenen okul çağındaki çocukların (6- 12) ne derecede zor bir durumla karşı karşıya kaldıklarını çok güzel bir şekilde göstermektedir. Başaramazsan yada yanlış yaparsan hayatın mutsuz hale gelmeye başlar! Ayrıca çocukların kişisel gelişimleri açısından bu dönemdeki temel ihtiyacının başarıyı tatma olduğunu göstermektedir. Bu dönem çocuklar açısından 'ne öğrenirsem oyum' dönemidir. Okula başlama ile birlikte çocukların sosyal yaşantısı okul ve arkadaşlar olmaktadır. Bu ortam içerisinde de kendisini mutlu hissedebilmesi için de başarmaya ihtiyacı vardır. Başarma çalışkanlık duygusunu geliştirir. Başarısızlık ise çocuğun kendine karşı olumsuz tutum ve yetersizlik duygutarının gelişmesini sağlar. (Cevap: A) 15. "Ayşe Hanım erkeklerle yakın ve samimi ilişkiler kuramamakta, mutlu bir yuva kuramayacağını __ düşünmektedir" o LÜ o Yukarıda anlatılan durumda Ayşe Hanımın yaşadığı psikososyal gelişim aşağıdakilerden hangisidir? A) Temel güvene karşı güvensizlik B) Dostluk kazanmaya karşı yalnızlık C) Üretkenliğe karşı durgunluk D) Benlik bütünlüğüne karşı umutsuzluk E) Girişkenliğe karşı suçluluk 16. Bazı yaşlılar gayet mutlu ve uyumlu iken bazıları ise hırçın, uyumsuz ve mutsuzdur. İleriki yaşlarda kişinin kimliğine uygun düşen rolü bulabilmesi gelişim görevi hangi gelişimsel kriz dönemine aittir? A) Temel güvene karşı güvensizlik B) Özerkliğe karşı utanç ve kuşku C) Benlik bütünlüğüne karşı umutsuzluk D) Başarılı olmaya karşı yetersizlik E) Kimliğe karşı kimlik karmaşası Yaşlılık dönemi kişilik gelişimi açısından bir muhasebe dönemidir. Bu dönemde bireyler tüm yaşamlarını değerlendirirler. Bu dönemin sonunda birey ya önceki dönemlerin birikimi sonucunda kendi benliğini bulmuştur ve güvenli, mutlu, toplumla uyumlu, aranan ve sevilen bir bireydir ya da umutsuzluk içinde huysuz, hırçın bir insan görünümündedir. Kimliğini bulamamış üretken olamamış bireyler yaşlandıklarında huzurlu olamazlar ve yaşamlarını boşa geçirdiklerine inanırlar. (Cevap: C) Yaklaşık olarak 18-26 yaş arasını kapsayan 'dostluk kazanmaya karşı yalnız kalma' dönemi karşı cinsle ilişkilerde arkadaşlığın ve sevginin ağırlıklı olduğu bir dönemdir. Ergenlik dönemi sonunda kimliğini bulan birey artık kimliğini kaybetme korkusu otmaksızın başkalarıyla yakın ilişkiler kurar. Kurulan bu ilişkiler karşılıklı bir çıkardan çok sevgi temellidir. Bu dönemi başarıyla atlatan kişi güvenli biçimde sevgiyi verme ve alma gücüne sahip olur. Aksi durumda da birey başkalarıyla dostluk ilişkisi kurmakta güçlük çeker ve psikolojik bir yalnızlığa sürüklenir. (Cevap:B) 17. "Bu günün çocuklarını yetiştiriniz. Onları ülkeye, millete yararlı üyeler yapınız. Bunu sizden istiyor ve rica ediyoruz." M. Kemal Atatürk'ün yukarıdaki sözleri Erikson'un hangi gelişim dönemine örnektir? A) Benlik bütünlüğüne karşı umutsuzluk B) Dostluk kazanmaya karşı yalnızlık C) Kimliğe karşı kimlik karmaşası D) Üretkenliğe karşı durgunluk E) Başarılı olmaya karşı yetersizlik krizi ü UU UJ
  • 14. 10- -GELİŞİM PSİKOLOJİSİ. Orta yetişkinlik yıllarını kapsayan 'üretkenliğe karşı duraklama' dönemi bireylerin üretken, verimli ve yaratıcı olmaları gereken bir dönemdir. Bu dönemde çocukları yoluyla neslini devam ettirmek büyük önem taşır. Ev dışında da topluma yararlı şeyler yapabildiği kendinden sonraki kuşaklara rehberlik edebildiği ölçüde üretkendir. Bunlardan mahrum kişiler işe yaramama duygusuna kapılırlar. Gelecek nesillerin yetiştirilmesi bu döneme ait bir gelişim sorumluluğudur. (Cevap: D) 19. "Üç yaşından sonra çocuklar daha hareketlidir ve sürekli olarak çevrelerini keşfetme arzusundadırlar." Aşağıdakilerden hangisi bu dönem çocukların eğitimi için anne baba ve öğretmenlerin sergileyeceği, kişilik gelişimini destekleyen bir hareket tarzıdır? A) Bilişsel aktivitelere ağırlık vermek A) Psikomotor becerilerini sergileyebilecekleri aktivitelere ağırlık vermek B) Çocuğun her yaptığı şeyi onaylamak B) Yapmaması gerekenleri yaptığı zaman cezalandırmak E) Çocuğun girişkenliklerini engellemek 18. "Ergenlik dönemi kişilik gelişimi açısından kritik bir dönemdir. Bu dönemde ergen hayata dair bir çok soruyu yanıtlayarak kimlik kazanmaya çalışır." Ergenlik döneminin sorunsuz bir şekilde atlatılabilmesi ve ergen bireye destek olunması açısından aşagıdaki ana-baba tutum ve davranışlarından hangisi doğrudur? A) Ergenleri sürekli kontrol altında tutmak B) Sürekli olarak takip edip gerektiğinde yardımda bulunmak C) Bir yetişkin gibi davranıp, sevgi ve saygıya dayalı bir dostluk kurmak D) Otoriter davranıp zararlı alışkanlık ve yollara sapmasını engellemek E) Arkadaşlarını takip edip doğru olmayan arkadaşlıklar kurmasını engellemek Ergenlik döneminde ergen kimlik kazanma sorununu çözümlemek zorundadır. Ergenlerin üstünde arkadaş gruplarının etkisi ana-baba ve öğretmenlerin etkisinden daha fazladır. Ergenin sağlıklı bir biçimde kimliğini kazanabilmesi için çevresinde uygun özdeşimler kurabileceği yetişkinlere ihtiyacı vardır. Bu dönemde ana-baba ve öğretmenler ergenlere bir yetişkin gibi samimi ve sıcak bir biçimde yaklaşmalıdır. (Cevap:C) o >- ÇO 20. Üç yaşından sonra altı yaşına kadarki dönem girişkenliğe karşı suçluluk dönemidir. Bu dönemde çocuklarda motor ve dil gelişimi oldukça hızlıdır ve etkinlik seviyeleri çok yüksektir. Çocukların motor ve dil gelişimleri sosyal çevresini araştırmasına ve daha atılgan olmasına olanak verir. Bu dönemde çocukların kendilerini keşfetmeleri için gerekli yaşantılar kazanmasına olanak verilmelidir. Çocuğun koşmasına, zıplamasına, kaymasına, oynamasına izin verilmelidir ki çocukta girişkenlik duyguları gelişsin. Doğal merakından dolayı sık sık azarlanan çocuklarda suçluluk duygusu gelişir. (Cevap: B) "İş yaşamında gerekli başarıyı gösteremeyen ve kendini işe yaramaz bir adam olarak gören Tolga Bey ailesine ve çevreye karşı kayıtsız tavırlar sergilemektedir." Yukarıda anlatılan kişinin içinde bulunduğu ve aşamadığı psikososyal gelişim dönemi aşağıdakilerden hangisidir?
  • 15. A) Benlik bütünlüğüne karşı umutsuzluk B) Dostluk kazanmaya karşı yalnızlık C) Kimliğe karşı kimlik karmaşası D) Üretkenliğe karşı durgunluk E) Başarılı olmaya karşı yetersizlik
  • 16. -EGITIM BILIMLERI- 11 Orta yetişkinlik döneminin en önemli gelişimsel görevi üretkenlik, yaratıcılık ve topluma yararlı faaliyetlerde bulunabilmedir. Bunları gerçekleştiren bireyler başarılı bir şekilde bu gelişim dönemini atlatıp mutlu olurlarken üretken faaliyetlerde bulunmayan yetişkinler ise bir işe yaramadığını düşünüp çevrey^ karşı kayıtsız tavırlar geliştirirler. Saht9 ve yüzeysel ilişkiler kurar, kendi doyumu ve çıkarlarını ön planda tutarlar. htep yerinde saydığını düşünüp mutsuz olurlar. (Cevap.D) 22. Temel güvene karşı güvensizlik dönemini başarıyla atlatan bir bireyin aşağıdaki özelliklerden hangisine sahip olması beklenir? A) Kendini emniy^tte hissetme B) Bir işi başarabileceğine ilişkin k^ndine güv^n duyma C) Çevresini etkili biçimde değerlendirerek girişimlerde bulunabilme D) Karşı cinsle olumlu ilişkiler geliştirebilme E) Her yönden olumlu bir kimlik duygusu geliştirebilme 21. Erikson'a gör9 gençlerin büyük bir çoğunluğu psiko- sosyal moratoryum yaşarlar. Bu dönemde üniversite veya bir işe girmeyi erteleme, genç kızların erken yaşta evlenme isteği, erkeklerin hemen askere gitme, okulu bırakıp bir işe girme istekleri bu moratoryum çerçevesinde değerlendirilebilir. Yukarıdaki açıklamaya en uygun psiko-sosyal gelişim dönemi aşağıdakilerden hangisidir? A) Üreticiliğe karşı durgunluk B) Girişkenliğe karşı suçluluk C) Çalışkanlığa karşı aşağılık duygusu D) Yakınlığa karşı uzaklık E) Kimliğe karşı kimlik bocalaması o LU Q *E UJ Temel güv^ne karşı güvensizlik dönemi doğumdan bir yaşına kadar devam eder. Bu dönemde bebeğin çevresindekilerle (bebeğin bakımını üstlenen anne veya onun yerine geç9C9k kimse) ilişkiterinin niteliği bebeğin t9mel güven duygusunu etkiler. Çevr^sinden yakın ve sıcak ilgi görmüş, ihtiyaçları bekletilmeden karşılanmış bebekler bu dönemin sonunda kendini emniyette hisseder, ç^vreye karşı güven duyar. Bu dönemin başarıyla atlatılması çocukta iyimserlik ve mutluluğun temellerini atar. Soğuk davranılan, sevgiyle karşılanmayan ve ihtiyaçları zamanında giderilmeyen çocuklarda kendine ve çevresindekilere karşı güvensizlik meydana gelir. (C^vap A) Ergenlik döneminde oluşan kimtik dört biçimde ortaya çıkmaktadır. Bunlar ipotekli, başarılı dağınık kimlik ve moratoryumdur. (C^vap E)
  • 17. 12- -GELİŞİM PSİKOLOJİSİ- 1. Ergenlik dönemi gelişimse! krizini ergenin rahat bir biçimde atlatabilmesi için Erikson' a göre aşağıdakilerden hangisine ihtiyaç vardır? A) Başarılı olma B) Özdeşim kurabileceği etkili bir model C) Bağımsızlık D) Başarılı olabileceği bir meslek E) Tecrübelerini aktarabileceği bir ortam 4. Bireyin bu döneme kadar yaşadıklarının ve yaşamsal amaçlarının değerlendirmesini yapması gerektiği psikososyal gelişim dönemi aşağıdakilerden hangisidir? A) Benlik bütünlüğüne karşı umutsuzluk B) Dostluk kazanmaya karşı yalnızlık C) Kimliğe karşı kimlik karmaşası D) Üretkenliğe karşı durgunluk E) Başarılı olmaya karşı yetersizlik 2. "Doğumundan itibaren yetiştirme yurdunda kalan çocuklar ile sonradan bu yurtlara verilen çocuklar arasında büyük farklar vardır. Doğumdan itibaren kalanlar daha çekingen ve ürkektir." Yukarıda söylenenler aşağıdaki gelişim dönemlerinden hangisi doğrulanabilir? A) Temel güvene karşı güvensizlik B) Dostluk kazanmaya karşı yalnızlık C) Üretkenliğe karşı durgunluk D) Benlik bütünlüğüne karşı umutsuzluk E) Girişkenliğe karşı suçluluk Freud'un gizil dönemine rast gelen, bireyin ileriki akademik başarılarını etkileyen ve sorunsuz atlatabilmek için okulla ilgili ilişkilerde yeterlik duygularının kazanılmasının gerektiği psikososyal gelişim dönemi aşağıdakilerden hangisidir? A) Benlik bütünlüğüne karşı umutsuzluk B) Özerkliğe karşı utanç ve kuşku C) Kimliğe karşı kimlik karmaşası D) Girişkenliğe karşı suçluluk E) Başarılı oimaya karşı yetersizlik 3. Orta öğretimde bir gencin 'ne kadar çalışırsam çalışayım asla başarılı olamam' tarzı bir düşünceye sahip olması hangi psikososyal gelişim dönemini başarıyla atlatamadığını göstermektedir? A) Girişkenliğe karşı suçluluk B) Temel güvene karşı güvensizlik C) Kimliğe karşı kimlik karmaşası D) Üretkenliğe karşı durgunluk E) Başarılı olmaya karşı yetersizlik 6. İlerlemiş yaşına rağmen bir meslek ve aile edinememiş, cinsel ve sosyal yönden sorunlarını aşamamış bir birey hangi psikososyal gelişim dönemini başarıyla atlatamamıştır? A) Benlik bütünlüğüne karşı umutsuzluk B) Dostluk kazanmaya karşı yalnızlık C) Kimliğe karşı kimlik karmaşası D) Üretkenliğe karşı durgunluk E) Başarılı olmaya karşı yetersizlik C E V A P L I K A V R A M A psikososyal >■ ile "5
  • 18. -EĞİTİM BİÜMLERİ- 13 7. "Herkes ilkokul öğretmeninin ismini hatırlar çünkü okula ve öğrenmeye karşı sahip olduğumuz tüm duyguların sahibi odur." Yukarıda anlatılan durum Erikson'un hangi psikososyal gelişim dönemi için bir örnek oluşturur? A) Benlik bütünlüğüne karşı umutsuzluk B) Dostluk kazanmaya karşı yalnızlık C) Kimliğe karşı kimlik karmaşası D) Üretkenliğe karşı durgunluk E) Başarılı olmaya karşı yetersizlik 10. Okul ve arkadaş çevresinin önem kazandığı, başarıyla atlatılması halinde cocukta akademik özgüvenin geliştiği psikososyal dönem aşağıdakilerden hangisidir? A) Temel güvene karşı güvensizlik B) Özerkliğe karşı utanç ve kuşku C) Girişkenliğe karşı suçluluk D) Başarılı olmaya karşı yetersizlik E) Kimliğe karşı kimlik karmaşası 8. Kişiliğin temellerinin atıldığı başarılı bir şekilde atlatılması halinde kendine ve çevreye karşı güven duygularının geliştiği Erikson'un psikososyal dönemi aşağıdakilerden hangisidir? A) Temel güvene karşı güvensizlik B) Özerkliğe karşı utanç ve kuşku C) Girişkenliğe karşı suçluluk D) Başarılı olmaya karşı yetersizlik E) Kimliğe karşı kimlik karmaşası Ö cr UJ o "ec ıu £D UJ 11. Çocuğun cinsiyetine uygun cinsel rol geliştirmesinde ebeveyn için en uygun davranış biçimi aşağıdakilerden hangisidir? A) Çocuğun bu yöndeki davranışlarını denetim altına alma A) Gerekirse çocuğun bu yönelimini bastırma B) Karşı cinsten arkadaş edinmesini önleme C) Konuyla ilgili nasihatlerde bulunma E) Kendisi için uygun bir model bulmasına yardımcı olma 9. Erikson'un psikososyal gelişim kuramında kimlik kazanmaya karşı rol karmaşası gelişimsel dönemi Freud'un hangi psikoseksüel gelişim dönemine rast gelmektedir? A) Oral Dönem B) Anal Dönem C) Fallik Dönem D) Gizil Dönem E) Genital Dönem 12. Lise 2. sınıfa devam etmekte olan Zeynep bir sohbet esnasında öğretmenine zaman zaman nedenini bilemediği bir güvensizlik duygusu yaşadığından yakınmaktadır. Erikson'un Psikososyal gelişim kuramı dikkate alındığında Zeynep'in bu yakınması özellikle hangi gelişim döneminin psikososyal çatışmasını olumlu sonuçlandıramadığını düşündürmektedir? A) Bebeklik B) İlkÇocukluk C) SonÇocukluk D) Ergenlik E) Genç yetişkinlik
  • 19. 14- -GELİŞİM PSİKOLOJİSİ- 13. Bir anne, uygun hedef ve ödül koymak suretiyle, çocuğunun faaliyetlerini, davranışlarını desteklemekte, faaliyetlerindeki başarısızlıklarını ise görmezden gelmeyi tercih etmektedir. Erikson'un Psikososyal gelişim kuramı hakkında yeterli bilgiye sahip olduğu kabul edildiğinde annenin, çocuğun aşağıdaki çatışmalardan hangisini olumlu şekilde sonuçlandırmasını sağlamaya çalıştığı düşünülebilir? A) Güven-güvensizlik B) Özerklik-kuşku/utanç C) Yakınlık-yalıtılmışlık D) Başarı-yetersizlik E) Benlik bütünlüğü-umutsuzluk 16. Bir baba, psikososyal gelişimini desteklemek amacıyla çocuğuyla vakit geçirmeye, onunla bir şeyler paylaşmaya, ortak planlar yapmaya ve bu planları uygulamaya çalışmaktadır. Erikson'un Psikososyal gelişim kuramı açısından babanın bu davranışının hangi psikososyal gelişim döneminde özellikle sergilenmesi gereken bir davranış biçimi olduğu söylenebilir? A) Güven-güvensizlik B) Özerklik-kuşku/utanç C) Yakınlık-yalıtılmışlık D) Başarı-yetersizlik (aşağılık) E) Kimlik-Kimlik karmaşası 14. Erikson'un Psikososyal gelişim kuramı açısından başarı ve yetersizlik (aşağılık) çatışmasının yaşandıgı gelişim döneminde, söz konusu çatışmanın olumlu/olumsuz sonuçlanmasına etkin olan sosyal ortamın ana unsurları aşağıdaki seçeneklerin hangisinde verilmiştir? A) Anne-baba ve kardeşler B) Anne-baba ve akranlar C) Anne-baba ve öğretmen D) Akranlar ve kardeşler E) Anne-baba 17. Bu gelişim döneminde çocuğun yürümeye ve konuşmaya başlamasıyla annesine olan bağlılığında azalmabaşlamıştır. Yukarıdaki durum Erikson'un psiko-sosyal gelişim dönemlerinden hangisinde gerçekleşir? A) Temel güvene karşı güvensizlik B) Özerkliğe karşı kuşku ve utanç C) Girişimciliğe karşı suçluluk A) Çalışma ve başarılı olmaya karşı aşağılık duygusu E) Kimliğe karşı kimlik bocalaması 15. Çocuğun başkaları ile karşılaştırılması her yaş döneminde olumsuz bir davranış biçimi olarak nitelendirilmektedir. Erikson'un Psikososyal gelişim kuramı açısından bu davranışın hangi psikososyal gelişim döneminde özellikle sergilenmemesi gereken bir davranış biçimi olduğu söylenebilir? A) Güven-güvensizlik B) Özerklik-kuşku/utanç C) Yakınlık-yalıtılmışlık D) Çalışkanlik x aşağılık duygusu E) Benlik bütünlüğü-umutsuzluk 18. Küçük bir çocuk annesine şöyle bir soru sorar: "Anne çocuk nasıl yapılır?" Bu soru karşısında anne çocuğuna "senin aklın böyle şeyler ermez. Bunlar ayıp şeyler. Bir daha böyle bir soru sorarsan diline biber sürerim," tarzında yaklaşımda bulunur. Böylelikle anne çocuğun araştırma girişimlerine engel olur. Yukarıdaki örnek Erikson'un psiko-sosyal dönemlerinden hangisiyle açıklanır? A) Temet güvene karşı güvensizlik B) Özerkliğe karşı kuşku ve utanç C) Çalışma ve başarılı olmaya karşı aşağılık D) Girişimciliğe karşı suçluluk E) Kimliğe karşı kimlik bocalaması
  • 20. -EGITIM BIUMLERİ- 15 19. Akşam eve yorgun gelen baba, çocuğunun bitmek bilmeyen sorularına dayanamamış ve çocuğuna soru sormayı yasaklamıştır. Annesinden de benzer bir tavır gören çocuğun, Erikson'a göre nasıl bir kişilik gelişimi göstermesi beklenir? A) Kendi başına hareket eden aktif bir kişilik B) Suçluluk duygusu taşıyan pasif bir kişilik C) Bağımsız karar alabilen aktif bir kişilik D) Girişimci bir kişilik E) Kabullenici bir kişilik 20. 3 yaşındaki oğlu Sinan ile gezmeye çıkan babası, sürekli oğlunun elinden tutmakta, parkta gezinti yaparken dahi çocuğunun elini btrakmamaktadır. Sinan ise babasının elini bırakmasını istemektedir. Ancak baba çocuğun elini bırakma isteğini kabul -55 etmemektedir. Erikson'un psikososyal gelişim S ILJ kuramına göre, bu çocuğun nasıl bir gelişim ^ göstermesi beklenir? 2j A) Özerklik duygusu gelişir B) Utanç ve kuşku duygusu edinir C) Karar alma becerisi gelişir D) Özgüven duygusu edinir E) Bağımsızlık duygusu gelişir 1. I. Ben olmayı hayal ettiğim gibiyim düşüncesi egemendir. II. Bağımsız bir şekilde hareket etme isteği görülür. III. Sorumluluk alma isteği görülür, meraktan kaynaklanan sorular sorulmaya başlanır. Yukarıda verilen özellikler Erickson'un hangi psiko-sosyal gelişim döneminin özellikleri arasındadır? A) Özerkliğe karşı kuşku ve utanç B) Çalışkanlığa karşı aşağılık C) Temel güvene karşı güvensizlik D) Girişimciliğe karşı suçluluk E) Kimlik kazanmaya karşı kimlik karmaşası Aşağıdakilerden hangisi Erickson'a göre bireylerin gelişim dönemleri içerisinde başarıyla kazanmaları gereken temel duygudur? A) Girişimcilik-suçluluk B) Güven-güvensizlik C) Özerklik-kuşku ve utanç D) Çalışkanlık-aşağılık E) Rol-rol karmaşası 1.B 6. C 11.E 16.E 2. A 7. E 12. A 17.B 3. E 8.A 13.B 18.D 4. A 9. E 14.C 19.B 5. E 10.D 15.D 20. B 3. "Bu dönemdeki çocuklarınızı diğer bireylerle kesinlikle mukayese etmeyiniz, onların yaptıklarına güveniniz ve onları başka bireylerle rekabet ettirmeyiniz" diyen bir uzman, Erickson'un hangi psiko-sosyal gelişim döneminin öneminden bahsetmektedir? A) Temel güvene karşı güvensizlik B) Çalışkanlığa karşı aşağılık C) Özerkliğe karşı kuşku ve utanç D) Kimlik kazanmaya karşı kimlik karmaşası E) Girişimciliğe karşı suçluluk CEVAPLI ONU KAVRAMA TESTİ m |§ 'tz iU
  • 21. 16- -GELİŞİM PSİKOLOJİSL 4. Çocuğun kendi başına yapmak istediği bir eylemi gören ebeveynler, çocuklarını durdurup bu eylemi çocukları yerine kendileri yapmalıdırlar. Çünkü çocuklarda henüz bir eylemi tam olarak yapabilme yeteneği ve kapasitesi gelişmemiştir" diyen bir velinin, Erickson'un hangi psiko -sosyal gelişim döneminin özelliklerinden haberdar olmadığı söylenebilir? A) Özerkliğe karşı kuşku ve utanç B) Çalışkanlığa karşı aşağılık C) Temel güvene karşı güvensizlik D) Girişimciliğe karşı suçluluk E) Kimlik kazanmaya karşı kimlik karmaşası 5. I. Bireylerin yaşamlarında en verimli oldukları dönemdir. II. Çocukların ve eşin sorumluluğu üstlenilmiştir. III. Etkide bulundukları kişilerin kalitesi ve statüleri ile mutlu olmaktan hoşlanırlar. IV. Ailesi ile birlikte boş zaman etkinleri yapmaktan doyum sağlarlar. Yukarıda verilen özellikler Erickson'un hangi psiko-sosyal gelişim döneminin özellikleri arasındadır? A) Çalışkanlığa karşı aşağılık B) Benlik bütünlüğüne karşı umutsuzluk C) Yakınlığa karşı yalnızlık D) Kimlik kazanmaya karşı kimlik karmaşası E) Üretkenliğe karşı durgunluk 6. "Liseyi yeni bitiren Kaan, üniversiteye gitmek istememekte, bunun yerine bir an önce askere gidip-gelmeyi ve hayatını ebeveynlerine muhtaç olmadan kendisi kazanmayı düşünmektedir." Kaan'ın bu isteği, aşağıda verilen hangi kimlik statüsünün özelliğidir? A) Başarılı kimlik statüsü B) İpotekli kimlik statüsü C) Moratoryum kimlik statüsü D) Dağınık kimlikstatüsü E) Erken bağlanmış kimlik statüsü 7. I. Yaşıtlarıyla yakın ilişki içerisindedirler. II. Azalan gelire uyum sağlamaya çalışırlar. III. Önceki dönemlerde yapmış oldukları eylemlerin muhasebesini yaparlar. IV. Önceki dönemlerde yaptıklarında doyum sağlayanlar ölümden korkmazlar, tutarlıdırlar. Yukarıda verilen özellikler Erickson'un hangi psiko-sosyal gelişim döneminin özellikleri arasındadır? A) Üretkenliğe karşı durgunluk B) Benlik bütünlüğüne karşı umutsuzluk C) Kimlik kazanmaya karşı kimlik karmaşası D) Yakınlığa karşı yalnızlık E) Çalışkanlığa karşı aşağılık "Kendileri ile ilgili tüm kararları onların yerine ebeveynleri vermektedir. Bu nedenle de bu tür bireyler herhangi bir kimlik arayışına girmezler, bu durumu kanıksamışlardır." Bu özellikler Erickson'a göre hangi kimlik statüsünün temel özelliğidir? A) Başarılı kimlik statüsü B) Dağınık kimlikstatüsü C) Moratoryum kimlik statüsü D) Erken bağlanmış kimlik statüsü E) Erken bağlanmış kimlik statüsü
  • 22. -EĞİTİM BİLİMLERl 17 9. I. Diğer insanların kendisinin olduğu gibi kabul ettiğine inanır. II. Verdiği kararın doğru olduğuna inanırlar ve kararlarından memnun olurlar. III. Girişimcilik, başarı, temel güven gibi temel gereksinimleri zamanında etkin olarak karşılanmıştır. Yukarıda verilen özellikler Erickson'a göre hangi kimlik statüsünün temel özellikleridir? A) Başarılı kimlik statüsü B) Dağınık kimlik statüsü C) Moratoryum kimlik statüsü D) Erken bağlanmış kimlik statüsü E) Erken bağlanmış kimlik statüsü 11. Ayşe Hanım, çocuğunun 25 yaşına gelmesine rağmen halen kimlik bunalımı yaşadığı şikâyetiyle çocuğunu bir psikoloğa yönlendirmek gerektiğini düşünmektedir. Erikson'un Psikososyal gelişim kuramı dikkate alındığında Ayşe Hanımın oğlu hakkında aşağıda verilen ifadelerden hangisi doğru olabilir? A) G9İişme geriliği sorunu yaşamaktadır. B) G^nç yetişkinlik dönemi çatışmasını tamamlamıştır. C) Genç yetişkinlik dönemi çatışmasıyla baş edebilir. D) Çevresinde kendisine uygun modeller vardır. E) Anne gereksiz yer9 endişelenmektedir. 10. I. H^rhangi bir bağlılık görülmediği gibi bunalım da yaşanmaz. II. Durumlarından hiçbir zaman memnun değillerdir. III. Kendileri için benimseyecekteri yeni bir kimlik geliştirmekten kaçınırlar. IV. Bir kimliğe bağlanmaktan kaçınırlar. Yukarıda verilen özellikler Erickson'a göre hangi kimlik statüsünün temel özellikleridir? A) Başarılı kimlik statüsü B) Dağınık kimfik statüsü C) Moratoryum kimlik statüsü D) Erken bağlanmış kimlik statüsü E) Erken bağlanmış kimlik statüsü < Q "( 3 CC SU o "B c UJ m ü 'iz 'O Ui Q 12. Ahmet Bey, uzun yıllar çalıştığı mesleğine ve m9Sİ9k yaşantılanna ilişkin sık sık kendini sorgulamakta, eskisi gibi olamadığını hissetmekt9 V9 ç^vresine emeklilik zamanının geldiğine dair ifadelerde bulunmaktadır. Erikson'un Psikososyal gelişim kuramı bağlamına göre, Ahmet Beyin hangi yaş döneminde olduğu ve hangi psikososyal çatışmayı yaşadığı söylenebilir? A) 40-65 / Başarı ve yetersizlik B) 40-65 / Benlik bütünlüğü ve umutsuzluk C) 65 ve üstü / Benlik bütünlüğü ve umutsuzluk D) 65 ve üstü / Başarı ve yetersizlik E) 40-65 / Üretkenlik ve Durgunluk 13. Kimlik bocalamasına yol açan etmenİ9rİ9 ilgili olarak; I. Düşünc9 sistemindeki değişiklikler N.
  • 23. Cinsel rollerdeki değişmeler III. M^slek seçimine yönelme IV.Verimlilik, üretkenlik duygusu Yukarıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? A) Yalnız-IV B) Yalnız-lll C) Yalnız-ll D) I-IV E) II-IV
  • 24. 18- -GELİŞİM PSİKOLOJİSİ- 14. Bu dönemde gencin başkaları ile yakın ilişkiler kurabilme yeteneği kazanmış olması gerekir. Genç bu yeteneğini kazanmış ise, karşı cinsle ilişkiler kurup bir aile sahibi olmaya doğru yönelir. Yukarıdaki durum Erikson'un psiko-sosyal gelişim dönemlerinden hangisinde gerçekleşir? A) Girişimciliğe karşı durgunluk B) Benlik bütünlüğüne karşı umutsuzluk C) Üreticiliğe karşı durgunluk D) Kimliğe karşı kimlik bocalaması E) Yakınlığa karşı uzaklık 1. Dersleri çok iyi olmayan ilköğretim 3. sınıf öğrencisine öğretmeni; "Senin ilerde başarılı olabileceğini biliyorum." demiştir. Öğretmenin bu sözü ile Erikson'un hangi gelişim dönemi vurgulanmıştır? (2005 KPSS) A) Güvene karşı güvensizlik B) Bağımsızlığa karşı utanma ve şüpheciiik C) Girişkenliğe karşı suçluluk D) Kimlik kazanmaya karşı rol karmaşası E) Başarıya karşı aşağılık duygusu 1.D 6. C 11.A 2. B 7. B 12.E 3. B 8. D 13. A 4.A 9.A 14.E 5.E 10.B o ço UI Başarıya karşı aşağılık duygusu dönemi, altı yaşından oniki yaşına kadar sürer (ilköğretim birinci kademe). Erikson'a göre birey, kişilik gelişimi dönemlerinden ilkinde "bana ne verildiyse ben oyum" ikincisinde "ne yaparsam oyum", üçüncüsünde "hayal ettiğim şeyi olacak kişiyim", dördüncüsünde "ne öğrenirsem oyum" inancına sahiptir. Bu dönemde çocuğun okula gitmesiyle sosyal dünyasında büyük bir genişleme meydana gelmiştir. Arkadaşlar ve öğretmenin çocuk üstündeki etkisi artarken ana babanın etkisi giderek azalmıştır. Çocukta işi planlama, işbirliği yapma ve işi başarma özel bir öneme sahiptir. Başarma çalışkanlık duygusunu getirir. (N. Senemoğlu, Gelişim Öğrenme ve Öğretim, s.77) Bu dönemde öğretmenlere büyük görev düşmektedir. Öğretmenler çocukları çalışmaya teşvik etmeli, yapabildiklerini desteklemeli ve başarma duygusunu öğrencilere tattırmalıdır. Örnekteki öğretmen de Erikson'un başarıya karşı aşağılık duygusu dönemine uygun davranmıştır. (Cevap E) ÇIKMIŞ SORULAR ve ÇÖZÜMLERİ
  • 25. -EGITIM BILIMLERI- 19 2. İki yaşındaki bir çocuk kaydıraktan kaymak istemekte, kendisini tutmaya çalışan ann^sinin ellerini itmektedir. Çocuğun bu davranışı hangi gelişimsel özellikle açıklanabilir? (2001 KPSS) A) Merak B) Özerklik C) Başarı D) Yakınlık E) Üretkenlik Erikson psikososyal gelişim kuramında ükokul yıllarını "çalışkanlığa karşı aşağılık duygusu" olarak tanımlamıştır. Çocuklar bu dönemde çalışkanlık duygusu edinirler. Okuma, yazma, hesap gibi temel konuların öğrenildiği dönemdir. Bu dönemde çocuğun cesareîlendiriSmesi, hatalarının değil doğrularının üzerinde durulması gerekir. Aksi halde başarı yerine aşağılık duygusu edinilebilir. (Prof. Dr. Hasan BACANLI, Getişim ve Öğrenme, Nobel Yay. Ankara2004, s.91) (Cevap C) Erikson, psikososyal gelişim kuramında insan hayatını sekiz dönemde inceler. Bu kurama göre 1,5-3 yaş arasındaki "özerkliğe karşı utanç ve kuşku" döneminde bir çocuk kendisini ve çevresini k9şf9tm9ye çalışır. Bu dönemin önemli bir özelliği de inatçılıktır. Çocuklar istediklerini inatta gerçekleştirmeye çalışırlar. 'tjn Bir nesneyi inatla elinde tutan bir çocuk, hem^n g sonra aynı n^sneyi yine inatla fırlaîabilir, kendind^n o uzaklaştırabilir. Aslında çocuğun 9sas isteği, ffi özerkliğini kazanmaktır. ,3 1 Soruda verilen çocuk da özerkliğini kazanma .11 amacındadır. Bu dönemde d9stekİ9nen çocuklar >o özerklik duygusu edinirken, engellenen çocuklar jş utanç ve kuşku duygusu edinirler. (Prof. Dr. Hasan .|g BACANLI, Gelişim ve Öğrenme, Nobel Yay. Ankara 8 2004, s.89) (Cevap B) Bir sınıf Öğr9tm9ni okuldaki tüm kutlamalarda, bütün öğrencilerine aktif roller vermiştir. Çocuklar yetenek V9 ilgilerine göre, sunuculuk, koro üyeliği, drama, şiir okuma ve halkoyunları alanlarında görev almışlardır. Öğretmenin bu yaklaşımının gelişim psikolojisi açısından sağlayacağı en önemli yarar aşağıdakilerden hangisidir? (2001 KPSS) A) Çocukların onaylama, tanınma, başarma gereksinimlerinin doyurulması B) Çocuklar arasında en çok tercih edilen etkinliğin belirlenmesi C) Çocukların kendi liderlerini belirlemelerine olanak sağlanması D) Çocukların eğlenmelerinin sağlanması E) Çocuklar arasında dayanışmanın güçlendirilmesi. 3. Diğerleri kadar iyi okuyamayan öğrencisine, "Senin de yakında çok iyi okuyabileceğini biliyorum. Matematik işlemlerinde çok başarılısın. Bunu da yapabilirsin." diyen bir öğretmen Erikson'un "Psikososyal Gelişim Kuramı"na göre, bu sözleriyle hangi gelişimsel soruna çözüm bulmaya çahşmaktadır? (2001 KPSS) A) Özerkliğe karşı utanç ve kuşku B) Girişkenliğe karşı suçluluk C) Çalışkanlığa karşı aşağılık duygusu D) Kimliğe karşı rol karmaşası E) Üretkenliğe karşı durgunluk Erikson'a göre çocuklar bu dönemd9 çaiışkanlık duygusu edinirler (çalışkanlığa karşı aşağılık duygusu). Kendi başarılarıyla arkadaşlarının başarılarını kıyaslarlar. Bu dönemde ilgili ve yetenekii olduğu alanlara yönlendirilen, bu başarıları onaylanan bireyler başarı duygusu edinirler. Sınıf öğretmeninin bu davranışı ile çocukların onaylanma, tanınma V9 başarma gereksinimieri doyurulur. (Prof, Dr. Hasan BACANLI, Gelişim ve Öğrenme, Nobel, Ankara 2004, s.91-92) (Cevap A)
  • 26. 20- -GELİŞİM PSİKOLOJİSL 5. 6. Erikson'un gelişim kuramına göre ergenlik döneminde köyden kente göç edenler üzerinde, göçte ortaya çıkan toplumsal sorunların öncelikle nasıl bir etki yapması beklenir? (2002 KPSS) A) Zihinsel gelişimi yavaşlatması B) Soyut işlemler dönemind^n çok hızlı g9çmeİ9rine yol açması C) Toplum içindeki rolleri konusunda karmaşa yaşamalarına yoi açması D) T9mel güv^n duygusunu kazanmalarını önlemesi E) Olumlu bir benlik kavramı geliştirmelerini engellem9si Erikson'un kuramına gör9 ergenlik dön9mind9ki bireyin en temel sorunu kimlik gelişimine karşı yaşadığı rol karmaşasıdır. Ergen bu dönemde "Ben kimim?" sorusuna cevap arar. Bunu yapark^n kendisini, akranlarını ve toplumun kendin^ verdiği rolleri kıyaslar. Bu dönemde yapılan bir göç ile sosyal ç^vresi tamamen değişen bir ergenin en temel sorunu rol karmaşasıdır. (Gelişim V9 Öğrenme Prof. Dr. Ayşegül Ataman Gündüz Yay. s.172) (Cevap C) Psikososyal gelişim kuramına göre, psikososyal gelişim aşağıdakilerden özellikle hangisine bağlı olarak ortaya çıkar? (2002 KPSS) A) Doğuştan getirilen bazı özelliklere B) Kişiler arası ilişkilere C) Biyolojik özelliklere D) Ahlak gelişimine E) Tesadüfi olaylara 7. Ergenlik döneminde bulunan Tayfur'un başkalarının kendisini anlamadığını yaşadıklarını yalnızca kendisinin başına geldiğini düşünmesi aşağıdakilerden hangisine örnektir? (2004 KPSS) A) Benmerkezci düşünc9 B) Algının seçiciliği C) Birleştirmeci (kombinansyonel) düşünce D) Empatik düşünce E) Algıda değişmezlik Erikson V9 Piaget'e göre bireyin yaşamında ben-merkezci düşünc^ temel olarak iki dönemde gerçekleşir. Ben-merk9zci Düşünce: 3-6 yaş (Girişimciüğe karşı suçluluk) - Çocuk dünyanın merkezidir. Kendisinin bildiğini ve gördüğünü herkesinde bildiğini ve gördüğünü düşünür. - Çevresindeki her şeyin (nesnenin) kendisi için var olduğunu düşünür. 11-17 yaş (kimlik kazanma-kimlik karmaşası) - Birey kendi düşüncelerinin V9 söylediklerinin en doğru olduğunu düşünür. - Herkesin kendisiyle uğraştığını V9 kendisini takip ettiğini düşünür. Başkalarının kendisini anlamadığını olayların yalnızca kendi başına geldiğini düşünür. (C^vap A) Erikson, geliştirdiği psikososyal gelişim kuramında insanın diğer insanlarla ilişki içinde geliştiğini ve başkalarıyla ilişkil^rinin psikososyal gelişim üzerindeki en etk9n unsur olduğunu savunmuştur. (Prof. Dr. Hasan BACANLI, Gelişim ve Öğrenme, Nob9İ Yayın Dağ. s.87) (C9vap B) 8. M. Kemal Atatürk'ün "Öğretmenler yeni nesil sizlerin eseri olacaktır" sözü Erikson'un hangi gelişim dönemine örnektir? (2004 KPSS) A) Temel.güvene karşı güvensizlik B) Özerkliğe karşı utanç - kuşku C) Girişimciliğe karşı suçluluk D) Üretkenüğe karşı durgunluk E) Benlik bütünlüğüne karşı umutsuzluk
  • 27. -EGITIM BILIMLERI- 21 Erikson "üreticilik" kavramı ile özellikle yeni kuşakların gelişimi ile ilgilenme ve onlara rehberlik etmeyi kastetmektedir. (Prof. Dr. Erden M., Gelişim ve Öğrenme, S. 98-99) M. Kemal Atatürk bu sözünde öğretmenlere yani yetişkinlik döneminde olan bireylere seslenmektedir. Öğretmenlerin önünde iki seçenek vardır çalışıp üretip yeni nesli (kuşakları) şekillendirmek onlara rehberlik etmek ya da durgunluk. Bu durumu Erikson "üretkenliğe karşı durgunluk" kavramı ile açıklamıştır. (Cevap D) 10. 20 yaşındaki Arzu kimsenin samimiyetine inanmadığı için karşı cinsle yakın ilişki kurmakta zorlandığını söylemektedir. Erikson'a göre Arzu'nun bu sorunu aşağıdaki gelişim dönemlerinden hangisindeki bir aksamadan kaynaklanabilir? (2004 KPSS) A) Özerklik-kuşku ve utanç B) Güven-güvensizlik C) Girişimcilik-suçluluk D) Yakınlık-uzaklık E) Kimlik kazanma-bocalama 9. 1,5 yaşında bulunan bir çocuğa Erikson'a göre aşağıdakilerden hangisinin yapılması uygundur? (2004 KPSS) A) Çocuğa yapamadığı için bağırmak B) Bütün kekleri dilim dilim bölmek C) Çocuk bağcığını bağlarken onu beklemek D) Çocuğun kendi başına yapabileceği davranışı onun için yapmak E) Çocuğa giysilerini giydirmek 11. Erikson'a göre yakınlık-uzaklık döneminde bireyin aynı cinsiyetten olan ve olmayan diğer insanlarla dostluk ve yakın ilişkiler kurabilmesi gerekmektedir. Yine birey karşı cinsle yakınlaşarak sevgiye dayalı bir evliliği başarabilme beklentisine girer. Karşı cinsle birlikte olma pisikolojik beklentisi bu dönemde bireyi etkiler. Eğer bu dönemi başarılı olarak atlatmazlarsa, karşı cinsle ilişki ve iletişim kurmakta zorlanır ve karşı cinsten sürekii kaçma eğilimine girer. (Cevap D) Ali ilerde doktor olmak istemektedir fakat Ali'nin ann^si öğretmen olmasını, babası ise mühendis olmasını istemektedir. Ali ne olacağına karar verememektedir. Erikson'a göre bu dönem özerkliğe karşı kuşku ve utanç kavramıyla açıklanmıştır. Fiziksel olgunlaşmaya bağlı olarak, kas kontrolünün ortaya çıkması yürüme, koşma, istediği nesneleri eline alma vb. davranışları beraberinde getirecektir. Çocuk bu dön^mde özerk bir şekilde davranmaya ve bu bağımsız eylemlerinden zevk almaya başlar. Çocuğa kendi eylemlerini kontrol etme olanağı vermek, özerklik duygusunun gelişmeye başlamasını sağlayacaktır. Aşırı koruyucu ya da baskıcı anne babalar çocuğun özerk olma çabalarını engelleyeeektir. (Prof. Dr. Erden M., Gelişim ve Öğrenme, S. 90) Çocuklarda özerklik duygusunu kazandırabilmek için onlar yerine bazı işleri yapmak yerine onlara serbest hareket etme olanağı verilmelidir. (Cevap C)
  • 28. Erikson'a göre Aü'nin yaşadığı durum aşağıdakilerden hangisine örnektir? (2004 KPSS) A) Olumlu kimiik B) Kimlik Karmaşası C) Olumsuz kimlik D) Kimlik gölgelenmesi E) Benlik Bütünlüğü Erikson'a göre ergenlik döneminde kimlik arayışı başlamasına karşın her ergen bu dönemden kimliğini kazanarak çıkmaz. Bazı durumlarda kimlik kazanımı gelecek dönemlere ertelenir. Her ergen bu dönemde kimlik bocalaması (karmaşası) yaşamaktadır. Fakat bazı ergenler bu karmaşayı daha yoğun bir şekiide yaşarlar. Kimlik karmaşasına yol açan başlıca nedenler şunlardır.
  • 29. 22- -GELİŞİM PSİKOLOJİSİ- Ergenin düşünme sisteminde meydana gelen değişiklikler: Çocukluktan kurtulma ve yetişkinliğe adım atma. Kendine ait bir hayat tarzı ve düşünme sistemi ortaya koyma çabaları Cinsel rollerdeki değişmeler: Toplumun beklediği cinsel rolleri benimseme. Bir çocukken bir yetişkin olmaya doğru yönelim Meslek seçimine yönelme: Bu dönemde çevrenin beklentileri vb. etkenlerle kendi yeteneklerine uygun meslek seçmede yaşanılan güçlükler. Bu etkenler ergenlerin daha yoğun kimlik karmaşası yaşamalarına yol açar. (Cevap B) 2: o 52
  • 30. -EĞİTİMBİLİMLERİ- 23 Öğrenmenin meydana gelmesi kadar, onun hatırlanması ve gerektiğinde kullanılması da önemlidir. Çünkü gerektiği zaman hatırlanmayan öğrenmenin bir yararı olmayacaktır. Hatırlanabilmesi için de bilgilerin unutulmaması gerekir. Unutma olgusuna getirilen belli başlı açıklamalar şunlardır: » Freud: Hoşa gitmeyen bilgiler unutulur. » Piaget: Zihinsel örgütlenme meydana gelmezse, bilgiler unutulur. » Kullanılmayan bilgiler unutulur. »İki öğrenme birbirine ket vurur (unutturur). » Zihnimiz sızan bir kovadır, bilgiler zamanla unutulmaktadır. Unutulmaması için de şunlar yapılabilir: » Öğrenmeler hoşa gider bir hale getirilmelidir. >> Zihinsel örgütlemelere izin verilmeli ve teşvik edilmelidir. »Gerekli bilgiler kullanılmalıdır. »İki öğrenme birbirinden farklı hale getirmelidir. » Zamanla meydana gelen unutmayu önlemek için tekraryapılmalıdır. Hatırda kalan bilgiier üç yolla ölçülebilir: 1. Hatırlama: Öğrencilere doğru cevap sorulur ve yazmaları beklenir. 2. Tanıma: Öğrencilere soru ile beraber seçenekler verilirve doğru cevabı tanımaları beklenir. 3. Tasarruf: Bir süre sonra yeniden öğretilmek istendiğinde daha çabuk öğrenilmesi beklenir. ÖGRENME PSIKOLOJISI Hatırlama ve Unutma
  • 31. KET VURMA 1. Geriye Ket Vurma Yeni öğrenilen bilgi, daha önce eski bilgiyle bazı bakımlardan karıştırılarak eski bilgiyi bozmaktadır. Örneğin; yeni okuma yazma öğrenen öğrenciler "b" harfini hiçbir güçlükle karşılaşmadan öğrenir ve tanırlar. Ancak, "d" harfini öğrendikten sonra, "b" harfini tanımakta tereddüt gösterirler, güçlük çekerler. Çünkü sonra öğrenilen "d" harfi ile önce öğrenilen "b" harfi arasındaki benzerlikler "b" harfine ilişkin öğrenmede bozulmaya neden olur. Benzer bir durum da, daha önce tek bir binada iş gören bir devlet kurumu, daha sonra önceki binaya benzer bir binaya taşındığında, öncekinde kesin olarak bildiğiniz yerleri, artık karıştırmanıza neden olabilir. 123 s 2. lleriye Ket Vurma Bu durumda önce öğrenilen bilgi, sonra öğrenilen bilgiyi engellemekte, öğrenmeyi ve geri getirmeyi zorlaştırmaktadır. Örneğin; Türkiye'de, direksiyon solda ve trafik akıımı sağda bir sistemle otomobil kullanmayı öğrenen kişi, ingiltere'de direksiyon sağda ve trafik akımı solda olan bir sistemde otomobil kullanmakta zorlanmaktadır. Oysa otomobil kullanmayı hiç bilmeyen biri, ingiltere'de ya da Türkiye'de otomobil kullanmayı daha kolay öğrenmektedir. Geriye Ket Vurmayı Önlemek İçin Alınabilecek Önlemler: Geriye ket vurmanın anlaşılması, öğretimi düzenleme bakımından önem taşımaktadır. Öğretimi düzenlerken bazı özelliklere dikkat ederek, geriye ket vurma en aza indirilebilir. Karıştırılması mümkün olan benzer kavramlar birbirine çok yakın zamanlarda öğretilmemelidir; Öncelikle biri tam olarak öğretildikten sonra diğerlerinin öğretimine geçilmelidir. Örneğin; öğrenciye "b" ve "d" harflerini öğretirken önce "b" harfini tam olarak öğrenmesi sağlandıktan sonra "d" harfinin öğretimine geçilmelidir.
  • 32. 24- -ÖĞRENME PSİKOLOJİSİ. Gözden geçirme ve karşılaştırma yapılmalıdır: Yukarıdaki örneği sürdürecek olursak, "d" harfi öğrenildikten sonra, "b" harfi ile ilgili öğrenmeleri tekrar gözden geçirmeli ve iki harf arasındaki benzerlik ve farklılıklar karşılaştırılarak tanımlanmalıdır. Öğrencilerin hangi harfin hangisi olduğunu yanılmadan tanıyıncaya kadar alıştırma yapmaları da sağlanmalıdır. Böylece uzun süreli bellekte bulunan ("b" ye ait) orijinal önerme ağı ya da şema genişletilerek yeni bilgi ("d") onun içine yerleştirilir ve karışma önlenebilir. Benzer kavramlar farklı strateji ve tekniklerle öğretilmeli ya da öğretimin diğer öğelerinde değişiklik yapılmalıdır: Öğretmenlerin, öğrencilerin hatırlamalarına yardım etmeleri ve karışmayı önlemeleri için farklı strateji ve materyal kullanmaları da önerilmektedir. Örneğin; İsveç, İsviçre, Avusturya, Avustralya birbirine çok karıştırılan ülkelerdir. Her biri ayrı stratejilerle ve araçlarla, öğretildiği takdirde öğrencinin bilgiyi karıştırması önlenebilir. Yani, biri sunuş yoluyla, diğeri iş birliğine dayalı öğrenme yoluyla vb.; biri sadece harita kullanılarak öğretilirken, diğerlerinde slayt vb. kullanılarak öğretildiği taktirde öğrencinin bilgiyi karıştırması önlenebilir. DESTEKLEME 1. Geriyi Destekleme Sonraki öğrenmenin, önceki öğrenmeleri desteklemesine de geriyi destekleme adı verilmektedir. Bu durum özellikle öğretme uygulamaları sırasında sıkça gözlenir. Örneğin; Öğretmen adayı, daha önce matematikte integral konusunu öğrenmiştir. Fakat bizzat kendisi integral konusunu öğrencilerine öğretirken, integrali daha iyi öğrendiğini belirtmektedir. Yani sonraki öğrenmeler öncekileri desteklemektedir. 2. İleriyi Destekleme Önceki öğrenmenin sonra oluşan öğrenmeyi desteklemesine ileriyi destekleme adı verilmektedir. Ömeğin; jtalyanca ve İspanyolca benzer dil yapısına sahiptir. Önce İspanyolca öğrenmek daha sonra italyanca öğrenmeye yardım etmektedir. Bunun gibi Latince'yi bilen bir kişi İngilizce'yi daha kolay anlamakta ve konuşmaktadır. o S2"o UJ 1. Aşağıda verilen unutmayı en aza indirmek amacıyla başvurulan yollardan hangisi yanlıştır? A) Birbirine benzeyen ve benzemeyen konuları birbirinden ayırarak farklı zamanlarda öğrenmeye çalışmak B) Öğrenme, yöntem, teknik ve stratejilerini etkin bir şekilde kullanmak C) Öğrenme konularına ilişkin iyimser duygular geliştirmek D) Somut ve soyut konuları aynı anda birlikte öğrenmek ve kodlamak E) Öğrenilen bilgileri başka alanlara transfer etmek ve aralıklarla kullanmak A, B, C ve E seçeneklerinde verilen ifadeler unutmanın en aza indirgenmesi için yapılması gereken temel niteliklerdir. Oysa D seçeneği yanlış bir ifadedir. Her ne kadar eksik ya da yanlış koklanan bilgiler daha çabuk unutulursa ve "kodlama" unutmak için anahtar kelime niteliğinde ise de D seçeneğinde verilen ifade yanlış bir ifade niteliğindedir. Somut ve soyut konular birbirlerinden ayrılarak öğrenilmeli ve kodlanmalıdır. (Cevap D)
  • 33. -EĞİTİM BİÜMLERİ- 25 2. Unutma ile ilgili aşağıda verilen ifadelerden hangisi yanlıştır? A) Unutma, bir bilginin bazı nedenlerden dolayı hatırda tutulamamasıdır. B) Tekrar yapma ve pekiştirme ortamdan kaldırıldığında bir bilginin unutulması daha kolay veçabukolmaktadır. C) anlamlı bir şekilde öğrenilen bir bilgi, anlamsız olarak öğrenilen bilgiden daha kolay ve çabuk hatırlanır, unutulmaz. D) Öğrencinin yeni öğreneceği konulan ile ilgi ön öğrenmelerin yeterli olması, yeni öğrenmelerin daha kolay olmasını, anlamlı olmasını, çabuk hatırlanmasını ve kolay unutulmamasına neden olmaktadır. E) Soyut bir bilgi, öğrencinin bilgiyi daha rahat resmetmesine, imaj geliştirmesine olanak sağladığından unutulması zor olan bilgi türüdür. 4. Öğrenilmiş bir bilginin daha iyi ve etkin bir şekilde hatırlanabilmesi için o öğrenme malzemesinin bazı özelliklere sahip olması gerekmektedir. Aşağıda verilen ifadelerden hangisi bu özelliklerden birisi değildir? A) İlgi ve dikkat çekici olma B) Birden çok duyu organına hitap etme A) Açık ya da örtük tekrar yapma imkânına sahip olma C) Güdülenme sonucu gerçekieşme E) anlamlı bir bütünlük oluşturmaya imkân vermeme A, B,C ve D seçeneklerinde verilen ifadeler öğrenme malzemesinin hatırda tutulabilmesi için gerekli olan özelliklerdir. E seçeneği ise yanlış bir ifadedir. (Cevap E) A, B,C ve D seçenekleri unutma ile ilgili doğru 'm ifadeler olup E seçeneğinde verilen ifade ise gj yanlıştır. Çünkü öğrencinin bilgiyi daha rahat .E resmetmesine, imaj geliştirmesine olanak y sağlayan bilgi türü soyut değil somut bilgi türüdür. •§ (Cevap E). 3. Aşağıda verilen ifadelerden hangisi, öğrenilen bilgilerin hatırda tutulmasında kullanılan yöntemlerden birisidir? A) İlişkilendirme B) Farklılaştırma C) Somutlaştırma D) Kodlama E) Dikkati üzerine toplama Öğrenilen bir bilginin hatırda tutulabilmesinde üç tür yöntemden yararlanılır. Bunlar: a-Açık ya da örtük tekrar, b-Örgütleme (grupiandırma), c- Anlamlandırma(ilişkilendirme)dır. Bu nedenle doğru cevap A seçeneği olmaktadır. (Cevap A) E 5. UJ I. Soru yazma II. Öğrendiklerini farklı durumlarda kullanma III. Metni kendi cümleleriyle yorumlama IV. Özetçıkarma Yukarıda verilen ifadeler hangi öğrenme stratejisinin (hatırda tutma yolunun) temel özellikleridir? A) Açık ya da örtük tekrar B) Anlamlandırma C)Gruplama D)Örgütleme E) Farklılaştırma U* Yukarıda verilen özellikler "anlamlandırma" stratejisinin (hatırda tutma yolunun) temel özellikleridir. (Cevap B)
  • 34. 26- -OGRENME PSİKOLOJİSL 6. "ingilizceyi daha önceden öğrenen bir finans uzmanı Fransızca öğrenmeye çalışmaktadır. Fransızcadaki kelimelerin bir kısmının ingilizcede de var olduğunu görür ve bu Fransızca kelimeleri daha çabuk öğrendiğini görmüştür." Bu metinde verilen öğrenme türü aşağıdaki kavramlardan hangisi ile açıklanabilir? A) İleriye etkin kolaylaştırma B) Geriye etkin kolaylaştırma C) Geriye ket vurma D) İleriye ket vurma E) Olumsuz pekiştirme 8. "Yeni almış olduğu eve yeni bir telefon bağlattıran Kaan Bey, eski telefon numarasını unutamamakta ve evini ararken sürekli olarak öncelikle yeni telefon numarası yerine eski numarasını çevirmektedir." Kaan Bey'in bu durumu aşağıda verilen kavramlardan hangisi ile açıklanabilir? A) ileriye etkin kolaylaştırma B) Geriye etkin kolaylaştırma C) Geriye ket vurma D) İleriye ket vurma E) Olumsuz pekiştirme Yukarıda verilen metin öğrenmede transfer ile ilgili bir metindir. Daha önceden öğrenilen bir bilginin yeni öğrenilen bilgileri desteklemesi "ileriyi etkin kolaylaştırma" olarak adlandırılmaktadır. (Cevap A) Önce öğrenilen bir bilginin yeni öğrenilen bilgileri unutturması ve zorlaştırması, "ileriye ket vurma" kavramı ile açıklanmaktadır. (Cevap D) o 7. "Kimya dersinde minareler konusunu yeni öğrenen bir öğrenci, bir hafta önce öğrenmede zorlandığı Coğrafya dersinde işlemiş oldukları mağaraların nasıl oluştuğu konusunu şimdi daha iyi anladığını fark etmiştir." Bu metinde verilen öğrenme türü aşağıdaki kavramlardan hangisi ile açıklanabilir? A) İleriye etkin kolaylaştırma B) Geriye etkin kolaylaştırma C) Geriye ket vurma D) ileriye ket vurma E) Olumsuz pekiştirme Yapılan öğretimin ne kadarımn hatırda katdığının ölçülmesi eğitimde önemli bir konu başlığıdır. Aşağıdakilerden hangisi öğretimin sonunda öğretilenlerin ne kadarının hatırda kaldığını ölçmenin temel yollarından birisidir? A) Tanıma B) Tekrar C)Gruplama D)İlişkilendirme E) Transfer edebilme Yukarıda verilen metin öğrenmede transfer ile ilgili bir metindir. Yeni öğrenilen bir bilginin daha önceden öğrenilen bilgileri desteklemesi "geriyi etkin kolaylaştırma" olarak adlandırılmaktadır. (Cevap B) Öğretimin sonunda öğretilenlerin ne kadarının hatırda kaldığını ölçmenin üç temel yolu bulunmaktadır. Bunlar; a-Hatıriama, b-Tanıma, c:Tasarruf 'tur. (Cevap A)
  • 35. -EĞİTİM BİÜMLERİ- 27 10 "Ann9sinin kendisind^n markett^n almasını istemiş olduğu malzemeleri kendi içerisinde gruplara ayıran bir birey, annesinin kendisinden almasını istediği malzemeleri bu yolla daha rahat hatırlamayı başarmıştır." Metinde verilen bu bireyin hatırlama stratejilerinden hangisini kullandığı söylenebilir? A) Tekrar B) Örgütleme C) Anlamlandırma D) İfişkilendirme E) Somutlaştırma 12. "Matematik dersinde integrali öğrenen bir öğrenci daha önce iyi bir şekilde öğrendiği türev problemlerini çözerken zorlanmaya başlamıştır." Yukarıdaki durumu açıklayan öğrenme kavramı aşağıdakilerden hangisidir? A) İleriye ket vurma B) Karışma C) Bastırma D) Geriye ket vurma E) Transfer Bu birey, birbirine benzeyen öğeler arasında anlamlı bağlantılar kurmuş, böylece bilgileri kendi çersinde örgütlemiş ve bu yolla daha kolay hatırlamıştır. (CevapB) _ S2 "o £ C Ü J Q 11. "Evinde odaların yerterini değiştiren Ayşe Hanım uzun £ bir süre yatak odası yerine çocuk odasına .ü yönelmiştir." "ö 5 . tz Yukarıda anlatılan durum aşağıdaki öğrenme 'S kavramlarından hangisi ile açıklanabilir? - ~j .•2= A) Geriye ket vurma 'gj B) İleriye ket vurma * C) Karışma D) Bastırma E) Transfer İleriye ket vurma önceden öğrenilen bir bilginin sonradan öğrenileni engellemesi, öğrenmeyi ve bilgiyi uzun süreli bellekten geri getirmeyi zorlaştırmasıdır. Yukarıda anlatılan durumda da önceden öğrenilen odaların yerleri sonraki yeni şeklin öğrenilmesini zorlaştırmıştır. Transfer önceden öğrenilenlerin yeni öğrenme durumlarına aktarılmasıdır. Negatif transfer demediği için cevap E değildir. Bastırma ise bir savunma mekanizmasıdır. Bireyin hoşa gitmeyen bir durumdan kurtulmak için bazı olay veya bilgileri bilinç altına itmesi hatırlamaması vardır. (Cevap B) Yeni öğrenilen bilginin önceden öğrenilen bilgileri engellemesi yada karıştırılmasına neden olması durumuna geriye ket vurma ya da geriyi engelleme denir. Yukarıdaki örnekte anlatılan durumda da bireyin yeni öğrendiği integral konusu eski öğrendiği türev bilgisinin karıştırılmasına, geri getirilmesine ve bozulmasına neden olmuştur. (Cevap D) 13. Aşağıdaki seçeneklerde verilen öğrenme engellerinden hangisi diğerlerinden farklı bir özellik göstermektedir? A) p harfini öğrenen çocuğun önceden öğrendiği b harfini karıştırması B) Kara düzen bağlama çalmayı bilen birinin notalarla çalmayı öğrenmekte zorlanması C) Q klavy9 kullanmayı bilen bir sekreterin F klavye öğrenmekt9 güçlük çekmesi D) Uzun yıllar motosiklet kullanan birinin araba kullanmayı öğrenmekte zorlanması E) Türkiye'de araba kullanan bir kişinin İngiltere'de araba kullanırken güçlük çekmesi Ç&g&Ms Unutmanın üç önemli nedeni karışma, geriye ket vurma ve ileriye ket vurmadır. Bunlar uzun süreli bellekteki bilginin geri getirilmesini zorlaştıran faktörlerdendir. Yukarıdaki sorunun seçeneklerinde B, C, D ve E seçeneklerinde önc^den öğrenilen bilgilerin yeni öğrenmeleri zorlaştırması durumu vardır. Bu seçeneklerdeki öğrenme engelleri ileriye ket vurmadır yani negatif transferdir. A seçeneğinde ise yeni öğrenilen bilgi önceki öğrenilenlere ulaşılmasını, hatırlanmasını engellemiştir. A seçeneğindeki durum ise geriye ketvurmadır. " (CevapA)
  • 36. 28- -ÖĞRENME PSİKOLOJİSİ. 14. Çok çalıştığımız bir sınav sabahında kendimizi hiç çalışmamış, hiçbir şey bilmiyormuşuz hissine kapılırız. Bu durumun nedeni aşağıdaki seçeneklerden hangisi ile en iyi biçimde açıklanabilir? A) Uzun süreli bellekteki bilgiler edilgen olduğundan çoğu zaman hangi bilgilere sahip olduğumuzu bilmeyiz B) Uzun süreli tekrarlar uzun süreli bellekteki bilgilerin karışıp bozulmasına neden olur C) Uygun biçimde uzun süreli belleğe kodlanamayan bilgilerin geri getirilmesi oldukça güçtür. D) Örgütleme stratejisi ile uzun süreli belleğe kodlanan bilgilerin geri getirilmesi zordur E) Uzun süreli bellekteki bilgiler birey tarafından her istenen durumda geri çağırılamaz Bilgileri kısa süreli bellekten uzun süreli belleğe aktarırken her birey farklı yöntemleri kullanır. Bilgileri kodlayıp, örgütleyip uzun süreli belleğe göndeririz. Bilginin uzun süreli bellekten çağırılma hızı yani hatırlanma hızı da bilginin örgütleniş biçimine göre değişir. Çok iyi örgütlenmiş, kodlanmış olarak uzun süreli belleğe aktarılan bilgiler kolay hatırlanırken; iyi kodlanmayan hiçbir şema ile ilişkilendirilemeyen bilgiler ise zor hatırlanır. Bu nedenle tekrarlarla uzun süreli belleğe atılan bilgiler zor hatırlanır. (Cevap C) Edindiğimiz bilgiler kullanılan stratejilerle kısa süreli bellekten uzun süreli belleğe aktarılır. Bilgileri depo ettiğimiz, gerektiğinde geri getirmek için çağırdığımız yer uzun süreli bellektir. Uzun süreli bellek durağan bir yapıdadır. Uzun süreli bellekteki bilgiler edilgen olduğu için de çoğu zaman hangi bilgilere sahip olduğumuzu bilmeyiz. Bilgiler sadece ihtiyaç duyulduğunda uygun işaret ve ipuçları ile geri çağrılır. Yukarıda anlatılan durumun nedeni de uzun süreli belleğin edilgen yapısından kaynaklanmaktadır. (Cevap A) 16. "Tekrar bilginin hiç değişikliğe uğratılmadan aynı biçimde tekrar edildiği bir stratejidir." Aşağıdakilerin hangisinin öğrenilmesinde tekrar stratejisi diğerlerine göre daha etkilidir? A) Sayısal ağıriıklı konularda B) Ön bilgi eksikliği bulunduğunda C) Konu kapsamının geniş olduğu durumlarda D) Okul öncesi dönemi öğrencilerin eğitiminde E) Uygulama ağırlıklı derslerde 15. "Bazı öğrendiklerimizi çok kolay bir biçimde hatırlarken bazı bilgileri ise hatırlamakta güçlük çekeriz." Uzun süreli bellekteki bilgilerin hatırlanma hızını etkileyen en önemli değişken aşağıdakilerden hangisidir? A) Bilgiyi geri getirmek için kullanılan ipuçları B) Ezberlenme düzeyi C) Bilginin kapsamı ve örgütleniş biçimi D) Önceki bilgilerle desteklenmesi E) Tekrar sayısı Tekrar en basit bilgiyi ileme sürecidir. Tekrar stratejisi bilgilerin kısa süreli bellekte kalma süresini arttıran ve bu bilgilerin uzun süreli belleğe gönderilmesini sağlayan bir süreçtir. Bu süreçte bilgiler hiçbir değişikliğe uğratılmadan aynı biçimde içsel veya sözel olarak tekrar edilir. Okul öncesi dönem çocukları bu süreci etkili bir biçimde kullanamazlar. Tekrar süreci itköğretim çağında giderek gelişir. Tekrar stratejisi öğrenilecek konuyla ilgili ön bilgi eksikliği olduğu zamanlarda ve sözel bilgilerin öğrenilmesinde etkili biçimde kullanılabilir. Öğrenilecek konuyla ilgili ön bilgi eksiği varsa bu büginin kodlanarak, önceki öğrenmelerle ilişkilendirilip uzun süreli belleğe gönderilmesi imkansız olduğu için tekrar süreci kullanılır. (Cevap B)
  • 37. -EĞİTİM BİLİMLERİ- 29 17. "Daha önce iklim konusunu öğrenirken güçlük çeken bir öğrenci yaşadığı bölgenin iklim özelliklerini öğrendiğinde, bu öğrendiklerini öncekilerle ilişkilendirip daha önce güçlük çektiği iklim konusunu daha rahat kavradığını fark etmiştir." Yukarıda belirtilen durum aşagıdaki öğrenme kavramlarından hangisi için uygun bir örnek oluşturur? A) ileriye ket vurma B) Geriyi destekleme C) Pozitif transfer D) Geriye ket vurma E) ileriyi dest9kİ9me Ket vurma, bir bilginin diğer bilgiyi unutturmasıdır. Önceki bilgilerin sonraki bilgileri unutturması ileriye ket vurma, sonraki bilgilerin önceki bilgileri unutturması geriye ket vurmadır. (C9vap E) Her zaman mevcut öğrenmelerimiz yeni öğrenilenleri ya da önceden öğrenilenleri olumsuz yönde etkilemez. Sonradan öğrenilenlerin önceki öğrenmeleri desteklemesi, anlaşılmasını ve geri getirilmesini kolaylaştırmasına geriyi destekleme adı verilmektedir. Yukarıda anlatılan durumda da bireyin sonradan öğrendiği (yaşadığı bölgenin iklimi) bilgiler daha önceden öğrendiklerini (iklim) desteklemiştir. (C9vap B) 18. Oturduğu eve yeni taşınan birinin, yeni evinin adresi yerine hep önceki evinin adresini hatırlaması ileriye ket vurmaya; bir üst sınıfa g9Ç9n Öğrencinin eski bilgiİ9rini unutması geriye ket vurmaya ömektir. Buna göre, ket vurmamn her iki biçimine de uygun olan tanımı, aşağıdakilerden hangisi olabilir? A) Önceki bilgilerin sonraki bilgileri unutturması B) Alışkanlıkların öğrenm^yi 9ng9İlem9si C) Sonraki bilgüerîn önceki bilgileri unutturması D) Önc9ki bilgilerin sonraki öğrenmeler üzerindeki etkisi E) Bir bilginin, diğer bilgiyi unutturması 19. Laboratuar ortamında bir grup deneğe yatağa yatmadan önce, 10 anlamsız heceden oluşan bir liste ezberletilmiştir. Uykuya geçmelerinden sonra değişik süreler sonunda uyandırılan deneklerin hatırda tutma oranları ölçülmüştür. Aynı d9n9kİ9r9 ilkine b9nz9r bir liste gösterilip, norımal günlük îaaliyetlerinden sonra hatırlama oranları aynı yönt9mİ9 ölçülmüştür. Bu deneysel çalışmanın sonucunda uykudan sonra hatırlamanın çok daha iyi olduğu saptanmıştır. Bu deneysel çalışmadan çıkartılacak sonuç aşağıdakilerden hangisidir? A) Öğr9nm9d9n sonra uyku unutmayı yavaşlatır. B) Aradan g^çen sür9 unutmayı olumlu yönd9 etkiler. C) Öğrenitenlerin anlamiı olması unutmayı engeller. D) Unutma başlangıçta hızlı sonra yavaştır. E) Öğrenilenlerin kullanıtması öğrenm^yi kolaylaştırır. Belli bir öğrenme sonrası yaşanan uyku unutmayı yavaşlatırken, öğrenme sonrası yapılan günlük faaliyetler unutmayı hızlandırır.
  • 39. 30- -ÖĞRENME PSİKOLOJİSL 20. Aynı sokakta ev değiştiren Ahmet Bey'in, ilk zamanlar adresi sorulduğunda, yeni evinin kapı numarasını unutup yerine, eski evinin kapı numarasını söylediği görülmüştür. Ahmet Bey'in bu durumunu aşağıdakilerden hangisi açıklamaktadır? A) Savunma mekanizması B) Pozitif transfer C) İleri ket vurma D) Negatif transfer E) Geriye ket vurma Evini değiştiren Ahmet Bey'e kapı numarası sorulduğunda yeni evinin kapı numarasını değil de eski evinin kapı numarasını söylemesi ileriye ket vurma olayıdır. (Cevap C) o>~c o 22. iki grup öğrenci üzerinde bir araştırma yapılır. Birinci gruba üzerinde resimterin olduğu bir liste ezberletitir. İkinci gruba ise birinci gruptan farklı olarak ayrıca ikinci bir liste ezberletiür. Sonuçta her iki gruba da ezberledikleri listeden kaç sözcük unuttuklarını denetlediğimiz zaman görülür ki, kendilerine ikinci liste verilmiş gruptaki öğrenciler daha çok unutmuşlardır. Yukarıdaki deneyde öğrencilerdeki unutma olayını en doğru açıklayan seçenek aşağıdakilerden hangisidir? A) Negatif transfer B) İleri ket vurma C) Geriye ket vurma D) Motivasyonlu unutma E) Kullanılmamayüzünden unutma İnsanlar bir bilginin üzerine yeni bir bilgi edindikleri zaman en son öğrenilen bilgiler baskın gelerek bir önceki bilgiyi unutturur. Dolayısıyla geriye ket vurma olayı yaşanır. Sorumuzdaki ikinci denek grubunun yaşadıkları bu açıktamaya örnek gösterilebilir. (Cevap C) 21. C9viz oymacılığını sanat haline getirmiş bir usta daha sonra bir tekstil fabrikasında çalışmaya başlar. Aradan geçen birkaç yılın sonunda ustanın becerilerini yitirdiği gözlenir. Yukarıdaki örnekte unutmayı oluşturan etken aşağıdakilerden hangisidir? A) Negatif transfer B) Motivasyonlu unutma C) Organik bozukluk D) İleriye ket vurma E) Geriye ket vurma Bireyin önceki öğrenmelerinin sonraki öğrenmeleri unutturması ileriye ket vurıma, sonraki öğrenmelerinin ise önceki bilgileri unutturması geriye ket vurma olarak adlandırılır. Sorumuzda ise ustamızın önceki mesleğiyle ilgili olarak becerilerini kaybetmesinden yani unutmasından söz edilmektedir. (Cevap E) 23. Aşağıdaki unutma ile ilgili görüşlerden hangisi yanlıştır? A) Uyuşturucular unutmayı hızlandırır. B) Unutıma normal koşullarda yararlıdır. C) Ateşli hastalıklar unutmayı artırır. D) Uyku sırasında unutmadahaazdır. E) Unutma eskiden yeniye doğru olur. Yeni öğrenilenler eski öğrenilenlere göre daha çabuk unutulur. Örneğin yaşlı kişiler çocukluk yıllarını ve askerlik anılarını, yeni olaylara göre daha çok hatırlarlar. (Cevap E)
  • 40. -EĞİTİM BİLİMLERİ 31 24. "Öğrenilenlerin bellekte saklanamamasına unutma denir." Aşağıdaki kavramlardan hangisinin unutmayla ilgisi en azdır? A) Kendiliğinden geri gelme B) ileriye ketvurma ~ *■■• C) Geriye ket vurma D) Sönme E) Bastırma Kendiliğinden geri gelme unutulmuş bir davranışın yeniden hatırlanmasıdır. (Cevap A) 26. "Karışma edinilen bilginin diğer bilgilerle karıştırılması ya da farklı bir bilginin yanına itilmesi sonucu meydana gelir" Öğretim süreci içerisinde öğretmenin anlatacağı konuya ilişkin öğrencilerde karışmayı önlemek için aşağıdakilerden hangisini yapması uygun değildir? A) Öğrencilere her konu birimi ardından bilgilerin uzun süreli belleğe kodlanması için yeterli zaman tanımak B) Öğrenilecek konuyu parçalara bölmeden bir bütün halinde öğrencilere vermek C) Ön öğrenmelere ilişkin eksik ve yanlışları dersin başında gidermek D) Öğrencilere etkili kodlama stratejilerini öğretmek E) Konuyla ilgili örnek ve örnek olmayan durumlardan faydalanmak « EC UJ o " E m 25. Bir deneyde, deneklerin önce bir şiiri sonra da bir |g hikâyeyi ezberlemeleri istenmiştir. Deneyden sonra î| yapılan testte, deneklerin daha çok hikâyeyi '^ hatıriadıkları tespit edilmiştir. Bu deney, unutma üzerinde aşağıdakilerden daha çok hangisinin etkili olduğunu ortaya koymaktadır? A) Pozitif transfer B) Negatif transfer C) İleriye ket vurma D) Tekrarlama E) Geriye ket vurma ÇÖZÜM: Önce bir şiiri, sonra da bir hikâyeyi ezberleyen deneklerin daha çok hikâyeyi hatırlamaları, yeni öğrenilen bir konunun önceden öğrenilen bir konuyu unutturduğunu gösterir. Bu da bir geriye ket vurmadır. (Cevap E) Karışma öğrenilen bilginin diğer bilgilerle karıştırılması ya da yanlış yere iliştirilip kodlanması s-onucu meydana gelir. Bilgiler çok yakın zamanlarda üst üste verildiğinde, ilk bilginin yeterince tekrar edilip kodlanıp uzun süreli belleğe gönderilmesi mümkün olmadığından önceki öğrenilenler sonradan gelen bilgiler tarafından bozulur. Konuyu bölmeden bir bütün halinde vermekte karışmaya neden olabilir. Bunun yerine konu anlamlı parçalar halinde aralıklı biçimde öğretilmeli, öğrencinin öğrendiklerini önceki öğrenmeleriyle ilişkilendirmesine yardım edilip yeteri zaman tanınmalıdır. (Cevap B) Q Ui >■
  • 41. 32- -ÖĞRENME PSİKOLOJİSİ. 1. Bir kişinin, uzun süre kaldığı yabancı bir ülkede ana dilini yavaş yavaş unutmaya başlamasının nedeni, aşağıdakilerden hangisidir? A) Olumiu transfer B) Olumsuz transfer C) ileriye ket vurma D) Geriye ket vurma E) Çağrışım 4. Bir şarkının sözlerini ezberledikten sonra fizik çalışan bir öğrencinin daha sonra şarkı sözlerini unutması, hangi kavramla açıklanabilir? A) Pozitif transfer B) Geriye ket vurma C) İleriye ket vurma D) Negatif transfer E) Unutma 2. "Yapılan bir araştırmada deneklere bir zenci, bir de beyaz öğrenci grubunun fotoğrafları gösterilmiştir. Zencilere karşı olumsuz tutumları olduğu bilinen denekler, bir süre sonra, daha önce kendilerine sunulan zenci grubun fotoğrafını yeni gösterilenler arasından ayırt edememişlerdir." Bu durumda unutmaya etki eden faktör aşağıdakilerden hangisidir? A) Dikkat B) Kanaatler C) Motivasyon eksikliği D) Algı yanılması E) Algıda organizasyon Yabancı dil olarak İngilizce bilen bir öğrenci, ikinci dil olarak Almanca öğrenmek istemektedir. Ancak, Almanca sözcükleri öğrenirken İngilizce sözcükleriyle karıştırmakta ve diksiyon olarak da Almanca'yı İngilizce gibi konuşmaktadır. Bu durum aşağıda verilen kavramların hangisine örnek olabilir? A) Pekiştirmeme B) Olumsuz pekiştirme C) Nötrtransfer D) ileriye ket vurma E) Geriye ket vurma 6. I. Yeni adresimizin eski ev adresini unutturması II. Bisiklet kullanan birinin daha iyi motosiklet kullanması III. Şartlanılan bir davranışın zamanla unutulması IV. Acil fren sesinin daha önce yaşanmış olan bir trafik kazasını hatırlatması 3. Bir futbolcunun hangi maçlarda hakem tarafından oyundan çıkarıldığını unutması, unutmayla ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi için uygun bir örnek olabilir? A) Kullanılmayan bilgiler zamanla hafızadan silinir. B) Kişiyi rahatsız eden yaşantılar bilinçaltına bastırılır. C) Bazı eski bilgiler yenilerini unutturur. D) Geç öğrenilenler çabuk unutulur. E) Aşırı kaygı, sonradan öğrenilenleri unutturur. Yukarıdaki ifadelerin her biri öğrenmedeki kavram veya süreçlerden birine bir örnek oluşturmaktadır. Bu kavramların sıralaması aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir? A) Ket vurma, çağrışım, transfer, sönme B) Çağrışım, sönme, ket vurma, transfer C) Çağrışım, sönme, transfer, ket vurma D) Ket vurma, transfer, sönme, çağrışım E) Ket vurma, transfer, çağrışım, sönme CEVAPLI KOMU KAVRAMA
  • 42. -EGITIM BILİMLERI- 33 7. Konuları birbirinden farklı olan iki dersi, örneğin biyoloji ve felsefe derslerini ardı ardma çalışan bir öğrencinin ertesi günkü felsefe sınavında, biyoloji sınavına göre daha başarılı olması aşağıdaki unutma, teorilerinden hangisini aklımıza getirir? A) Geriye ket vurma B) Motivasyonlu unutma C) Kullanılmama yüzünden silinme D) ileriye ket vurma E) Hatıraların sistemli şekilde bozulması 10. Öğreteceği konu için kavram haritaları oluşturan, anlatacağı içeriğin ana hatlarını ve başlıklarını önceden veren bir öğretmenin bunu yapmaktaki amacı aşağıdakilerden hangisidir? A) Öğrenilen konuların uygulama ile kalıcılığını arttırmak B) Öğretim süreçlerini öğrenci merkezli bir biçimde yürütmek C) Öğrencileri araştırma yapmaya yönlendirmek D) Öğretilecek konunun iyi biçimde örgütlenmesini sağlamak E) Öğrencilerin problem çözme becerilerini geliştirmek 8. iki ayrı denek grubuna anlamsız kelimelerden oluşan bir liste ezberletilmiş ve I. Grup denek ezber sonrasında laboratuar ortamında yatakta uyutularak dinlendirilmiş. II grup denek ise müzik dinlettirilerek dinlendirilmiştir. Belirli bir süre sonra uyuyan denekler. uyandırılmış ve her iki gruptaki deneklerin "o hatırladıkları kelime sayısı ölçülmüştür. Ölçüm g sonrasında I. Gruptaki deneklerin daha çok kelime 'ğj hatırladıkları gözlenmiştir. s Bu durum öğrenme ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisini destekler? A) Öğrenilenlerin unutulması aradan geçen süreye bağlıdır. B) Öğrenmeden sonra zihnin dış uyarıcılara kapalı olması unutmayı azaltır. C) Öğrenilen bireyin ihtiyacını karşılıyorsa unutma azalır. D) Bilgilerin kullanılmaması unutmayı hızlandırır. E) Yapılan tekrarlar unutmayı yavaşlatır. 11. Bir konuyu öğrenirken tekrar yapmanın temel işlevi aşağıdakilerden hangisidir? A) Bilginin uzun süreli bellekte tutulma süresini uzatma B) Öğrenilecek konunun örgütlenmesini sağlama C) Öğrenilen bilginin ön öğrenmelerle ilişkilendirilmesini sağlama D) Konu kapsamının daha basit biçimde zihinde tutulmasını sağlama E) Bilginin kısa süreli bellekte daha uzun süre kalmasını sağlama 9. Aşağıdakilerden hangisi öğrenilen bir bilginin hatırlanmasını kolaylaştıran faktörlerden biri degildir? A) Birey açısından önemli bir bilgi oluşu B) Öğrenilen bilginin kullanım sıklığı C) Bilginin uzun süreli bellekte örgütlenmesi D) Önceki öğrenmelerle tutarlı olması E) Konu yapısının kapsamlı oluşu 12. "İşyerini değiştiren Ahmet Bey ilk birkaç gün evden çıkınca eski işyerine doğru gittiğini fark eder." Bu durum aşağıdaki öğrenme terimlerinden hangisi için uygun bir örnek oluşturmaktadır? A) ileriyi destekleme B) Geriyi destekleme C) İleriye ket vurma D) Geriye ket vurma E) Karışma tn ü 'iz
  • 43. 34- -OĞRENME PSİKOLOJİS'L 13. "ingilizceyi çok iyi derecede konuşan bir kişi daha sonradan İtalyanca öğrendiğinde daha önceden bildiği bazı ingilizce kelimeleri hatırlamakta güçlük çekmektedir." Yukarıda anlatılanlar hangi öğrenme kavramı için bir örnek teşkil eder? A) ileriye ket vurma B) Karışma C) Geriye ket vurma D) Geriyi destekleme E) Transfer 16. Aşağıdaki öğretim yöntemlerinden hangisinin uzun süreli olarak kullanılması öğrencilerin unutma seviyelerini arttırır? A) Problem çözme B) Düzanlatım C) Mikro öğretim D) Dramatizasyon E) Gösterip yaptırma 17.1 .Önemli bilgilerin altının çizilmesi 14. Aşağıdaki öğretim yöntemlerinden hangisi ögrencilerin tekrar stratejisini kullanmaları açısından digerlerine göre daha elverişlidir? A) Düzanlatım B) Problem çözme C) Dramatizasyon D) Tartışma E) Soruyanıt o Ç£5 "Q uu II. Metindeki bilgilerin bir kağıda yazılması III. Bir metni sesli ya da sessiz okuma Yukarıda verilen özellikler hangi natırda tutma yolunun (stratejisinin) temel özellikleri arasındadır? A) Tekrar B) Anlamlandırma C) Örgütleme D) Farklılaştırma E) Transfer etme 15. "Temel psikoloji dersi almış bir kişi öğrenme psikolojisi konularını bu dersi almayan birine göre daha kolay öğrenir." Aşağıdaki seçeneklerde verilen kavramlardan hangisi yukarıda söylenenleri destekler niteliktedir? A) İleriye ket vurma B) ileriyi destekleme C) Karışma D) Geriye ket vurma E) Geriyi destekleme 18. Aşağıdakilerden hangisi öğrenme malzemesinin hatırda tutulmasını zorlaştırdığı söylenebilir? A) Amaca uygun olması B) Kullanışlı olması C) Kompleks bir yapıya sahip olması D) Kendi içinde anlamlı olması E) Güdülenme sonucu gerçekleşmesi