1. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΕΠΙΣΚΕΨΗ
ΣΤΟΝ ΚΕΡΑΜΕΙΚΟ ΚΑΙ ΣΤΟ
ΜΟΥΣΕΙΟΤΗΣ ΑΚΡΟΠΟΛΕΩΣ
ΓΕΛ ΒΕΛΟΥ
Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥ
17 – 12 – 2013

2. Η (καλή) αρχή είναι το ήμισυ του παντός
 Η προσπάθεια στον αρχαιολογικό χώρο της
αρχαίας Κορίνθου στέφθηκε με επιτυχία και
δημιούργησε ένα καλό προηγούμενο που
έπρεπε να επαναληφθεί, προκειμένου να
ενισχυθεί.
 Η επόμενη ευκαιρία δόθηκε με την, επίσης,
καθιερωμένη ημερήσια εκδρομή στηνΑθήνα.
 Η Β΄ Λυκείου (60 μαθητές) συμμετείχε
σύσσωμη στην εκδρομή και αποτέλεσε
ξεχωριστή ομάδα με δικό της πρόγραμμα, που
διαφοροποιήθηκε από τις άλλες τάξεις.

3.  Δεδομένης της διάρκειας της εκδρομής, έπρεπε
να βρεθούν δύο προορισμοί, για να
απασχοληθούν τα παιδιά, πρωί και απόγευμα.
 Για το πρωί επιλέχθηκε ο αρχαιολογικός χώρος
του Κεραμεικού, που βρίσκεται στο κέντρο της
πόλης, όπου τα παιδιά επιθυμούσαν να έχουν
ελεύθερο χρόνο, για να περπατήσουν, να δουν
τη χριστουγεννιάτικη διακόσμηση και να
ψωνίσουν («το τερπνόν μετά του ωφελίμου»).
 Για το απόγευμα επιλέχθηκε το Μουσείο της
Ακροπόλεως. Η δήλωση των παιδιών ότι εκεί
είχαν πάει και στο Γυμνάσιο μας έκανε να
δεσμευτούμε ότι αυτή τη φορά η εμπειρία θα
είναι διαφορετική …

4. Διαδικασία (Κεραμεικός)
 Για τον Κεραμεικό φτιάξαμε δύο φύλλα εργασίας:
◦ ένα για τον εξωτερικό χώρο, όπου εστιάσαμε στα
ταφικά μνημεία, το θεμιστόκλειο τείχος και τα δημόσια
κτήρια (πύλες, κρήνες, Πομπείο)
◦ ένα για το χώρο του μουσείου, όπου εστιάσαμε στα
αγγεία που εκτίθενται εκεί
 Τα παιδιά, σε ομάδες των 5-6, πήραν όποιο από τα
φύλλα ήθελαν και αφέθηκαν να περιηγηθούν στο
χώρο για μια ώρα. Πριν πάρουν την άδεια να
φύγουν για βόλτα στην πόλη έπρεπε να
παραδώσουν τα φύλλα συμπληρωμένα.
 Οι καθηγητές τα συνόδεψαν και βοηθούσαν την
αναζήτηση με πληροφορίες και κατευθύνσεις.

5. ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
ΓΙΑΤΟΝ ΚΕΡΑΜΕΙΚΟ

8. ΕΡΓΑΣΙΑ ΜΑΘΗΤΩΝ
ΓΙΑΤΑ ΑΓΓΕΙΑΤΟΥ ΜΟΥΣΕΙΟΥ

9. 1) ΠΙΘΟΣ. Ο πίθος ήταν ένα μεγάλο
αγγείο, συνήθως χωρίς διακόσμηση, που
χρησίμευε για την αποθήκευση
προϊόντων, π.χ. λαδιού, σιτηρών,
δημητριακών.

10. Αμφορέας παναθηναϊκός. Ευρύ σώμα, στενός λαιμός και
στενό πόδι είναι τα κύρια χαρακτηριστικά του
παναθηναϊκού αμφορέα.
Ήταν διακοσμημένος με τη μελανόμορφη τεχνική. Στη μία
πλευρά εικονιζόταν η θεά Αθηνά με την επιγραφή «των
Αθήνηθεν άθλων», ενώ στην άλλη το αγώνισμα για το οποίο
δινόταν ως έπαθλο.
Εμφανίστηκε γύρω
στα 560 π.Χ.και
διατηρήθηκε
μέχρι το 2ο αιώνα..

11.  Αμφορέας.
Η ονομασία του αγγείου
προέρχεται από τις λέξεις
αμφί + φέρω. Πρόκειται
για ένα μεγάλο αγγείο με
δύο κατακόρυφες λαβές
που ξεκινούν από το
χείλος και καταλήγουν
στο σώμα του.
Χρησίμευαν για την
αποθήκευση λαδιού,
οίνου, μικρών καρπών
αλλά και για τη
μεταφορά νερού.

12.  Κρατήρας. Οι αρχαίοι σπάνια έπιναν ανέρωτο κρασί.
Ο κρατήρας ήταν το αγγείο μέσα στο οποίο ανακάτευαν
το νερό με το κρασί. Με το πέρασμα των χρόνων
υπήρχαν πολλές παραλλαγές του αγγείου όμως τα κύρια
χαρακτηριστικά του ήταν η στενή βάση το φαρδύ σώμα
και τα δυο χερούλια.

13.  Λέβης.
Ο λέβης ήταν ένα βαθύ και ανοιχτό αγγείο, συνήθως χωρίς
λαβές, με μεγάλη καμπύλη στους ώμους που στένευε στο
λαιμό, ο οποίος ήταν χαμηλός και είχε χείλη που
προεξείχαν. Χρησίμευε για την ανάμειξη του κρασιού
(όπως και ο κρατήρας) ή στο μαγείρεμα, ιδίως οι χάλκινοι.
Στηριζόταν σε μια ανεξάρτητη βάση ή σε τρίποδα.Από τις
απεικονίσεις σε αγγεία προκύπτει ότι δίνονταν ως βραβεία
σε αγωνίσματα ή ότι χρησιμοποιούνταν ως αγγεία
σερβιρίσματος στα συμπόσια.
Η ονομασία δίνος
αποδόθηκε λανθασμένα
στο αγγείο από τους
διάφορους μελετητές.
Ο δίνος πρέπει να ήταν αγγείο πόσης.

14.  Κύαθος.
Ο κύαθος (ή αρύταινα ή αντλητήριον) ήταν μια κουτάλα στο
σχήμα κυπέλλου με πόδι και ψηλή προς τα πάνω καμπύλη
λαβή.Το μέσο μήκος του ήταν περίπου 13 εκ. Μάλλον την
επινόησε ο αγγειοπλάστης Νικοσθένης, γύρω στα 530 π.Χ. Η
προέλευσή του είναι μάλλον ετρουσκική και προέρχεται από
ανάλογο χάλκινο σκεύος.Χρησίμευε ως σκεύος για την άντληση
του οίνου από τον κρατήρα, ως μέτρο για την ανάμειξη του
οίνου με το νερό ή ως αγγείο πόσης, χωρίς την ψηλή λαβή.

15.  Οινοχόη. Η ονομασία του αγγείου προέρχεται από τις
λέξεις οίνος + χέω. Είναι από τα πιο συνηθισμένα αγγεία και
διακρίνεται για την πληθώρα διαφορετικών τύπων.
Διακρίνονται 8 τύποι ενώ ο John Beazley διακρίνει 10
διαφορετικούς τύπους.
 Το στόμιο μπορεί να είναι τριφυλλόσχημο ή κυκλικό.Το
σώμα σε άλλες περιπτώσεις είναι λεπτοκαμωμένο ενώ σε
άλλες έχει το σχήμα βολβού. Ο λαιμός και ο ώμος μπορεί να
είναι ξεχωριστοί ή να σχηματίζουν ενιαία καμπύλη με το
σώμα.

16.  Υδρία. Η υδρία ήταν ένα αγγείο με τρεις
λαβές, δύο για τη μεταφορά και μία για το
σερβίρισμα. Εκτός από τη χρήση της ως αγγείο
μεταφοράς ή σερβιρίσματος νερού η υδρία
χρησιμοποιήθηκε και ως κάλπη ψηφοφορίας
ή ακόμη ως τεφροδόχος.

17.  Κάνθαρος τύπου Α.Ο κάνθαρος τύπου
Α διακρίνεται από το υψηλό πόδι, το οποίο
διακρίνεται από το σώμα με ένα δακτύλιο.Το σώμα
είναι βαθύ. Οι καμπυλωτές κάθετες λαβές ξεκινούν
χαμηλά από το σώμα, υπερβαίνουν το ύψος του
αγγείου και επανέρχονται σχηματίζοντας θηλιά, για
να καταλήξουν στο χείλος.

18.  Αλάβαστρο.
Το αλάβαστρο ήταν ένα επίμηκες αγγείο με κυλινδρική
βάση, στενό λαιμό που κατέληγε σε μικρό άνοιγμα,
καθιστώντας το κατάλληλο για τη μεταφορά
αρωμάτων. Δεν είχε λαβές, αλλά μερικές φορές φέρει
τοξωτές οπές στις οποίες περνούσε λουρί ή «ώτα»
(αυτιά). Κατασκευαζόταν από διάφορα υλικά, όπως
πηλό, γυαλί, αλάβαστρο κ.ά.
Τα κορινθιακά κεραμικά αλάβαστρα διέθεταν παχύ
χείλος και στενό λαιμό.
Τα αττικά διέθεταν ευρύ
χείλος με υψηλό λαιμό.

19. ΛΟΥΤΡΟΦΟΡΟΣ

20.  Λουτροφόρος.
Η λουτροφόρος είναι ένα αγγείο σχήματος ωοειδούς με
υψηλό λαιμό σε σχήμα χοάνης και δύο λαβές που ξεκινούν
από το ανώτερο σημείο του σώματος του αγγείου και
καταλήγουν στα χείλη, καλύπτοντας όλο το λαιμό.Υπάρχει
και ο τύπος της λουτροφόρου-υδρίας με τρεις λαβές.
Χρησίμευε για τη μεταφορά ή την αποθήκευση νερού. Από
τις εικονογραφήσεις σε αγγεία μπορούμε να
συμπεράνουμε ότι το χρησιμοποιούσαν σε επικήδειες και
αργότερα σε γαμήλιες τελετές. Στην Αττική τη
χρησιμοποιούσαν για τη μεταφορά νερού από την κρήνη
Καλλιρρόη για το γαμήλιο λουτρό.
Το σχήμα του αγγείου παραπέμπει στους αμφορείς της
ύστερης γεωμετρικής περιόδου και καθώς εξελίσσεται με
την πάροδο του χρόνου παρατηρείται μια στένωση του
λαιμού.
Ο όρος «λουτροφόρος» είναι σύγχρονος.
Στον 5ο αιώνα συναντάμε και μαρμάρινες λουτροφόρους
στα αθηναϊκά κοιμητήρια.

21.  Λήκυνθος κυλινδρική.
Η λήκυθος (ή ληκύθιον) ήταν
ένα αγγείο με μία λαβή,
στενό λαιμό, βαθύ στόμιο
και κυλινδρικό συνήθως
σώμα. Χρησίμευε κυρίως
για τη φύλαξη των
αρωματικών ελαίων των
γυναικών και των
αθλητών. Επίσης,
χρησιμοποιήθηκαν ως
δοχεία προσφοράς του
λαδιού στους νεκρούς
(λευκές λήκυθοι) ή ως
σήματα σε τάφους

22.  Αρύβαλλος. Ο Αρύβαλλος ήταν ένα μικρό φιαλίδιο με
ύψος μέχρι 10 εκατοστά με φαρδύ κυκλικό σώμα και
στενό άνοιγμα.Ήταν από τα πιο φημισμένα κορινθιακά
αγγεία με παραστάσεις που κάλυπταν μια ζώνη περίπου
5 εκατοστών.Το σχήμα του αγγείου πρωτοεμφανίστηκε
περίπου στα 720 π.Χ. Πιθανόν να προέρχεται από τα
φλασκιά της Ανατολής που είχαν μακρύτερο λαιμό, αλλά
χρησιμοποιούνταν για τον ίδιο λόγο, τη φύλαξη
αρωματικών ελαίων.Ένα προϊόν πολυτελείας χρειάζεται
και το ανάλογο αγγείο, γι' αυτό και η κατασκευή του
αγγείου και η διακόσμησή του ήταν ιδιαίτερα
επιμελημένη.

23.  Φιάλη.
Η φιάλη ήταν ένα ευρύ, αβαθές αγγείο, με ή χωρίς πόδι.
Συχνά είχε ένα κεντρικό «ομφαλό».Ο ομφαλός χρησίμευε
ως υποδοχή των δακτύλων, κατά τη χοή, αν βέβαια το
αγγείο δεν είχε λαβές.Πρωτοεμφανίστηκε στην Κόρινθο
στις αρχές του 6ου αιώνα κι αργότερα στην Αττική.
Συνήθως ήταν μεταλλικό.

24.  Κύλιξ. Ένα από τα πιο δημοφιλή ποτήρια ήταν και η κύλιξ.
Χρησιμοποιόταν κυρίως στα συμπόσια και πολλές φορές οι
οικοδεσπότες τα παράγγελναν από τους κεραμείς και τους
αγγειογράφους με συγκεκριμένες παραστάσεις. Η διάδοσή
της ξεπέρασε τα ελληνικά σύνορα κι ήταν ένα από τα
προϊόντα που εξάγονταν και σ' άλλους λαούς, κυρίως στους
Ετρούσκους.

25.  Λεκανίς. Η λεκανίς ήταν ένα χαμηλό, πλατύ αγγείο που
στηριζόταν σε χαμηλή και στενή βάση. Αποτελούνταν από δύο
τμήματα.Το κατώτερο κυλινδρικό τμήμα μετά τη βάση
φάρδαινε βαθμιαία και ενωνόταν με το ανώτερο το οποίο
έμοιαζε με ζώνη και στηριζόταν κάθετα πάνω στο κατώτερο. Σ’
αυτό το τμήμα ήταν στερεωμένες οι δύο οριζόντιες λαβές σε
σχήμα κορδέλας.Το αγγείο κατέληγε σε χείλη κατάλληλα
προσαρμοσμένα για να δεχτούν κάλυμμα.Το κάλυμμα ήταν ένας
οριζόντιος με ελαφριά καμπύλη κυλινδρικός δίσκος στην
κορυφή του οποίου ορθωνόταν ένας κυλινδρικός μίσχος· στην
άκρη του μίσχου ενωνόταν ένας μικρότερος δίσκος που
χρησίμευε ως λαβή.

26.  Πινάκιον.Τα πινάκια έχουν σχήμα πιάτου αλλά
παρουσιάζουν πολλές ποικιλίες: με στέλεχος και δύο
λαβές, τετράγωνα ή κυκλικά, αβαθή ή βαθιά.

27. Η ομάδα: Εμμανουέλα Μούργελα, Βαγγέλης Μελέτσης,
Μαρία Δημητρίου, Γιάννης Ιωάννου και Αναστασία
Γκαραβέλου.

28. Διαδικασία (Μουσείο Ακροπόλεως)
 Για το Μουσείο της Ακροπόλεως
σχεδιάστηκαν περισσότερα φύλλα εργασίας,
για να καλυφθούν όσο το δυνατόν
περισσότερα από τα εκθέματα και να
δημιουργηθούν μικρότερες ομάδες, ώστε
όλοι οι μαθητές να εμπλακούν στη
διαδικασία.
 Πολύτιμη πηγή υλικού υπήρξε η ιστοσελίδα
του Μουσείου, λόγω του ότι η εποπτεία του
χώρου είναι απαραίτητη προϋπόθεση για να
σχεδιαστούν τέτοιες δραστηριότητες.

29.  Έτσι, τρία φύλλα εργασίας προέκυψαν από ένα
παιχνίδι προσομοίωσης της ιστοσελίδας του
Μουσείου με τίτλο «Βρες την Αθηνά».
 Δύο φύλλα εργασίας αφορούσαν στα γλυπτά του
Παρθενώνα.
 Δύο αφορούσαν την μνημειακή γλυπτική (Κούροι
– Κόρες – Καρυάτιδες)
 Ένα μόνο φύλλο εργασίας αφορούσε την
κεραμική και μικροτεχνία
Τα φύλλα μοιράστηκαν σε μικρές ομάδες 2-3
μαθητών και τονίστηκε ότι με την επιστροφή στο
σχολείο περιμέναμε να λάβουμε κοινές εργασίες
από τις ομάδες που είχαν ίδια φύλλα και μελέτησαν
τα ίδια εκθέματα.

30. ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
ΓΙΑΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟΤΗΣ ΑΚΡΟΠΟΛΕΩΣ

39. ΕΡΓΑΣΙΑ ΜΑΘΗΤΩΝ
ΓΙΑΤΑ ΓΛΥΠΤΑΤΟΥ ΠΑΡΘΕΝΩΝΑ

40. ΤΑ ΓΛΥΠΤΑ ΤΟΥ
ΠΑΡΘΕΝΩΝΑ
Μαρία Χατζηαναστασίου
Παναγιώτα Τσεμεντζή
Ευδοκία Σαλαμού

41. Οι θεοί στην ανατολική ζωφόρο
Οι θεοί είναι( με τη σειρά από αριστερά):
Ερμής, Διόνυσος, Δήμητρα, Άρης, Ήρα, Δίας,
Αθηνά, Ήφαιστος, Ποσειδώνας, Απόλλωνας,
Άρτεμις, Αφροδίτη. Ξεχωρίζουν από τις
υπόλοιπες μορφές επειδή παριστάνονται
καθιστοί.

42. Παράδοση Πέπλου
Στο μέσον εικονίζεται η πιο σημαντική στιγμή της
πομπής των Παναθηναίων, η παράδοση του πέπλου, του
δώρου των Αθηναίων στη θεά. Τον πέπλο κρατούν ο
Ιερεύς και ένα αγόρι. Μια γυναικεία μορφή στρέφεται
προς δύο μικρότερες γυναικείες μορφές που φέρουν δύο
σκαμνιά, τους «δίφρους».

43. Δυτικό Αέτωμα
Στο δυτικό αέτωμα συναντάμε ως πρωταγωνιστές την
θεά Αθηνά και τον θεό Ποσειδώνα, οι οποίοι
συνοδεύονται από πλήθος άλλων αττικών τοπικών
θεοτήτων, ενώ άλογα, άρματα, επιβάτες και ιπποκόμοι
συμπληρώνουν την σύνθεση. Ο Παυσανίας αναφέρει ότι
το δυτικό αέτωμα είχε ως θέμα την έριδα μεταξύ
Αθηνάς και Ποσειδώνα για την Αττική γη.

44. Ανατολικό Αέτωμα
Ο Παυσανίας αναφέρει ότι το ανατολικό
αέτωμα είχε ως θέμα τη γέννηση της Αθηνάς
από το κεφάλι του θεού Δία. Κεντρική μορφή
είναι ο μεγαλοπρεπής και ένθρονος Δίας προς
τα δεξιά. Η Αθηνά ίσταται εμπρός του Δία.
Είναι πάνοπλη και βηματίζει προς τα δεξιά.

45. Μετόπες ανατολικής ζωφόρου
Θέμα των μετοπών ετούτων είναι η Γιγαντομαχία.
Παριστάνεται η γέννηση της θεάς Αθηνάς, και η
συνεισφορά της στην προσπάθεια του Δία να
εγκαθιδρύσει την βασιλεία του στον Όλυμπο. Η Αθηνά
παριστάνεται με το φτερωτό της άρμα. Ακολουθεί
ο Δίας με το άρμα του, η Ήρα με τον Άρη που φέρει
την ασπίδα του. Ο Διόνυσος συνοδεύεται με τον
πάνθηρά του και ένα φίδι. Ο Ερμής φοράει χλαμύδα.
Ο Ηρακλής ντυμένος με το λιονταρίσιο δέρμα, ενώ
ο Απόλλωνας τεντώνει το τόξο του. Ακολουθούν
η Άρτεμις και ο Ποσειδώνας που οδηγεί το άρμα του
μέσα στον αφρό της θάλασσας.
Οι Γίγαντες παριστάνονται με ανθρώπινη μορφή, σε
αντίθεση με τις πολύ μεταγενέστερες τερατόμορφες
αναπαραστάσεις τους.

46. Αποτελέσματα
 Η εμπειρία ήταν στο σύνολό της θετική για τους
μαθητές αλλά και για τους συνοδούς καθηγητές:
◦ Όλοι οι μαθητές έμειναν στους μουσειακούς χώρους
πολύ περισσότερο χρόνο από ότι έμεναν σε
προηγούμενες παρόμοιες επισκέψεις.
◦ Όλοι οι μαθητές ασχολήθηκαν με τις δραστηριότητες
που τους ανατέθηκαν αναζητώντας βοήθεια τόσο από
το προσωπικό όσο και από εμάς, τους συνοδούς.
◦ Όλοι οι μαθητές εκφράστηκαν θετικά για τη
συμμετοχή τους στις δραστηριότητες.
◦ Αρκετές ομάδες δημιούργησαν εντυπωσιακές
εργασίες με την επιστροφή στο σχολείο.

47. Πηγές - Βιβλιογραφία
 Παπαχατζής, Ν. (1993) Αρχαία Κόρινθος,Τα Μουσεία της
Κορίνθου, Ισθμίας και Σικυώνος, Εκδοτική Αθηνών
 Καρποδίνη – Δημητριάδη, Ε. (2003) Πελοπόννησος,
Ταξιδιωτικός οδηγός μουσείων, μνημείων και αρχαιολογικών
χώρων, Εκδοτική Αθηνών
 Δήμος Αθηναίων (2005) Διαδρομή στην Ιστορία της Αθήνας,
εκδ. Ερευνητές –Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού – Οργανισμός
Τουριστικής και Οικονομικής Ανάπτυξης Αθηνών
 http://odysseus.culture.gr/h/3/gh351.jsp?obj_id=2384
 http://www.parthenonfrieze.gr/#/read
 http://www.parthenonfrieze.gr/#/view
 http://www.youtube.com/watch?v=vegh2OUz1qk
 http://www.youtube.com/watch?v=ggnliXrHnLE
 http://www.acropolis-athena.gr/