2. Nga funksioni i prodhimit në kurbat
e kostove
Shpenzimet monetare të cilat i bën firma për inputet
fikse (makineritë, paisjet, ndërtesat, depot, toka etj.)
janë kosto fikse (të pandryshueshme).
Shpenzimet monetare të cilat i bën firma për inputet e
ndryshueshme të prodhimit (lëndët e para, lëndët
djegëse, fuqia punëtore, etj.) quhen kosto variabile
(të ndryshueshme)
2
3. Kostot në periudha afatshkurta
Kostot fikse (TFC) janë kosto që nuk varen nga sasia e
produktit të prodhuar (amortizimi, interesi për kapitalin e
marrë hua, renta e tokës që e ka firma në përdorim,
qeraja, etj.).
Këto kosto ndodhin edhe kur niveli i prodhimit
është zero.
Kostot variabile (TVC) janë kosto që varen nga sasia e
produktit të prodhuar (faktori punë, shpenzimet për blerjen
e lëndëve të para, lëndëve ndihmëse, energjisë elektrike,
lëndëve djegëse, etj.).
Këto kosto nuk ndodhin kur niveli i prodhimit është
zero.
3
4. Kosto totale
Kostoja totale për prodhimin e sasisë së
dhënë të autputit është shuma e kostove
fikse dhe kostove variabël të prodhimit
të sasisë së autputit.
TC = TFC + TVC
Kurba e kostove totale nuk fillon nga
zero.
4
5. Në tabelë janë prezantuar të dhënat për një firmë, e cila
prodhon nivele të ndryshme prodhimi, kur njohim kostot fikse
dhe koston totale të ndryshueshme për çdo nivel prodhimi.
Q TFC TVC TC
0 6 0 6
1 6 10 16
2 6 18 24 TC = TFC + TVC
3 6 24 30
4 6 28 34
5 6 34 40
6 6 42 48
7 6 52 58
5
8. Dy koncepte kyqe: Kostot marxhinale dhe
Kostot mesatare
Ndryshimi në kosto totale
Kostot marxhinale =
Ndryshimi në sasinë e prodhuar
Ndryshimi ne sasi
MC = ΔTC/ ΔQ
Kostot marxhinale është shtesa absolute në koston
totale kur prodhimi rritet për një njësi.
(mund të llogariten edhe nga TVC)
8
9. Q TFC TVC TC MC
0 6 0 6 -
1 6 10 16 10
2 6 18 24 8
3 6 24 30 6
4 6 28 34 4
5 6 34 40 6
6 6 42 48 8
7 6 52 58 10
Ndryshimi në kostot totale = ndryshimin në mes të kostove
variabile TVC=TC-TFC
9
10. MC
MC
4
4 Q
Pse kurba MC fillon të merr pjerrësi pozitive?
Sepse vepron ligji i të ardhurave zbritëse në inpute. Me rritjen e autputit (TP),
produkti maxhinal i faktorit të ndryshueshëm (L) zvogëlohet. Kjo ndikon që për
të prodhuar njësi shtesë (TP rritet) nevojitet gjithnjë e më shumë nga inputi I
ndryshueshëm. Meqenëse çdo njësi shtesë e inputit të ndryshueshëm duhet
paguar, atëherë kostot për njësi shtesë të autputit rriten.
10
11. Rëndësia e kostove marxhinale
Kostoja marxhinale orienton firmën në marrjen e
vendimeve të duhura lidhur me sasinë e
prodhimit.
Jep informacionin mbi shpenzimet që duhet të
bëjë firma në rastin e prodhimit të një njësie
shtesë produkti, ose shpenzimet që mund të
kursej firma duke mos prodhuar këtë njësi.
Një informacion të tillë nuk e japin treguesit e
kostove mesatare.
11
12. Kosto mesatare
(kosto e prodhimit për njësi produkti)
Kostove totale mesatare (ATC) shpesh u referohemi si
kosto mesatare. Kostot mesatare janë kostot totale (TC)
pjestuar me sasinë e produktit të prodhuar.
ATC = TC/Q
(apo ATC=AFC+AVC)
Kostot fikse mesatare (AFC) janë kostot fikse totale (TFC)
pjestuar me sasinë e produktit të prodhuar.
AFC = TFC/Q
Kostot variabile mesatare (AVC) janë kostot variabile totale
(TVC) pjestuar me sasinë e produktit të prodhuar.
AVC = TVC/Q
12
14. AFC
6
Efekti “shpërndarës”
AFC
0.8
1 7 Q
Me rritjen e sasisë së produktit, kurba AFC shënon rënje
dhe i afrohet boshtit horizontal, por nuk e prek atë.
Shpenzimet fikse shënojnë rënje, sepse me rritjen e
prodhimit “shpërndahen” në një masë më të madhe të
prodhimeve dhe në këtë mënyrë gjithnjë e më pak e
ngarkojnë njësinë e produktit të prodhuar. (Efekti
“shperndarës”). 14
15. AVC
Efekti i të ardhurave zbritëse
AVC
6.8
5 Q
Ka formën e shkronjës U. Ecuria e kurbës së AVC është e kushtëzuar
nga lëvizja e kurbës së MC. Në fillim shënojnë rënje e pastaj rriten
për shkak të “efektit të ardhurave zbritëse”. Pra, sa më shumë të
prodhohet, për çdo njësi shtesë të prodhimit nevojiten më shumë
inpute të ndryshueshme që do të thotë më shumë AVC.
15
16. ATC ATC
8
ATC=AFC+AVC
5 6 Q
Kurba ATC ka formën e shkronjës - U. Për nivele të ulta të autputit,
ATC bie sepse “efekti shpërndarës” i rënjes së kostove fikse
mestare dominon mbi “efektin e të ardhurave zbritëse” të rritjes
së AVC. Për nivele më të larta të prodhimit ndodh e kundërta dhe
ATC shënon rritje.
16
17. Lidhja mes kostove marxhinale dhe mesatare
/paraqitja e katër llojeve të kurbave së bashku/
1. Kosto marxhinale (MC) kishte pjerrësi rritëse.
2. Kosto variabile mesatare gjithashtu kishte
pjerrësi rritëse.
3. Kosto fikse mestare (AFC) kishte pjerrësi
zbritëse.
4. Kurba MC e ndërpren kurbën ATC në pikën
më të ulët të saj. Kjo është çështja që do të
diskutohet në vijim.
17
18. C
MC ATC
AVC
Në të djathtë
të AVC
AFC
Q
MC ndërpret kurbën ATC dhe AVC në pikat minimale të tyre.
Kur MC < ATC, Kur MC < AVC,
ATC është rënëse. AVC është rënëse.
Kur MC > ATC, Kur MC > AVC,
ATC është rritëse. AVC është rritëse.
18
19. Kurbat e kostove nuk janë statike. Në zhvendosjen e
tyre ndikojnë dy faktorë kryesor:
a) çmimet e inputeve.
b) teknologjia e prodhimit
Nëse rriten çmimet e inputeve fikse zhvendoset
vetëm AFC dhe ATC, kurse AVC dhe MC mbesin
të pandryshuara.
Nëse rriten çmimet e inputeve të ndryshueshme
atëherë zhvendoset AVC, ATC dhe MC, kurse
AFC mbesin të pandryshueshme.
b) Përmirësimi I teknologjisë rrit produktivitetin
mesatar të punëtorëve dhe AVC zhvendoset
poshtë.
19
20. AP, MP Produkti marxhinal dhe
produkti mesatar
AP
MP
Q
AC,MC MC
ATC
Kosto marxhinale dhe
kosto mesatare
Q
20
21. Kur produkti marxhinal (shtesë) i
punëtorëve bie (në saje të veprimit të ligjit të
të ardhurave zbritëse që vepron në periudhë
afatshkurtë) kosto marxhinale rritet.
21
22. Kosto totale mesatare në periudhë afatgjatë
Kurba e kostove totale mesatare në periudhë
afatgjatë tregon raportin mes autputit dhe
kostove mesatare, kur kostot fikse janë zgjedhur,
për të minimizuar ATC për çdo nivel të prodhimit.
22
24. LAC- kurba e kostove mesatare për periudhë
afatgjatë apo kurba mbështjellëse paraqet
shpenzimet më të vogla për njësi me të cilat
mund të prodhohet një sasi e dhënë produkti.
24
25. Kostot oportune
Kostot e prodhimit të firmës përfshijnë të
gjitha kostot oportune për prodhimin e të
mirave dhe shërbimeve.
Kostot e prodhimit të firmës përfshijnë
kostot eksplicite (të shprehura) dhe
implicite (të nënkuptuara).
25
26. Ekonomistët llogarisin fitimin ekonomik të si:
Të hyra totale - kostot totale (eksplicite dhe
implicite)
Kontabilistët llogarisin fitimin kontabël si:
Të hyra totale - kostot totale (eksplicite)
Fitimin ekonomik < Fitimi kontabël
26