1. Rollen omgedraaid21e eeuw in Sittard
Patiënt staat centraal in het ziekenhuis van de
Het traditionele ziekenhuis voldoet op korte termijn niet meer. Om die reden heeft het ministerie van VWS een aantal ziekenhuizen
uitgedaagd om ‘Het ziekenhuis van de 21e eeuw’ te ontwikkelen. Zij kregen de zogenaamde ‘experimenteerstatus’. De uitverkorenen zijn
gevestigd in Sittard, Amersfoort en Apeldoorn. In Sittard wordt al druk gebouwd. Medio 2008 moet alles klaar zijn.
THEMA
Het Maaslandziekenhuis in Sittard moet in 2008 klaar zijn.
Het Maaslandziekenhuis in Sittard, onderdeel
van Orbis medisch en zorgconcern, heeft de uit-
daging van de minister met beide handen aan-
gegrepen. “Het gebouw is één van de elemen-
ten waarin onze ‘nieuwe manier van werken’ is
terug te vinden”, vertelt Henny van Laarhoven,
projectdirecteur Orbis Medical Park. “Het wordt
ondersteund door een moderne manier van ICT-
inrichting en geautomatiseerde aan- en afvoer
van materialen, middelen, voeding en afval.”
De laatste jaren zien we binnen ziekenhuizen
een verschuiving van klinische naar poliklini-
sche zorg en dagbehandelingen. “Het streven is
om het verblijf van de toekomstige patiënt in het
ziekenhuis zo kort mogelijk te houden. In Orbis
Medical Park kunnen we de patiënten die een
langere herstelfase nodig hebben, onderbrengen
in het Centrum voor Revalidatie en Herstel. Dit
centrum maakt samen met de zorgboulevard,
een geestelijk gezondheidscentrum, een par-
keergarage en een energiecentrale onderdeel uit
van Orbis Medical Park.”
Nieuw concept
In het nieuwe Maaslandziekenhuis is gekozen
voor een totaal nieuw concept. “Dat betekent
dat alle medewerkers in een prachtige omge-
ving, maar wel volgens een nieuw concept, gaan In het Verpleegcentrum krijgt elke patiënt een eigen kamer, voorzien van een glazen schuifpui. De patiënt kan ook kiezen voor een
werken”, knikt Van Laarhoven. “Wij houden er verblijf in de gemeenschappelijke huiskamer. “De woonkamer moet de thuissituatie oproepen.”
rekening mee dat een beperkt aantal mensen
zal zeggen ‘dit is mijn concept niet’. Op het mo- Alvorens het zover is, worden de medewerkers op De zes peilers waarop het Maaslandziekenhuis
ment dat een medewerker zich hier niet meer in alle mogelijke manieren ondersteund, begeleid nieuwe stijl wordt gebouwd, zijn het Spreekuur-
kan vinden, kan dat betekenen dat hij of zij de (en getraind) om zich de nieuwe manier van wer- centrum, het Centrum voor Screening en Diagnos-
conclusie trekt ‘dit is niet meer mijn ziekenhuis’. ken eigen te kunnen maken.” tiek, het Behandelcentrum, het Verpleegcentrum,
62

2. het Logistiek centrum en het Kennis- & Expertise- die manier kunnen wij flexibel zijn in het toewij- hier geldt een klantgerichte benadering.” In de
centrum. “De patiënt staat centraal en dat gegeven zen van de kamers aan verschillende specialismen.” woonkamer bevinden zich tevens de open en trans-
is logistiek aan elkaar gekoppeld en vormgegeven Er zijn echter uitzonderingen, bijvoorbeeld KNO parante decentrale verpleegposten. “De verpleging
in het bouwconcept”, vertelt Jacinto Holten van en oogheelkunde. “In verband met de grote ap- is dus direct aanspreekbaar.”
Veldhoen & Company, één van de bedenkers van het paraten die zij nodig hebben voor hun onderzoek,
Logistieke stromen
(inrichtings)concept. beschikken zij over een aantal eigen ruimtes.”
Een belangrijk uitgangspunt in het structuurplan
Informatiepunten Flexwerken is de scheiding van logistieke stromen, vertelt Van
Men betreedt het nieuwe ziekenhuis straks via het Het werkgebied voor de professionals, het Ken- der Leij. Om ervoor te zorgen dat de stromen elkaar
nis- & Expertisecentrum, is gelegen op splitlevel
Atrium, waar zich een drietal informatiepunten niet verstoren, is gekozen voor gescheiden gebie-
bevinden bij de ingangen. Iets verder het Atrium in, niveau, tussen de begane grond en de eerste verdie- den, die worden verbonden door middel van aparte
bevinden zich twee aanmeldpunten voor de poli- ping. Het vormt de schakel tussen de backofficege- liften en trapopgangen. “Patiënten en bezoekers
klinieken. Directeur Van Laarhoven: “Men kan zich bieden van de verschillende (gestandaardiseerde) gaan via de openbare liften en trappen vanuit het
daar digitaal aanmelden, maar dat kan ook bij de Atrium naar de plaats van bestemming. Medewer-
aanmeldbalie. Wij gaan er van uit dat 80 procent van kers maken gebruik van personenliften en -trap-
‘Dit concept is
de bezoekers zich in de toekomst digitaal zal aan- pen vanuit de omkleedruimten in de kelder. Aan
melden. De meldpuntbalie blijft echter bemand.” die ruimte moet nog een verdere invulling worden
geen trucje. Het valt of
In het Atrium zijn verschillende mogelijkheden gegeven.”
van ‘wachten’ aanwezig, vult Holten aan. “Het is
staat bij de wil om het te
een geheel nieuwe manier van werken. Niet de arts De bouw van het nieuwe ziekenhuis vordert ge-
heeft een eigen spreekkamer, maar de patiënt krijgt staag. In 2008 wordt het in gebruik genomen. Een-
laten functioneren’
een spreekkamer toegewezen. De artsen (en ver- voudig was het niet, meldt Van der Leij. “Het was
pleegkundigen) gaan dus bij de patiënt op bezoek.” een geweldige uitdaging, zo’n nieuw concept. En
Volgens Van Laarhoven is het ‘nieuwe werken’ voor je moet er ook op blijven letten dat men tijdens
de artsen en verpleegkundigen ‘een spannende spreekuurafdelingen. “Alles is flexwerken”, vertelt het proces geen verkeerde oplossingen gaat be-
verandering’. “De professionals zijn gewend dat directeur/architect Jan van der Leij van Bonnema denken.” Het concept is volgens Van der Leij door
de patiënt zich beweegt en dat zíj een eigen kamer Architecten. “Net zoals we samen met Veldhoen anderen niet gemakkelijk na te bootsen. “Nee, zo
hebben. In het nieuwe ziekenhuis is het dus precies & Company bij Interpolis hebben toegepast, maar werkt het niet. Het is geen trucje. Je moet echt een
andersom.” dan op kleinere schaal. Het gebied heeft namelijk hele organisatie van dit concept overtuigen. En het
concentratieplekken, loungeplekken, vergader- moet ook gedragen worden. Het valt of staat bij de
Sfeerconcept plekken, noem maar op.” wil om het te laten functioneren.”
In overleg met het ziekenhuis hebben Veldhoen &
Ingrid Rompa
Company en Bonnema Architecten een sfeerconcept In het Verpleegcentrum van het Maaslandzieken-
bedacht. Holten: “Dit concept gaat uit van een he- huis-nieuwe-stijl krijgt elke patiënt een eigen ka-
THEMA
Plattegrond van een standaard verpleegafdeling. In de woonkamer bevinden zich tevens de open en transparante decentrale verpleegposten. De verpleging is daar direct aanspreekbaar.
lende en inspirerende omgeving. Ook hier staat de mer met sanitair (circa 14 vierkante meter). “Het is
patiënt centraal.” Het ziekenhuis bestaat volgens echter niet zo dat de patiënt geen contact kan heb-
Holten uit vier omgevingen, die weer zijn vertaald ben met zijn medepatiënten”, aldus Van der Leij.
naar klimaatgordels. “Het publiek bevindt zich in “De kamers zijn voorzien van een glazen schuifpui,
een ‘subtropische omgeving’ (onder andere regen- die men desgewenst open of dicht kan doen. Ook
woudgroen), het ontmoeten vindt plaats in een kan men ervoor kiezen de luxaflex dicht of open te
i 411 Veldhoen & Company
‘tropische sfeer’ (blauw en oker), voor het verblijven schuiven.” Het frame van de schuifpui – van vloer
gaan we uit van een ‘gematigd klimaat’ (mediterrane tot plafond – is gemaakt van hout. “Wij wilden
kleuren) en het werken gebeurt in een ‘poolklimaat’ conform het gekozen werkconcept graag met na-
(onder andere blauw en rood).” tuurlijke materialen werken.” i 412 Bonnema Architecten
Het Spreekuurcentrum en het Centrum voor Scree- De patiënt kan ook kiezen voor een verblijf in de
ning & Diagnostiek zijn gevestigd op de begane gemeenschappelijke huiskamer. “De woonkamer i 413 Orbis Medical Park
grond en de eerste verdieping. De onderzoek- en moet de thuissituatie oproepen. Het is niet zo’n kli-
spreekkamers (circa 3,60 bij 4,80 vierkante meter) nische situatie.” Er zijn ook geen gangen te vinden
zijn flexibel inzetbaar. Achter de spreekkamers be- in het verpleeghuis. “De kamer is opgewaardeerd
vindt zich een backoffice-gebied voor artsen en ver- tot een loungeachtige verblijfsruimte met onder
pleegkundigen. Overleg en briefings vinden plaats andere parket en vaste vloerbedekking.” De ruimte
in het Kennis- & Expertisecentrum. is gezellig ingericht met een bankstel, fauteuils en
tafels. Er is onder meer een zelfbedieningspantry
De inrichting van de spreekkamers is voor 80 pro- met eten en drinken aanwezig. “De patiënten kun-
cent uniform, vertelt directeur Van Laarhoven. “Op nen zelfs hun eigen menu samenstellen; dus ook
63