Unidade Didáctica 3º ciclo de primaria. A Ría de Pontevedra. Caderno de observacións e actividades

1. Unidade Didáctica
3o ciclo de Primaria
A Ría de
Pontevedra
Caderno de
observacións
e actividades
José Ramón Hermida
A sociación P ola D efen sa da R ía

2. SAÍDAS DE ALTURA
Este mapa comprende a ría de Pontevedra:
1. Sinala cunha cruz vermella onde está aproximadamente o teu colexio.
2. Pinta de cor azul escuro a superficie da ría de Pontevedra.
3. Rodea as illas da Ría de Pontevedra que están protexidas dentro do Parque Nacional das
Illas Atlánticas?
As Illas Cíes As Illas Ons Sálvora
4. Sinala no mapa: Cuspedriños, o miradoiro do Castrove e o miradoiro de Cotorredondo
5. Une con rectas os tres puntos de observación

3. • Rodea no mapa, cun rotulador vermello, a illa de Tambo.
• Que son os puntos negros que están aliñados sobre a auga do mar?
• Para que se usan?
• Conta cantos hai nun polígono?
• Cantos polígonos ves?
• Onde están situados?
Máis afora de Tambo ? Máis o interior de Tambo?
Por que están aí. Razoa a túa resposta (salinidade, movemento de augas, alimento):
• Cantos litros de auga filtra un mexillón ó día: ___________

4. SAÍDAS DE NIVEL BASE
Observamos animais e plantas
Que animais salvaxes, árbores e matogueiras viches, na ría ou na súa contorna, no tempo
que durou a saída:
M a m ífe ro s
Te r r e s tr e s A c u á tic o s Lugar
A ve s R é p tile s
A n fib io s P e ix e s

5. In ve rte b ra d o s
Á rb o re s Á rb o re s A rb u s to s
d e rib e ira e m a to g u e ira s
Outras observacións:

6. Na
praia
A RECOLLER!
• Facede equipos de catro e recollede lixo durante 20 minutos na area da praia.
• Non recollades na beira as cousas que trae a marea.
• Metede todos os refugallos no saco.
Non esquezades poñer as luvas protectoras.
Clasificade o lixo recollido segundo esta táboa
Plásticos Metais Vidro Papel Restos de Cabichas de Outros
Hixiene pitillos
Cerrade os sacos e levádeos para o colexio.

7. Auga doce Auga Salgada, Area e Temperatura
Por que se chama praia fluvial de Monteporreiro?
O profesor/a recolleu unha botella de auga da praia fluvial de Monteporreiro e púxolle
unha etiqueta.
Que letra ten a etiqueta?
Que aspecto ten a auga da botella?
A
Fixo o mesmo cunha botella en:
Que letra ten a etiqueta?
Que aspecto ten esta auga?
Marca neste mapa os puntos A e B de recollida de mostras de auga
RECOLLEMOS MOSTRAS DE AREA DA MESMA ZONA DA PRAIA
Na praia Fluvial de Monteporreiro tamén recollemos en botella unha mostra de area.
1
Etiquetamos a botella co número .
Que aspecto ten a area? 1
Na praia de ____________ tamén recollemos area da praia. Etiquetámola co
número 2
Que aspecto ten a area?
TOMAR A TEMPERATURA SUPERFICIAL DA AUGA NA MESMA ZONA
Praia fluvial _____ º Praia de Lourido _-__º Praia de Areas____º

8. DE AULA
Plántate
Dende ben pequeno, a miña nai estar colocados alí, sentíndonos
dicíame: “Agárrate ben á terra, non impotentes ante a dor dos
andes coas raíces no aire” outros...mentres viamos caer os
Que razón tiña. Agora cun pouco seus corpos; inertes, chamuscados,
máis de sentido entendo a frase. indefensos tras aquelas ondas
Desculpade, que maleducado, non quentes. Choramos todos; moita
me presentei; o meu alcume é sabia escorregaba pola nosa codia.
Landras, teño quince anos e para Con tanta bágoa, entristecemos ás
esta idade son baixiño con respecto nubes e elas acompañáronnos na
aos meus compañeiros. nosa tristura, e choveron e
Pois eu vivo na carballeira do San choveron. Tanto que fixeron
Xusto. Era un sitio fermoso.... cun escorregar polo val as cinzas, os
río de augas transparentes e troncos, as pólas, a terra e os
cristalinas, con ras cadáveres dos nosos.
croando e peixes Por moi agarradas que
chimpando fóra da auga. tiñamos as raíces, non
Máis hai pouco, a eramos suficientes os
transparencia da auga superviventes como
mudou a un marrón para chuchar tanta
castaña, que non deixa auga e suxeitar os
ver os pelouros do fondo refugallos do incendio.
nin os cágados medrar. Daquela, todo chegou
Infectouse de barro. A ó río, ensuciándoo, e
nosa vida cambiou quitándolle a vida.
dende aquela. Canta razón tiña miña
Cóntovos: nai. Pero xa somos
A mediados do verán do poucos e cada vez
ano, xa pasado, os menos... Que vai ser
incendios ameazaron os nosos da natureza sen carballos coma
fogares e máis o das criaturas que min, que procuramos o ben do val
nos habitan. Moitos familiares e da ría?
meus faleceron, como leña, con Non o sei, mais non estou disposto
aquelas laparadas vermellas. Os a quedar para comprobalo.
meus pais e algúns dos meus
irmáns sobrevivimos grazas a
estarmos situados no alto dun Noela Hermida Area 8-11-08
monte. Pero o peor de todo, foi
Faslle caso ó que che di túa nai?
Que lle dicía a nai a Landras?
Que fan os carballos e demais árbores do bosque coa terra dos montes?
Enumera algunhas consecuencias dos incendios?

9. ... E TI, QUE APELIDOS TES ?
Abadexo, Abalo, Áncora, Area, Areal, Buceta, Conchado, Concheiro, Cons,
Coruxo, Costas, Dacosta, Decabo, Docabo, Dorna, Fragata, Garza, Mariño,
Mariñas, Mariños, Pato, Porto, Raño, Raxó, Ribademar, Ribeira, Rumbo,
Salgado, Salinas, Sardiña, Seca, Solla.
Que teñen en común estes apelidos?
Nesta páxina da Universidade de Santiago:
http://servergis.cesga.es/website/apelidos/viewer.asp procurade a distribución por concellos
dalgúns destes apelidos relacionados co mar. Por exemplo o apelido Area lévano 996
persoas e ten esta distribución en Galicia.
A maioría, son concellos mariñeiros ou do interior?
Mira nesta páxina Web: ( http://www.concellos.info/mapa.php?id=4 ) e anota aquí o
nome dos 6 concellos que teñen apelidos Area e rodean a ría de Pontevedra.
Como é que algúns Area tamén aparecen en concellos do interior? Razoa.

10. ... E TI, DE QUEN VÉS SENDO ?
Busca nas páxinas, máis arriba indicadas, e imprime un mapa de calquer apelido. Logo pégalo
aquí
A P E L I D O : _______________
Abadexo, Abalo, Áncora, Area, Areal, Buceta, Conchado, Concheiro, Cons, Coruxo, Costas,
Dacosta, Decabo, Docabo, Dorna, Fragata, Garza, Mariño, Mariñas, Mariños, Pato, Porto, Raño,
Raxó, Ribademar, Ribeira, Rumbo, Salgado, Salinas, Sardiña, Seca, Solla.
Clasifica estes apelidos na seguinte táboa:
Animais Embarcacións Accidentes Oficios Outros
xeográficos

11. Como cheira aquí !
NE
SO
Localiza Marín no mapa e rodéao cun rotulador verde.
Rodea Pontevedra co mesmo rotulador.
Rodea, no mapa, cun rotulador vermello as instalacións do porto de Marín.
Rodea co mesmo rotulador os terreos que ocupa a fábrica de pasta Ence-Elnosa
Que pensas que é a liña amarela que está pintada no mapa? Observa de onde sae.
A frecha de dobre punta indica os ventos dominantes nese tramo da ría.
Se o vento ven do SurOeste, que cres que ocurre cos fumes da fábrica de pasta?
Se o vento ven do NordÉs, quen cres que cheiran os fumes da fábrica de Lourizán?
Cres que está ben situada a fábrica pasteira tan cerca de dúas cidades?

12. Desde a praia ata a clase
Facede un mural, na
hora de plástica,
usando o refugallo
traído da praia,
Usade só o que se
poida pegar. Logo
expoñédeo nun lugar
visible no colexio.
Poñédelle un slogan.
Slogan:
Un tempo despois sustituide os materiais de refugallo por unhas fermosas toallas e parasoles
deseñados por vós con moito colorido e pegádeo no mural. Inventade outro slogan.
Slogan:
Observa a través dunha lupa binocular as mostras de area das praias.
Describe as areas da Praia fluvial de Pontevedra. (cor, grosor dos grans, tipo de materiais)
Describe as areas da Praia de Areas.
Que diferencias hai entre as da Praia Fluvial de Pontevedra e as da praia de Areas?

13. O teu profesor/a botou, despois de filtrala, parte da auga de cada botella nunha bandexa
escura coa mesma etiqueta e deixouna evaporar durante varios días preto do radiador.
A B
Despois de evaporarse a auga nas dúas bandexas, que observas en cada unha?
A:
B:
Raña cun obxecto o fondo da bandexa onde atopaches algo, toca cun dedo esa substancia e proba a
que sabe.
Que substancia é?
Recolle algúns cristais e obsérvaos a
través dunha lupa binocular.
Intenta debuxalos.

14. Mirando de novo o mapa, e onde están as letras,
de recollida, escribe unha explicación do tipo de
augas que hai ó longo da ría. (Podes
preguntarlle ó profesor/a)
Viven os mesmos animais nas augas doces (xunqueiras e ríos) que nas augas salgadas da ría?
Animais de augas doces:
Animais de augas salgadas:
Con este procedemento de
evaporar a auga do mar,
funcionaban as salinas de A
Lanzada, de Vilaboa ou as
de Aveiro en Portugal
( foto1) a de San Pedro en
Murcia (foto 2).
As salinas non son outra
cousa que bandexas de
grande superficie onde se
deixa entrar a auga do mar nunha especie de estanques de pouca profundidade para que o sol
evapore a auga e quede depositado o sal. Logo é recollido (foto 1), almacenado e por último
véndese.
Este é un método moi económico e antiquísimo de obtención de sal para cociñar e
salgar os alimentos para conservalos.

15. Decálogo medioambiental da Ría de Pontevedra
Razoa o 1ºe 2º e 3º puntos do decálogo.
Pon en positivo os puntos do decálogo que están en negativo (que teñan a palabra
non)