Artykuł o analizie bezpieczeństwa operacji w przemyśle naftowym.

1. Procedury analizy bezpieczeństwa operacji (Job Safety Analysis)
w międzynarodowych kompaniach naftowych
2. STAN OBECNY
ZAGADNIENIA
2.1. Pozwolenia na Pracę (PNP)
Pozwolenie na Pracę (PNP) jest to formalny,
Krzysztof A. Fugiel sporządzony na piśmie, dokument, który upo-
ważnia do wykonania określonej Pracy w okre-
ślonym miejscu przez określony czas.
Pozwolenie na pracę to rodzaj umowy
pomiędzy zlecającym pracę i wydającym po-
STRESZCZENIE zagrożenia, kilkanaście lat temu wprowadzo- zwolenie, a pracownikiem. Umowa ta podaje
W trakcie wykonywania prac dla międzyna- ny został system pozwoleń na pracę (PNP), warunki, rodzaje przygotowań, zalecane środ-
rodowych kompanii naftowych przed Poszuki- wg. angielskiej terminologii Permit to Work ki ochrony osobistej, oraz ograniczenia, które
waniami Nafty i Gazu w Krakowie postawione (PTW). należy dokładnie poznać i zastosować przed
zostało zadanie opracowania Procedur Analiz Od kilku lat w światowym przemyśle nafto- przystąpieniem do pracy. System pozwoleń
Bezpieczeństwa Operacji, co było warunkiem wym wprowadza się coraz powszechnej prak- na pracę pomaga w identyfikacji zagrożeń,
dopuszczenia PNIG Kraków Sp. z o.o. do pra- tykę, przeprowadzania Analiz Bezpieczeństwa kontroli oraz koordynacji prac oraz ustala
cy na rynku międzynarodowym. Autor referatu Operacji (ABO) wg. angielskiej terminologii Job i pomaga w przestrzeganiu bezpiecznych wa-
opracował w języku angielskim, ponad dwie- Safety Analysis” (JSA). runków pracy.
ście procedur (Analiz Bezpieczeństwa Operacji) W niniejszym referacie przedstawiono W pozwoleniach na pracę wymienione
i wprowadził je do stosowania na wiertniach kryteria decydujące, czy i kiedy należy wyko- są czynności, które należy wykonać celem
wykonujących wiercenia poszukiwawcze i pra- nywać Analizę Bezpieczeństwa Operacji. Poda- przygotowania sprzętu i obszaru do pracy.
ce rekonstrukcyjne dla południowo afrykańskiej no definicje oraz środki techniczne i działania Podano, jakie środki ostrożności należy podjąć
firmy naftowej „SASOL”, posiadającej koncesję zwiększające bezpieczeństwo operacji. Podano oraz jakie procedury muszą być przestrzegane,
na polu naftowym Pande w Mozambiku. Obec- obowiązki osoby nadzorującej ABO, określono a także, jaki muszą być użyte środki ochrony
nie procedury te są tłumaczone na język rosyjski osoby wykonujące pracę, jak i osoby odpowie- osobistej by można było bezpiecznie wykonać
i będą stosowane podczas pracy PNIG Kraków dzialne za wykonanie pracy na urządzeniach pracę.
w Kazachstanie. wiertniczych pracujących dla światowych kom- Pozwolenie na pracę (PNP) jest pomocne
panii naftowych. w identyfikacji i kontroli zagrożeń, ale samo
1. WSTĘP Dokumenty ABO są dokumentami „ży- w sobie nie czyni pracy bezpieczniejszą.
Wszystkie prace załadunkowe i rozła- wymi”, które winny być dostosowywane do
warunków panujących na poszczególnych
dunkowe, montaże i demontaże urządzenia 2.2. Rodzaje Pozwoleń na Pracę
wiertniczego, operacje wiertnicze, rurowania urządzeniach wiertniczych i do wymagań po-
i cementowania otworów wiertniczych, po- szczególnych inwestorów. Niektóre dokumenty (PNP) – (Permit to Work) – (PTW)
miary geofizyczne w otworach wiertniczych, ABO mogą służyć jako pomoc w sporządzeniu • Pozwolenie na prace „gorące”
przeprowadzanie prób i testów przemysłowych, podobnych analiz ABO przez podwykonawców • Pozwolenie na prace ”zimne”
likwidacja otworu prowadzone są zgodnie ze pracujących na urządzeniu wiertniczym. • Pozwolenie na pracę w przestrzeni
szczegółowymi procedurami bądź instrukcjami W ciągu trzech ostatnich miesięcy 2006 zamkniętej
zgodnymi z normami światowymi wg IADC (In- roku autor referatu opracował ponad dwie- • Pozwolenie na odizolowanie terenu
ternational Assocation of Drilling Contractors), ście analiz bezpieczeństwa pracy dla poszcze- • Pozwolenie na prace elektryczne
zasadami promowanymi przez SPE (Society of gólnych operacji przeprowadzanych na lądo- • Pozwolenie na wykopy / rowy
Petroleum Engineers) i „Dobrą Praktyką Wiert- wych urządzeniach wiertniczych, podczas ich • Praca na wysokości
niczą”. (Good Drilling Practice). montażu, demontażu, transportu i podczas
eksploatacji kontenerowych osiedli mieszkal- Na rys. 1 oraz rys. 2 przedstawiono sche-
Obsługa jak i konserwacja oraz przeglądy mat decyzji wydawania pozwolenia na pracę
poszczególnych podzespołów – (wchodzących nych.
(PNP) oraz formularz PNP używany w PNIG Kra-
w skład urządzenia wiertniczego) odbywa się Skróty, Definicje i terminologia ków Sp. z o.o.
również zgodnie z udokumentowanymi proce- PNP – Pozwolenie na Pracę
durami i terminarzem przeglądów. (Preventive PTW – Permit to Work
Maintanace System) (PM System). 2.3. Formularz Pozwolenia na Pracę
ABO – Analiza Bezpieczeństwa Operacji Na rys. 2 przedstawiono formularz pozwo-
W przypadku występowania prac nie JSA – Job Safety Analysis
rutynowych, a niosących z sobą szczególne lenia na pracę
2(118)/2008
luty

2. Rys. 1 Schemat decyzyjny wydawania pozwolenia na pracę. Fig. 1 Decision chart for issuing Permit to Work
2(118)/2008
luty

3. Urządzenie wiertnicze PNiG:
Nazwisko wydającego: Funkcja wydającego: Firma: Obszar prac:
Wyposażenie wykorzystywane do pracy  Nowa praca  Kontynuacja
 Pozwolenie na prace „gorące”  Wchodzenie do przestrzeni zamkniętej  Pozwolenie na prace elektryczne  Praca na wysokościach
 Pozwolenie na prace ”zimne”  Pozwolenie na izolację terenu  Pozwolenie na wykopy/rowy 
Miejscowość: Urządzenie, instalacja, budynek, wyposażenie lub teren
Opis pracy do wykonania:
Szczegółowe dane nt. izolacji/blokady terenu prac____________________________________________________________________
UWAGA: ŻADNE INNE PrACE POzA PODANą POWyŻEJ NIE BęDą WyKONyWANE
Pozwolenie ważne od: Dzień Od godz. do godz. Data rok Miesiąc Dzień
Pozwolenie przedłużono do: Dzień Od godz. do godz. Data rok Miesiąc Dzień
Niniejsze pozwolenie ważne jest tak długo jak długo utrzymują się warunki panujące w momencie jego wydania, a traci ważność, gdy pojawią się
takie zagrożenia jak ekshalacje gazów, wycieki płynów, drastyczne zmiany warunków pracy sąsiadujących urządzeń lub zmiany kierunków wiatru
UWAGA:
powodujące napływ oparów w rejon robót.. Każdy pracownik ma prawo zatrzymać pracę jeżeli ma uzasadnione powody uważać, że praca jest, lub
może się stać, niebezpieczna. Prace nie zostaną podjęte do czasu uzyskania nowego pozwolenia
SPECJALNE śrODKI OSTrOŻNOśCI, WyMAGANE INSTrUKCJE I WyPOSAŻENIE
Procedury Wyposażenie/narzędzia Wyposażenie ochrony osobistej
 Sprawdzić miejsce prac  Kable uziemiające i łączące  Ochrona głowy
 Omówić sposoby wykonania  Wyposażenie przeciwpożarowe  Obranie ochronne
 Omówić zadanie z kierownikiem/personelem  Detektory H2S  Długie rękawy
 Narzędzia potrzebne/zebranie nt. bezpieczeństwa  Miernik zawartości H2S  Osłony twarzy, gogle
 Ustalenie procedur awaryjnych  Wentylatory/dmuchawy  Gogle bezpieczeństwa
 Poinformowanie klienta  Ogrodzenie rejonu. znaki wywieszone  Okulary ochronne
 Grupa przeciwpożarowa i ratunkowa  Uziemienia urządzeń elektrycznych  Maska spawalnicza, gogle spawalnicze
 Postępowanie przy udzielaniu pierwszej pomocy  Typ uziemienia wyposażenia elektrycznego  rękawice ochronne
 Omówienie wytycznych postępowania  Przewody elektryczne iskrobezpieczne  zabezpieczenie uszu
 Izolacja mechaniczna terenu  światła wodoszczelne i iskrobezpieczne  Oznakowanie ochronne pracowników
 Izolacja urządzeń elektrycznych  Konstrukcje  Ubranie strażackie
 Pracownik w odwodzie/monitorowanie gazu  Drabiny  Wyposażenie oddechowe SCBA
 Testowanie na obecność gazów wybuch. i toksycznych  Kosze - koje  Wyposażenie do regeneracji powietrza
 Badanie czy nie ma niedoboru tlenu  Narzędzia z napędem  „Uprząż” i linka bezpieczeństwa
 „Przedmuchiwanie” przewodów i zbiorników  Przyrządy elektryczne  Pas bezpieczeństwa i linka
 Przykrycie odprowadzeń/ścieki przykryte i uszczelnione  Elektrody  Ogranicznik upadku
 Nie pobierać próbek do laboratoryjnych w tym miejscu  Taśmy  Kombinezon „chemiczny”
 Przewody elektryczne napowietrzne, zachowanie
 Gwizdek alarmowy ręczny  Fartuch „chemiczny”
odległości
 Przewody podziemne, lokalizacja i oznaczanie  znaki ostrzegawcze  rękawice „chemiczne”
 Wyposażenie chłodzone/wentylowane/izolowane  Przyrządy spawalnicze  rękawice „elektryczne”
 Urządz. elektr/rączki przełącznika zablokowane i ozna-
 Koc spawalniczy  Fartuch skórzany
kowane
 Wymagane łączenie/uziemianie  Dźwig  Kamizelka ratunkowa
 Usunięcie materiałów palnych  Pojazdy  Oznakowanie ubioru roboczego
 Usunięcie zwarć przewodów  Wózek widłowy  Inne
 zaślepki założone/odpowietrzniki otwarte  Elektryczne wyposażenie ratunkowe  Inne
 Odpowietrzanie zbiorników i pomp  radionadajnik EX  Inne
 Przyrządy do ograniczenia rozprzestrzeniania
 Oznakowanie wyjść z rejonu prac  Inne
wycieków
 Inne  Inne  Inne
Komentarze/wymagania dodatkowe:
Personel wykonujący prace lub czynności:
Nazwisko
Funkcja (stanowisko)
Firma
Aprobata kierownika technicznego Nazwisko ___________________ Podpis ___________ Dzień______ Miesiąc _______ rok _______
Aprobata osoby nadzorującej z PNiG Nazwisko ___________________ Podpis ___________ Dzień______ Miesiąc _______ rok _______
Aprobata przedstawiciela klienta-operatora Nazwisko ___________________ Podpis ___________ Dzień______ Miesiąc _______ rok _______
Należy zwrócić ten dokument osobie, która go wydała przed datą najwcześniejszą z niżej podanych
1. Gdy minie okres ważności pozwolenia
2. Po zakończeniu prac
3. Przy zmianie kontraktora
Do podpisania jeżeli praca zakończona Kierownik odpowiedzialny Osoba sprawująca nadzór
 Praca zakończona Dzień______ Miesiąc _______ rok _______ Dzień______ Miesiąc _______ rok _______
Do podpisania jeżeli pracy nie zakończono Kierownik odpowiedzialny Osoba sprawująca nadzór
 Praca niezakończona Dzień______ Miesiąc _______ rok _______ Dzień______ Miesiąc _______ rok ______
Rys 2. Formularz pozwolenia na pracę - PNiG Kraków Sp. z o.o. Fig. 2 Permit to Work form – PNIG Kraków Ltd.
2(118)/2008
luty

4. 2.4. Warunki utraty ważności ryzyka, dokonywaną przed rozpoczęciem da- 3.3. Metody i Wymagania przy
Pozwoleń na Pracę nej operacji i wprowadzającą w poszczególne Planowaniu i Wykonywaniu ABO
Pozwolenie na pracę ważne jest tak dłu- sekwencje operacji, takie działania które dodat-
3.3.1. Określenie konieczności sporządzenia
go jak długo utrzymują się warunki panujące kowo eliminują, bądź ograniczają rozpoznane
ABO.
w momencie jego wydania. Traci ono ważność, czynniki ryzyka występujące w czasie przygoto-
Ocena potrzeby sporządzenia ABO winna
gdy pojawią się takie zagrożenia jak ekshala- wania i wykonywania danej Operacji.
być wykonywana na wszystkich etapach pracy;
cje gazów, wycieki płynów, drastyczne zmiany Jako czynniki ryzyka określa się wszystkie
od etapu planowania, aż po wykonanie. Każdy
warunków pracy sąsiadujących urządzeń lub aspekty, które w sposób bezpośredni, bądź po-
kto jest zaangażowany w planowanie, zatwier-
zmiany kierunków wiatru powodujące napływ średni mogą mieć wpływ na możliwość spowodo-
dzanie i wykonanie pracy, bądź sporządza po-
oparów w rejon robót. wania uszczerbku wśród załogi, zniszczeń w śro-
zwolenia na pracę powinien ocenić konieczność
Każdy pracownik ma prawo zatrzymać dowisku naturalnym, bądź w wyposażeniu firmy.
sporządzenia analizy bezpieczeństwa operacji
pracę jeżeli ma uzasadnione powody uważać, (ABO).
że praca jest, lub może się stać niebezpieczna. 3.2. Osoby zaangażowane w sporzą- Gdy potwierdzona zostanie konieczność
Prace nie mogą być podjęte do czasu uzyskania dzanie i wykonanie Operacji sporządzenia ABO, należy wyznaczyć osobę
nowego pozwolenia Poszczególne urządzenia wiertnicze PNIG nadzorującą.
Kraków mogą różnić się pod względem wypo- 3.3.2. Wymagania Sporządzenia ABO
2.5. Podsumowanie: sażenia technicznego, jednak we wszystkich Analiza bezpieczeństwa operacji (ABO)
• Przed rozpoczęciem pracy, teren pracy jednostkach muszą być zaangażowane osoby jest wymagana wtedy, gdy są obecne czynniki
musi być sprawdzany spełniające określone role w sporządzaniu do- ryzyka, a nie są one w sposób wystarczający
• Przedmiot pracy winien być omówiony kumentu ABO i wykonywaniu pracy zgodnie określone i kontrolowane poprzez odpowiednią
przez wydającego pozwolenie z Wyko- z analizą bezpieczeństwa operacji. procedurę lub pozwolenie na pracę. (PNP).
nującym Pracę. Osoby te wymienione są poniżej. Można to zilustrować w sposób pokazany
• W szczególności omawiane są proce- 3.2.1. Osoba nadzorująca ABO na rys. 3.
dury, używane wyposażenie / narzędzia zawsze musi być wyznaczona osoba nadzo-
oraz środki ochrony osobistej rująca ABO. zwykle jest to osoba odpowiedzialna
• Formularz pozwolenia na pracę (PNP) wi- za wykonywanie aktualnie prowadzonych prac,
nien być sporządzony przez wydającego kierownik rejonu, – bądź ktoś specjalnie wyzna-
pozwolenie i akceptowany przez wyko- czony do tej roli. Nadzorujący ABO winien zwo-
nującego. łać wybranych pracowników i prowadzić spot-
• Określana jest końcowa godzina ważno- kanie. Osoba nadzorująca jest odpowiedzialna
ści pozwolenia, oraz warunki zmuszające za prawidłowe sporządzenie dokumentu ABO, Rys. 3. Sito zmniejszające ryzyko.
do przerwania pracy. Fig. 3. Screen to reduce the risk.
wpisanie nazwisk uczestników spotkania na li-
• Pozwolenie na pracę jest zatwierdzane stę grupy ABO. Poszczególni pracownicy mają Przy ocenie konieczności sporządzania ana-
przez przedstawiciela inwestora prawo zgłosić swoje uwagi, a po dyskusji winni lizy bezpieczeństwa operacji (ABO) należy wziąć
potwierdzić zrozumienie zastosowanych metod pod uwagę typowe czynniki ryzyka wymienione
3. OPIS PRZYJĘTEJ METODY i sposobu użycia sprzętu i narzędzi służących do poniżej.
ROZWIĄZYWANIA PROBLEMU przeprowadzenia pracy. • Czy występują odstępstwa w Projekto-
Osoba nadzorująca winna gwarantować, wanej Pracy w stosunku do posiadanej
Pomimo stosowania od wielu lat pozwoleń
że zadanie zostało zaplanowane i zrealizo- Procedury?
na pracę obserwowano w wiertnictwie wystę-
• Czy wszystkie Czynniki ryzyka są okre-
powanie niebezpiecznych zdarzeń bądź zda- wane zgodnie z uzgodnionym i podpisanym
ślone i kontrolowane poprzez Pozwole-
rzeń potencjalnie niebezpiecznych. By zwiększyć dokumentem ABO, co powinna odnotować
nie na Pracę?
bezpieczeństwo pracy rozpoczęto dodatkowe w dokumencie.
• Czy przy tym rodzaju pracy zdarzały się
przeprowadzanie analiz stopnia bezpieczeństwa 3.2.2. Osoba Odpowiedzialna za wykonanie
zdarzenia Niebezpieczne / Wypadki ?
poszczególnych operacji, poprzez „rozbicie” pracy
Jest to Osoba Odpowiedzialna za wykona- • Czy praca jest uważana jako ryzykowną,
poszczególnych operacji na sekwencje i przed-
nie aktualnej operacji technologicznej. złożoną, bądź wykonywana będzie przez
stawienie prawidłowych metod ich wykonania
wielu podwykonawców?
oraz przedstawienie zagrożeń występujących 3.2.3. Grupa Robocza
Do grupy roboczej zaliczono każdego pra- • Czy do nowego rodzaju Sprzętu są do-
podczas wykonywania tych prac. Nazwano tę
cownika zmianowego i serwisów zaangażowa- stępne Procedury bądź Instrukcje ?
procedurę Analizą Bezpieczeństwa Operacji
• Czy Pracownicy mają doświadczenie
(ABO), po angielsku Job Safety Analysis (JSA). ny w realizację aktualnej pracy.
w wykonywaniu projektowanej pracy?
W niektórych bardziej skomplikowanych przy- 3.2.4. Grupa ABO
padkach zaleca się określenie stopnia ryzyka Są to wszyscy pracownicy, którzy biorą 3.3.3. Przeprowadzenie Analizy Bezpieczeń-
metodą tabeli oceny ryzyka. udział w realizacji ABO, czyli stwa Operacji
• nadzorujący ABO Metodę analizy bezpieczeństwa operacji
• odpowiedzialny za wykonanie pracy (ABO) stosuje się po to by rozpoznać i kontrolo-
3.1. Definicja Analizy • kierownika rejonu / operacji wać występujące czynniki ryzyka.
Bezpieczeństwa Operacji (ABO) • kierownik wiertni Przeprowadzenie analizy bezpieczeństwa
Analiza bezpieczeństwa operacji (ABO) jest • specjalista ds. BHP operacji jest wykonywane w następującej ko-
systematyczną oceną wszystkich czynników • grupa robocza lejności:
2(118)/2008
luty

5. • dokonaj fizycznej inspekcji obszaru ope- o tym pracowników.
racji. Wówczas dokonuje się ponownej analizy
• zwołaj zebranie Grupy ABO i wpisz na- bezpieczeństwa operacji z nowymi pracowni-
zwiska na listę obecności kami, jeżeli nie brali oni udziału w pierwszym
• podziel planowaną operację na sekwen- zebraniu grupy ABO i wpisuje się ich nazwiska
cje kolejnych czynności. na listę obecności.
• określ czynniki ryzyka oraz niebezpie- 3.3.4.6. Ocena wykonania Pracy zgodnie
czeństwa dla każdej z czynności. z ABO
• określ i zapisz dla każdej czynności - Po zakończeniu pracy nadzorujący ABO po-
środki i metody eliminujące niebezpie- winien krótko podsumować zebrane doświad-
czeństwo / zmniejszające ryzyko. czenia. Ujawnić czy nie pojawiły się niespodzie-
• włącz w proces analizy wszystkich wane dodatkowe czynniki ryzyka oraz czy miało
uczestników grupy ABO to wpływ na pracę wykonywaną zgodnie z ABO.
• weź pod uwagę poprzednie doświadcze-
nia, zastosuj matrycę oceny ryzyka 3.4. Przechowywanie Dokumentów
• oceń poziom aktualnego / zmniejszone- ABO
go ryzyka i zdecyduj czy możesz go zaak- Dokumentacja ABO winna być przechowy- Rys. 4 Schemat planowania i wykonania ABO
ceptować. wana w Sekcji BHP na urządzeniu wiertniczym,
Fig.4 Scheme of plan and executing of JSA
• sporządź dokument ABO podając; typ kopie ABO winny być dostarczane inwestorowi. 3.7. Ocena Ryzyka – Prawdopodo-
urządzenia, opis operacji, datę operacji,
numer ABO, numer PNP (jeżeli jest wy- bieństwo i Szkodliwość
dane) 3.5. Nauka i Wymiana Doświadczeń W niektórych przypadkach może się okazać
• wpisz osobę nadzorującą ABO, odpo- Doświadczenia z prac które wymagają
wskazane by grupa ABO użyła matrycy ryzyka
wiedzialnego za wykonanie pracy, grupę sporządzania ABO mogą być wykorzystywane
w celu oceny ryzyka związanego z prawdopo-
roboczą. podczas sporządzania następnych dokumentów
dobieństwem wystąpienia zagrożenia i szkodli-
• określ sprzęt ochrony osobistej wymaga- ABO. za każdym razem winny być uwzględnia-
wością zdarzenia. Pracę niosące duże i średnie
ny podczas operacji. ne specyficzne wymagania inwestora.
ryzyko winne być szczegółowo przeanalizowa-
• zdecyduj o odgrodzeniu terenu operacji, ne pod względem eliminacji niebezpieczeństw
odłączeniu i oznakowaniu urządzeń. 3.6. Schemat Planowania i Wykona- i metod zmniejszenia ryzyka.
• uzyskaj zatwierdzenie dokumentu ABO nia ABO
przez przedstawiciela inwestora Analiza bezpieczeństwa operacji (ABO) jest 3.8. Stosowanie Matrycy Ryzyka
3.3.4. Wykonanie Pracy zgodnie z ABO planowana i wykonywana zgodnie z etapami Matryca ryzyka jest używana w celu okre-
przedstawionymi na rys. 4. ślenia ryzyka poprzez wykreślenie na jednej osi
3.3.4.1. Przeprowadź Zebranie Instruktażowe
Pomimo, że spotkanie grupy ABO odbyło Tabela 1 Ryzyko, szkodliwość, prawdopodobieństwo. Table 1. Risk, mischievousness, probability
się, przed samym rozpoczęciem pracy przepro-
wadź zebranie instruktażowe. Ryzyko Prawdopodobieństwo
3.3.4.2. Sprawdź warunki pracy Szkodliwość Małe Średnie Duże
Osoba odpowiedzialna za wykonanie pra- Mała M M Ś
cy musi upewnić się, że wszystkie wymagania
Średnia M Ś D
bezpieczeństwa dotyczące warunków pracy są
spełnione. Duża Ś D D
3.3.4.3. Zastosuj wszystkie Środki i Metody Szkodliwość
Eliminacji Niebezpieczeństwa Wypadek śmiertelny, poważne zranienie lub choroba, znaczne skażenie,
Osoba odpowiedzialna za wykonanie pra- Duża znaczne zniszczenie sprzętu, znaczne zmniejszenie produkcji, znaczny wyciek
cy musi być pewna, że wszystkie wymienione ropy / gazu, zniszczenie bezpieczeństwa całości urządzenia lub jego części.
w ABO; środki i metody eliminujące niebezpie-
Wypadek powodujący absencję, wypadek lekki, lekkie zanieczyszczenie,
czeństwo oraz zmniejszające ryzyko będą zasto-
Średnia lekkie zniszczenie sprzętu, małe zmniejszenie produkcji, mały wyciek ropy /
sowane.
gazu, zniszczenie bezpieczeństwa części urządzenia (modułu).
3.3.4.4. Niespodziewane Sytuacje / Zmiany
w czasie pracy Brak wypadku, powierzchowne uszkodzenie sprzętu i zanieczyszczenie,
W przypadku wystąpienia niezgodności Mała nieznaczące zmniejszenie produkcji, nieznaczący wyciek ropy / gazu, lokalne
z ABO, praca musi zostać zatrzymana, warunki bądź pomijalne osłabienie bezpieczeństwa urządzenia.
pracy ponownie przeanalizowane, a następnie Prawdopodobieństwo
powinien zostać sporządzony nowy dokument
Duże Prawdopodobne, może wystąpić kilka razy w ciągu roku
ABO.
3.3.4.5. Zmiana pracowników Możliwe, może wystąpić czasami, takie zdarzenie już wydarzyło się na urzą-
Średnie
Jeżeli osoba odpowiedzialna za wykonanie dzeniu.
pracy opuszcza rejon pracy, musi wyznaczyć Odlegle prawdopodobieństwo, mało prawdopodobne - chociaż wyobrażal-
Małe
nową osobę odpowiedzialną i poinformować ne. Wypadek taki wystąpił już w przemyśle.
2(118)/2008
8
luty

6. Rys. 5 Schemat analizy bezpieczeństwa operacji. Fig. 5 Scheme of Job Safety Analysis Process
2(118)/2008
luty

7. prawdopodobieństwa wystąpienia zdarzenia, W Tabeli 1. przedstawiono prostą, trójstop- Schemat analizy bezpieczeństwa operacji
a na drugiej osi szkodliwości zdarzenia. Doko- niową matrycę prawdopodobieństwa i szkodli- przedstawiono na rys. 5.
nuje się to dla każdej sekwencji pracy wyszcze- wości, która może być użyteczna w ocenie ryzy-
gólnionej w dokumencie ABO. W przypadku ka przy przygotowywaniu dokumentów ABO. 3.10. Lista Kontrolna Analizy
wystąpienia średniego, bądź dużego stopnia ry- Bezpieczeństwa Operacji
zyka, konieczne jest podjęcie dodatkowych dzia- 3.9. Schemat analizy bezpieczeństwa Listę Kontrolną Analizy Bezpieczeństwa
łań zwiększających bezpieczeństwo operacji. operacji Operaji przedstawiono w tabeli 2.
Tabela 2. Lista kontrolna ABO. Table 2. Control List of JSA
Lista Kontrolna dla ABO Nr.: Czy Sprawdziłeś że:?
Komentarz
No Nazwa ABO : Tak Nie Nie dotyczy
A Dokumentacja i Doświadczenie
1 Czy ten rodzaj pracy jest znany członkom załogi ?
2 Czy jest dostępna właściwa procedura / instrukcja / zestaw zaleceń ?
3 Czy załoga posiada wiedzę o niebezpiecznych zdarzeniach powstałych podczas podobnych prac ?
B Kompetencje
1 Czy są dostępni członkowie załogi o właściwych uzdolnieniach do wykonania pracy ?
2 Czy są inni podwykonawcy, którzy winni wziąć udział w Spotkaniu Grupy ABO ?
C Komunikacja I koordynacja
1 Czy ta Praca wymaga współpracy kilku jednostek / praca załóg wymaga koordynacji ?
2 Czy istnieje dobra komunikacja I czy są odpowiednie środki komunikacji ?
3 Czy istnieje potencjalny konflikt równoległych prac (w systemie / obszarze/ rejonie)?
4 Czy jest wiadomym kto jest Odpowiedzialny za wykonanie Pracy ?
5 Czy wystarczająco dużo czasu do zaplanowania działalności ?
Czy zespól zapoznał się systemem alarmów / sytuacją awaryjną i został poinformowany o niebezpie-
6
czeństwach / czynnikach zmniejszających ryzyko ?
D Podstawowe Systemy Bezpieczeństwa
Czy istnieją środki zmniejszające prawdopodobieństwo wystąpienia niekontrolowanych wyrzutów / /
1
nie dopuszczenia do wycieków (zawór bezpieczeństwa, systemy kontrolne, itp.) ?
Czy istnieją środki zmniejszające prawdopodobieństwo zapalenia węglowodorów, które wyciekły
2
(systemy detekcji, ochrona nadciśnieniowa, izolowanie źródeł zapłonu, itp. )?
Czy istnieją środki do izolowania wycieków /odprowadzenia węglowodorów w bezpieczne miejsce,
3 tak by utrzymać lokalizację nie skażoną (procedura / alarmowy system zamykania / system usuwania,
głowica eksploatacyjna, drenaże, itp.)?
Czy są środki by ugasić lub ograniczyć rozprzestrzenianie się pożaru / eksplozji (środki detekcji /
4
alarm, pompa pożarowa, systemy gaszące/ sprzęt p.poż., itp.)?
Czy sa środki by przeprowadzić bezpieczną ewakuację pracowników (awaryjny system oświetlenio-
5
wy / system alarmowy / aparaty ucieczkowe, itp.) ?
Czy są środki by zapewnić bezpieczeństwo urządzenia wiertniczego (systemy dławienia, zapasowa
6
płuczka wiertnicza, dodatkowe materiały płuczkowe, itp.) ?
E Urządzenia na których odbywa się praca / Użyte do pracy
1 Czy istnieje wystarczające odizolowanie od energii ( obrotowej, ciśnienia, elektrycznej, itp.) ?
2 Czy wysoka temperatura może okazać się niebezpieczna ?
3 Czy są zamontowane odpowiednie osłony na urządzeniach ?
F Urządzenia użyte do pracy
Czy sprzęt do podnoszenia, specjalne narzędzia / sprzęt / materiały używane do pracy są znane
1
pracownikom i są w dobrym stanie ?
2 Czy zaangażowani pracownicy mają właściwy i odpowiedni sprzęt ochrony osobistej ?
3 Czy istnieje niebezpieczeństwo niekontrolowanego ruchu / obrotu sprzętu / narzędzi ?
G Obszar
Czy jest konieczne by dokonać inspekcji obszaru pracy, by zweryfikować dostęp, wiedzę o obszarze
1
pracy, warunki pracy, itp. ?
Czy praca na wysokości / praca na kilku poziomach jeden nad drugim lub / spadające przedmioty
2
zostały wzięte pod uwagę ?
3 Czy wzięto pod uwagę występowanie w obszarze; palnych gazów / płynów / materiałów ?
Czy wzięto pod uwagę narażenie pracowników na hałas, wibrację, trujące gazy / płyny, dym, pył,
4
opary, chemikalia, rozpuszczalniki lub substancje radioaktywne ?
H Obszar Pracy
1 Czy miejsce pracy jest czyste i schludne ?
2 Czy konieczność użycia zawieszek / znaków / barier została wzięta pod uwagę ?
3 Czy konieczność transportu do / z miejsca pracy została wzięta pod uwagę ?
4 Czy konieczność zatrudnienia dodatkowych ochroniarzy / stróży została wzięta pod uwagę ?
5 Czy pogoda, wiatr, zapiaszczenie, widoczność i oświetlenie zostały wzięte pod uwagę ?
6 Czy dostępność / możliwość ucieczki została oceniona ?
Czy trudne pozycje przy pracy, potencjalnie prowadzące do chorób zawodowych zostały wzięte pod
7
uwagę ?
I Dodatkowe pytania
2(118)/2008
10
luty

8. 4. ROZWIĄZANIE PROBLEMU 4.3. Przykłady opracowanych Analiz Bezpieczeństwa Operacji dla Urządzeń
4.1. Opis analizowanej operacji Wiertniczych Poszukiwań Nafty i Gazu Kraków Sp. z o.o.
W czerwcu roku 2006 w związku przy-
stąpieniem do przetargu na prace wiertnicze 4.3.1. ABO Nr. A05 Podnoszenie / Opuszczanie Masztu
w Mozambiku, przedstawiono materiały z zakre-
su HSE firmie południowo-afrykańskiej “SASOL”.
W trakcie analizy dostarczonych dokumentów
stwierdzono brak analiz bezpieczeństwa operacji
(Job Safety Analysis), dlatego też w Poszukiwaniach
Nafty i Gazu Sp. z o.o. w Krakowie przystąpiono do
opracowania w języku angielskim tych analiz.
W sumie opracowano ponad 200 JSA w za-
kresie prowadzenia prac wiertniczych na lądzie.
Dokumenty te zostały zweryfikowane podczas
pracy urządzenia wiertniczego Ideco 750 dla
firmy „Tethys Oil” w Danii.
Obecnie są one wykorzystywane przy pra-
cy trzech urządzeń wiertniczych pracujących
w Mozambiku dla firmy naftowej „SASOL”. Po-
niżej przedstawiono listę Analiz Bezpieczeństwa
Operacji wykonanych w ramach opracowania.
4.2. Lista Podgrup Analiz Bezpie-
czeństwa Operacji opracowanych dla
potrzeb wiertni:
A. Montaż, demontaż urządzenia – 11 ABO
B. Prace szybowe – 7 ABO
C. Wiercenie i dodawanie przewodu – 9 ABO
D. zapuszczanie zestawu przewodu – 10 ABO
E. zapuszczanie rur okładzinowych, cemen-
towanie – 14 ABO
F. Pomiary geofizyczne, zapuszczanie syfo-
nówek, próby – 10 ABO
G. Sprzęt wiertniczy – obsługa i badanie
– 17 ABO
H. System płuczkowy – 8 ABO
I. Sprzęt mechaniczny – 9 ABO
J. Sprzęt elektryczny – 12 ABO
K. Top Drive – 5 ABO
L. środki transportu, dźwig, wózek widłowy
– 5 ABO
M. załadunek, rozładunek, różne – 19 ABO
N. Spawanie i cięcie – 9 ABO
O. Kamp i katering – 14 ABO
Rys. 6 Podnoszenie masztu urządzenia wiertniczego Ideco 1200 Rys. 7 Montaż Leżni Wyciągu urządzenia wiertniczego Ideco 1200
Fig. 6 Raising of the mast of Drilling Rig Ideco 1200 Fig. 7 Rig up of the Support of the Drawworks of Drilling Rig Ideco 1200
11 2(118)/2008
luty

9. 4.3.2. ABO Nr. A08 Podnoszenie Wyciągu cow, 1998,
2. recommended Practice for Occupational
Safety for Oil and Gas Well Drilling and
Servicing Operations, American Petrole-
um Institute, 1999.
3. Fugiel K. A. (2006) Job Safety Analysis
for drilling rigs working for “SASOL” in
Mozambique, Oil and Gas Exploration
Company Kraków – nie publikowane.
4. Fugiel K. A. (2007) HSE Procedures in
Drilling Activity of PGNIG Capital Group
on example of OGEC Kraków”, PGNIG
Prequalification for NCS – Norway, Oil
and Gas Exploration Company Kraków
– nie publikowane.
5. Specyfikacja OHSAS 18002:2000 ver.
Polska (Systemy zarządzania bezpieczeń-
stwem i higieną pracy – wytyczne dla
wdrożenia OHSAS 18001).
6. Implementing an Electronic Permit to
Work System in Qatargas, SPE 98191
– r.I. Burrows, Qatargas, -
7. Security Matrix in Niger Delta Operations,
SPE 98406 – E. Inyang and S. Oinylola,
Schlumberger
8. Step Change in HSEQ Performance Tro-
ugh Leadership Initiative, SPE 98584
– A. zartl-Klik, OMV Austria, B. read DTI
Consulting, r. Samhaber, SPE OMV Au-
stria
9. The JSA Process – Publicity Praised and
Privately ridiculed, SPE 86630, Carl Ve-
ley.
Job Safety Analysis in International
Oil and Gas Exploration Companies
PNIG Krakow Ltd. taking work for Interna-
tional Oil Companies had been forced to imple-
ment Job Safety Analysis, what was one of the
conditions to get Award of “SASOL” contract in
Mozambique and have future possibilities to
perform a Drilling Jobs at International Oil Gas
Industry market.
The Author of the paper had elaborated
3. STWIERDZENIA KOŃCOWE 5.4. Aktualnie prowadzi się modyfikację more than (200) two hundred JOB SAFETy ANA-
I WNIOSKI opracowanych ABO, a w szczególności przy- LySIS and implemented it at PNIG Kraków rigs
gotowuje się do wprowadzenia elektronicz- performing drilling and workover operations for
5.1. zastosowanie analiz bezpieczeństwa nych wersji zarządzania pozwoleniami na
South African Oil Company “SASOL”, who’s has
operacji pozwoliło na podniesienie poziomu pracę oraz analizami bezpieczeństwa operacji concession block at Pande and Inhassaro Gas
BHP podczas wykonywania prac na urządze- na poszczególnych urządzeniach wiertniczych Fields in Mozambique.
niach wiertniczych do poziomu światowego. jak i w zagranicznych Oddziałach PNiG Kraków Actually the JSA’s are translated to russian
5.2. załogi urządzeń wiertniczych Po- Sp. z o.o. language and will be used during PNIG Kraków
szukiwań Nafty i Gazu w Krakowie pracując activity in Kazakhstan.
w Mozambiku dla firmy “SASOL” z republiki 6. BIBLIOGRAFIA
Południowej Afryki stosują Job Safety Analysis
i potwierdzają ich przydatność. 1. HSE in Operations – Health Safety and mgr inż. Krzysztof A. Fugiel
5.3. Obecnie wprowadza się ABO w wersji Environment Management System - HSE PNiG Kraków Sp. z o.o.
rosyjsko językowej na wiertniach pracujących Guidance Manual – Islamabad, Pakistan, Zdjęcia: Krzysztof A. Fugiel
w Kazachstanie. Oil and Gas Exploration Company Cra-
2(118)/2008
12
luty