1. DIGESTINOA
AHOA:Elikagaiak mastekatu egiten dira,eta txuagaz elikadura boloa
sortzen da.
FARINGEA ETA HESTEGORRIA:Elikadura boloa faringetik hestegorrira
pasatzen dau,eta hestegorritikurdailera pasatzen dau.
URDAILA:Elikadura boloa urin gastrikoagaz nahasten da,eta kimoa
sortzen da.
HESTE MEHARRA:Kimoa pankreako urinakaz,behazagaz eta
hesteko urinakaz nahasten da,eta kiloa sortzen da.Heste meharrean
mantenugaiak odolara pasatzen dira.
HESTE LODIA:Aprobetzatu ez dauzan substantziak gorozki bihurtzen
dira,eta uzkitik bidez kanporatzen dira.
DIGESTINO APARATUAREN
GAIXOTASUNAK
Hortz-haginen txantxarrak hortz-haginei kalte egiten deutse,ahoko
bakterioen eraginez.Prebentzinarako,gozoki asko ez jatea,jatordu
ostean haginak garbitu eta urtean behin dentistarengana joan behar da.
Aerofagia digestino hodian gasak sartzen diranean sortzen da,eta mina
eta ondoeza eragiten dauz.Prebentziteko neurriz jan behar da eta
gasdun edariak ez edan asko.
Beherakoa heste meharra ura eta mantenugaiak ondo surgatzeko gai
ez danean gertatzen da,eta gorozkiak sarri eta likidoak izaten dira.
Beherakoa daukagunean jaki harinak hartu behar dogu.
ARNAS APARATUA

2. Arnas aparatua airetik oxigenoa hartzen dau eta gure
gorputzak sortzen dauan karbono dioxidoa kanpora
botaten dau.
ARNAS APARATUREN
OSOGAIAK
Arnasbidez eta birikiz ostuta dago.
ARNASBIDEA:Aireak zirkulatzen dauan gorputzeko
hodiak dira.Sudur hobiak airea gure gorputzean
sartzeko eta aterateko hobiak dira.Horreen eginkizuna
airea birikietara heldu aurretik garbitzea,berotzea eta
hezotzea da.Faringea airea ere eroaten dau sudur
hobietatik birikietara.Horregaitik gara gai ahotik ere
arnasa hartzeko.Laringea faringea eta trakea lotzen
daben hodia da.Barruan ahots kordak daukaz,airea
igarotean bibratu eta ahotsa sortzen daben muskulu
bi.Trakea bronkio izeneko hodi bitan banandutako
hodia da.Bronkioak birikietara heltzen diran hodi bi
dira.Birikietan,bronkiolo izeneko hodi txikiagotan
adarkatzen dira.Bronkioen bidez airea birikietan sart
eta hurten egiten da.
BIRIKIAK:Larrosa koloreko organo arol bi dira.Briki
bakotzaren barruan,bronkioloen muturretan,albeolo
izeneko zakutzo moduko batzuk dagoz.
ARNASKETA

3. Arnasketa mogimenduak,arnasgorea eta
arnasbeherea,gure birikietan airea sartzeko eta
urteteko mogimenduak dira.
Gasen trukea albeoloetan gertatzen da.Oxigenoa
odolera doa,eta karbono dioxidoa kanporatzen da.
ARNAS APARATUAREN
GAIXOTASUNAK
Gripea birus batek sortutako gaixotasun oso ohikoa
da.Birus hori errez kutsatzen da pertsona bestetik
bestera,eta sukarra,muskuluetako mina eta ondoeza
eragiten dauz.
Asmea bronkioloak estutu eta aireari izten ez deutsienean
sortzen da.Bronkodilatadore izeneko botiken bidez
kontrolatu daiteke.
ZIRKULAZINO APARATUA
Mantenugaiak eta oxigenoa gure gorputzako zelula
guztietara heldu daitezan eta eta zelulek sortzen daben
hondakinak egozteko behar da.
Zirkulazino aparatuaren osogaiak bihotza,odol basoak eta
odola dira.
BIHOTZA:Toraxaren ezkerraldean eta odola gorputz guztira
bultzatzen dau.Bihotzaren horma muskulu ehunez osotuta
dago,barrualdea hutsa dauka,lau barrunbez osotuta:goian,

4. aurikula izeneko barrunbe bi,eta behean,bentrikula
izeneko beste bi.Balbula trikuspidea eskumako aurikulea
eta eskumako bentrikulua bereizten dauz.Balbula mitralak
ezkerreko aurikulea eta ezkerreko bentrikulua banatzrn
dauz.
ODOL BASOAK:Era askotako lodierea daukien hodiak dira.
Lodierearen arabera arterak,benek eta kapilarrak bereizten
dira.Arteriek odola bihotzetik organo guztietera zabaltzen
dira.Benek odola gorputzeko atal guztietatik bihotzera
daroe.Kapilarrak oso meheak dira,eta arteriak eta benak
lotzen dauz.
ODOLA:Matenugaiak eta oxigenoa garraiatzen dauz,ta
hondakinak batzen dauz.Plasmea likido horixka bat da,eta
digestinoari ezker mantenugaiak bidaiatzen dauz.ODOL
ZELULAK:Globulu gorriak,globulu zuriak eta plaketak
dira.Plaketek zauriak ixten dabez.Globulu zuriak gorputza
infekzinoetatik babesten dauz.Globulu gorriak oxigenoa
eta karbono dioxidoa garraiatzen dabe.
ZIRKULAZINOA
Zirkulazino birikietakoa eskumako bentrikulutik
karbono dioxidoz betetako odola biriki arteriaren
bidez birikietara joaten da,eta odol oxigenatua kaba
benen bidez ezkerreko aurikulera eta hortik ezkerreko
bentrikulura.
Zirkulazino nagusia ezkerreko bentrikulutik odol
oxigenatuak aortara joaten da,eta organo guztietara
joaten da.Mantenugaiak,karbono dioxidoa eta
hondakinak eroaten dau.Subztantziaz betetako odola
eskumako bentrikulura joaten da,eta hortik eskumako

5. aurikulera.
ZIRKULAZINO APARATUREN
GAIXOTASUNAK
Tronbosia odolean tronbo izeneko pikor bat eratu eta
arteria bat edo bena bat ixten dauenean gertatzen da.
Obesitateak eta erreteko ohiturak gaixotasun hau
izateko arriskua ugaritzen dabe.
Miokardio infartua oxigenorik ezak eraginda
bihotzaren zati bateko zelulak hiltean onarritzen dan
gaixotasun bat da.Bihotzekoa dieta orekatu baten eta
jarduera fisikoaren bidez ekidin daiteke.
Arterioesklerosia arterien barruan gantzak metatzen
diralako arteriak gogortzean sortzen da.Ariketa fisikoa
egitea,neurriz jatea,koipe gitxi hartzea eta ez erretea
dira neurri egokienak.
IRAITZ APARATUA
Zelulek ezabatu beharreko hondakin subztantziak sortzen
dabez.Iraitz aparatua gernu sistemez eta izerdi guruinez
osotuta dago.
GERNU SISTEMEA
Gorputzak karbono dioxidoa botaten dau eta gernu

6. sistemeak gure zelulek soetutako hondakin ez-gaseosoak
egozten dauz.Kuntzurrunek,ureterrak,gernu maskuriak eta
uretreak osotzen dabe gernu sistemea.
Kuntzurrunek baba formako orgeno bi dira,eta kaxa
toraxikoaren azpian dagoz,bizkarrazurren alde
banatan.Kuntzurrunetatik igaroten dan odola iragaztea da
horreen eginkizuna,organismorentzat toxikoak diran
hondakinak irauzteko.
Ureterrak gernua kuntzurrunetatik hartu eta gernu
maskuriara eroaten daben hodi bi dira.
Gernu maskuria zaku formako organo gihartzu bat da,eta
zakuan gordeta egoten da gernua,uretratik kanporatu arte.
Uretra hodiaren bidez,gernu maskuriako gordetako gernua
kanporatu egiten dau.
IZERDI GURUINAK
Izerdi guruinen bidez,horreetatik hur dagozan kapilarretako
subztantzia toxikoak ezabatzen dira.Horretarako,izerdia
sortzen dabez,eta poroen bidez egozten da.Izerdi guruinei
esker,gorputzaren tenperaturea kontrolatzen da.
IRAITZ APARATUAREN
GAIXOTASUNAK
Zistitisa gernu maskuriaren infekzinoa da,bakterioek
sortuta,eta sukarra eta pixa egiterakoan mina eragiten dauz.
Kuntzurruneko harriak organo horretan gernuan
disolbatutako subztantzietatik sortzen diran masa solidoak
dira.Kuntzurrunetako kolikoa eragin daikiez,hau da,harriek

7. pixari pasatzen izten ez deutsielako min handia eragin
daikiez.Kuntzurrunetan harririk ez izateko,kuntzurrunek
ondo funtzionatzeko adina ur edatea komeni da.
Kuntzurrunetako gitxiegitasuna odola iragazteko
gaitasuna galtzen dabenean sortzen da.Kuntzurrunak huts
egiten dabenean trasplantea egin behar da.Trasplantea
heldu bitartean,pazienteak dialisia hartu behar dau.