1. สมบัติของธาตุและสารประกอบตามหมู่และคาบ
ปฏิกริยาของธาตุและสารประกอบของธาตุตามหมู่
ิ
หมู่ A 2M(s) + 2H2O (l)
→
2M+(aq) + 2OH-(aq) + H2(g)
เช่น 2Na(s) + (2H2O l)
→ 2Na+(aq) + 2OH-(aq) + H2(g)
• โลหะหมู่ IA และ IIA ทําปฏิกิริยากับนําได้สารละลายเบสและก๊าซไฮโดรเจน โดยโลหะหมู่ IA จะเกิดปฏิริ
ยากับนําได้ดงสมการ
ั
Na(s) + 2H2O(l)
2NaOH(aq) + H2(g)
• โลหะหมู่ IIA จะทําปฏิริยากับนําร้อนได้ดีกว่านําเย็น
Mg(s) + 2H2O(l)
Mg(OH)2(aq) + H2(g)
** สรุ ปความว่องไวในการทําปฏิกิริยากับนําได้ดงนี หมู่ IA > หมู่ IIA > หมู่ IIIA
ั
การละลายนําของสารประกอบธาตุหมู่ IA และ IIA
สารประกอบ
ธาตุ
ตัวอย่างสารประกอบ
หมู่ IA
หมู่ IIA
หมู่ IA
หมู่ IIA
คลอไรด์


LiCl , NaCl
MgCl2 , CaCl2 ,
BaCl2
ไนเตรต


LiNO3 , KNO3
Ca(NO3)2 ,
Ba(NO3)2
ซัลเฟต

 ยกเว้น MgSO4 Na2SO4 , K2SO4 CaSO4 , BaSO4
คาร์บอเนต


Li2CO3 ,
Na2CO3
MgCO3 ,
CaCO3
ไฮโดรเจน
ฟอสเฟต


Na2HPO4 ,
K2HPO4
MgHPO4 ,
BaHPO4

2. สมบัตของสารประกอบของธาตุตามคาบ
ิ
.ความเป็ นกรดของสารประกอบเพิมขึนจากซ้ายไปขวา
. ความเป็ นเบสของสารประกอบเพิ มขึนจากบนลงล่าง
. ธาตุหมู่ IA IIA และ IIIA เมือเกิดเป็ นสารประกอบจะมีออกซิเดชันได้เพียงค่าเดียว คือ + +
และ + ตามลําดับ
. ธาตุหมู่ IVA VA และ VIIA เมือเกิดเป็ นสารประกอบจะมีออกซิเดชันได้หลายค่า
. สารประกอบคลอไรด์ของธาตุหมู่ IA IIA มีสมบัติเป็ นกลาง ยกเว้น BeCl2 มีสมบัติเป็ นกรด ส่ วนสาร
ประกอบคลอไรด์ของธาตุหมู่ IIIA ถึง VIIA มีสมบัติเป็ นกรด
. สารประกอบคลอไรด์ทีไม่ละลายนําได้แก่ CCl4 , NCl3
7. เขียนสมการแสดงปฏิกิริยาของสารประกอบคลอไรด์กบนําได้ดงนี
ั
ั
PCl5 + 4H2O
H3PO4 + 5HCl
SiCl4 + 2H2O
SiO2 + 4HCl
สมบัติของสารประกอบคลอไรด์ ของธาตุตามคาบ
. สารประกอบคลอไรด์ของธาตุหมู่ IA IIA มีสมบัติเป็ นกลาง ยกเว้น BeCl2 มีสมบัติเป็ นกรด ส่ วนสาร
ประกอบคลอไรด์ของธาตุหมู่ IIIA ถึง VIIA มีสมบัติเป็ นกรด
. สารประกอบคลอไรด์ทีไม่ละลายนําได้แก่ CCl , NCl
3. เขียนสมการแสดงปฏิกิริยาของสารประกอบคลอไรด์กบนําได้ดงนี
ั
ั
PCl5 + 4H2O
H3PO4 + 5HCl
SiCl4 + 2H2O
SiO2 + 4HCl

3. สารประกอบคลอไรด์ทีควรรู้จัก
• CaCl2 ใช้ในเครื องทําความเย็นในอุตสาหกรรมห้องเย็น ใช้ทาฝนเทียม
ํ
• KCl ใช้ทาปุ๋ ย
ํ
• NH4Cl ใช้เป็ นอิเล็กโทรไลต์ของเซลล์ถานไฟฉาย ใช้เป็ นนําประสานดีบุก
่
• DDT และดีลดริ น ใช้เป็ นยาฆ่าแมลง กําจัดศัตรูพืช
• เกลือแกง ใช้ปรุ งแต่งอาหาร ถนอมอาหาร และใช้เป็ นสารตังต้นในการผลิต NaHCO3
(โซดาทําขนม) Na2CO3 (โซดาแอช) NaOH (โซดาไฟ) และ HCl นอกจากนียังใช้ละลายนําแข็ง
ในหิมะ
จุดหลอมเหลวและจุดเดือดของสารประกอบของธาตุตามคาบ
* แนวโน้มจุดหลอมเหลวและจุดเดือดของสารประกอบคลอไรด์ของธาตุในคาบที และคาบที
จะลดลงจากซ้ายไปขวา เพราะคลอไรด์ของโลหะเป็ นสารประกอบไอออนิก ส่วนคลอไรด์ของ
อโลหะสารประกอบโคเวเลนต์
* จุดหลอมเหลวและจุดเดือดของสารประกอบออกไซด์ของโลหะมีจุดหลอมเหลวและจุดเดือดสูง
เพราะสารประกอบเหล่านีเป็ นสารประกอบไอออนิก มีแรงยึดเหนียวระหว่างไอออนบวกกับ
ไอออนลบเกิดขึนต่อเนืองกันทัวทังสาร ส่วนสารประกอบออกไซด์ของอโลหะมีจุดหลอมเหลว
และจุดเดือดตํา เพราะแรงยึดเหนียวระหว่างโมเลกุลเหล่านีคือแรงแวนเดอร์วาส์ล การทําให้สาร
ระเหยหรื อกลายเป็ นไอจึงใช้พลังงานตํา

4. สมบัตของธาตุแทรนซิชัน
ิ
การทีธาตุแทรนซิ ชนมีสมบัตแตกต่างจากโลหะทัวๆ ไป ทําให้ตองแยกออกเป็ นกลุ่ม ๆ ต่างหาก ลักษณะทีสําคัญ
ั
ิ
้
ของธาตุแทรนซิชนเป็ นดังนี
ั
. มีเลขออกซิเดชันมากกว่า ค่า ยกเว้นหมู่ IIIB เช่น Sc เป็ น + ค่าเดียว และหมู่ IIB (Zn,
Cd) เป็ น + ค่าเดียว
2. ธาตุแทรนซิชันเป็ นโลหะ จึงดึงดูดกับแม่เหล็ก และมีบางธาตุ เช่น Fe, Co, และ Ni สามารถแสดง
สมบัติเป็ นแม่เหล็กได้เมือนําไปวางไว้ในสนามแม่เหล็กนาน ๆ นอกจากนียังมีสารประกอบของ
ธาตุแทรนซิชันอีกหลายชนิดทีสามารถดูดกับแม่เหล็กได้
3. สารประกอบส่วนใหญ่ มีสี (ยกเว้นหมู่ IIIB) ซึ งเป็ นสีของไอออนเชิงซ้อนของธาตุแทรนซิชน
ั
4. ธาตุแทรนซิชันมีแนวโน้มทีจะเกิดสารประกอบเชิงซ้อนได้
5. มีเวเลนต์อิเล็กตรอนเท่ากับ 2 (ยกเว้น Cr, และ Cu มีเวเลนต์อิเล็กตรอนเท่ากับ 1) และอิเล็กตรอนถัดจากวง
นอกสุดไม่ครบ 18 (ยกเว้น Cu และ Zn)
6. รัศมีอะตอมมีแนวโน้มลดลงจากซ้ายไปขวาของคาบ (หรื อเมือเลขอะตอมเพิ มขึน รัศมีอะตอมจะเล็กลง) ซึ ง
เหมือนกับธาตุในคาบเดียวกันทัวๆ ไป)
7. มีจุดหลอมเหลวและจุดเดือดค่อนข้างสู ง เพราะมีพนธะโลหะ
ั
8. หนาแน่นเพิ มขึน เมือเลขอะตอมเพิ มขึน เนืองจากมวลเพิ มขึนในขณะทีขนาดเล็กลง
9. ค่า IE1 , IE2 , และ IE3 มีแนวโน้มเพิมขึนเมือเลขอะตอมเพิมขึน แต่ค่าต่างกันไม่มากนัก เพราะขนาด
ใกล้เคียงกัน
10.อิเล็กโทรเนกาติวิตีมแนวโน้มเพิ มขึน เมือเลขอะตอมเพิมขึน
ี
.เป็ นโลหะทีนําความร้อนและนําไฟฟ้ าได้ดีเหมือนกับโลหะทัว ๆ ไป ทังนี เพราะมีพนธะโลหะ
ั

5. สารประกอบเชิงซ้ อนของธาตุแทรนซิชัน
ตารางแสดงสารประกอบเชิงซ้อนบางชนิดและไอออนองค์ประกอบ
สารประกอบเชิงซ้อน
ไอออนบวก
ไอออนลบ
สี ของสารประกอบ
KMnO
K+
[MnO ]-
ม่วงแดง
K MnO
K+
[MnO ] -
เขียว
PbCrO
Pb +
[CrO ] +
เหลือง
K [Fe(CN) ]
K+
[Fe(CN) ] -
ส้มแดง
Cu[(NH ) SO ]
[Cu(NH ) ] +
[SO ] -
คราม
Cu[(H O) SO ]
[Cu(H O) ] +
[SO ] -
นําเงิน