1. OS XÉNEROS MENORES
E A PROSA MEDIEVAL
Click to edit Master subtitle style
Patricia Pérez López
Claudia Fernández Mariña
1ºA BAC 2012-2013 IES Vilar Ponte
21/01/13

2. OS XÉ ROS
NE
M NORE
E S
21/01/13

3. Jo hán Pé re z d'A im
vo
Cavalgava noutro dia «Pastor, non dizedes nada,
per o caminho francês diz ũa d' elas enton;
e ũa pastor siia se se foi esta vegada,
cantando con outras tres ar verrá-s' outra sazon
pastores e non vos pês, e dirá-vos por que non
e direi-vos toda via falou vosc', ai ben talhada,
o que a pastor dizia e é cousa mais guisada
aas outras en castigo: de dizerdes, com' eu digo:
«Nunca molher crêa per amigo, «Deus, ora veess' o meu amigo
pois s' o meu foi e non falou migo». e averia gram prazer migo».
21/01/13

4. ÍNDICE:
1.Definición
2.Tipos
2.1 Pranto
2.6 Lai
2.2Cantigas de seguir
2.7 Pastorela
2.3 Descordo
2.8 Cuestionario
2.4 Sirventés moral
2.9 Bibliografía
2.5 Tenzón
21/01/13

5. 1.Definición:
Xéneros de escaso cultivo na lírica galego-portuguesa que non
sufriron ningún tipo de mutación ou mestizaxe no seu paso da
lírica provenzal á nosa.
21/01/13

6. Foron cultivados polos trobadores (poetas da Idade Media europea
que creaban composicións literarias e musicais, en lingua romance,
destinadas a ser cantadas principalmente polos xograres.
21/01/13

7. 21/01/13

8. 2.1 Pranto
Cantiga de inspiración occitana que expresa a dor pola
morte dun personaxe ilustre.
21/01/13

9. Consérvanse cinco textos (catro son de Pero da Ponte, datados
entre 1235 e 1252) que seguen o modelo provenzal e clásico.
21/01/13

10. Ora já nom poss'eu creer
que Deus ao mundo mal nom
quer
e querrá, mentre lhi fezer
qual escárnio lhi sol fazer
e qual escárnio lh'ora fez:
leixou-lhi tant'home sem prez
e foi-lhi dom Lopo tolher!
Pero da Ponte
NOTA: Pranto pola morte de D.Lopo Diaz (1236)
21/01/13

11. 2.2 Cantigas de seguir
É denominada así a cantiga realizada a partir dunha
composición anterior, da cal imitará elementos como a rima, o
esquema métrico ou a música. A cantiga de seguir dáse sobre
todo no xénero das cantigas de amigo.
21/01/13

12. A seguinte composición é un exemplo de cantiga de seguir:
Vai-las lavar alva.
Levantou-s'a velida, E vai lavar delgadas,
levantou-s' alva. levantou-s' alva;
e vai lavar camisas o vento lh' as levava
e-no alto. e-no alto.
Vai-las lavar alva.
Levantou-s' a louçana,
levantou-s' alva,
e vai lavar delgadas
e-no alto. Vai- las lavar alva.
Vai-las lavar alva. O vento lh' as desvia,
E vai lavar camisas, levantou-s' alva;
levantou-s' alva; meteu-s' alva em ira
o vento lh' as desvia e-no alto.
e-no alto. Vai- las lavar alva.
O vento lh' as levava,
levantou-s' alva;
meteu-s' alva em sanha,
e-no alto.
Vai- las lavar alva.
21/01/13

13. 2.3 Descordo
A estructura estrófica do descordo parece corresponder á
discordancia de sentimentos do poeta, constituíndo unha
composición polimétrica.
21/01/13

14. Agora me quer'eu ja espedir Pero das terras averei
da terra, e das gentes que i son, soidade
u mi Deus tanto de pesar mostrou, de que m'or'hei a partir
e esforçar mui ben meu coraçón,
e ar pensar de m'ir alhur guarir.
despagado;
E a Deus gradesco porque m'én vou. e sempr'i tornará o meu
cuidado
Ca a meu grad', u m'eu d'aquí partir, por quanto ben vi eu en
con seus desejos non me veerán elas ja;
chorar, nen ir triste, por ben que eu ca ja por al nunca me
nunca presesse; nen me poderán veerá
dizer que eu torto fac'en fogir nulh'home ir triste nen
d'aquí u me Deus tanto pesar deu.
desconortado
Nuno Eannes Cerzeo
21/01/13

15. 2.4 Sirventés moral
Modalidade poética que adoita incluírse dentro das
cantigas de escarnho e mal dizer.
21/01/13

16. Nom me posso pagar tanto E juro par Deus lo santo
do canto que manto
das aves nem de seu som não tragerei, nem granhom,
nem d'amor nem de missom nem terrei d'amor razom,
nem d'armas - ca hei espanto nem d'armas, porque quebranto
por quanto e chanto
mui perigosas som vem delas tod'a sazom;
- come d'um bom galeom mais tragerei um dornom,
que mi alongue muit'aginha e irei pela marinha
deste demo da campinha, vendend'azeite e farinha,
u os alacrães som; e fugirei do poçom
ca dentro, no coraçom, do alacrã, ca eu nom
senti deles a espinha. lhi sei outra meezinha.
Afonso X
21/01/13

17. 2.5 Tenzón
Trátase dunha composición dialogada, escrita por dous autores
que debaten sobre un tema determinado.
21/01/13

18. ● Consérvanse 30 tenzóns galaicoportuguesas:28 son burlescas e
2 son de amor.
● Este xénero cultivouse maiormente no período comprendido
dende o 1250 e o 1280.
21/01/13

19. O seguinte fragmento dunha tenzón pertence a Pero da Ponte e a
Affonso Eanes:
“Juyao, quero contigo fazer
Se tu quisieres, un-a entençon...”. (C-V I4)
21/01/13

20. 2.6 Lai
Trátase de composicións amorosas, derivadas da materia de
Bretaña e protagonizadas por personaxes pertencentes ao ciclo
artúrico.
21/01/13

21. Amor, des que m'a vós cheguei,
m me posso de vós loar,
ca mui pouc'ant', a meu cuidar,
valia; mais pois emmendei
tam muit'em mim que, com'ant'eu
era de pobre coraçom,
assi que nẽum bem entom
nom cuidava que era meu,
e sol nom me preçavam rem,
ante me tinham tam em vil
que, se de mi falavam mil,
nunca deziam nẽum bem;
Anónimo
21/01/13

22. ● Son textos traducidos libremente ao galego-portugúes de
poemas franceses incluidos no livro de Tristan.
21/01/13

23. 2.7 A pastorela
Composición poética de orixe provenzal que se presenta
xeralmente en forma de diálogo amoroso entre un
cabaleiro e unha pastora.
21/01/13

24. O modelo clásico de pastorela segue a seguinte estructura:
-Un cabaleiro atopa unha fermosa pastora mentres cabalga ou
camiña polo campo.
-Seducido e namorado repentinamente dela, solicítalle os seus
amores.
-Prodúcese un diálogo entre a pastora e o galán.
-A pastora acepta, ou non, as propostas deste.
21/01/13

25. Quand'eu um dia fui em Compostela
em romaria, vi ũa pastor
que, pois fui nado, nunca vi tam bela,
nem vi outra que falasse milhor;
e demandei-lhe logo seu amor
e fiz por ela esta pastorela.
[E] dix'eu logo: - Fremosa poncela,
queredes vós mim por entendedor?
Que vos darei boas toucas d'Estela,
e boas cintas de Rocamador,
e doutras doas a vosso sabor
e fremoso pano pera gonela.
Pedro Amigo de
Sevilha
21/01/13

26. 2.8 Cuestionario
Según o exposto anteriormente...
1º Que entendedes por “xéneros menores” ?
Xéneros de escaso cultivo na lírica galego-portuguesa que non
sufriron ningún tipo de mutación ou mestizaxe no seu paso
da lírica provenzal á nosa.
2º Nomeade 5 tipos de xéneros menores.
Pranto, pastorela, tenzón, lai e sirventés moral.
21/01/13

27. 3º Acordádesvos dalgún famoso trobador que aparece na
presentación?De cal?
Pero da Ponte.
4º Indicade a que tipo de xénero pertence a composición que
aparece ao principio do traballo.
É unha pastorela.
21/01/13

28. 4.Bibliografía:
Xéneros menores I Sirventés moral
"Cavalgava noutro dia.." Pastorela
Lai
Son de poetas
Tenzón
xéneros menores II
Cantiga de seguir
Imaxes I
Imaxes II
Imaxes III
Exemplo de descordo
Pranto
21/01/13

29. AP ROSA
M DIE
E VAL
21/01/13

30. mesas – esto era ora de noa – aveeo que üa donzela chegou i, mui
fremosa e mui bem vestida. E entrou no paaço a pee, como
mandadeira. Ela começou a catar de üa parte e da outra, pelo paaço; e
perguntavam-na que demandava.
– Eu demando – disse ela – por Dom Lançarot do Lago. É aqui ?
Entam pedio suas armas. E quando el-rei vio que se fazia armar a tam
gram coita, foi a el com a raïa e disse-lhe:
– Como leixar-nos queredes a atal festa, u cavaleiros de todo o mundo
veem aa corte, e mui mais ainda por vos veerem ca por al – deles por
vos veerem e deles por averem vossa companha?
[........]
Demanda do Santo Graal
21/01/13

31. 1. Definición
2.Clasificación cronolóxicaÍNDICE:
3.Os primeiros textos
conservados 4.1.3 A Materia de Francia
4.Clasificación temática 4.2 A Haxiografía e o ciclo
4.1 A prosa de ficción carolinxio.
4.1.1 A Materia de Bretaña (ciclo 4.3 Historiografía.
bretón) 5. Cuestionario
4.1.2 A Materia de Roma (ciclo
troiano)
21/01/13

32. 1.Definición
Denomínase prosa galega medieval á literatura producida na
Idade Media no romance hispano occidental.
21/01/13

33. 21/01/13

34. 1º Prosa galego-portuguesa (séculos XIII e XIV)
2º Prosa galega e prosa portuguesa (século XV)
21/01/13

35. 3.Os primeiros textos conservados
Os primeiros textos conservados en galego-portugués non
teñen carácter literario. En Portugal, coa chegada ao trono de
Afonso III (1225) o romance gaña espazo diante do latín na
redacción de documentos de carácter notarial.
21/01/13

36. Na actual Galicia debemos considerar como documentos de maior
antigüidade o:
Foro do Burgo de Castro Caldelas (dado por Afonso IX en 1228)
e tamén o
Testamento de Estevo Pérez (redactado cara a metade do século
XIII)
21/01/13

37. Aquí atopamos un fragmento do Foro do Burgo de Castro Caldelas:
Orixinal :
In nomine domini nostri Ihesu Christi. Amen. Plerumque sentimus
oblivionis incomoda, dum
rerum gestarum memoriam per scripture seriem negligimus alligare. Ea
propter hoc Eu don
Alfonso ||
Transcrición de Henrique Montagudo:
porla gratia de Deus Rey de Leon a vos omes [do boo Burgo?], assy aos
presentes
como aos que an de víír, et a vossos fillos et a toda vossa generacion faço
karta de donacion et
texto de firmidũe, et dou a vos foros en que sempre vivades.
21/01/13

38. 21/01/13

39. 4.1 A PROSA
DE FICCIÓN
21/01/13

40. 4.1.1 O ciclo Bretón
Pertencen ao ciclo Bretón ou tamén denominado Materia
de Bretaña todos aqueles textos sobre o Rei Artur e os
cabaleiros da mesa redonda.
21/01/13

41. A definitiva expansión para a narrativa artúrica procede da obra
de Chrétien de Troyes, que levou adiante o seu labor entre 1160-
1190.
21/01/13

42. Conservamos diferentes textos, en galego-portugués, que fan
referencia a este ciclo:
-O Libro de Xosé de Arimatea no que se narran as orixes do Graal
(redactado a comezos do século XIV)
21/01/13

43. - Libro de Merlín que xira arredor da figura do célebre mago e
das súas profecías sobre o Graal (consérvanse uns poucos
fragmentos procedentes do século XIV)
21/01/13

44. -Demanda do Santo Graal que refire as aventuras dos cabaleiros
da Mesa Redonda na procura do Graal (trátase dunha copia do
século XV feita dun orixinal datado probablemente, no século
XIII)
A continuación leeremos un fragmento desta obra:
21/01/13

45. […]
– Senhor, por Deos, fazede vós nosso novel cavaleiro, ca nom queriamos
que seja cavaleiro por mão doutro; ca milhor cavaleiro ca vós nom no pode
fazer cavaleiro; ca bem crcemos que ainda seja tam bõo que vos acharedes
ende bem, e que será vossa honra de o fazerdes; e se vos el ende nom
rogasse, vó-lo devíades de fazer, ca bem sabedes que é vosso filho.
– Gualaaz – disse Lançalot – queredes vós seer cavaleiro?
El respondeo baldosamente:
[...]
Demanda do Santo Graal
21/01/13

46. 4.1.2 A Materia de Roma
Está constituída polos relatos da Antigüidade greco-latina.
21/01/13

47. a) O ciclo troiano
Pertencen ao ciclo troiano ou clásico os textos sobre o mundo
clásico greco-latino, sobre todo da historia de Troia.
21/01/13

48. Conservamos no noso espazo dous textos que forman parte da
Materia de Troia:
-Crónica Troiana (narra a destrución de Troia partindo de textos
clásicos).Foi rematada por Fernán Martís no século XIV.
21/01/13

49. -Historia Troiana .Texto bilingüe con partes en castelán e partes
en galego, datado do século XIV.
A continuación vén un fragmento da Crónica Troiana :
21/01/13

50. Depoys que a lyde foy partyda, que foy tã ben lidada, entrarõ todos êna
çibdade, et nõ acharõ nj~hû que lles dissesse por ende nada. Mays moços
et molleres ýan chorãdo et carpindo et fogíã todos aos têplos por goreçer
alý, se podessen. Moytas donas et moytas donzelas et moytas burzesas
moy fremosas / andauã fogindo perlas cales, assý cõmo mortas. Et outras
donas moytas tragíã seus fillos pequenos ênos braços, buscando hu sse
asconderíã cõ elles et hu poderíã goreçer. Nõ coydo que en njhû lugar foy
tã grã doo, nê tã grã coyta, nê por quanto eu entêdo n[õ] creo que nehû
home soubesse retraher este feyto cõmo foy, nê per qual gisa se fezo [....]
Crónica Troiana
21/01/13

51. 4.1.3 A Materia de Francia
Está constituída polos cantares de
xesta.
21/01/13

52. 4.2 A HAXIOGRAF E O
ÍA
CICL CAROL
O INXIO
21/01/13

53. O obxectivo da literatura haxiográfica é rexistrar a vida exemplar
e os milagres realizados polos santos, co obxecto de glorificalos e
de servir de modelo de comportamento para os lectores.
21/01/13

54. O principal protagonista é o Apóstolo Santiago. O texto máis
destacado é Miragres de Santiago (versión reducida do Códice
Calixtino) que está conservado nun códice do primeiro terzo século
do século XV.
A continuación observaremos un fragmento da obra:
21/01/13

55. Sabede que o Apostolo glorioso ontre todo los outros apostolos de Nostro
Señor que forõ a preegar por las partes do mûdo, foy el o primeiro que
preegou en Galiza. Et despois que o rrey Erodes mãdou matar en Iherusalem,
trouxerõ o corpo del os diçipolos por mar a Galiza, onde el fora enviado a
preegar primeiramente, segundo ja oystes. Et as gentes que el cõuertera en
Galiza, despois por los seus pecados perderõ a creêça de Deus, que lles el
enviara que os ensinase, ata que fui cobrada êno tenpo d’este Calrros,
depois que cõquereu cõ grã traballo moytas partes do mûdo, convê a saber:
Ingraterra, França, Alamana, Leorena, Bretana, Bergona, Italia et toda las
outras terras et çidades de mar a mar, et tiroas do poder dos mouros por la
ajuda de Deus et por las suas armas et as tornou a sua creêça.
Miragres de Santiago
21/01/13

56. O ciclo carolinxio fai referencia ás diversas fazañas e aventuras
relacionadas co emperador Carlo Magno durante a Idade Media.
21/01/13

57. 4.3 H ORIOGRAF
IST ÍA
21/01/13

58. Conxunto de textos de carácter historiográfico, xurídico e
didáctico que posúen unha gran importancia dende o aspecto
socio-histórico e sociolingüístico.
21/01/13

59. Destacan obras en galego-portugúes de mediados do século XIII
ou comezos do XIV como por exemplo:
-Crónica General
-Crónica de Castilla (S.XIV)
-Xeral Historia.
21/01/13

60. Destacan tamén os diferentes fragmentos de traducións de As
Sete Partidas ou o Tratado de Albeitaría.
21/01/13

61. [...]—(El) Rrey dom Rramiro, esforça en teu curaçõ et sey bê firme et forte
en teus feytos; ca eu soo Sanctiago, / apostolo de Ihesu Cristo, et ueno a ti
por te ajudar cõtra estes teus enemigos. Et sabas por uerdade que tu
uençeras cras ena manaa, cõ ajuda de Deus, todos estes mouros que
agora teêm cercado. Et digoche que tom[a]rã y morte muytos d[o]s teus, ca
les esta aparelada a gloria de Deus et a sua folgança en que sempre
durarã. Et, por que nõ dultes nada en isto que che eu digo, veerm’edes
cras ena lide en caualo brãco cõ hûa sina brãca, et grãde espada reluzente
ena mão. [...]
Crónica General
21/01/13

62. 5.Cuestionario
1º Acordádesvos de cales son as dúas etapas nas que se divide a
prosa medieval cronoloxicamente?
A primeira é a galego-potuguesa e a segunda é a galega.
2º Arredor que obxeto se constitúe a Materia de Bretaña?
Arredor do Graal (cáliz sagrado no que Cristo consagrou a
Eucaristía durante a Derradeira Cea)
21/01/13

63. 3º Que é a Haxiografía?Que libro pertencente a esta tendencia é o máis
destacado?
Conxunto de composicións sobre a vida exemplar e os milagres realizados polos santos, co
obxecto de glorificalos e de servir de modelo de comportamento para os lectores. O libro máis
destacado é Miragres de Santiago.
4º Os textos pertencentes á prosa historiográfica son de carácter literario ?
Non. Son de carácter historiográfico, xurídico e didáctico.
5º Intentade completar o seguinte cadro co que aprendístedes:
21/01/13

64. TIPOS CARÁCTER OBRAS CRONOLOXÍA
DE
FICCIÓN
HAXIOGRAFÍA E
CICLO
CAROLINXIO
HISTORIOGRAFÍA
Solución
21/01/13

65. 6.BIBLIOGRAFÍA
Demanda do Santo Graal Imaxe Sete Partidas
Prosa medieval galega
Imaxe I
Imaxe II
Foro do Burgo de Castro Caldelas
Demanda do Santo Graal II
Crónica Troiana
Crónica General
Imaxe do Foro do Burgo de Castro Caldelas
Imaxe do libro de Chrètien de Troyes
Santo Graal
21/01/13

66. REPASO FINAL
DEFINICIÓN
XÉNEROS
MENORES CANTIGA DE SEGUIR
TIPOS PRANTO
ESQUEMA DESCORDO
TENZÓN
LAI
PASTORELA
FINAL PROSA
SIRVENTÉS MORAL
CRONOLÓXICA
DEFINICIÓN
MEDIEVALl
GALEGO-PORT. GALEGA
CLASIFICACIÓN
DE FICCIÓN
TEMÁTICA
HAXIOGRAFÍA C. BRETÓN
HISTORIOGRAFÍA C.TROIANO
21/01/13

67. CONCLUSIÓN
Para finalizar, esperamos que apréndesedes moito co noso traballo
e que se vos fixese ameno. Intentamos seleccionar só a información
máis importante e utilizar animacións e cores divertidas, así como
tamén imaxes etc. para que fose máis divertido e para unha mellor
visualización dos conceptos.
21/01/13