Eindrapportage ice pigging

Eindrapportage Ice Pigging

De resultaten, de ervaringen, de kosten en de
baten helder in beeld gebracht

20 december 2011

Status
Concept

Versie
1.1

Oasen N.V.

Nieuwe Gouwe O.Z. 3
Postbus 122
2800 AC Gouda

T 0182 59 35 30
www.oasen.nl

Pagina 1 van 29

Eindrapportage Ice Pigging
De resultaten, de ervaringen, de kosten en de baten helder in beeld gebracht

Klik hier om aanvullende informatie te plaatsen

20 december 2011

Status Opdrachtgever: Bas Bouwman
Concept

Versie Steller: Josanne Derks
1.1

Redactie

Bijdrage: Arjen van Willigen, Maurice van der Meer, Bas Bouwman, Mario Wildschut

Verspreiding

Oasen N.V.

Nieuwe Gouwe O.Z. 3
Postbus 122
2800 AC Gouda

T 0182 59 35 30
www.oasen.nl

Pagina 2 van 29

Samenvatting

Oasen besloot in 2011 om een schoonmaakprogramma te starten in het distributienet van
Hendrik Ido Ambacht en Zwijndrecht, waarbij de methode ice pigging voor het eerst op grote
schaal werd toegepast.

Resultaat
Aan de hand van camerabeelden en een uitgenomen leidingdeel blijkt dat ice pigging een zeer
effectieve methode is voor het schoonmaken van een vervuild en verouderd leidingnet waar
zich specifieke problemen voordoen met loslatende biofilm. Er zijn in totaal 27 camera
inspecties uitgevoerd na ice pigging. Hiervan werden slechts 3 opleveringen afgekeurd. Op het
moment van schrijven kunnen geen conclusies getrokken worden ten aanzien van de lange
termijn effecten van deze methode.

Kosten en baten
De methode ice pigging kost ongeveer 6,90 euro per meter gereinigde leiding (dit is een
gecorrigeerde meterprijs. Omdat Agbar een scherpe offerte heeft ingediend voor het verkrijgen
van de opdracht, is de verwachting dat de prijs in de toekomst ongeveer een factor 1,5 hoger
zal uitvallen) en is daarmee 14 maal zo duur als spuien (prijspeil 2011). Indien de jaarlijkse
kosten die gemoeid zijn met spuien verdisconteerd wordt met inflatie en rente dan ligt het
break-even point (spuien vs Ice pigging) op 12 jaar. Ice pigging zal conventioneel spuien niet
vervangen; het moet slechts worden toegepast als spuien niet de gewenste resultaten
oplevert.

Leveringsonderbrekingen
De levering is gemiddeld 31,2 minuten onderbroken geweest door de uitgevoerde ice pigging
werkzaamheden. Veel afsluiters functioneerden niet naar behoren: open en dichtdraaien verliep
problematisch. Het project ice-pigging heeft een bijdrage van ongeveer 3 minuten geleverd aan
de bedrijfsbrede OLM (2011) van 21,3 minuten (peildatum 12 december 2011).

20 december 2011 Het plan van aanpak ging uit van een doorlooptijd van 10 weken waarbij dagelijks 5-7 km
leidingnet gereinigd zou worden. Gedurende een periode van 12 weken is in totaal 76,24 km
leidingnet gereinigd (exclusief 1 dag ice pigging in de gemeenten Noorden en Waarder en 2
dagen ice pigging op pompstation Lekkerkerk), overeenkomend met een gemiddelde van
slechts 1,27 km per dag (6,3 km/week). Deze vertraging is te wijten aan de configuratie van
het leidingnet (veel schakelingen en relatief korte lengten) en aan het niet soepel verlopen van
de netschakelingen.

Afsluiters
Tijdens de voorbereiding is geen inspectie uitgevoerd naar de kwaliteit van de afsluiters. In de
planfase was ook nog niet duidelijk dat de afsluiters voor 100% moesten sluiten (reden
hiervoor is het voorkomen van lekwater wat een nadelig effect heeft op de kwaliteit van de
ijsprop). Indien wel een steekproef was gedaan had dit een waardevolle input kunnen vormen
voor een risicoanalyse en zou een realistischere planning opgesteld kunnen worden.

Communicatie
Ondanks dat in de voorbereiding uitvoerig is stilgestaan bij de communicatie verliep deze in de
praktijk niet altijd even soepel. Naast het feit dat klanten soms langer zonder water zaten
(vanwege problemen met afsluiters) kwam het ook voor dat klanten meerdere malen werden
geconfronteerd met een leveringsonderbreking (vanuit logistieke redenen was in de
voorbereiding besloten om bepaalde injectiepunten voor ijs vaker te gebruiken. Het kon dus
voorkomen dat een bepaald punt de volgende dag weer gebruikt werd met als gevolg dat
klanten weer, langdurig, zonder water zaten). Doordat de communicatie tussen de
medewerkers in het veld en de afdeling Front Office niet adequaat verliep, kon de klant ook
niet altijd volledig geïnformeerd worden wat resulteerde in frustratie bij de klant maar ook bij
de medewerkers intern.

Eindrapportage Ice Pigging Pagina 3 van 29

Hygiënisch betrouwbaar
Ice pigging vormt geen gevaar voor de hygiënische kwaliteit van het drinkwater en is
bovendien in staat om hogere organismen (zoals wormen en schaaldiertjes) effectief te
verwijderen.

Ontwikkeling deeltjesproblematiek
De belangrijkste motivatie voor toepassing van de methode ice pigging was de verwachting ten
aanzien van het aantal verstopte watermeters. In 2011 zijn er echter slechts 12 verstopte
watermeters aangetroffen, voornamelijk in H.I. Ambacht, het oorspronkelijke probleemgebied.
Mogelijk hebben de lage temperaturen tijdens de zomer van 2011 een positieve invloed gehad
op de stabiliteit van de biofilm in het doelgebied.

Vervolg
Om de lange termijn effecten van ice pigging in kaart te brengen is het noodzakelijk om een
meetprogramma te definiëren waarbij:
 tenminste 2 maal per jaar een aantal camera-inspecties worden herhaald;
 tenminste 2 maal per jaar de bemonstering voor hydrobiologie wordt herhaald (op
dezelfde monsterpunten);
 de ontwikkeling van de deeltjesproblematiek wordt gevolgd en de verstoppingen van
watermeters nauwkeurig worden geregistreerd.


Inhoud

Samenvatting 3

Inhoud 5

1 Inleiding 6
1.1. Achtergrond 6
1.2. Doel van voorliggend rapport 6
1.3. Structuurschets rapport 7

2 Realisatie 8
2.1. Voorbereiding 8
2.1.1. Planvorming 8
2.1.2. Contractvorming 8
2.1.3. Milieumelding 8
2.1.4. Opstellen spuiplannen 8
2.2. Organisatie 9
2.3. Uitvoering 9
2.3.1. Voorbereidende werkzaamheden 10
2.3.2. Onvoorziene omstandigheden bij uitvoering 11
2.4. Communicatie 11
2.4.1. Intern 11
2.4.2. Extern 11
2.5. Lessons learned 12

3 Resultaten 13
3.1. Introductie monitoringsprogramma 13
3.2. Resultaten monitoringsprogramma 13
3.2.1. Ontwikkeling problematiek verstopte watermeters 2011 13
20 december 2011 3.2.2. Camera inspecties 15
3.2.3. Resultaten kaarsenfilters 17
3.2.4. Resultaten hydrobiologie 19
3.2.5. Resultaten bacteriologische betrouwbaarheid 19
3.3. Leveringsonderbreking 20
3.4. Aantal km gereinigd leidingnet 22

4 Kosten-batenanalyse 23
4.1. Overzicht totale kosten project 23
4.2. Aan project niet-toerekenbare kosten 23
4.3. Vergelijking van kosten en baten van conventioneel spuien en ice pigging 25

5 Conclusies en aanbevelingen 26
5.1. Conclusies 26
5.2. Aanbevelingen 27
5.2.1. Contractvorming 27
5.2.2. Steekproef netschakelingen 27
5.2.3. Jaarlijkse beoordeling effectiviteit 27

Referenties 28

Bijlagen 29


1 Inleiding

1.1. Achtergrond

Sinds mei 2008 spelen er in Hendrik Ido Ambacht problemen met verlaagde druk en verstopte
watermeters. De problemen worden veroorzaakt door ophoping van deeltjes die voornamelijk
uit organisch materiaal en kalk bestaan. Uit laboratorium onderzoek kan geconcludeerd worden
dat het probleem niet veroorzaakt wordt door een slecht functionerende zuivering, het
probleem ontstaat door materiaal dat reeds aanwezig is in het distributienet.

In april 2009 is een deel van het distributienet in Zwijndrecht tijdelijk overgeschakeld naar
levering van water afkomstig van de Berenplaat (Evides). Met als doel te onderzoeken of een
verandering van de waterkwaliteit in het distributienet in Zwijndrecht kan leiden tot het
loslaten van materiaal op de leidingwand. In de maanden na de overschakeling kon dit niet
worden vastgesteld. Het gehele gebied is in september 2009 overgeschakeld van levering via
ZS Elzengors naar levering via Baanhoek (inkoop Evides). In de testwijk doen zich sinds 2010
dezelfde problemen met drukval en verstopte water meters voor.

Conventionele methoden voor reiniging
van de hoofdleidingen (spuien, proppen,
Voor meer achtergrondinformatie wordt de
air-comprex) hebben het probleem niet
lezer verwezen naar het document
opgelost. Pas sinds 2010 worden ook de
“Probleemschets deeltjesproblematiek H.I.
aansluitleidingen gereinigd en bleek dat
Ambacht”, als bijlage 1 toegevoegd aan dit
veel vuil zich heeft opgehoopt in de
document.
aansluitleidingen. Schoonborstelen van
aansluitleidingen lijkt het probleem in
ieder geval op korte termijn op te lossen.
Er bestond een grote kans dat de loslatende biofilm in de hoofdleiding in de zomer van 2011
weer voor verstopte watermeters en aansluitleidingen zou kunnen zorgen.

Het vermoeden bestaat dat spuien van hoofdleidingen de (loslatende) biofilm niet effectief
verwijderd. Oasen heeft in 2010 een aantal proeven met ice pigging uitgevoerd. Deze nieuwe
innovatieve methode voor het reinigen van leidingen, blijkt zeer effectief in het verwijderen
van los sediment en materiaal op de
wand. Oasen besloot in het voorjaar van
Het plan van aanpak is beschreven in het
2011 om een schoonmaakprogramma
document “Projectopdracht schoonmaak
starten in het distributienet van H.I.
leidingnet Zwijndrecht”, als bijlage 2
Ambacht en Zwijndrecht, waarbij ice
toegevoegd aan dit document.
pigging voor het eerst op grote schaal
wordt toegepast.

1.2. Doel van voorliggend rapport

In de zomer van 2011 is ongeveer 80 km leidinglengte gereinigd door middel van ice pigging.
Nu het project is afgerond is het tijd om in kaart te brengen wat de resultaten zijn en welke
inspanningen Oasen daarvoor heeft moeten leveren. De eindrapportage heeft dan ook als doel
het project en de methode ice pigging te evalueren.


1.3. Structuurschets rapport

Het document behandeld de volgende onderwerpen:

De realisatiefase (hoofdstuk 2)
De voorbereidende werkzaamheden, de organisatie, het uitvoeren van de schoonmaak
en de communicatie. Direct na afronding van de werkzaamheden zijn de betrokkenen
bij elkaar gekomen om snel de geleerde lessen in kaart te brengen. De resultaten
worden hier bondig samengevat.
De resultaten (hoofdstuk 3)
Een korte introductie van het monitoringsprogramma dat zich focust op de ontwikkeling
van de deeltjesproblematiek, de resultaten van ice pigging en het bewaken van de
hygiënische betrouwbaarheid van het drinkwater. Ook factoren zoals
leveringsonderbreking, het aantal kilometers gereinigd leidingnet en de effectiviteit van
de methode worden besproken.
Kosten-batenanalyse (hoofdstuk 4)
De totale kosten van het project zijn in beeld gebracht. Een aantal kostenposten zijn
echter niet direct gerelateerd aan de methode ice pigging maar veroorzaakt door
externe factoren. Hoe verhouden de kosten en baten van deze methode zich tot de
kosten en baten van conventioneel spuien voor het reinigen van leidingnetten?
Conclusies, aanbevelingen en het vervolg (hoofdstuk 5)

20 december 2011


2 Realisatie

2.1. Voorbereiding

2.1.1. Planvorming
De resultaten van de studie naar de deeltjesproblematiek in H.I.A. en Zwijndrecht (zie ook
rapport “Probleemschets deeltjesproblematiek H.I.A.”, bijlage 1) en de succesvolle demo Ice
Pigging, uitgevoerd in november 2010 vormden het uitgangspunt voor verdere planvorming.
Dit resulteerde in een projectplan (d.d. 17 december 2010), wat na een tweetal revisies en
toelichtingen tijdens het Stuurgroep overleg definitief werd vastgesteld (d.d. 15 februari 2011).

2.1.2. Contractvorming
De interne voorbereiding van de contractvorming startte op 18 februari 2011 met een overleg
waarbij Bas Bouwman (projectleider), Henk Ardesch (Bedrijfsdirecteur), Lucia Uijterwijk
(Juridische Zaken), Armand Dinjens, (Inkoop) en Maarten Lut (Onderzoek) aanwezig waren.
Dit leidde tot een in de Nederlandse taal opgesteld contract (d.d. 3 maart 2011). Agbar
Environment heeft het contract zelf laten vertalen naar het Engels en commentaar geleverd.
Op deze wijze is het contract een aantal maal herzien en werd uiteindelijk ondertekend op 4
mei 2011 (zie bijlage 9 voor inhoud van het contract).

2.1.3. Milieumelding
Omdat het uitvoeren van de werkzaamheden gepaard zou gaan met activiteiten die een invloed
kunnen hebben op volksgezondheid, milieu en verkeer, diende een zogeheten milieumelding
gedaan te worden bij de omgevingsdienst Zuid-Holland. Tijdens de planvorming zijn twee
mogelijke locaties aangewezen voor tijdelijk ijsproductie: zuiveringsstation HI.A. aan de
Veerweg 3 te H.I. Ambacht of voormalig zuiveringsstation De Elzengors, Ringweg 192 te
Zwijndrecht. Voor beide locaties is een melding ingediend. Bij nader inzien bleek ZS De
Elzengors geschikter (vanwege voldoende reserve capaciteit in relatie tot de totale E-vraag van
het project) en is de melding voor H.I. Ambacht weer ingetrokken.

De tijdelijke activiteit waarvoor een melding gedaan werd betreft het produceren op en het
transporteren vanaf de inrichting te Zwijndrecht van een zout, fijnkorrelig ijsmengsel wat als
reinigingsmiddel voor een deel van het distributienet van H.I. Ambacht en Zwijndrecht wordt
ingezet. De activiteiten gaan gepaard met een tijdelijk verhoogde geluidsproductie
(veroorzaakt door de ijsmachines) vanaf voormalig ZS De Elzengors, extra
verkeersbewegingen van en naar ZS De Elzengors, verkeershinder in het doelgebied en
tijdelijke onderbreking van de drinkwaterlevering. Voor meer informatie wordt verwezen naar
het document “Milieumelding t.b.v. uitvoering project ice pigging te Zwijndrecht” in bijlage 3.

Een hieraan gerelateerde activiteit die niet plaatsvindt binnen de inrichting, betreft het lozen
van het gebruikte ijs op het gemeentelijke rioleringssysteem in H.I. Ambacht en Zwijndrecht.
De gemeente en het waterschap Hollandse Delta voorzagen geen problemen met de tijdelijke
lozing van klein volume zout ijs op de riolering.

2.1.4. Opstellen spuiplannen
Oasen en Agbar Environment werkten intensief samen tijdens het opstellen van een spuiplan.
Voor reguliere werkzaamheden kan een spuiplan relatief eenvoudig opgesteld worden met
behulp van de Spuiplan module die DiaGIS biedt. Omdat ice pigging als reinigingsmethode voor
leidingnetten significant verschilt van regulier spuien, was de Spuiplanner niet 1-op-1 te
gebruiken, maatwerk was geboden. Dit leidde tot een zeer gedetailleerd en nauwkeurig plan
dat precies aangaf welke netschakelingen benodigd waren om een specifieke schoonmaak actie
op straatniveau uit te kunnen voeren.
Na het uitwerken van het uitvoeringsplan werd duidelijk dat niet sprake was van 190 km maar
van 110 km leiding. Nader onderzoek heeft uitgewezen dat een verkeerde selectie is gemaakt
van het doelgebied maar dat ook de structuur van het drinkwaternet ertoe heeft geleid dat
minder kilometers leiding konden worden gereinigd. Voor meer informatie zie memo “Verschil
tussen contract (190 km) en werkelijk (110 km)” in bijlage 10.


2.2. Organisatie

Het merendeel van de werkzaamheden is uitgevoerd in de zomermaanden. In principe zou de
aanvang van de werkzaamheden ruim voor de zomervakantie plaatsvinden maar door
vertraging (vanwege contractonderhandelingen en leveringsproblemen van een ijsmachine)
werd de werkelijke startdatum 1 juli. Door de verschuiving van de startdatum naar de
vakantieperiode waren, met name op het managementniveau binnen Distributie, te weinig
mensen aanwezig die op de hoogte waren van de ins en outs van het project. In de overdracht
van de werkzaamheden had hier nadrukkelijker bij moeten worden stilgestaan. Achteraf was
het beter geweest om het project op een later moment te starten.
Projectteam uitvoering ice pigging Zwijndrecht en H.I. Ambacht

Bas Bouwman
Projectmanager

Klaas Versloot Wilrie van Logchem
Josanne Derks
Mario Wildschut Ger Ros
Coördinator monitoring
Operationeel leiding Toezichthouders

Johan Verspuy
Theo van de Vossenberg Piet van Essen
Coördinatie in het veld
Chris Meijer Grondwerker Jaap Klijn Cor Droge
(afstemming met Agbar,
Andre Biesbroek Kraan Plaatsen zwenkventielen Camera inspecties
monteurs Oasen, KS etc)
Leo Hofland Ombouw brandkranen
Laboratorium

Wout Bouter
Cor van Pelt
Inlaat punt (draaien van
Leo van Middelkoop Uitlaat punt (draaien van
afsluiters)
Harry Brauns Voordraaien afsluiters afsluiters)
Kaarsenfilters
Trainee monteur/student
Trainee monteur/student
Registreren gegevens
Registreren gegevens

Antoon ten Hennepe/
studenten
Aanzeggen bewoners

20 december 2011
Figuur 2.1: Organogram projectorganisatie ice pigging

2.3. Uitvoering

Op voormalig ZS De Elzengors (Zwijndrecht) is een tijdelijke ijsproductielocatie gerealiseerd
waarmee per dag maximaal 10 ton ijs geproduceerd wordt. Dat ijs wordt tijdelijk opgeslagen in
een tankwagen (cap. 10 ton). Een middenklasse tankwagen (cap. 2,5 ton) wordt vervolgens
gebruikt voor transport en injectie van het ijsmengsel. Via een omgebouwde brandkraan wordt
een fijnkorrelig ijsmengsel (een ijsprop) het net ingeduwd. Deze prop beweegt zich door het
net en schuurt de leidingwand als het ware schoon. Het losgekomen vuil wordt door de ijsprop
opgenomen. Via een brandkraan (met standpijp) aan het eind van het leidingdeel verlaat de
ijsprop vervolgens het net. Het vuile ijs en een volume spoelwater wordt vervolgens op de
riolering geloosd.
Een speciaal uitgeruste meetwagen registreert gegevens zoals temperatuur, elektrische
geleiding (waaruit de zoutconcentratie wordt afgeleid en bepaald kan worden of al het ijs het
net heeft verlaten) en stroomsnelheid van het water.

Figuur 2.2: Schematische weergave ice pigging proces


2.3.1. Voorbereidende werkzaamheden
Constructie ijsproductielocatie
Het ijs werd geproduceerd op voormalig Zuiveringsstation De Elzengors te Zwijndrecht. De
productie van ijs is een continu proces waarvoor de grondstoffen water en zout alsmede
elektriciteit benodigd zijn. Water en elektriciteit werd geleverd door Oasen. Agbar was
verantwoordelijk voor de levering van zout. De totale footprint van de tijdelijke ijsproductie
was aanzienlijk groter dan op voorhand was geschat op basis van de ontwerpschetsen van
Agbar. De beschikbare ruimte op ZS De Elzengors was gelukkig groot genoeg.

Opmerking: omdat aannemer Agbar ook buiten werktijden toegang tot de ijsproductie moest
hebben (het proces moest, zeker in het begin continue bewaakt en bijgestuurd worden) zijn
een drietal toegangspassen ter beschikking gesteld.

Figuur 2.3: IJsproductie op ZS De Elzengors, Zwijndrecht

Plaatsen zwenkventielen
In de periode voordat de werkzaamheden startte zijn 30 zwenkventielen geplaatst. Deze
zwenkventielen maken het mogelijk om onder behoud van de waterdruk een camera inspectie
uit te voeren waarmee de stand voor en na uitvoering van de werkzaamheden wordt
opgenomen.

Figuur 2.4: Camera voor uitvoering inspecties in leidingnet


Ombouwen brandkranen
Eén tot twee dagen voordat ice pigging plaatsvindt, zijn de brandkranen gecontroleerd en
voorzien van een tijdelijk opbouwstuk. Dit vergemakkelijkt het injecteren van het ijs en
voorkomt mogelijke besmettingen van het leidingnet door materiaal van buitenaf (straatvuil
e.d.). Wanneer het logistiek mogelijk was zijn deze voorbereidende werkzaamheden op de dag
waarop ice pigging plaatsvindt uitgevoerd. De brandkranen zijn na afloop weer teruggebracht
in hun oorspronkelijke staat. De brandweer is tijdig geïnformeerd over deze activiteiten.

2.3.2. Onvoorziene omstandigheden bij uitvoering
Gedurende de planfase is besloten om geen steekproefsgewijze inspectie van afsluiters te
organiseren. Het was in de planfase nog niet duidelijk dat de afsluiters voor 100% moesten
sluiten. Reden hiervoor is dat geen lekwater aanwezig mag zijn aangezien dit een nadelige
invloed heeft op de kwaliteit (lees stevigheid) van de ijsprop. Tijdens het project bleken vele
afsluiters niet naar behoren te functioneren. Dit maakte het niet eenvoudig om de
werkzaamheden volgens planning uit te voeren en de communicatie strategie hierop af te
stemmen.

Indien de organisatie zich bewust was van de 100% eis ten aanzien van de afsluiters en wel
een steekproefsgewijze test was uitgevoerd had dit mogelijk kunnen leiden tot een ander
besluit.

2.4. Communicatie

De afdeling communicatie was al vroeg betrokken bij het opstellen van een effectieve
communicatiestrategie waarbij onderscheid is gemaakt in klant benadering van de particuliere
en zakelijke markt. De communicatie van en naar de particuliere klant verliep via de afdelingen
Communicatie en Front Office. Het contact met de zakelijke klant verliep voornamelijk via de
afdeling Verkoop/Relatiebeheer.

Waar particuliere klanten een dag voor aanvang van de werkzaamheden werden geïnformeerd,
20 december 2011 was de insteek bij de zakelijke klant om dit ongeveer een week van te voeren te plannen.
Tijdens de werkzaamheden belden sommige zakelijke klanten met het verzoek om op een
ander tijdstip de werkzaamheden uit te voeren. Over het algemeen was dit geen probleem en
vond hierover in het veld afstemming plaats tussen klant en monteur. Het kwam daarentegen
ook wel eens voor de zakelijke klant niet van te voren was geïnformeerd. Voornaamste reden is
dat sommige zakelijke klanten niet als bedrijf geregistreerd staan in diaGIS.

Veel klanten hebben tijdens de werkzaamheden gebeld of gemaild met vragen, dan wel
klachten. In totaal zijn tussen 1 juli en 23 september 2011 ruim 700 vragen/klachten
binnengekomen bij Oasen (Dit is ongeveer 5% van de klanten in het doelgebied).

2.4.1. Intern
De communicatie intern verliep in het begin niet soepel. Met name de communicatie tussen de
afdeling Front Office en de medewerkers in het veld. Langzaam verbeterde dit toen er eenmaal
een duidelijk script was opgesteld en wederzijds meer begrip ontstond voor elkaars
werkzaamheden.

2.4.2. Extern
Communicatie extern verliep met name via de website. Voor het gebied 10 (waar gestart werd
met de werkzaamheden) is een algemene brief opgesteld en verzonden naar ongeveer 2000
klanten. Omdat de voortgang achterbleef op de planning is ervoor gekozen deze brief niet te
verzenden naar de overige klanten. Ook was in eerste instantie een apart telefoonnummer
open gesteld voor vragen/klachten van klanten. Later is dit veranderd en omgezet naar het
algemene telefoonnummer van Oasen waarbij de eigen Front Office medewerkers achter de
telefoon zaten.

Tijdens de werkzaamheden zijn kookadviezen verstrekt. Helaas bleek het praktisch niet
mogelijk om kookadviezen adequaat te verstrekken vanwege de onvoorziene omstandigheden


in het veld: sommige adressen ontvingen soms meerdere dagen achtereen een kookadvies
en/of een kaartje waarop werd medegedeeld over de werkzaamheden en de hiermee gepaard
gaande leveringsonderbreking. Omdat de monsteruitslagen aantoonden dat de bacteriologische
betrouwbaarheid van het water niet in het geding kwam is besloten om geen kookadviezen
meer te verstrekken.

Communicatie en samenwerking met het laboratorium verliep niet soepel. Met het lab zijn van
te voren heldere afspraken gemaakt over uitvoering van bemonsteringen en de analyse van de
kaarsenfilters. Met name het aanleveren van uitslagen van de kaarsenfilters alsmede het direct
retourneren van de blauwe behuizingen na analyse verliep niet conform afspraak; er moest
constant achter aangebeld worden. Ook moest meermaals gevraag worden om een specificatie
van de gemaakte kosten door onrendabele wachturen. Het lab heeft aangeven dit slecht
geadministreerd te hebben en heeft daarom deze kosten niet in rekening gebracht.

Tijdens de werkzaamheden is wekelijks een voortgangsrapportage bijgehouden (zie bijlage 11
voor de Sitrap). Onderwerpen als voortgang/realisatie werkzaamheden, communicatie en
klachten, waterkwaliteit en financiën werden wekelijks gemonitord.

2.5. Lessons learned

Op 18 oktober is een lesson’s learned sessie gefaciliteerd door Haskoning waaraan
verschillende medewerkers van Oasen en het projectteam van Agbar deelnamen. De resultaten
zijn hieronder puntsgewijs samengevat. Voor het complete verslag wordt verwezen naar bijlage
4.

Kan beter / volgende keer anders
Fase Ging goed
doen
Contractvorming  Simpel contract  Taal
 Duidelijke scheiden van  Vaste prijs vs. prijs per meter
verantwoordelijkheden  De proef in Zwijndrecht (2010)
was niet respresentatief voor de
situatie in het doelgebied
Voorbereiding  Goede samenwerking tussen  Risico-analyse afsluiters
Oasen en Agbar  Organisatie (dedicated Oasen
 Spuiplanner tool team)
 IJsproductielocatie  Klantrelaties eerder betrekken
 Planning
Uitvoering  Teamgevoel Oasen&Agbar:  Communicatie tussen
goede samenwerking en klantenservice en medewerkers
communicatie in het veld
 Goede resultaten schoonmaak  Vastleggen van verschil tussen
 Validatie van informatie staat klachten en vragen van klanten
onderhoud net  Eerder feedback geven aan
aannemer
 Uitvoering tijdens
vakantieperiode
Tabel 2.1: Resultaten Lessons Learned Sessie


3 Resultaten

3.1. Introductie monitoringsprogramma

In de maanden mei tot en met november 2011 zijn monitoringsactiviteiten ontplooid in
Zwijndrecht en H.I. Ambacht. De doelen van het monitoringsprogramma zijn:
1. in kaart brengen van de ontwikkeling van de deeltjesproblematiek
2. voortgangsbewaking en
3. effectmeting van het schoonmaak programma
Daarbij zijn verschillende kwantitatieve en kwalitatieve methoden ingezet.

Voor een beschrijving van het
monitoringsprogramma wordt verwezen
naar de memo “Plan van aanpak
monitoring Zwijndrecht”, als bijlage 5
toegevoegd aan dit rapport.

3.2. Resultaten monitoringsprogramma

3.2.1. Ontwikkeling problematiek verstopte watermeters 2011

Verwachting en achtergrond
In 2010 zijn, op basis van de statistieken die verzameld zijn in voorgaande jaren, een drietal
scenario’s voor de ontwikkeling van de deeltjesproblematiek opgesteld. Oasen achtte het niet
onwaarschijnlijk dat het probleem zich in 2011 op grotere schaal ging voordoen in Zwijndrecht.
Er werd rekening gehouden met in totaal 200 tot 500 verstopte watermeters indien geen
maatregelen worden genomen. Dat zou betekenen dat er wekelijks 25-50 watermeters
20 december 2011
verstoppen (scenario 2). Dit was onwenselijk omdat:
 de capaciteit om wekelijks tientallen watermeters schoon te maken ontbreekt,
 een probleem van die omvang funest is voor het vertrouwen van de klant en het
imago van Oasen,
 mogelijke risico’s ontstaan voor kritische klanten
 Oasen mogelijk financiële schade zou kunnen leiden

In 2011 is slechts 12 maal een
Scenario’s ontwikkeling problematiek verstopte verstopte watermeter aangetroffen.
watermeters Nieuwe verstopte watermeters
1. Probleemgebied H.I.A. groeit niet verder. Probleemgebied hebben zich vooral voorgedaan in H.I.
Zwijndrecht blijft beperkt tot huidige gebied. Totaal Ambacht, het oorspronkelijke
minder dan 0,5% verstopte watermeters in probleemgebied. Opvallend is dat ook
probleemgebied (25 stuks) direct na ice pigging enkele
watermeters verstopte.
2. Omvang probleemgebied neemt toe naar heel Ook heeft zich eind november een
Zwijndrecht. 1 tot 2% van de aansluitingen verstopt (200 verstopping voorgedaan op een adres
tot 500 stuks) in Zwijndrecht buiten het doelgebied
(aansluiting op 315 PVC).
3. Problematiek waaiert uit over heel H.I.A. en Zwijndrecht
en veroorzaakt problemen bij groot aantal aansluitingen. Overall kan geconcludeerd worden dat
Minimaal 10% getroffen aansluitingen (2500 stuks) t.a.v. van de ontwikkeling van de
deeltjesproblematiek scenario 1 zich
heeft voorgedaan. Mogelijk hebben de
lage temperaturen tijdens de zomer van 2011 een positieve invloed gehad op de stabiliteit van
de biofilm in het doelgebied.


Datum Adres Plaats Na Ice Piggen?
02 mei 2011 Pruylenborg 24 HIA Nee
12 mei 2011 Touwbaan 52 HIA Nee
18 mei 2011 N. Maesstraat 13 HIA Nee
29 mei 2011 Breedeweer 43 HIA Nee
13 juli 2011 Breedeweer 23 HIA Nee
27 juli 2011 Coba Ritsemastraat 55 HIA Ja
28 juli 2011 Stenen Bogerd 59 HIA Ja
3 augustus 2011 Stenen Bogard 57 HIA Ja
25 augustus Aert Schoumanstraat 5 HIA Ja
2 september Bachstraat 24 Zwijndrecht Ja
9 september Aert Schoumanstraat 8 HIA Ja
25 november Molenvliet 61 Zwijndrecht Geen ice pigging
(buiten het
doelgebied)
Tabel 3.1: Overzicht verstopte watermeters 2011

Voor ice pigging

Na ice pigging

Geen ice pigging
(buiten doelgebied)

Figuur 3.1: Geografisch overzicht verstopte watermeters


3.2.2. Camera inspecties
Om het resultaat te kunnen beoordelen en het opgeleverde werk te kunnen accepteren, zijn
camera inspecties uitgevoerd via speciaal hiervoor gerealiseerde zwenkventielen. Op deze
manier kan onder behoud van de reguliere waterdruk in de leiding gekeken worden. Er zijn in
totaal 21 camera inspecties uitgevoerd voor ice pigging en 27 camera inspecties na ice pigging,
waarvan slechts 3 opleveringen werden afgekeurd. Het aantreffen van sediment is overigens
geen afkeuringsnorm, het aantreffen van afzettingen op de buiswand wel. Niet alle geplande
inspecties zijn uitgevoerd omdat de camera op een gegeven moment in reparatie was bij de
leverancier.

Ter illustratie zijn hieronder een goedgekeurde (figuur 3.2) en een afgekeurde oplevering
(figuur 3.3) opgenomen. De afbeelding van de afgekeurde opname laat zien dat de buiswand
niet heel schoon is geworden in vergelijking tot goedgekeurde opleveringen.

In bijlage 6 zijn alle opleveringsformulieren terug te vinden.

Figuur 3.2: Goedgekeurde oplevering (links: voor ice pigging, rechts: na ice pigging)

20 december 2011

Figuur 3.3: Afgekeurde oplevering (links: voor ice pigging, rechts: na ice pigging)

Om de betrouwbaarheid van camera inspecties vast te stellen, zijn periodiek enkele
leidingdelen uitgenomen. Ter illustratie zijn enkele foto’s van uitgenomen leidingdelen
opgenomen. De foto van een leidingdeel uitgenomen in wijk 10 (figuur 3.5) laat duidelijk zien
dat de leiding zeer schoon is geworden, zoals ook bleek uit de camera inspectie die was
uitgevoerd. Het omgekeerde bleek ook te gelden; een leidingdeel dat op de camerabeelden
niet schoon oogde (figuur 3.3; rechts) vertoont duidelijk zichtbare afzettingen op de buiswand
van het uitgenomen deel (figuur 3.6)

Geconcludeerd kan worden dat de camera inspecties een valide methode vormen voor
beoordeling danwel afwijzing van het opgeleverde werk. Hierbij wordt wel de kanttekening
geplaatst dat de camera tijdens de werkzaamheden regelmatig gerepareerd moest worden
vanwege condens op de lens; aan het ontwerp/uitvoering moet dus nog het nodige verbeterd
worden.


Figuur 3.4: Locaties camera inspecties

Figuur 3.5: Foto van leidingdeel van run 11 (wijk 10) = GOED

Figuur 3.6: Foto van leidingdeel van run 24 (wijk 16) = FOUT


3.2.3. Resultaten kaarsenfilters

Verspreid over het doelgebied H.I. Ambacht en Zwijndrecht zijn kaarsenfilters geplaatst in de
meterkast (watermeter is vervangen door een behuizing met daarin een kaarsenfilter). De
kaarsenfilters worden maandelijks verwijderd en ter analyse aan het laboratorium aangeboden.
De uitgenomen kaarsenfilters zijn gefotografeerd en onderzocht in het laboratorium. De
analyse parameters zijn indamprest, gloeirest, calcium, magnesium, ijzer en mangaan.

Opmerkingen De totale hoeveelheid aangetroffen
 In totaal zijn 61 kaarsenfilters uitgenomen materiaal per filter (indamprest)
en onderzocht. vertoont een grote spreiding van 10
 Slechts 18 filters bevatten voldoende
materiaal voor bepaling van metalen. tot 1010 mg absoluut.
 Gloeirest kon slechts in 6 gevallen bepaald
worden Geen ice pigging
 Filters die visueel erg vuil ogen bevatten in Uit de analyses lijkt er ondanks de
absolute zin ook het meeste materiaal
grote mate van spreiding, een
(hoogste waarden voor indamprest).
Zie ook bijlage 7. temporele trend te bestaan voor de
indamprest in kaarsenfilters waar geen
ice pigging is toegepast. In augustus
zijn de hoeveelheden indamprest
gemiddeld ruim 2x zo hoog als in juli. In september is een grote afname waarneembaar,
gevolgd door een kleine afname in de maanden erna (zie figuur 3.7)

Indamprest
geen Ice Pigging
gemiddeld

1000
900
800
Indamprest [mg]

700
600
20 december 2011
500
400
300
200
100
0
Juli Augustus September Oktober November
Periode

Figuur 3.7: indamprest, gemiddeld, geen ice pigging

Wel ice pigging
Deze temporele trend is minder duidelijk herkenbaar in de data die verzameld zijn aan de hand
van uitgenomen kaarsenfilters voor, tijdens en na ice pigging. Indien de data nader worden
beschouwd dan blijkt het gemiddelde in de periode na ice pigging 15% lager te liggen dan in
de periode voor ice pigging en ruim 65% lager dan tijdens ice pigging. Bovendien is de
spreiding een stuk kleiner (zie figuur 3.8).


Indamprest
Ice Pigging
gemiddeld

1200

1000

Indamprest [mg]
800

600

400

200

0
Voor Tijdens Na
Periode

Figuur 3.8: indamprest, gemiddeld, wel ice pigging

Op het moment van schrijven zijn nog niet alle resultaten bekend maar het lijkt alsof de
indamprest in de helft van de gevallen langzaamaan weer stijgt, wat zou kunnen betekenen
dat de waterkwaliteit afneemt. Voor elk huisadres zijn de resultaten in een individuele grafiek
weergeven (omwille van overzichtelijkheid en het feit het onderzoek nog niet is afgerond zijn
deze grafieken niet opgenomen in het rapport). Bovendien is het mogelijk dat tijdens de
werkzaamheden losgeraakt vuil zich verplaatst naar de aansluitleidingen en hoofdleidingen
kleiner dan <63mm (leidingen die omwille van praktische bezwaren zoals de afwezigheid van
brandkranen/uittrede punten). Dit zou een verklaring kunnen zijn voor een toename van
indamprest in de filters tijdens en na het ice pigging

De gemeten indamprest kan niet gerelateerd kan worden aan het waterverbruik (dat is
namelijk niet gemeten in de periode dat de watermeter vervangen is door een kaarsenfilter).
Het is dan ook niet gemakkelijk eenduidige conclusies te formuleren: het referentie kader
ontbreekt vooralsnog. Op het moment van schrijven wordt dit nog nader beschouwd.
In januari 2012 zijn alle resultaten binnen en zal getracht worden een eindconclusie te
formuleren.

Figuur 3.9: een uitgenomen kaarsenfilter voor, tijdens en na ice pigging


3.2.4. Resultaten hydrobiologie

Bij een vijftal brandkranen verspreid over Zwijndrecht zijn monsters genomen voor bepaling
van het aantal hogere organismen in het leidingnet. De resultaten vertonen in het algemeen
een spectaculaire afname van hogere organismen nadat ice pigging is voltooid. Voor met name
de aanwezigheid van roeipootkreeften geldt deze conclusie niet. Een mogelijke oorzaak is
wellicht de relatie met een verslechterde waterkwaliteit van Evides tijdens het project waarbij
dit water in het drinkwaternet werd gepompt. Na onderzoek van het water van Evides bleek
een hoog gehalte zevende stof aanwezig te zijn. Dit gaf ook problemen bij de ijsmachines
waarvan de filters regelmatig verstopt raakten. Ook is het mogelijk dat sommige hogere
organismen zich tijdens de werkzaamheden hebben verplaatst door het leidingnet.

Sypestein, Elgarstraat, Javalaan, Rembrandtstrt., A. Kuypersingel,
Locatie #2180 #676 #1386 #1261 #1481
Organisme [n/m3] voor na voor na voor na voor na voor na
Mosselkreeften 0 8 0 0 0 0 0 0 0 0
Watervlooien 9.083 0 918 0 790 391 119 120 27.046 1.818
Roeipootkreeften 65 0 485 0 271 199 57 1.898 344 576
Naupliuslarven 129 0 0 0 68 135 26 6 371 67
Borstelwormen 108 0 5.230 0 3.340 0 139 6 768 6
Draadwormen 0 0 26 0 0 6 16 0 106 0
Platwormen 22 0 204 0 1.106 19 31 12 397 0
Springstaarten 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
Watermijten 22 8 153 0 23 32 26 24 26 12
Waterpissebedden 0 0 0 0 6 33 0 6 2 7
Slakken 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
Muggen 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
Tabel 3.2: Hogere organismen (Voor ice pigging, bemonsterd op 11 mei 2011, Na ice pigging,
bemonsterd op 29 september 2011)

20 december 2011

3.2.5. Resultaten bacteriologische betrouwbaarheid
Ter bewaking van de hygiëne en de kwaliteit van het drinkwater tijdens en na het uitvoeren
van ice pigging wordt er bemonsterd op een aantal punten in het proces en bij de klant thuis.

monster monster monster monster

zout
ijs
water

Figuur 3.10: bemonstering bacteriologie

In de ijsmonsters genomen bij ijsmachine op locatie Zwijndrecht zijn nooit indicatoren
aangetroffen. Er zijn meerdere malen coliformen aangetroffen in monster met codering S2
(tankauto). De frequentie van bemonstering werd verhoogd om meer grip op de materie te
verkrijgen. De besmetting met coliformen bleek uiteindelijk veroorzaakt door de plaatsing van
het monsterpunt op de tankauto. Het monsterpunt is vervolgens aangepast.

De controle monsters genomen bij huisaansluitingen (24u na uitvoering werkzaamheden,
conform standaard) vertoonden verhoogde waarden voor koloniegetallen, wat niet
ongebruikelijk is na uitvoering van werkzaamheden. Indicator organismen zijn echter nooit
aangetroffen. Onderstaande tabel geeft een samenvatting van de laboratorium uitslagen.


In het algemeen kan geconcludeerd worden dat de methode ice pigging in combinatie met de
sterke aandacht voor hygiënisch werken (voordat de slangen werden aangesloten op de
tankauto en het inlaatpunt werden de koppeling altijd eerst gechloreerd) geen gevaar vormt
voor de hygiënische betrouwbaarheid van het geleverde drinkwater (zie ook bijlage 8 voor het
volledige overzicht).

Koloniegetal Coliformen
>100* >1000
MIN MAX
Monster Aantal Aantal Aantal Aantal
[n/ml] [n/ml]
Huisaansluiting 110 0 350 8 0 0
Schoon ijs bij
57 0 275 11 0 8
ijsmachine
Schoon ijs bij
55 0 >1000 15 7 13
tankauto
Tabel 3.3: Samenvatting resultaten bewaking bacteriologische betrouwbaarheid
*=bedrijfsnorm

Ter illustratie worden hieronder enkele foto’s getoond van monsters genomen van het vuile ijs
voor en na het spoelen. Deze foto’s laten duidelijk het verschil in vervuiling voor en na het
schoonmaken met ijs zien.

Figuur 3.11: monsters vuil ijs voor en na spoelen (run 8 en run 98).

3.3. Leveringsonderbreking

Tijdens de uitvoering van ice pigging werkzaamheden in Zwijndrecht en H.I. Ambacht is
nauwkeurig vastgelegd hoe lang de levering aan klanten onderbroken werd ten gevolge van
een specifieke schoonmaak actie.
De waterlevering stopt zodra de
Ondermaatse Leveringsminuten (OLM) laatste afsluiter in een geïsoleerd
Geeft aan hoe lang levering van drinkwater deel van het leidingnet is
gemiddeld onderbroken is geweest. dichtgedraaid. De ijsprop wordt
Leveringsonderbreking treedt op ten gevolge geïnjecteerd, reinigt de leiding en
van storingen en onderhoud. De parameter verlaat het net. De leiding wordt
vormt een belangrijke prestatie indicator nog even nagespoeld alvorens de
voor de benchmark drinkwaterbedrijven. afsluiters weer opengezet worden.
De waterlevering start zodra alle
In 2009 is de levering in het afsluiters weer open staan.
voorzieningsgebied van Oasen per
aansluiting gemiddeld 18:09 minuten De tijdstippen waarop de
onderbroken geweest (Vewin, 2010). waterlevering werd onderbroken en
weer op gang kwam zijn in het veld
geregistreerd. De


leveringsonderbreking per run is
dan bekend. Vervolgens is bepaald OLM 2011
hoeveel aansluitingen per run De bedrijfsbrede OLM voor 2011 (peildatum 12
getroffen zijn door december) bedraagt gemiddeld 21,3 minuten.
leveringsonderbreking. De totale Het project ice pigging (de uitvoering en het
onderbreking per run is dan repareren van de afsluiters) heeft hierin een
bekend door de onderbreking per aandeel van ongeveer 3 minuten.
run te vermenigvuldigen met het
aantal aansluitingen. De OLM ten
gevolge van ice pigging is dan eenvoudig te bepalen door de totale onderbrekingsminuten te
delen door het totaal aantal aansluitingen.

In Zwijndrecht en H.I. Ambacht is de levering gemiddeld 31,2 minuten onderbroken door de
uitgevoerde ice pigging werkzaamheden. Zoals ook uit figuur 3.11 valt op te maken, vertoont
de leveringsonderbreking per run een grote spreiding. Deze spreiding is direct gerelateerd aan
de staat van onderhoud in het net. Veel afsluiters functioneerden niet naar behoren: open en
dichtdraaien verliep problematisch. In sommige gevallen moesten afsluiters zelfs vervangen
worden waardoor de levering lang onderbroken was (wat overigens niet is opgenomen in figuur
3.11).

Het lijkt er op dat het voordraaien van afsluiters geen positief effect heeft gehad op de
leveringsonderbreking: vanaf week 33 is gestart met het voordraaien van afsluiters. Uit de
grafiek blijkt dat er geen afname is opgetreden van de leveringsonderbreking.

Leveringsonderbreking t.g.v. Ice Pigging
Onderbreking per run OLM Ice Pigging

100
Leveringsonderbreking [minuten]

90
80
70
60
20 december 2011 50
40
30
20
10
0
27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38
27
27
27
28
28
28
28
28
28
29
29
29
29
29
29
30
30
30
30
30
30
30
31
31
31
31
31
31
31
31
32
32
33
33
33
33
33
33
34
34
34
34
34
35
35
35
36
36
36
37
37
38
38
38
38 Week nummer [-]

Figuur 3:11 Leveringsonderbreking
Opmerking: figuur geeft leveringsonderbreking ten gevolge van ice pigging, weergeven per
individuele run. Leveringsonderbreking veroorzaakt door noodzakelijke reparaties aan
leidingnet (disfunctionerende afsluiters) is hierin niet verwerkt!


3.4. Aantal km gereinigd leidingnet

De offerte en het plan van aanpak ging uit van een doorlooptijd van 10 weken waarbij dagelijks
5-7 km leidingnet gereinigd zou worden. In de periode juli tot en met september 2011 (week
27 t/m 38, 12 weken) is in totaal 76,241 km leidingnet gereinigd, overeenkomend met
gemiddelde van slechts 1,27 km per dag (6,3 km/week).

Wekelijkse voortgang Ice Pigging
leidinglengte per week

14.000

12.000

10.000
Lengte [m]

8.000

6.000

4.000

2.000

0
27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38
Week nummer [-]

Figuur 3.12: Wekelijkse voortgang werkzaamheden

1
In totaal is 80 km leidingnet gereinigd, inclusief acties in Lekkerkerk, Noorder en Waarder die niet
tot het doelgebied hoorden. Door omstandigheden is besloten deze leidingen te reinigen met ice
pigging.


4 Kosten-batenanalyse

4.1. Overzicht totale kosten project

De totale externe kosten geboekt op het project Ice Pigging (PR07696) bedraagt per 9
december 2011 € 407.440. Onderstaand overzicht is een weergave van geboekte kosten,
exclusief de interne uren en exclusief de analysekosten voor bemonstering (± €25.000,-).

Opgemerkt wordt dat ongeveer €21.000,- van de totale opdrachtsom van €270.000,- niet is
betaald aan Agbar vanwege een aantal mindere resultaten.

Categorie Omschrijving Post Kosten
A0007 Inhuur personeel ASA Student BV 1.687
CareerNetwork Payroll BV 7.396
Genpower B.V. 2.376
KBS Combitec vof 660
Teeuwen Infra vof 15.054
Totaal A0007 27.173
A0023 Lekkages en onderhoud hoofdleiding Agbar Environment Limited 248.696
Communisis Printmanagement 1.628
Genpower B.V. 4.700
Grondboorbedrijf Haitjema BV 0
KBS Combitec vof 63.403
Pijpleidingfabriek de Jong BV 384
Schmidt Agenturen 1.495
Teeuwen Infra vof 2.335
Waterkracht BV 688
Materiaal uitgifte 14.985
Totaal A0023 338.314
A3007 Distributie Materiaal uitgifte 2.075
Totaal A3007 2.075
K0007 Inhuur personeel ASA Student BV 4.932
CareerNetwork Payroll BV 15
De Kuiper Noordeloos B.V. 196
Ipco 93
Wok of Fame 528
20 december 2011
Uren J.Derks IKF11002657/4927/7661 28.213
Totaal K0007 33.976
K0023 Lekkages en onderhoud hoofdleiding Goudsche IJzerwaren 47
Gouwe Koerier 221
Pijpleidingfabriek de Jong BV 225
Stedin 1.899
Technisch Handelsburo Meerman Jr b.v. 5
VCK Travel 1.900
Waterkracht BV 167
Directie bankboekingen 942
Memoriaalboekingen 496
Totaal K0023 5.901

Eindtotaal 407.440
Tabel 4.1: projectkosten

4.2. Aan project niet-toerekenbare kosten

Tijdens het uitvoeren van ice pigging bleek de staat van onderhoud van appendages in het
leidingnet (afsluiters) ondermaats. Verschillende herstelwerkzaamheden werden uitgevoerd
welke dan ook niet op dit project geboekt zijn (niet opgenomen in tabel 4.1).
De camera die is aangeschaft via de firma Haitjema (€24.240,-) zal ook voor andere
doeleinden buiten het project gebruikt worden en is derhalve een investering die over een
langere periode afgeschreven kan worden.


Omdat de methode ice pigging voor de eerste keer op grote schaal werd toegepast, zit er in de
tijdsbesteding en de gemaakte kosten een leerelement. Bij vervolgprojecten zal er meer kennis
en ervaring aanwezig zijn waardoor de werkzaamheden efficiënter kunnen worden uitgevoerd:
minder interne uren en minder inhuur benodigd. Voor deze leercurve is een correctie gemaakt
in de totale kosten voor het project ice pigging. Tijdens twee expert-judgement sessies
(december 20112) zijn een aantal aannamen gedaan. In tabel 4.2 is een overzicht van deze
aannamen opgenomen.

Opmerking: onderstaande tabel is een weergave van de werkelijke kosten die gepaard gaan
met schoonmaak van het leidingnet. Ook interne kosten zijn hierin verwerkt!

Conventioneel spuien Ice pigging 2011 Ice pigging toekomst
Aannames
Voorbereiding Uren Kosten Uren Kosten Opmerkingen Uren Kosten
reductie
Opstellen spuiplan 1 FTE (monteur) 80 € 4.380 1 FTE, 4 160 € 8.760 Spuiplan ice pigging is 25% 40 € 6.570
fulltime 2 wkn wkn opgesteld voor oorspronkelijke
180 km leiding. Werkelijk
schoongemaakt is 80 km.

Plaatsen zwenkventielen nvt 1 FTE, 2 80 € 4.380 Voor dit project 30 stuks, 75% 60 € 1.095
wkn volgende keer waarschijnlijk
minder.
Ombouwen brandkranen nvt 1,5 FTE, 720 € 39.420 Ombouwen en terugplaatsen 50% 360 € 19.710
12 wkn van 70 stuks brandkranen.
KBS nvt € 64.345 inhuur kraanmachinist + 50% € 32.173
grondwerker
Genpower nvt € 9.100 Huur verdeelpaneel en 0% € 9.100
voedingskabels
Teeuwen nvt € 15.054 Hekwerk, rijplaten, etc. 0% € 15.054
Uitvoering
Inhuur aannemer Agbar nvt € 248.696 Was een fixed price van Agbar 150% 0 € 373.044
op basis van 180 km.
Uiteindelijk is er maar 80 km
schoongemaakt en heeft het
langer geduurd dan verwacht.
Naar verwachting een te
scherpe prijs geboden, zal in
toekomst 1,5 keer zo duur zijn
Inzet monteurs schoonmaak 2 FTE (monteurs) 480 € 26.280 3 FTE, 1440 € 78.840 25% 360 € 59.130
fulltime 6 wkn 12 wkn
C amera inspecties nvt 1 FTE,3 120 € 6.570 Voor dit project 30 stuks, 75% 90 € 1.643
wkn volgende keer waarschijnlijk
minder.
Inzet werkstudent OLM nvt 1 FTE 6 240 € 5.047 registratie 75% 180 € 1.262
wkn
Inzet uitzendkrachten overig nvt € 15.614 Inhuur tbv registratielijsten + 50% 0 € 7.807
rondbrengen kaartjes
Inhuur coordinator monitoring nvt € 28.213 inhuur Royal Haskoning 100% 0 €0
Diversen € 25.000 Post bestaat uit materiaalkosten 50% 0 € 12.500
voor zwenkventielen +
bodemplaten
Communicatie
Mailing nvt € 1.628 Drukwerk & portokosten 50% 0 € 814
kookadviezen, brieven etc.
Overig nvt 1 FTE, 480 € 18.038 Aanname dat alle communicatie 50% 240 € 9.019
12 wkn rondom ice pigging in totaal
uitkomt op 1 FTE.

Monsterprogramma
nvt € 25.000 Aangezien deze techniek voor 75% 0 € 6.250
het eerst werd toegepast, een
zeer intensief
bemonsterprogramma. Dit zal
in het vervolg minder intensief
zijn.
Totaal overzicht
Subtotaal € 40.000 € 593.706 € 555.170
Prijs per meter € 0,50 € 7,42 € 6,94

Tabel 4.2: kosten raming conventioneel spuien, ice pigging 2011 en ice pigging toekomst

2
Deelnemers Bas Bouwman, Mario Wildschut, Josanne Derks, Maurice van der Meer, Arjen van
Willigen


4.3. Vergelijking van kosten en baten van conventioneel spuien en ice pigging

De afgelopen jaren is gebleken dat conventioneel spuien geen structurele oplossing biedt voor
de problematiek in het leidingnet van H.I. Ambacht, zelfs niet indien jaarlijks wordt gespuid. De
lange termijn effecten van ice pigging zijn nog onbekend. Wel laten de resultaten zien dat het
leidingnet zeer grondig is gereinigd en dat deze mate van reiniging nooit met conventioneel
spuien wordt behaald: met spuien wordt met name los sediment verwijderd, ice pigging
verwijderd los sediment en afzettingen op de buiswand.

Methode Aantal Kostprijs Totale kosten Frequentie Effectiviteit
meters (€/m) per project per jaar
(€)
Conventioneel 80.000 0,50 40.000 1 -
spuien
Ice Pigging 80.000 6,94 555.170 1/10 – 1/15 ++
Tabel 4.3: KBA conventioneel spuien vs. ice pigging

Geconcludeerd wordt dat de methode ice pigging ongeveer 14 maal zoveel kost als spuien
(prijspeil 2011) en zeer effectief is voor het schoonmaken van een vervuild en verouderd
leidingnet. De inschatting van betrokkenen is dat ice pigging slechts 1 maal per 10 jaar of zelfs
1 maal per 15 jaar benodigd zou zijn in een vergelijkbaar doelgebied. Echter, op het moment
van schrijven kunnen geen conclusies getrokken worden ten aanzien van de lange termijn
effecten van deze methode. Desalniettemin is op basis van de beschikbare gegevens het
break-even point bepaald door de jaarlijkse kosten die gemoeid zouden gaan met spuien
(verdisconteerd voor inflatie en rente) af te zetten tegen eenmaal ice pigging. Het break-even
point ligt naar alle waarschijnlijkheid in 2023 (12 jaar).

Op basis van deze analyse kan de voorzichtige conclusie getrokken worden dat iedere 12 jaar
eenmaal ice pigging voordeliger is dan jaarlijks spuien. Echter, de methode zal conventioneel
spuien niet moeten vervangen; het moet slechts worden toegepast als spuien niet de gewenste
resultaten oplevert.
20 december 2011

Break-even point spuien vs. Ice Pigging

Spuien [0,50 €/m] Ice pigging [6,94 €/m]
€ 12,00
Cumulatieve kosten per meter leidingnet

€ 10,00

€ 8,00

€ 6,00

€ 4,00

€ 2,00

€ 0,00

Jaar

Figuur 4.1: Bepaling Break-even point
Opmerking: gehanteerde discontovoet van 2%op de kosten van jaarlijks spuien. Daardoor
stijgen de kosten van spuien dus met 0,5 * 1,012n.


5 Conclusies en aanbevelingen

5.1. Conclusies

De methode ice pigging kost ongeveer 6,90 euro per meter gereinigde leiding en is daarmee 14
maal zo duur als spuien (prijspeil 2011). De methode is zeer effectief voor het schoonmaken
van een vervuild en verouderd leidingnet waar zich specifieke problemen met loslatende
biofilm. Jaarlijks conventioneel spuien in een dergelijk probleemgebied biedt geen structurele
oplossing. Echter, op het moment van schrijven kunnen geen conclusies getrokken worden ten
aanzien van de lange termijn effecten van deze methode. Op basis van de beschikbare
gegevens is het break-even point t.o.v. conventioneel spuien bepaald en bedraagt 12 jaar. De
methode zal conventioneel spuien niet vervangen; het moet slechts worden toegepast als
spuien niet de gewenste resultaten oplevert.

De levering is gemiddeld 31,2 minuten onderbroken door de uitgevoerde ice pigging
werkzaamheden. Veel afsluiters functioneerden niet naar behoren: open en dichtdraaien verliep
problematisch. In sommige gevallen moesten afsluiters zelfs vervangen worden waardoor de
levering lang onderbroken was. De leveringsonderbreking werd niet korter naarmate het
project vorderde. Het project ice-pigging heeft een bijdrage van ongeveer 3 minuten geleverd
aan de bedrijfsbrede OLM (2011) van 21,3 minuten (peildatum 12 december 2011).

Het plan van aanpak ging uit van een doorlooptijd van 10 weken waarbij dagelijks 5-7 km
leidingnet gereinigd zou worden. Gedurende een periode van 12 weken is in totaal 76,24 km
leidingnet gereinigd, overeenkomend met gemiddelde van slechts 1,27 km per dag (6,3
km/week). Deze vertraging is te wijten aan het niet soepel verlopen van de netschakelingen.

Verificatie aan de hand van uitgenomen leidingdelen heeft aangetoond dat de door Oasen
uitgevoerde camera inspecties een valide methode vormen voor beoordeling danwel afwijzing
van het opgeleverde werk.

De belangrijkste motivatie voor toepassing van de methode ice pigging was de verwachting ten
aanzien van het aantal verstopte watermeters. In 2011 zijn er echter slechts 12 verstopte
watermeters aangetroffen, voornamelijk in H.I. Ambacht, het oorspronkelijke probleemgebied.
Mogelijk hebben de lage temperaturen tijdens de zomer van 2011 een positieve invloed gehad
op de stabiliteit van de biofilm in het doelgebied.

De methode vormt geen gevaar voor de hygiënische kwaliteit van het drinkwater en is
bovendien in staat om hogere organismen (zoals wormen en schaaldiertjes) effectief te
verwijderen

Op het moment van schrijven zijn nog niet alle resultaten van het kaarsenfilteronderzoek
bekend maar het lijkt alsof de aangetroffen indamprest langzaamaan weer stijgt, wat zou
kunnen betekenen dat de waterkwaliteit afneemt. Het onderzoek is op moment van schrijven
nog niet afgerond. Conclusies kunnen dan ook nog niet getrokken worden.


5.2. Aanbevelingen

5.2.1. Contractvorming
Hoewel het contract simpel en duidelijk was t.a.v. de verschillende verantwoordelijkheden, had
het proces efficiënter en soepeler kunnen verlopen indien het contract in het Engels zou zijn
opgesteld. In het vervolg is het aan te raden om een prijs per meter af te spreken in plaats van
een vaste prijs. De proef die in 2010 is uitgevoerd in Zwijndrecht vormde achteraf beschouwd
geen representatieve basis voor vormgeving van het contract en spuiplan voor ice pigging in
het doelgebied.

5.2.2. Steekproef netschakelingen
Tijdens de voorbereiding is geen inspectie uitgevoerd naar de kwaliteit van de afsluiters. Ook
was in de planfase nog niet duidelijk dat de afsluiters voor 100% moesten sluiten. Indien deze
steekproef wel gedaan was had dit een waardevolle input kunnen vormen voor een
risicoanalyse en zou een realistischere planning opgesteld kunnen worden. Het is aan te
bevelen in de toekomst wel een steekproef te organiseren en een risicoanalyse uit voeren
voordat wordt besloten tot uitvoering van het project over te gaan.

5.2.3. Jaarlijkse beoordeling effectiviteit
Om de lange termijn effecten van ice pigging in kaart te brengen is het noodzakelijk om een
meetprogramma te definiëren waarbij:
 tenminste 2 maal per jaar een aantal camera-inspecties worden herhaald;
 tenminste 2 maal per jaar de bemonstering voor hydrobiologie wordt herhaald (op
dezelfde monsterpunten);
 de ontwikkeling van de deeltjesproblematiek wordt gevolgd en de verstoppingen van
watermeters nauwkeurig worden geregistreerd

20 december 2011


Referenties

Vewin
Water in zicht 2009, Rijswijk: 2010


Bijlagen

1. Probleemschets deeltjesproblematiek
2. Projectopdracht ice pigging
3. Milieumelding t.b.v. uitvoering project ice pigging op de inrichting te Zwijndrecht
4. Memo verslag lessons learned sessie
5. Memo plan van aanpak monitoring
6. Opleveringsformulieren (camerainspecties)
7. Resultaat onderzoek kaarsenfilters
8. Laboratoriumuitslagen microbiologische parameters
9. SitRap Ice Pigging
10. Overeenkomst Oasen-Agbar
11. Verschil in kilometers

20 december 2011


Eindrapportage ice pigging

Recommended

Recommended

More Related Content

Similar to Eindrapportage ice pigging

Similar to Eindrapportage ice pigging (10)

Eindrapportage ice pigging