Ondersteunende technologie als meerwaarde voor de levenskwaliteit van personen met dementie in de thuissituatie

1. Ondersteunende technologie als meerwaarde voor de
levenskwaliteit van personen met dementie in de
thuissituatie
Astrid Herman, neuropsychologe
Sint Franciskusziekenhuis, Heusden-Zolder
astrid.herman@sfz.be

2. Vlaams overheidsproject, Minister Vervotte 2005-2007
De (beginnend) dementerende bejaarde langer en veiliger in de
thuisomgeving door het gebruik van ICT
Onze centrale onderzoeksvraag
“Kan het introduceren van een pc met touch-screen tegemoet komen
aan de individuele noden van de demente bejaarden, hun
levenskwaliteit verhogen en een compensatie bieden voor hun
cognitieve beperkingen?”

3. Persoon met dementie staat centraal
Open ondersteuningsplatform die aan een brede waaier van noden kan
tegemoet komen
- behoefteprofiel persoon met dementie
- neuropsychologisch bilan
- knelpunten thuissituatie
- observaties en bevindingen omgeving
- flexibel met de mogelijkheden van dag tot dag
(laagdrempelig en aanpasbaar)
- continue ondersteuning
(niet beperkt tot een # trainingsmomenten)
- vraag- en niet aanbod gestuurd

4. Evidence based: Droës ea.: Dementia:
Int.J.Soc.Res.Prac., 2006
ICT bij personen met een dementie
- Nood aan algemene en gepersonaliseerde informatie
- Ondersteuning tekorten, eigen aan dementie
- Mogelijkheden tot sociaal contact
- Verhoging van veiligheid

5. Pijlers
1. Ondersteuning van de verminderde/ verloren vaardigheden
(controle gevoel)
2. Ondersteunen en stimuleren van nog aanwezige vaardigheden
(zelfbeeld: persoon met mogelijkheden)
3. Uitbreiden van sociaal netwerk (terugtrekking, eenzaamheid)
4. Alternatief voor “zinvolle tijdsbesteding”
5. Verhoging communicatie tussen thuiszorgdiensten, verpleging, huisarts
en de familie/ mantelzorg

6. Realisatie: A Supporting Technology for Rehabilitation In Dementia
(ASTRID)
Pijler 1
Pijler 1

7. Pijler 2

8. Adaptieve technologie: niveau-aanpassing op maat
Niveau 1 Niveau 2 Niveau 3
Niveau 4 Niveau 5

9. Evidence based: Nugent: Aging & Mental Health, 2007
Mate-Kole et al., 2007
Gaat na of een interactief technologisch trainingsprogramma de cognitieve
achteruitgang kan doen afnemen
- Vermindering van de cognitieve achteruitgang bij matig tot
uitgesproken dementie
- Verbetering van een aantal functies (cognitief en gedragsmatig)

10. Pijler 3

11. Fokkema & Knipscheer, 2007; Shapira et al., 2007
Gelijkaardige studies over het toepassen van ICT ter bestrijding van
eenzaamheid.
• Verhoging QOL
• Daling eenzaamheid en depressie

12. Pijlers 4 & 5

13. Huiswerkopdrachten Oefeningen-aanbod
in agenda inplannen
Tijdsbesteding
Geïntegreerd systeem
Dagplanning Video-telefonie via
Auditieve reminders adresboek met foto‟s

14. Onderzoek
• Pre- en post testing
– Cognitieve indruk (MMSE, ADAS-Cog)
– Gedragsmatige veranderingen (NIP-Q)
– Kwaliteit van leven (QOL-AD)
– Draagkracht mantelzorgers (EDIZ)
• Aanleren van gebruik:
– 2005-2006: individueel
– 2006-2007: groepsverband (per 3 personen)
– Installatie van pc met touch screen in leefomgeving
– Frequentie van training: in het begin wekelijks, op termijn 2 tot 3
wekelijks (afhankelijk van de behoeften)

15. Resultaten: kleinschalig onderzoek, 2005-2007
1. Alle deelnemers slaagden erin om toestel te hanteren
Touch screen: voldoende laagdrempelig
2. Personaliseren en aanpassen aan individuele noden
oefeningen aanbod: positief indien we vertrekken vanuit een goede
inschatting
2. Niet iedereen haalt „profijt‟ uit de ondersteunende technologie
• Cognitieve mogelijkheden van de persoon
• Ingesteldheid /interesse van de persoon
• Integratie van het toestel in het dagelijks functioneren
3. Integratiemogelijkheden zeer goed bij beginnende dementie / MCI
4. Geen generaliseerbaarheid naar dagelijks functioneren ↔ WEL progressie
op de getrainde vaardigheden

16. 5. Duidelijke positieve invloed op kwaliteit van het leven
• Werken op hun individueel niveau (bv #sec, niveau van
de oefeningen), zone van naaste ontwikkeling
• Succeservaringen en bekrachtiging / begeleiding
• Ondersteunen van hun nog intacte vaardigheden
• Zelfbeeld ondersteunen als zijnde iemand met
mogelijkheden
• Gevoel iets actief te ondernemen
6. Positief effect op de draagkracht mantelzorgers!!
(indirect effect op het uitstellen van opname in rusthuis)
7. Doorbreken van taboe rond dementie
(positieve herwaardering)

17. Eindconclusies
• Groot enthousiasme bij mantelzorgers en gebruikers
• Positieve onderzoeksresultaten
• Bereidwilligheid om gebruik verder te zetten tegen vergoeding
• Antwoord op de vraag vanuit de overheid
(vergrijzingsproblematiek) om ouderen op een kwalitatieve wijze
langer thuis te laten verblijven
• Grote interesse en vraag naar aanbod van deze applicatie vanuit
zorg/ dagcentra, rusthuizen, therapeuten, ea.
• Brede toepasbaarheid door groot aanpassingsvermogen
bv.:, jong dementerenden , andere neuro (degeneratieve)
aandoeningen, pediatrische afdelingen, enz.

18. Verder Onderzoek
Deelname aan Europees project HOME SWEET HOME (HSH)
HSH tracht een economisch duurzame „Home Assistance service‟ uit te werken
die ouderen ondersteunen in het langer zelfstandig wonen. HSH tracht dit
te bereiken door middel van een uitgebreide reeks van diensten aan te
bieden die hen ondersteunen bij hun dagelijkse activiteiten.
Het omvat de diensten als:
• registratie en alarm systemen
• e-Inclusion
• domotica
• dagplanner
• navigatie
• cognitieve oefeningen

19. Voordelen
- Verderzetting (financiering) van de realisatie ASTRID
- Kans op onderzoek bij 100 personen in testconditie (en 100 personen
in controleconditie)
- Verschillende landen (België, Ireland, Italië en Spanje)
Nadelen
- Verlies van identiteit (twee modules worden geïntegreerd)
- Gecompliceerde effectmeting (> variabelen)
- „Normale‟ ouderen
Streefdoel
- Herstel geïntegreerd systeem
- Onderzoek met focus op kwetsbare populaties
- Eigen bodem
- Verspreiding = grotere meerwaarde dan lokaal gebruik

20. Vragen?