1. samen leren groeien
1
strate-
gisch
leren ondernemerschap
In dit nummer on- In dit nummer onder andere:
der andere: De school als onderneming?
Leren in een Euro- Een tool voor informeel leren
pese onderneming: Vakvolwassenheid binnen InteraktContour
utopie of toekomst? De ondernemende TriamFloater
Leren en werken
verbinden
Positioneren en
professionaliseren
van leren
Strategisch leren
ook in het onder-
wijs? Jazeker!
3. 3
Alstublieft!
U heeft momenteel de derde uitgave Ondernemerschap binnen organisaties is Leren is ons vak en onze passie! We
van ons magazine Samen Leren Groeien in de huidige economie belangrijk om de wisselen regelmatig en met plezier van
in handen. Via dit magazine willen we u concurrentie voor te kunnen blijven. De gedachten over de ontwikkelingen op
inspireren met onze visie en ervaringen relatie met innovatie wordt dan ook veel dit vlak met elkaar en onze klanten. In
rondom leren. Dit nummer staat in het genoemd. Om als organisatie onderne- dit magazine delen wij zoals gezegd onze
teken van ondernemerschap. mend te kunnen zijn, zijn ondernemen- expertise met u, maar we nodigen u ook
de medewerkers cruciaal. Wat maakt uit te reageren. Uw reactie en mening
een medewerker of organisatie onder- leiden bij ons weer tot nieuwe ideeën
nemend? In dit magazine willen we onze en kennis. Veel leesplezier!
kijk op ondernemerschap met u delen.
samen leren groeien
4. 4
Even voorstellen...
Wij zijn TriamFloat Wat wij doen Wij leren zelf ook
Wij zijn TriamFloat, marktleider in Opleidingskundige dienstverlening bie- Wij werken samen aan nieuwe expertise
Nederland op het gebied van opleidings- den op maat, dat is wat TriamFloat doet. en producten. Thema’s die wij uitdiepen
kundige dienstverlening. Wij zijn een We adviseren, onderzoeken, ontwerpen zijn: Positioneren en Professionaliseren
ambitieus bureau met een 40-tal profes- en ontwikkelen. Voorbeelden van ons van Leren (PPL), Talent- en Organisa-
sionals die een passie hebben voor leren werk: implementatie van nieuwe vor- tieontwikkeling, Rapid e-learning en
en ontwikkelen. Wij hebben naam en men van leren en toetsen, formulering Informeel leren. In expertiseteams ont-
faam opgebouwd als Triam (sinds 1983), van strategisch opleidingsbeleid, uit- wikkelen we nieuwe kennis en dienst-
Float Opleidingspartners (sinds 1997) en voering onderzoek naar leerbehoeften, verlening, die we delen met u.
Float Onderwijspartners (sinds 2005). ontwerp van leertrajecten en curricula
TriamFloat is onderdeel van The Human op maat, ontwikkeling van (blended)
Network. leermiddelen en toetsen.
We hebben ervaring in de branches
Zakelijke Dienstverlening & Retail,
Techniek, Logistiek & Industrie,
Overheid, Zorg & Welzijn en Onderwijs.
5. 5
Typisch een TriamFloater
Toont passie voor leren Trekt samen op
Brengt op eigen wijze zijn visie op leren Maakt u mede eigenaar
Laat zijn bijdrage aan uw groei zien Deelt deskundigheid
Maakt u enthousiast voor leren Stemt af op uw situatie
Werkt eigen wijs
Staat voor zijn deskundig advies
Stelt met hoofd en hart kritische vragen
Implementeert met lef inventieve
oplossingen
typisch een triamfloater
6. 6
Ondernemerschap
Door: Brenda Zandsteeg en Jos Maassen Jos: Ondernemerschap wordt snel
geassocieerd met commercieel en geld.
Het woord ondernemerschap zoemt Maar dat is niet de kern van wat Tri-
in de wandelgangen van TriamFloat amFloat ermee bedoelt. Ik ben sinds
regelmatig rond. Het spreekt ons aan, november 2011 business manager bij
dat ondernemen. Niet alleen in de zin TriamFloat. Wat heb ik gemerkt van Jos: Waarom vind ik ondernemerschap
van dat het management steeds op ondernemerschap bij TriamFloat? Het zo belangrijk? “Mensen zitten niet in je
zoek is naar wat onze klanten willen en is heerlijk werken met professionals die organisatie, maar de organisatie zit in je
gaan willen in de toekomst. Ook onze pro-actief zijn, met creatieve ideeën mensen”. Je medewerkers zijn van es-
consultants worden opgevoed in een komen, hun nek durven uitsteken en sentiële waarde om je organisatie mee
cultuur van eigen verantwoordelijkheid DOEN. Een typische TriamFloater wil bij te helpen (door)ontwikkelen. Ik heb als
nemen en te zoeken naar hun eigen verschillende opdrachtgevers verschil- motto: “maak van medewerkers onder
mogelijkheden om invloed te hebben lende projecten uitvoeren. Natuurlijk is nemers”. Onze professionals kun je
in situaties. Jos Maassen en Brenda het mijn taak om consultants daarmee prima betrekken bij de strategie van je
Zandsteeg zijn respectievelijk business te helpen. Consultants laat ik bewust bedrijf. Men ervaart het ook als positief,
manager en consultant bij TriamFloat. wel eens zwemmen, maar ik heb altijd als vertrouwen.
Hieronder hun ideeën over het belang reddingsboeien uitgegooid. Ik denk dat
van ondernemerschap voor een consul- mensen ook enorm leren van het even
tancy organisatie. zelf mogen uitproberen.
7. 7
Jos: Collega’s raadplegen in hun bevin- Jos: Wat drijft mij om het bij klanten zo Brenda: Ondernemerschap is van vitaal
dingen en denkbeelden delen is ook een centraal te stellen in onze dienstverle- belang voor een bedrijf als TriamFloat.
vorm van ondernemerschap. De cultuur ning? Onze klanten hebben behoefte Wij kiezen zowel customer intimacy
bij TriamFloat is informeel te noemen. aan consultants die adviseren, die als operational excellence als strategie
Kennisdeling vindt op diverse wijzen aanwezig zijn, die van zich laten horen, en daarnaast willen we ook innovatief
plaats. Ik juich het alleen maar toe dat die de touwtjes in handen nemen en de zijn. Dat vraagt veel van ons bedrijf.
men op onderzoek uitgaat en de regie klanten “ontzorgen”. In elke opdracht We moeten flexibel, snel en doordacht
pakt in het eigen leren, door ‘sparring’ leert onze consultant. Vanuit TriamFloat kunnen reageren op onze omgeving. Als
ook je collega te helpen in zijn/haar ont- moeten we onze collega’s daar natuur- alle medewerkers in een organisatie zich
wikkeling en daarmee ook de klant. lijk wel bij helpen. medeverantwoordelijk voelen voor de
toekomst van de organisatie zijn er in
plaats van 4 paar ogen die trends spot-
ten 40 paar, in het geval van TriamFloat.
samen leren groeien
8. 8
Brenda: Het is voor mij als consultant Brenda: Ondernemerschap hoort bij Brenda: Risico nemen, bewust een stap
van groot belang dat mijn expertise up lerend werken. En dat is juist voor ex- zetten buiten je comfort zone, is soms
to date is en dat ik mijn werk met pas- perts, zoals onze consultants zijn, soms nodig om vooruit te komen of te voor-
sie en plezier doe. Dat betekent dat ik best lastig. Argyris (degene die de term komen dat je scherpte verliest. Daarom
steeds alert moet blijven op mijn eigen double loup learning bedacht) schreef ben ik een dag in de week gaan lesgeven
ontwikkeling, dat ik steeds moet blijven eens dat juist experts niet kunnen leren. aan de universiteit, ik ben van expert
leren en regelmatig een nieuwe uitda- Hij bedoelde daarmee dat als je jezelf consultant buiten mijn flow gestapt in
ging moet aangaan. Hoewel ik intussen als expert beschouwt, en je omgeving de rol van beginnend docent. Dat is best
jarenlange ervaring heb opgedaan met doet dat ook, het heel lastig kan zijn wennen, ik weet ineens weer hoe het
leer- en opleidingsvraagstukken mag om je eigen bijdrage (en soms falen) in voelt om iets niet te kunnen. Ik zie het
mijn werk nooit voelen als routine. Dan situaties onder ogen te zien. Kritisch als een investering in mijn professionele
verlies ik meerwaarde voor de klant èn kunnen reflecteren op je eigen gedrag is ontwikkeling. De keuze voor inhoud past
mijn plezier in mijn werk. niet alleen nodig om te kunnen leren als goed bij mij. Het is voor een professional
professional. belangrijk te weten waar je kracht ligt.
Je moet ondernemen vanuit je kracht.
9. 9
Jos: Onze consultants voeren niet alleen TriamFloat is marktleider in Nederland
opdrachten uit als ontwikkelaar, advi- in opleidingskundige dienstverlening.
seur of projectleider, maar zijn tevens Onze didactische expertise is breed
ook collega van de klantcollega’s. Ook onder de 40 consultants. We hebben
daar hebben en nemen we een rol in. een no nonsense mentaliteit, zijn een
We hebben een toegevoegde waarde in tikkeltje eigen-wijs en hebben een hoge
de gewenste cultuur en kernwaarden bij executiekracht. We relateren de op-
de klant. Zo ook in ‘ondernemerschap’. drachten altijd aan een visie op leren bij
Klanten geven steeds vaker aan dit ook de opdrachtgever. Onze inzet moet van
belangrijk te vinden bij hun medewer- toegevoegde waarde zijn bij de klant.
kers. Opdrachtgevers ervaren dit als toe- Dat vraagt om ondernemerschap. Niet
gevoegde waarde van onze consultants. alleen bij onze managers, ook bij onze
consultants.
samen leren groeien
10. 10
Waar denk jij aan bij ondernemerschap?
“Anders dan anderen doen om je te onderscheiden, alles ge- “Proactief experimenteren. Ideeën genereren en die durven
woon goed willen doen en één ding héél erg goed doen.” testen.”
“Durf, lef, touwtjes in handen, out of the box, doelen stellen “Eigen keuzes maken en herkennen, de verantwoordelijkheid
en er voor gaan, regie pakken, proactief.” daarvoor nemen. De stap maken van expert naar beginner, om
te verbreden en zo te kunnen verdiepen.”
“If you do what you always did, you will always get what you
always got” “Passie, dromen realiseren, maar durven is de belangrijkste.
Veel mensen willen ondernemer zijn maar vinden de stap te
“Met je deskundigheid gefocust zijn op nieuwe ontwikkelingen groot en gaan toch voor veiligheid. Een ondernemer is meer
& mogelijkheden, initiatief nemen, de kansen grijpen en we- dan ondernemend.”
ten te vertalen naar die producten en diensten waar de klant
op wacht (of nog niet weet dat hij er op zit te wachten!).”
“Vanuit authenticiteit en passie met een open blik en een
portie lef je eigen(wijze) koers varen.”
samen leren groeien
12. 12
Ondernemerschap bij Walraven
Door: Tessa van den Brand en
brandbeschermings- en sanitairsystemen. Walraven heeft TriamFloat gevraagd te
Nicole de Kuyper helpen bij het ontwerpen, ontwikkelen
Career Development Program en uitvoeren van een dergelijk career
TriamFloat heeft de afgelopen tijd met De afdeling HR opereert vanuit Neder- development programma. Petra Bakker,
verschillende organisaties gewerkt land en ontwikkelt zich de komende consultant bij TriamFloat, zette samen
waarbij ondernemerschap een belang- jaren tot een groepsbrede HR afdeling. met Walraven een onderwijskundig goed
rijke rol speelde. Een van deze organi- Eén van de thema’s waar HR op dit mo- onderbouwd progamma neer. Dit part-
saties is Walraven, een internationale ment aandacht voor heeft is het binden, nerschap resulteerde in het programma
onderneming met eigen productie- en boeien en ontwikkelen van huidige en LEF wat een opleidingstraject is gewor-
verkoopvestigingen in diverse landen. toekomstige management kwaliteiten. den van 1,5 jaar. LEF staat voor Leider-
De Walraven Groep is voortgekomen HR wilde hiervoor een Career Develop- schap, Eigenheid en Flexibiliteit. Voor
uit Metaalwarenfabriek J. van Walraven ment Program in gaan zetten bedoeld Walraven zijn dit belangrijke kenmerken
B.V., een familiebedrijf dat in 1942 in voor talentvolle medewerkers die de van ondernemende medewerkers.
Mijdrecht is opgericht. De oprichter, Jan ambitie hebben om in de toekomst een
van Walraven, is de grootvader van de managementfunctie te gaan bekleden.
huidige algemeen directeur. In de Wal- Vanuit een intrinsieke motivatie hebben
raven Groep zijn ruim 750 medewerkers de deelnemers zichzelf aangemeld voor
actief met de ontwikkeling, fabricage en het programma.
verkoop van innovatieve bevestigings-,
13. 13
LEF Naast de thema’s worden zogenoemde Risico’s en vrijheid
We spraken met Irene Brakband, HR ma- ‘skillsdagen’ gehouden bij TriamFloat. Irene beschrijft ondernemerschap als
nager Nederland bij Walraven en tevens Op deze dagen wordt gewerkt aan risico’s durven nemen. Als voorwaarde
één van de deelnemers aan het LEF pro- de persoonlijke ontwikkeling van de hiervoor stelt ze dat de organisatie
gramma. Zij vertelde dat het opleidings- deelnemers. De deelnemers passen het vrijheid moet durven bieden aan haar
traject bestaat uit vier hoofdthema’s, geleerde toe in de dagelijkse praktijk, medewerkers. LEF tonen is dus voor
namelijk strategie-, financieel-, opera- waarin nu al blijkt dat er nieuwe ideeën zowel de organisatie als haar mede-
tioneel- en commercieel management. en initiatieven ontstaan. werkers een belangrijke schakel op weg
Deze thema’s worden door middel van naar ondernemerschap. Irene merkt dat
theorie en praktijkcases in tweedaagse ze veel vrijheid heeft bij Walraven. Ze
bijeenkomsten behandeld. Er wordt schrijft een plan, onderbouwt dit en er
regelmatig gebruik gemaakt van gastdo- is een grote kans dat die koers dan ook
centen. Tot nu toe zijn dit leden van de wordt uitgezet. Hier zitten natuurlijk wel
directie geweest, wat heeft geleid tot risico’s aan. Wil iedereen dit wel? Kan
een gemakkelijkere communicatie tus- dit wel? Vertrouwen in je medewerkers
sen de directieleden en deelnemers aan is dan ook belangrijk.
het programma.
samen leren groeien
14. 14
Niet alleen voor de high potentials in de organisatie is on- Eigen-wijze samenwerking
dernemerschap van belang. Alle medewerkers bij Walraven De samenwerking tussen Walraven en TriamFloat is succesvol
worden gestimuleerd met nieuwe ideeën te komen en met gebleken. Irene beschrijft de rol van TriamFloat als eigen-
hun eigen ‘problemen’ aan de slag te gaan. De organisatie is wijs, in de positieve zin van het woord. Hoewel Walraven een
onderhevig aan veel veranderen, wat het ondernemerschap helder beeld had van welke koers zij wilden varen, liet Triam-
beïnvloedt. Juist in de huidige kenniseconomie waarin veel en Float op een eigen-wijze manier zien hoe dit traject tot het
snel verandert, is het van belang voor te blijven op de concur- beste resultaat zou kunnen leiden. De betrokken consultants
rentie door innovatie en ondernemerschap. van TriamFloat lieten zien dat zij in staat zijn out of the box te
denken. Dit geeft volgens Irene een duidelijke eigen lijn en vi-
sie weer. De wederzijds geboden vrijheid heeft geleid tot een
traject dat met LEF is aangepakt!
15. 15
De school als onderneming?
Door: Sanna Langerak Maatschappelijke ondernemingen
In de praktijk is sprake van steeds meer
De meeste onderwijsinstellingen en concurrentie tussen onderwijsinstel-
scholen zijn door de overheid gefi- lingen. Bij een school(organisatie) als
nancierde publieke voorzieningen. commerciële, maarschappelijke onder-
Tegenwoordig is steeds duidelijker neming, gaat het om het binnenhalen
een kentering te zien naar scholen als van zoveel mogelijk leerlingen, ten
maatschappelijke ondernemingen met koste van de concurrenten in de regio. dus om meer dan het afleveren van een
commerciële belangen. Is deze kente- Het onderscheidend vermogen van een goede beginnend beroepsbeoefenaar.
ring een garantie voor beter onderwijs? opleiding of instelling ten opzichte van Winstmaximalisatie of groei wordt
Kunnen commerciële belangen samen haar concurrenten is van groot belang. een doel. Hierbij hoort het nemen van
gaan met de missie van het onderwijs? Het onderwijs moet vooral aantrekkelijk risico’s en het vraagt om als school on-
Oftewel, is het onderwijs het meest zijn voor de leerlingen. Er ontstaat een derscheidend te zijn en innovatief.
gebaat bij een school als publieke voor- grotere nadruk op het actief werven van
ziening of als onderneming? leerlingen door goede marketing. Een
commerciële onderneming wil een zo
goed mogelijk bedrijfsresultaat neerzet-
ten. Wanneer een school(organisatie)
commerciëler gaat werken, gaat het
samen leren groeien
16. 16
Gevolg kan zijn dat scholen het liefst Publieke voorzieningen het opleidingenaanbod beter af te stem-
investeren in winstgevende opleidin- Schoolorganisaties als publieke voorzie- men op de vraag in de markt.
gen waarbij veel studenten afstuderen. ningen horen hun opleidingsaanbod op
Daarbij wordt in het huidige financie- elkaar af te stemmen en aan te sluiten Het primaire doel van het onderwijs is
ringsbeleid een opleiding niet afgere- bij de behoefte aan professionals in de het opleiden van goed gekwalificeerde
kend op het aantal studenten dat een markt. Daarbij is onderlinge concurren- (beginnend) beroepsbeoefenaren waar-
baan vindt, maar op het aantal dat tie niet gewenst. Ook van dit perspectief aan de arbeidsmarkt behoefte heeft.
afstudeert. Dit moet de ondernemerszin zijn voorbeelden in de praktijk te zien. Het is interessant om na te gaan of dit
van ROC’s stimuleren. De focus komt steeds meer te liggen op doel beter wordt bereikt door de school
het borgen van de kwaliteit van oplei- te zien als maatschappelijke onderne-
Uit onderzoek van FNV Jong blijkt dat dingen. Hierbij hoort het zoeken naar ming of toch als publieke voorziening.
het aantal leerlingen dat een opleiding zekerheden en bewijzen, vanuit een ge-
afrondt, niet aansluit bij de vraag op de detailleerd kader. Op dit vlak neemt een
arbeidsmarkt. Duizenden leerlingen heb- school juist geen risico’s. Gevolg hiervan
ben een beroepsopleiding gevolgd waar kan zijn dat de school achter de feiten
op de arbeidsmarkt geen vraag naar is. en ontwikkelingen aan loopt. Onlangs
heeft Minister Van Bijsterveldt het MBO
bijvoorbeeld de opdracht gegeven om
17. 17
De gulden middenweg
Ik vind zelf dat het primaire proces en
Voor- en nadelen Aan de andere kant, brengt focussen de kwaliteit van de opleiding en de
Beide perspectieven hebben hun voor- op het bedrijfsresultaat mogelijk de afgestudeerde altijd voorop moet staan.
en nadelen. Bij een publieke voorzie- kwaliteit van de afgestudeerden in Er zullen altijd kaders zijn waaraan het
ning zijn alle middelen gericht op het gevaar. Wat is namelijk de consequentie onderwijs moet voldoen en op afgere-
primaire proces en het bereiken van het als de investering niet het verwachte kend wordt. Dit is ook goed. Er moeten
primaire doel. Er zal vaak behoudend rendement oplevert? Hoe vang je dit op standaarden zijn om opleidingen te kun-
gehandeld worden. Met behoudend en welk effect heeft ook dit weer op de nen beoordelen en vergelijken.
bedoel ik dat vanuit de kaders gewerkt kwaliteit van de afgestudeerde? Er gaat
wordt aan het zo goed mogelijk opleiden geïnvesteerd geld verloren dat nodig
van de leerlingen. Er is weinig innova- is om opleidingen van goede kwaliteit
tieve kracht aanwezig om dingen eens te kunnen (blijven) aanbieden. Dat er
anders te doen. Dat is jammer. Daardoor tegenwoordig mensen de arbeidsmarkt
loopt het onderwijs achter op ontwik- op komen waar geen behoefte aan is,
kelingen, bijvoorbeeld in didactiek en vind ik kwalijk. De instroom van deelne-
aansluiting bij de doelgroep. mers en verdeling van de middelen en
inzet zou parallel moeten lopen met de
behoefte op de arbeidsmarkt.
samen leren groeien
18. 18
Wel droom ik van meer innovatieve De uitdaging is om te zoeken naar ma- Gaan voor het beste van allebei: on-
kracht in het onderwijs. Ofwel een mid- nieren waarop onderwijsorganisaties of derwijsinstellingen als publieke onder-
denpositie op het continuüm met beide opleidingen meer vernieuwend en pro- neming. Ik roep beleidsmakers op om
perspectieven als uitersten. Ik pleit voor actief kunnen worden, meer gaan pio- ruimte voor innovatie te creëren en
het combineren van het beste uit beide nieren. Een voorwaarde is daarbij dat de onderwijsmensen om te gaan pionieren
werelden: Focus op het voldoen aan de overheid hiertoe ruimte geeft en pionie- en innoveren.
kaders en kwaliteitsnormen. Opleiden ren stimuleert. Dit kan bijvoorbeeld met
van professionals waarnaar vraag is in subsidieregelingen voor innovatieprojec-
de praktijk. Denken in mogelijkheden ten. Bij het beoordelen van de kwaliteit
en vernieuwing, om aan te sluiten bij de van scholen moeten initiatieven, die
huidige tijd en doelgroep. Aansluiten bij bijdragen aan de kwaliteit, ook gewaar-
nieuwe didactische ontwikkelingen om deerd worden. Dit heeft namelijk direct
het leerproces optimaal te stimuleren. een stimulerende werking. Nu is het
Ook het groeien naar een meer lerende vaak zo dat initiatieven teniet worden
organisatie is een aandachtspunt. Dan gedaan doordat de beoordelingskaders
zal het pas echt lukken om ‘de beste’ er niet op aansluiten. Volgens mij moe-
opleiding aan te bieden. ten we voorkomen dat overheidsbeleid
onderlinge concurrentie aanwakkert.
20. 20
Een tool voor informeel leren
Door: Nicole de Kuyper Zowel in de literatuur als bij onze klanten is de afgelopen tijd
veel aandacht besteed aan leren op de werkplek en informeel
Organisaties hebben in de huidige economie te maken met leren. Het belang van informeel leren begint bij veel organi-
een continue veranderende omgeving. Deze omgeving vraagt saties door te dringen, onder andere door modellen zoals het
om flexibiliteit, ondernemerschap en nieuwe kennis. Om een 70 20 10 model van Jennings (Jennings Wargnier, 2011).
voorsprong te kunnen nemen op de concurrentie is het be- Dit model geeft weer dat slechts 10% van het leren formeel
langrijk om de kennis niet alleen up-to-date te houden, maar gebeurt. 70% van de tijd dat er geleerd wordt, leert men van
om daarnaast ook nieuwe kennis te ontwikkelen en innovatief het werk en 20% wordt er geleerd van elkaar. Dit samen be-
te zijn. Om deze reden besteden organisaties steeds meer tekent dus dat 90% van het leren op informele wijze gebeurt.
aandacht aan leren. Om als organisatie te kunnen groeien, Uiteraard zijn deze percentages geen keiharde waarheden en
mag informeel leren niet ontbreken. Kenmerken van informeel kan de verhouding ook iets anders liggen. Het gaat erom dat
leren, zoals het ongeplande en ongestuurde karakter, maken informeel leren zo’n groot aandeel heeft in de manier waarop
het lastig om het te meten, vorm te geven of te sturen. Dit werknemers leren. Belangrijk genoeg om hier aandacht aan te
betekent echter niet dat er geen aandacht aan besteed kan besteden.. Want: wat aandacht krijgt, groeit.
worden. Sterker nog, verschillende actoren kunnen handvat-
ten bieden waarmee het informeel leren van medewerkers
gefaciliteerd wordt.
21. 21
Bij TriamFloat is vorig jaar met een Vanuit onze expertise en ervaring zijn Bij de interventies hebben wij concrete
afstudeeronderzoek in kaart gebracht we bij TriamFloat op zoek gegaan naar aanwijzingen, tips en/of voorbeelden
hoe het informeel leren er bij ons uitziet dergelijke interventies. In verschillende benoemd. De interventies uit de tool
en hoe dat er in de toekomst uit zou bijeenkomsten met zowel klanten als zijn niet alleen verdeeld onder 70, 20
kunnen zien. Het onderzoek heeft waar- met onze consultants brainstormden en 10 maar er is ook een onderscheid
devolle resultaten opgeleverd, maar we over dat wat ons aanzet tot (infor- gemaakt tussen verschillende doel-
leidde ook tot een vervolgvraag: welke meel) leren. Wij hebben dit omgezet in groepen: manager, medewerker en
concrete acties kunnen leidinggevenden zo concreet mogelijke interventies, om LD. Daarmee is onderstaand schema
en medewerkers ondernemen om het organisaties zo praktisch mogelijk van ontstaan.
informeel leren te versterken? Dit is een dienst te kunnen zijn. Hierbij worden de
vraag die we bij TriamFloat de laatste voor de hand liggende interventies vaak
tijd ook veel horen vanuit klanten. Zowel vergeten, terwijl deze juist een groot ef-
de klantvragen als de uitkomsten van fect kunnen hebben.
het onderzoek laten zien dat er be-
hoefte is aan concrete interventies die
ingezet kunnen worden om informeel
leren te kunnen faciliteren.
22. 22
Dit schema vormt de basis van de tool. De tool geeft inspiratie en handvat- Op het moment van schrijven is de
In de interactieve PDF kan elke cel aan- ten voor het vormgeven van informeel eerste versie van de tool beschikbaar op
geklikt worden, waarna de interventies leren. Het biedt interventies om me- www.triamfloat.nl. De tool is gratis te
voor die categorie verschijnen. De inde- dewerkers bewust te maken van wij zij downloaden door alle geïnteresseerden.
ling naar de drie perspectieven betekent (onbewust) al leren en biedt inspiratie De tool zal echter in ontwikkeling blij-
niet dat een manager geen inspiratie op om op een informele manier te leren ven. Er worden interventies toegevoegd
kan doen door te kijken bij de interven- van het werk en van elkaar. door de ervaringen die TriamFloat zelf
ties van een medewerker. In tegendeel, opdoet, maar ook wordt de feedback en
men kan daardoor juist tot nieuwe tips van gebruikers meegenomen. Zoals
ideeën komen. organisaties en hun omgeving continu
in beweging blijven, zo blijft de tool ook
continue in ontwikkeling.
Literatuur
Jennings, C., Wargnier J. (2011).
Effective learning with 70:20:10.
The new frontier for the extended
enterprise. Crossknowledge.
23. 23
Kenniscafé Informeel leren: hoe doe je dat?
Leren doen we altijd en overal, zo ook Dit waren vragen als: Onze eigen ‘Tool Informeel Leren’
met en van onze klanten. Delen leidt • oe kan ik het leren van mijn mede-
H beleefde zijn vuurdoop tijdens deze
tot groei en geeft ons inspiratie voor werkers faciliteren? bijeenkomst: deze werd voor het eerst
nieuwe ontwikkelingen. Dat delen doen • p welke manier kunnen formele en
O aan de buitenwereld gepresenteerd, wat
we bijvoorbeeld tijdens onze kennisca- informele leeractiviteiten elkaar ver- meteen leidde tot nieuwe ideeën om de
fés. Een van die kenniscafés ging over sterken? tool te verbeteren en nog beter in de
informeel leren, een onderwerp dat • oe daag ik mijn medewerkers uit om
H praktijk in te zetten. Onder het genot
voor veel organisaties aan de orde van leerervaringen te delen tijdens het van – uiteraard – een informele borrel
de dag is. werk? werd nagepraat over de nieuwe inspira-
• elke mogelijkheden tot het facilite-
W tie om weer met collega’s te delen!
Tijdens dit kenniscafé deelde Triam- ren van informeel leren zijn er?
Float haar kennis over de vraag hoe wij • at kunnen/moeten medewerkers zelf
W
informeel leren bij klanten terugzien en doen om meer informeel te kunnen
welke interventies organisaties kunnen leren?
inzetten om informeel leren te stimule-
ren. Ook werden deelnemers uitgeno-
digd aan de slag te gaan met hun eigen
praktijkvragen.
samen leren groeien
24. 24
Inspiratie Faciliteren Mensen zijn enthousiast over informeel
In de inspiratieruimte konden deel- De aanwezigen noemden vele mogelijk- leren, omdat ze voor zichzelf duidelijk
nemers hun beeld bij informeel leren heden om informeel leren te faciliteren. meerwaarde zien. De aanwezigen zagen
weergeven in de vorm van afbeeldingen. Een greep uit de ideeën: de meerwaarde van informeel leren
Een van de gekozen afbeeldingen was • en ‘beurs’ organiseren, waar iedereen
E onder andere hierin:
een foto van meerkatten. iets presenteert van zijn/haar werk. • Het geleerde beklijft beter
• en virtueel of echt café.
E • Vertrouwen
De associatie daarbij • rvaringen delen via een krant, intra-
E • Het vergroot eigenwaarde
Meerkatten zijn sociale dieren met een net, een blog, etc. • Het kan op eigen initiatief
sterke groepsband. De jonge meerkatten • Just in time
leren door het observeren en nadoen • Het is efficiënter
van het gedrag van de volwassen meer- • Het is leuker
katten: informeel leren ten top! • Het stimuleert zelfstandigheid
25. 25
Vakvolwassenheid binnen
InteraktContour
InteraktContour (ICG) biedt zorg aan mensen met hersenletsel,
mensen met een lichamelijke beperking en chronisch zieken.
Dit gebeurt in de vorm van 24-uurs zorg, dagbesteding en/of
begeleiding thuis. InteraktContour heeft binnen het organi-
satiejaarplan (2012) ruim 20 projecten gedefinieerd, waarvan
één met de titel Groeien naar meer Vakvolwassenheid. Hoe
kun je Vakvolwassenheid realiseren? De manager PO is, in
de rol van projectleider, op zoek gegaan naar het antwoord op
deze vraag en heeft daarbij o.a. de hulp ingeroepen van een
consultant van TriamFloat die al voor andere opleidingstaken
bij ICG gedetacheerd was.
De taak dus om vakvolwassenheid te realiseren. Maar, WAT is
vakvolwassenheid? En WAAROM is vakvolwassenheid belangrijk?
26. 26
Een eerste* definitie vanuit het De aanpak vanuit het projectteam: • Begrip vakvolwassenheid kunnen ope-
projectteam: • e kunst is om bij dat wat we nu al
D rationaliseren en meetbaar/evalueer-
Vak Volwassenheid doen, expliciet stil te staan bij vakvol- baar kunnen maken ter check of we
(weten, kunnen) (willen, durven, doen)
• aardigheden, ervaring en
v • orm en mate van maturiteit
v
wassenheid en als projectteam vooral de goede richting op gaan. Meetbaar
competenties • etrokkenheid en gedeelde waarden
b niet (weer) met iets nieuws te komen maken gebeurt o.a. door scores te
• akmanschap is
v • onsequenties van eigen handelen
c
meesterschap kunnen overzien
• ebruik maken van “Actionlearning”
G monitoren op vooraf geselecteerde, en
• rofessionaliteit
p • o nodig van regels durven afwijken
z door met elkaar de dialoog aan te aan vakvolwassenheid gerelateerde,
• roei, zelfstandigheid, zelfsturing
g
gaan over waar we mee bezig zijn, bij items uit het medewerkers tevreden-
*zoals je uit de later beschreven aanpak voorkeur aan de hand van voorbeel- heidsonderzoek.
kunt opmaken, komt de uiteindelijke den en casussen uit onze praktijk.
definitie van de medewerkers zelf! Op die manier kunnen we:
- leren
En de belangrijkste aanleidingen: - gemeenschappelijk betekenis geven
• ewenst gedrag binnen de ICG bestu-
G - emeenschappelijk waarden explici-
g
ringsfilosofie teren
• ewenst gedrag als reactie op over-
G
gang WMO
• ewenst gedrag als reactie op kosten-
G
besparing/grotere span of control
27. 27
“Ik raakte bij het project betrokken op het moment dat we
de dialoog binnen de organisatie daadwerkelijk aangingen.
We hebben een sessie belegd met de klankbordgroep die
bestaat uit drie locatiemanagers, de eerste management-
laag in de organisatie. Bij de locatiemanagers ligt uiteindelijk
het kantelpunt naar de teams als het gaat om verandering.
Het projectteam wil een stimulerende en faciliterende rol Essentieel dus om juist met hen de dialoog aan te gaan. We
spelen bij het vergroten van de vakvolwassenheid binnen ICG. hebben gekozen voor de methode van appreciative inquiry,
Een voorbeeld van zo’n activiteit zijn inspiratiesessies voor lei- als interactieve strategie, met elementen van visual mee-
dinggevenden. Mevrouw M.(Maret) Kloek, beleidsmedewerker tings, waarbij we met elkaar op ontdekkingstocht zijn gegaan
personeelsontwikkeling binnen ICG, heeft inmiddels het stokje naar wat er al is, wat de toekomstdroom is, wat het concrete
van de TriamFloat consultant overgenomen. Hieronder haar doel is en welke acties we zouden moeten ondernemen om
weergave van wat deze inspiratiesessies bijdragen: daar te komen. We hebben de locatiemanagers gevraagd om
een metafoor voor hun idee over vakvolwassenheid mee te
nemen. Daar is veel inspiratie uitgehaald: een volop bloeiende
rozenstruik symboliseerde een team dat met zorg en aandacht
wordt aangestuurd, dat gevoed wordt en alle tijd krijgt om
zich te ontwikkelen, de kunst van het vliegeren stond voor
28. 28
de taak van het team om onder allerlei En wat Maret nog meer opgevallen is Kortom, ICG maakt welbewust een keuze
omstandigheden in de lucht te blijven, m.b.t. vakvolwassenheid binnen ICG: voor de interactieve aanpak, een aanpak
een SRV wagen zette de medewerker als “Bij de methode van appreciative met een grote mate van onzekerheid,
flexibele producent en ondernemer neer inquiry en het ontdekkend veranderen maar ook met het grootste veranderver-
en handen die elkaar vasthouden lieten staat het doel niet van te voren vast. We mogen.
zien dat het ook gaat om samenwerking. gaan dus niet ‘van boven af’ bepalen
Het resultaat was een actieplan voor wat vakvolwassenheid is en hoe je daar
implementatie: eind oktober organise- met je team komt. Dat is nog best lastig,
ren we drie van deze sessies zodat alle het is verleidelijk om toch naar bijvoor-
33 locatiemanagers er een bij kunnen beeld competenties te gaan kijken of
wonen. Daarna wordt in elk van de drie naar een ideaal werknemersbeeld. Een
regionale managementteams de verdere kleine concessie die we daar doen is de
uitrol naar de teams voor bereid. PO toolkit, daarin komt bijvoorbeeld wel
ondersteunt de uitrol door het aanbie- het landelijk vastgestelde profiel voor
den van een toolkit met instrumenten, beroepskrachten in de gehandicapten-
zoals een reader, inspiratiekaarten en zorg.”
een spel.”
29. 29
Trends in HRD
TriamFloat werkt momenteel met een 4.
HRD in de lijn krijgen! 9.
Kernwaarden van de organisaties
40-tal consultants voor een grote ver- 5.
Zoektocht naar (nieuw) LMS (selec- laten versmelten in opleidingspro-
scheidenheid van klanten, zowel natio- tie en implementatie). gramma’s.
naal als internationaal. 6.
Hoe professionaliseer ik mijn col- 10.
Ontwikkeling van traineeships / lei-
lega’s van HRD / LD op onder- derschapsprogramma’s / MD trajec-
Daar zijn we zeer trots op. De Trends wijskundig / didactisch / innovatief ten / ambassadeurs programma’s.
Top 10 binnen HRD / LD die we zien vlak?
en waar wij de klant succesvol bij helpen 7.
Steeds meer vraag naar het ontwik- Het besef komt steeds meer dat je
zijn: kelen van E-Learning in ‘gemak- cultuurverandering niet bereikt in een
kelijke’ (eenvoudige, betaalbare en apart cultuurproject. Maar dat je cul-
1.
Steeds meer uitgaan van de waarde- goede oplossingen) auteurstools, tuurverandering integreert in alle acties
rende benadering (Appreciative zoals: Articulate, Captivate en Lec- die je neemt om op het cultuurvlak
Inquiry) binnen de afdeling HRD, tora. daarin het gewenste voorbeeld te geven,
maar ook binnen de gehele organi- 8.
Men is zich steeds meer bewust van te weten wat je van elkaar verwacht op
satie. de essentiële rol van de leidingge- dit vlak en elkaar aan te spreken.
2.
Informal Learning / 70-20-10 model. vende / manager in het rendement
Hoe doe je dat in de praktijk? (transfer naar de praktijk) van het
3.
Hoe creëer of vergroot ik het ‘onder- geleerde voor medewerkers.
nemerschap’ bij mijn medewerkers?
samen leren groeien
30. 30
De ondernemende TriamFloater
Ondernemerschap is een must have voor de consultants van
TriamFloat. Kansen zien en pakken brengt TriamFloat, de
klant en de consultants verder in hun ontwikkeling. Hoe zich
dat uit in de praktijk, leest u hieronder. Consultant Sjors van
Gils is zo’n ondernemende TriamFloater. Hij vertelt over wat
hij doet, hoe hij zijn kwaliteiten benut en vergroot, wat hij
onder ondernemerschap verstaat en hoe dat terug te zien is
op de werkvloer van TriamFloat.
31. 31
In 2008 kwam ik als student naar een Dit eerste project was voor het Ne- Na mijn eerste twee projecten ging ik
open dag van TriamFloat. Tijdens deze derlands bureau brandweerexamens echt nadenken over waar ik nou energie
dag raakte ik aan de praat met diverse (Nbbe), waar ik samen met een andere van kreeg, wat vind ik nou echt leuk? Ik
consultants en werd ik enthousiast over net aangenomen collega online examens geloof er namelijk in dat als je iets leuk
de organisatie. Twee jaar later studeer- ontwikkelde. Het was prettig om met vindt, je er vanzelf goed in wordt. Op
de ik af en toen bleek dit eerdere con- een TriamFloat collega te kunnen wer- een gegeven moment hielp ik een col-
tact zeer waardevol te zijn: ik had nog ken. We waren aan het ontdekken hoe lega met het maken van een e-learning
het kaartje van één van de consultants het om als consultant te werken, wat we module in Articulate. Daar kon ik de
en met hem heb ik dan ook contact leuk vinden en waar we goed in zijn. Het hele dag aan werken zonder pauze te
gezocht. Na het opsturen van mijn CV werken met inhoudsdeskundigen vond houden. Dit was het dus, hier kan ik
en motivatiebrief mocht ik op gesprek ik erg leuk: samen met mensen uit het zowel mijn onderwijskundige kennis als
komen. Na een projectpresentatie werd werkveld, brandweermannen dus, aan mijn creativiteit in stoppen. Hier wilde
ik aangenomen en kon ik aan de slag de slag om de vragen die wij ontwikkel- ik meer mee doen, de ondernemer
met mijn eerste opdracht! den te finetunen. kwam in mij naar boven! Door dit aan te
geven en uit te stralen, rolde ik bijna als
vanzelf in e-learning projecten. Dat is nu
ongeveer een jaar geleden en sindsdien
ben ik met name bezig met ICT en leren.
typisch een triamfloater
32. 32
Door zelf te gaan proberen, ontdekte ik
wat er allemaal mogelijk was. Dit hielp
me later ook om dingen in de organisa-
tie voor elkaar te krijgen op het gebied
van e-learning. Wat dat betreft is onder-
nemerschap vooral DOEN. Door ideeën
in acties te vertalen, kom je weer tot
nieuwe ideeën. Bij TriamFloat betekent
dat meestal dat je ook anderen erbij
betrekt. Dat is een voorwaarde om écht
ondernemend te kunnen zijn: je hebt
elkaar nodig om tot nieuwe ideeën te
komen.
“Ondernemerschap kan heel klein
en simpel zijn: een proactieve op-
stelling en initiatief nemen. Daar
is wel durf en lef voor nodig.”
33. 33
“Je hebt elkaar nodig om tot
nieuwe ideeën te komen.”
Als ondernemende TriamFloater ben ik Ook binnen je bestaande werk kan je Die gesprekken met klanten vind ik
voortdurend op zoek naar ontwikkelin- ondernemend zijn, door bijvoorbeeld interessant. De eerste keer dat ik met
gen op het gebied van leren en ICT, en uit eigen initiatief een collega te helpen. een collega mee ging om met een klant
onderzoek ik de behoefte van de klant. Daarnaast is de manier waarop wij sa- de mogelijkheden op het gebied van
Ik wil het maximale halen uit de moge- men met onze klanten werken een mooi e-learning te bespreken, merkte ik hoe
lijkheden die passen bij de vraag die de voorbeeld van ondernemerschap. Als leuk het is om mensen aan te steken
klant heeft. Hoewel ondernemerschap consultant gaan we met onze expertise met mijn eigen enthousiasme. Bij Triam-
vaak met innovatie en nieuwe produ- en enthousiasme in gesprek met de Float krijg ik gelukkig de mogelijkheid
centen of diensten wordt geassocieerd, klant, om vervolgens samen een aanpak om daar wat mee te doen. Mijn ma-
hoeft ondernemerschap echt niet altijd te kiezen. nager ziet wat mij triggert en wat mijn
over nieuwe producten of diensten te talenten zijn en zorgt ervoor dat ik die
gaan. kan gebruiken bij klanten. Dat geeft ver-
trouwen en vrijheid, en daarmee ruimte
voor ontwikkeling.
typisch een triamfloater
34. 34
Om als consultant ondernemend te Inmiddels voer ik regelmatig klantge-
kunnen zijn is vrijheid belangrijk, maar sprekken en ben ik thematrekker van de
ik merk ook dat ik mensen om me heen themagroep ICT Leren. Dit geeft me
nodig heb. Zeker bij de start van iets de mogelijkheid om die dingen te doen
nieuws, is een ‘expert’ die meekijkt erg waar ik goed in ben en energie uit haal.
fijn, maar ook sparringspartners later in Het is een interessante rol, omdat ik ook
een traject zijn veel waard. Door op die merk dat klanten het leuk vinden met
manier samen te werken en elkaar op te mij in gesprek te zijn over ICT en leren.
zoeken, kom je tot het beste resultaat. Daarnaast is het een uitdaging invulling
te gaan geven aan het thema en op de
hoogte te blijven van de ontwikkelin-
gen op de markt. Uiteraard maak ik ook
daarbij gebruik van de al aanwezig ken-
nis en kunde van mijn collega’s!
“Vrijheid is belangrijk voor
ondernemerschap, maar men-
sen om je heen hebben is nog
belangrijker.”
36. 36
TriamFloat is onderdeel van de The Hu- het binden van de beste professionals
man Network (THN), een kennisintensie- en unieke contractvormen. Kernwaarden
ve netwerkorganisatie. Binnen de THN zijn: ondernemend, authentiek, integer,
leveren tien gespecialiseerde bedrijven resultaatgericht en verbindend.
een diversiteit aan professionele en
specifieke dienstverlening aan een groot TriamFloat is een onderneming binnen
aantal ondernemingen in Nederland. In een onderneming. De bedrijven binnen
totaal werken er 200 professionals bin- The Human Network worden aange-
nen deze verschillende THN bedrijven. stuurd door businessmanagers die met
THN is een inspirerend en ondernemend elkaar verantwoordelijk zijn voor hun
bedrijf dat inspirerende en onderne- eigen onderneming. Zij leggen verant-
mende mensen aan zich heeft weten te woording af aan de directie van THN. In
binden en met die mensen een succes- die ondernemingen werken consultants
volle business drijft. Kern van de busi- die op hun beurt weer verantwoordelijk
ness is het bijdragen aan en het realise- zijn voor de projecten en opdrachten
ren van doelstellingen van klanten door die ze uitvoeren. Je kunt dus eigenlijk
tijdelijk gespecialiseerde consultants/ spreken over 200 ondernemers die bin-
professionals in te zetten. De focus ligt nen THN werkzaam zijn, waarvan 40 bij
op aantrekkelijke (niche) specialismen, TriamFloat.
37. 37
Een uniek concept, want wie wil er nu Het lijkt alsof ondernemen binnen een Hebben we niet van jongs af aan geleerd
niet ondernemen met de vrijheid om organisatie een nieuwe trend is. In veel dat je voor jezelf op moet komen, dat
zelf besluiten te mogen nemen, verant- gesprekken met onze opdrachtgevers je moet vallen en opstaan om te leren?
woordelijk te zijn, maar niet persoonlijk komt het woord ondernemerschap voor. Waar is het dan mis gegaan? Wie heeft
financieel risico te lopen. En onder- Men wil dat medewerkers zich meer ons verteld, dat op de dag je besluit te
deel te zijn van een groter geheel. Een verantwoordelijk gaan voelen voor hun gaan werken je niet meer zelf hoeft te
fantastisch concept. Maar is The Human eigen carrière en de daarbij horende denken? Wie bepaalt dat je niet meer
Network hierin zo bijzonder? Zou dit werkzaamheden. Van medewerkers zelfstandig mag handelen, dat je moet
niet in ieder bedrijf kunnen? wordt verwacht het werk uit te voeren afwachten of op commando moet vol-
alsof het je eigen onderneming is. gen?
Betrokkenheid, zelfstandigheid, verant-
woordelijkheid, innovatief denken, etc.
Maar is dat nieuw?
samen leren groeien
38. 38
Binnen TriamFloat betrekken we onze
medewerkers in veel processen. Het
begint al met het werven van nieuwe Onze consultants begeleiden nieuwe col- Het zou een enorme winst zijn, als
collega’s. Onze consultants voeren de lega’s en stagiaires, nemen ze niet aan organisaties al bij binnenkomst hun ver-
gesprekken met het idee, is dit iemand de hand, maar bereiden ze voor op een wachtingen aan nieuwe medewerkers
die ik in mijn project of mijn opdracht zelfstandige functie als consultant. Alle uitspreken. Sturen op kwaliteiten en
zou willen meenemen. Stel dat dit mijn consultants zijn bekend met hun kwali- ondernemerschap is namelijk doodnor-
onderneming was, zou ik deze persoon teiten en weten wanneer ze een collega maal. Geef ze een aandeel in je bedrijf,
dan aannemen? Onze consultants leve- in kunnen zetten om hun onderneming laat ze voelen dat hun aandeel een hoop
ren een grote bijdrage in hun eigen ont- nog beter te maken. Binnen TriamFloat waard is, namelijk; verbondenheid en
wikkeltraject, we hebben themagroepen heerst de cultuur om ondernemende invloed. Mensen weten waar ze aan toe
die zich bezighouden met inhoudelijke mensen ondernemers te maken. zijn, voelen vertrouwen, weten wanneer
vraagstukken of vernieuwende dienst- ze op hun verantwoordelijkheden aan-
verlening. gesproken moeten worden, maar voelen
zich ook eigenaar. Als je het gevoel hebt
dat je iets moet koesteren, moet je het
laten groeien en bloeien!
39. 39
Leestips
Be Useful Canon van het leren Tien stappen op weg
naar ondernemerschap
Jeroen Geelhoed Manon Ruijters Hans Heijnen
Salem Samhoud Robert-Jan Simons ISBN: 9789490879013
ISBN: 9789052618395 ISBN: 9789013102840
In dit boekje laten de auteurs zien hoe Dit is een basisboek met 50 gezichts- Persoonlijk ondernemerschap is niet het
je ondernemerschap kan leren. Op een bepalende concepten rond leren en exclusieve terrein van de leidinggevende
heldere en boeiende manier beschrijven ontwikkelen. De auteurs kregen hierbij en eigenaren maar ook van elke mede-
ze de stappen die ten grondslag liggen hulp van ruim vijftig auteurs, zodat er werker binnen een organisatie. Dit in
aan een succesvolle uitvoering. Ter in- voor elk concept een goede toelichting tegenstelling tot vele managementlitera-
spiratie passeren daarbij diverse landen ontstond. Deze auteurs brengen de tuur waar de leidinggevende de initiator
die uitblinken in ondernemerschap de theorieën niet alleen helder en zonder is. Dit boek gaat over het doodeenvou-
revue, waaronder Singapore, de Verenig- overbodige poespas over, maar delen dige feit dat als je zelf het beste en het
de Staten en Nieuw-Zeeland. Bovendien hun persoonlijke fascinatie, ervaring en mooiste uit jezelf wilt halen, de kans dit
laten de auteurs talloze ondernemers uit kritische reflecties. te behalen het grootst is als je zelf het
binnen- en buitenland aan het woord. initiatief neemt, als het bij jou begint!
samen leren groeien