Mais conteúdo relacionado
Semelhante a The youth definition for Nepal (20)
The youth definition for Nepal
- 1. o'jf pd]/ lgwf{/0f ;DaGwdf
g]kfn o'jf ;+:yf ;+hfndf k|:t't
k|ltj]bg
g]kfn o'jf ;+:yf ;+hfn
aa/dxn, sf7dfG8f}+
ayon.org
@)^^÷@)^&
- 2. o'jf pd]/ lgwf{/0f ;DaGwdf g]kfn o'jf ;+:yfdf k|:t't k|ltj]bg –a|lads'df/
2
g]kfndf o'jfM
o'jf sf] x'g eGg] k|Zgsf] hjfkm /fli6|o o'jf gLltn] lbg] k|of; u/]sf] 5 t/ Tof] cfkm}+df c:ki6 /
ck{'0f 5 . xfd|f] h:tf] hflto, wfld{s, If]lqo ljifdtf /x]sf] d'n'sdf ;a} o'jfsf Ps} ;d:of 5}gg
To;}n] Psflt/ o'jfnfO{ Pp6} gh/n] x]g{ klg ufx|f] cj:yf 5 eg] csf{]lt/ o'jf ;DaGwL cjwf/0ffnfO{
a'em]/ xfd|f] kl/a]zdf o'jfsf] kl/efiff ug{' cfkm}+df ;lhnf] sfd klg xf]Og . t/ klg hxfFsf h'g If]qsf
o'jf ePklg ;du| ?kdf x]bf{ g]kfnL o'jfsf d'Vo ltg ;jfn 5g klxrfg, k|ltlglwTj / kx'Fr .
cem} ;Dd o'jf eg]s} sf] x'g < eGg] ljifodf :ki6 ?kdf kl/efiff ePsf] 5}g . / o'jfnfO{ ljsf; lgdf{0fsf
;Gb{edf ;+u ;+u} /fHosf ljleGg lgsfox?df Ifdtfsf cfwf/df o'jfnfO{ k|ltlglwTj u/fO{Psf] kfOFb}g .
o'jfnfO{ s'g} klg /fi6| lgdf0f{sf] s'/fdf ;f]em]bf/ u/fpg] eGbf klg kl/rfng ug{ rfxfg] k|j[lQ al9 5
h;sf/0f o'jf klg zxefuL x'g sd pTk|]l/t ePsf] kfOG5 .
kx'Frsf] ;jfndf s'/f ubf{ /fHon] lbg'kg{] Go'gtd ;'ljwfx? ufF;, af;, skf;, lzIff , :jf:Yo , /f]huf/L,
;'rgf k|ljwL h:tf s'/fx? ax';+Vos o'jfn] kfPsf 5}gg . o;} sf/0f w]/} o'jfx? cfhklg ju{, hft, wd{ /
If]lqotfsf gfddf ljbf|]xdf nfUg afWo 5g .
g]kfndf cfh;Dd g]kfnL o'jfnfO{ /fHon] tyf /fhgLlts bnx?n] plrt :yfg glbPklg g]kfnsf] cfh;Ddsf]
/fhgLlts cfGbf]ngdf g]kfnL o'jfsf] cu|0fL e'ldsfnfO{ s;}n] lj;{g ;Sb}g . @))& ;fnsf] hxfFlgof /f0ff
zfifg lj?4sf] cfGbf]ng b]vL bz jif{] ;;:q ljb|f]x tyf @)^@–@)^# sf] hgcfGbf]ng ;Dd g]kfnL o'jfsf]
g]t[TjbfoL e'ldsf lyof] .
g]kfnL O{ltxf;df o'jfM–
Ps k6s g]kfnL O{ltxf; lt/ kms{g] xf] eg] cfw'lgs g]kfnsf] z'?jftL tfsf uf]/vfsf /fhf g/e'kfn
zfxsf] d[To' ePkl5 pgsf h]7f 5f]/f k[lYjgf/fo0f zfxn] /fhsfh ;DxfNbf plg dfq lj; jif{sf lyP
. g]kfnsf] Plss/0f cleofgsf] z'?jftdf lj=Zf+ !*)! df g'jfsf]6 /fHo dfyL lht xfl;n ubf{ plg
dfq @@ jif{sf lyP .
g]kfnn] cfkmgf] Ps ltxfO{ e'efu u'dfPsf] ;do lj=;+ !*$^ df ;'uf}nL ;lGw x'bfF /fHosf] ;+k{'0f
sfo{ef/ ;Dxfn]sf /fhf lu{jf0f ljs|d zfx dfq !& jif{sf lyP .
lt; jif{ nfdf] hxfFlgof /f0ff zfifgsf] z'?jft ubf{ h+u axfb'/ /f0ff dfq @( jif{sf lyP
g]kfnsf] klxnf] zlxb nvg yfkf zlxb x'bfF lt; jif{ eGbf sd pd]/sf lyP
/f0ff zfifgsf] cGTosf nfuL ePsf] cfGbf]ngdf zlxb ePsf dWo] rlr{t zlxb u+ufnfn >]i7 dfq @@
jif{sf lyP / rf/ zlxb dWo] bz/y rGb, z's|/fh zf:qL, wd{eQm dfy]df #) jif{sf] xf/fxfl/df lyP
- 3. o'jf pd]/ lgwf{/0f ;DaGwdf g]kfn o'jf ;+:yfdf k|:t't k|ltj]bg –a|lads'df/
3
g]kfnsf] klxnf] ;+;bsf ;efd'v s[i0f k|;fb e66/fO{ ;efd'v x'bfF lt; jif{sf lYfP .
g]kfnsf] /fhgLlts cfGbf]ngdf ;a}eGbf al9 of]ubfg k'/ofpg] bnx? sDo'lgi6 kf6L{ / g]kfnL
sf+u|];sf] :yfkgf x'bfF To;sf clwsf+z ;+:yfksx? lt; jif{ eGbf sd pd]/sf lyP .
lg/s'+z k+rfotL zfifg Joj:yfsf] cGt ug{] s|ddf zlxb ePsf clwsfz+ zlxbx? lt; jif{sf]
xf/fxf/Ldf 5g .
bz jlif{o dfcf]jfbL z;:q ljb|f]xdf xf]ldPsf clwsf+z / 4Gbsf] s|ddf ljb|f]xL tkm{af6 dfl/Psf /
/fHo4f/f j]kQf clg dfl/Psf clwsf+zsf] pd]/ lt; eGbf sd 5 . o;}ul/ @)^@, @)^# sf]
cfGbf]ng, dw]z cfGbf]ng, y?x6 cfGbf]ngsf] s|ddf zlxb ePsf clwsfz+ lt; jif{sf] xf/fxf/Ldf 5g
.
o'jf pd]/sf] klxrfgM–
Zfx/L If]q tyf uf|ld0f e'efudf a:g] o'jfn] kfO/x]sf ;]jf ;'ljwfdf cfsfz hldgsf] km/s 5 . u|fld0f e]udf
;fg} pd]/df ljjfx x'g] / ;fg} pd]/df cfkmgf] tyf kl/jf/sf] lhljsf]kfh{gsf nfuL sfd ug{'kg{} x'gfn] o'jf
x'g] 5f]6} cjlwdf o'jf ;d'xaf6 ao:s ePsf] kfOG5 . s0ff{nL e]usf] cj:yf x]bf{ !@ ÷!# aif{ pd]/df ljjfx
x'g] / !% ÷!^ aif{ pd]/df cfdf a'jf ePsf] b]lvG5 . d'u' lhNnfdf @)^% ;fndf :yfO{ kl/jf/ lgof]hg ug]{
k'?ifdf ^) k|ltzt !* b]lv @( aif{sf /x]sf] tYof+s ToxfFsf] lhNnf :jf:Yo sfof{non] ;fj{hlgs u/]sf] lyof]
. o;/L x]bf{ ToxfFsf] o'jfsf] kl/efiff !# b]lv a9Ldf @% aif{ ;DdnfO{ lng ;lsG5 . kxf8L e]udf o;sf] s]xL
cGt/ kfpg ;lsG5 To:t} zx/L e]udf . o;/L o'jfsf] kl/efiff ljleGg tl/sfn] ug{ ;lsG5 . h;df
!_ kfl/jf/Ls cj:yf g]kfndf !% b]lv @( jif{ pd]/ ;d"xsf o'jfx?sf] ;+Vof @)%* ;fnsf]
hgu0fgf cg';f/ ^! nfv #! xhf/ @$* /x]sf] 5 . of] ;+Vof s"n hg;+Vofsf] @^=% k|ltzt
x'g cfpF5 . o;df dlxnf %!=* / k'?if $*=@ k|ltzt /x]sf 5g . s"n o'jf hg;+Vof dWo]
)=$ k|ltztdf ckfËtf /x]sf] 5 . s"n hg;+Vofsf] *# k|ltzt u|fdL0f If]qdf / !& k|ltzt
zx/df a:g] o'jfsf] ;fIf/tf k|ltzt &)=! 5 eg] !% b]lv @( jif{ pd]/ ;d"xsf !!=% k|ltzt
o'jfx? a]/f]huf/ /x]sf 5g . lj=;+= @)^* ;Dddf hgu0fgf x'Fbf s"n hg;+Vofsf] @( k|ltzt
eGbf j9L o'jfx? x'g] klg cg'dfg /x]sf] 5 . d'n'ssf] cfly{s, ;fdflhs, /fhgLlts / z}lIfs
If]qdf o'jfx?sf] ;lqmo ;xeflutf /x]sf] 5 . s[lif tyf pTkfbgd"ns If]q / >d If]qdf klg
o'jfx?sf] pkl:ylt 7"nf] 5 . g]kfndf afnaflnsf ;DaGwL P]g, @)$* n] !^ jif{ pd]/ gk'u]sf]
JolQmnfO{ afnaflnsfsf] ?kdf kl/eflift u/]sf] 5 eg] !^ jif{ pd]/ k'u]kl5 gful/s clwsf/
k|fKt ug{ of]Uo dflgG5 tyfkL /fhgLlts clwsf/ k|flKtsf nflu !*, @! / @% jif{ pd]/ ;Ldf
tf]lsPsf] kfOG5 . g]kfndf !% b]lv @( jif{ pd]/ ;d"xsf o'jfx?sf] ;+Vof @)%* ;fnsf]
hgu0fgf cg';f/ ^! nfv #! xhf/ @$* /x]sf] 5 . of] ;+Vof s"n hg;+Vofsf] @^=% k|ltzt
x'g cfpF5 . o;df dlxnf %!=* / k'?if $*=@ k|ltzt /x]sf 5g . s"n o'jf hg;+Vof dWo]
- 4. o'jf pd]/ lgwf{/0f ;DaGwdf g]kfn o'jf ;+:yfdf k|:t't k|ltj]bg –a|lads'df/
4
)=$ k|ltztdf ckfËtf /x]sf] 5 . s"n hg;+Vofsf] *# k|ltzt u|fdL0f If]qdf / !& k|ltzt
zx/df a:g] o'jfsf] ;fIf/tf k|ltzt &)=! 5 eg] !% b]lv @( jif{ pd]/ ;d"xsf !!=% k|ltzt
o'jfx? a]/f]huf/ /x]sf 5g . lj=;+= @)^* ;Dddf hgu0fgf x'Fbf s"n hg;+Vofsf] @( k|ltzt
eGbf j9L o'jfx? x'g] klg cg'dfg /x]sf] 5 . d'n'ssf] cfly{s, ;fdflhs, /fhgLlts / z}lIfs
If]qdf o'jfx?sf] ;lqmo ;xeflutf /x]sf] 5 . s[lif tyf pTkfbgd"ns If]q / >d If]qdf klg
o'jfx?sf] pkl:ylt 7"nf] 5 . g]kfndf afnaflnsf ;DaGwL P]g, @)$* n] !^ jif{ pd]/ gk'u]sf]
JolQmnfO{ afnaflnsfsf] ?kdf kl/eflift u/]sf] 5 eg] !^ jif{ pd]/ k'u]kl5 gful/s clwsf/
k|fKt ug{ of]Uo dflgG5 tyfkL /fhgLlts clwsf/ k|flKtsf nflu !*, @! / @% jif{ pd]/ ;Ldf
tf]lsPsf] kfOG5 .f -k|hgg :jf:Yosf] cfwf/df kl/kSj cljefjs gx'Fbf ;Ddsf] cj:yf_
@_ cf};t cfo'sf] cfwf/df -s'n pd]/sf] a9Ldf @* k|ltzt pd]/_
#_ c;n gful/s lgdf{0f ug{ /fHon] nufgL ug'{ kg]{ pd]/ ;d'xsf] cfwf/df -dfgj ljsf;
;'rsf+s / hgu0fgf cg';f/_
$_ lgZjfy{, ;[hglzn, hf]z hfFu/ ePsf] pd]/ ;d'xsf] cfwf/df -efjgfsf] cfwf/df_
%_ ;dfhn] xfn kl/rfng u/L/x]sf] t/ cjsf lbgdf ;xeflu / ;fem]bf/ jgfpg' kg]{ pd]/
;d'xsf] cfwf/ -ljsf;f]Gd'v b]zx?sf] :yLltsf] cfwf/_
oL s'/fnfO{ dWo] gh/ /fVg] xf] eg] g]kfnsf] cf};t kl/l:yltdf !%÷!^ aif{ b]lv #) aif{ ;Ddsf] pd]/
;d'xnfO{ o'jf dfGg ;lsG5 .
o'jfsf] kl/efiffM–
o'jfsf] klxrfg ;a}eGbf dxTjk'0f{ d'4f xf] . / o'jfnfO{ ;lx 9Ën] klxrfg ug{ ;lsPg / j}1flgs Pj+
Jojxfl/s 9Ën] kl/eflift ug{ ;lsPg eg] o'jf lxhf] / cfh h:t} /fHosf] nfuL ;d:of dfq} alg/xg]
8/ 5 / csf{}lt/ o'jfnfO{ kl/eflift ug{ g;Sbf /fHo agfpg] gLlt lgod / sfo{s|ddf o'jfsf]
zxeflutf /xg ;Sb}g / o'jf nlIft sfo{s|dx? o'jf;Dd k'Ug g;Sbf o'jfsf ;d:ofx? hlxFsf] tlxF
/xg]5g .
o'jfsf] kl/efiff ubf{ ljleGg vfnsf ljrf/x? ePsf] kfO{G5 . s;}n] pd]/sf cfwf/df o'jfnfO{ kl/eflift u/]sf
5g eg] s;}n] ljrf/ tyf wf/0ff t s;}n] ;[hglzntfnfO{ lnP/ o'jfsf] kl/efiff u/]sf] kfO{G5 . ;+o'Qm
/fi6«;+3n] !% jif{b]lv @$ jif{ pd]/ ;d"xsf JolQmnfO{ o'jfsf] kl/efiff leq ;d]6/ pgLx?sf] k|fyldstfsf
ljifo ;d]t tf]s]sf] 5 . o'jfnfO{ pd]/sf] cfwf/df x]g{] xf] eg] leGg b]zn] leGg pd]/nfO{ o'jf pd]/ eg]/
tf]s]sf 5g . tTsflng >L % sf] ;/sf/n] @)%( ;fndf tof/ u/]sf] /fli6«o o'jf gLltsf] d:of}bfdf !% b]lv
@( pd]/ ;d"xnfO{ o'jf egL pNn]v u/]sf] 5 eg] g]kfn ;/sf/sf] o'jf tyf v]ns'b dGqfnon] tof/ kf/]sf]
/fli6«o o'jf gLlt @)^% sf] d:of}bfdf df !^ b]vL #% aif{ pd]/ ;d'xnfO{ o'jf dfg]sf] 5 . To;}ul/ g]kfnsf]
cGtl/d of]hgf @)^# n] o'jfsf] pd]/ !% — @( nfO{ dfg]sf] 5 . g]kfndf o'jfsf nflu sfo{/t ljleGg ;+3
;+:yfsf ;~hfn g]kfn o'jf ;+:yf ;~hfn - cfof]g _ n] !^ b]lv #% jif{ pd]/ ;d'xsf JolQmnfO{ o'jf dfg]sf]
5 t/ /fhgLlts bn / pgLx?sf] eft[;+u7gx?df $) / sltko cj:yfdf t $% jif{ eGbf dflysfx?nfO{
- 5. o'jf pd]/ lgwf{/0f ;DaGwdf g]kfn o'jf ;+:yfdf k|:t't k|ltj]bg –a|lads'df/
5
klg o'jfg]tfsf] ?kdf lnPsf] kfOG5 . o;/L x]bf{ o'jfsf] kl/efiff 7fFp kl/j]z / cj:yf x]/L cf—cfkmgf]
tl/sfn] lng] u/]sf] kfOG5 . t/ s'g pd]/ ;d'xnfO{ o'jf dfGbf ;du| ?kdf g]kfnL o'jfsf] rf}tkmL{ ljsf;
x'g;S5 eGg] ;jfndf cem} 3lge't ?kdf 5nkmn / ax;x? ePsf 5}gg . g]kfndf lj=;+ @)%# df
;fj{hlgs ePsf] s]bf/ eQm dfy]dfsf] ;+of]hsTjdf ul7t o'jf ls|ofsnfk ;DaGwL pRr:t/Lo sfo{bnsf]
k|ltj]bgn] æo'jfsf ;d:of / cfjZostfnfO{ ;fdflhs, ;f+:s[lts, dgf]j}1flgs, sfg'gL / ;+:yfut kIfaf6
ljZn]if0f tyf cWoog ubf{ xfd|f] d'n'ssf] jt{dfg ;Gb{edf o'jfj:yfsf] sfnv08nfO{ !% jif{ b]vL @( aif{sf]
pd]/ ;Dd lgwf{/0f ul/g'kg{] lgisif{df of] sfo{bn k'u]sf] 5Æ eg]sf] 5 .
ljleGg ;+:yf tyf ljleGg b]zdf o'jf dflgPsf] pd]/ ;d'x lgDgfg';f/ 5g M
;+:yf ÷ b]z pd]/
;+o'Qm /fi6«;+3, ljZj a}s !% —@$
lkmlnlkG;, a+unfb]z !% — #)
hfkfg ) — @$
hd{gL !$ — @^
ef/t !% — #%
lrg !$ — @*
g]kfn -cGtl/d of]hgf_ !% — @(
g]kfn o'jf ;+:yf ;+hfn -cfof]g_ !^ — #%
blIf0f clk|msf !% — @(
ckmuflg:tfg !* — #%
o'jfsf] hg;+Vof M
/fli6«o o'jf gLltsf] d:of}bf @)%( nfO{ cfwf/ dfGbf g]kfndf !% b]lv @( jif{ pd]/ ;d"xsf o'jfx?sf] s"n
g]kfndf !% b]lv @( jif{ pd]/ ;d"xsf o'jfx?sf] s"n hg;+Vof ^! nfv #! xhf/ @$* /x]sf] 5 h'g s'n
hg;+Vofsf] @^=% k|ltzt x'g cfpF5 . -/fli6|o of]hgf cfof]u cGtl/d of]hgf @)^#_ o;df k'?if $*=@ /
dlxnf %!=* k|ltzt /x]sf 5g . s"n o'jf hg;+VofdWo]] )=$ k|ltztdf Zff/Ll/s tyf dfgl;s ckfËtf /x]sf]
5 . s"n hg;+Vofsf] *# k|ltzt o'jf u|fdL0f If]qdf / !& k|ltzt zx/df a;f]af; ub{5g . g]kfnsf] s"n
zx/L hg;+Vofsf] $) k|ltzt o'jfx? 5g . o'jfx? zx/tkm{ cfslif{t x'g] qmd a9bf] 5 . ;g @))! sf]
hgu0fgf cg';f/ o'jfx?sf] ;fIff/tf b/ &)=! k|ltzt 5 eg] !% b]lv @( jif{ pd]/ ;d"xsf o'jfx?sf]
a]/f]huf/L !!=$ k|ltzt /x]sf] 5 . ;g @)!! ;Dddf o'jfx?sf] ;+Vof s"n hg;+Vofsf] nueu @( k|ltzt
eGbf a9L x'g] cg'dfg 5 .
o'jfx?sf] jt{dfg cj:yf
- 6. o'jf pd]/ lgwf{/0f ;DaGwdf g]kfn o'jf ;+:yfdf k|:t't k|ltj]bg –a|lads'df/
6
o'jfx? x/]s If]qdf s[oflzn /x]sf 5g eg] b]zsf] cfly{s, ;fdflhs, /fhgLlts tyf ;f+:s[lts ljsf;sf
nflu tTk/ /xg] ;d'x xf] . g]kfnsf] o'jfx?sf] hg;+Vof s'n hg;+Vofsf] sl/a #^Ü sf] xf/fxf/Ldf /x]sf] 5 .
hf] pQd hLjg ofkgsf nflu k'jf{wf/ v8f ug]{ s|ddf lg/Gt/ nflu /x]sf 5g . cfly{s, ;fdflhs
;zlQms/0fnflu a;fO ;/fO ug{ klg tTk/ /xG5g .
ljutsf s]lx jif{sf] tYof+s x]g]{ xf] eg] o'jfx? w]/} eGbf w]/} ;+Vof a]/f]huf/L tyf cw{ a]/f]huf/L eP/ lg/fzf
ePsf] cj:yf 5 . u/LaL, clzIffsf sf/0f g]kfnsf o'jfx? afWotfn] >dsf] vf]hLdf tyf cWoogsf nflu
vf8L d'n's nufot cGo d'n'sdf klg knfog eO{/x]sf 5g . aflx/L d'nsdf ef]Ug' kg]{ b'Mv si6sf ;fy}
ljleGg kIfsf] zf]if0f, cTorf/nfO{ ;d]t cfTd;ft ug'{ kg]{ g]kfnL o'jfsf] ljjztf ag]sf] 5 . o'jfx?sf] k|of]u
/fHo kl/jt{gsf cj:yfdf u/]tf klg pgLx?sf] ljsf;, Ifdtf clej[l4sf nflu vf; s'g} gLlt klg /fHon]
to u/]sf] 5}g . ;du| o'jfx?nfO{ Wofgdf /fv]/ g]kfn ;/sf/n] 5'§} gLlt tyf sfo{s|dx? NofPs} 5}g eGbf
klg cltpQmL gxf]nf . o'jf ju{ leq klg u/La, blnt, pTkLl8t, k5f8L kfl/Psf ;d'x tyf l;dfGts[t
o'jfx? cem j9L cj;/x?af6 al~rt ePsf] cj:yf 5 .
bz jif]{ hgo'4sf tfsf u|fld0f :t/sf o'jfx? ;]gf kIf / ljb|f]lx kIf b'j}sf] df/df k/]sf sf/0f 3/ a:g
g;ls ljb]z knfog ePsf] ;+Vof xfn nf]stGq :yfkgfsf] b'O{ jif{ k'/fx'g nfUbf klg ;f] ;+Vof 36g ;s]sf]
5}g . o;/L o'jf k':tfx?sf] ljb]z knfogn] s]lx ;do s]lx /sd lelqPsf] cfDbfgL b]lvP klg o'jf zlQm, zLk
tyf bIftf cGo d'n'ss} cfly{s, ;fdflhs ;zlQms/0fdf k|of]u x'g] eof] . bIf >d zlQm b]lv lnP/ 1fg, gofF
;f]r / ljrf/sf] k|of]u cfkmgf] b]zdf gx'g'n] /fHonfO{ bf]xf]/f] 3f6f ePsf] 5 . o;/L g} o'jf zlQm tyf bIf
hgzlQmsf] ljb]z knfog e}/xg] xf] eg] gofF g]kfnsf] ;kgf sNkgfdf dfq} ;Lldt /xg] 5 .
g]kfndf o'jf pd]/ klxNofpg] cfwf/x?
- 7. o'jf pd]/ lgwf{/0f ;DaGwdf g]kfn o'jf ;+:yfdf k|:t't k|ltj]bg –a|lads'df/
7
j}b]lzs /f]huf/df o'jfM
ut jif{x?sf] tYof+snfO{ x]g{] xf] eg] j}b]lzs /f]huf/sf] nfuL k|lt lbg sl/a ()) hgf o'jfx? lqe'jg
cGt{/fli6|o ljdfg:ynaf6 p8g] ub{y] eg] of] jif{sf] z'?jftL dlxgfx?df of] b/ clt pRr ePsf] 5 .
>d tyf /f]huf/ k|jb{g ljefusf] tYof+snfO{ x]g{] xf] eg] k|lt lbg !))) eGbf al9 ;+Vofdf o'jfx?
j}b]lzs /f]huf/sf] nfuL uPsf 5g .
h]i7 dlxgfdf ;fj{hlgs, cGt/fli6|o >d ;+u7gsf] ;xof]udf g]kfn ljsf; ;+:yfn] u/]sf] cg';Gwfgn]
j}b]lzs /f]huf/df hfg] clwsf+z o'jfsf] pd]/ @) jif{ b]vL #) jif{sf] pd]/df /x]sf] hgfPsf] 5 . o;/L
j}b]lzs /f]huf/df hfg] dWo]sf] 7'nf] lx:;fn] dfWoflds txsf] k9fO{ ljrd} 5f8]sf] kfOPsf] 5 .
j}b]lzs /f]huf/df hfg] o'jf
pd]/
j}jflxs ;DaGwsf] z'?jft
>d ahf/df k|j]z ug{]sf] pd]/
lZfIffdf o'jf
k|hgg :jf:yo
dgf];fdflhs ;f:s+[lts e'ldsfdf o'jf
- 8. o'jf pd]/ lgwf{/0f ;DaGwdf g]kfn o'jf ;+:yfdf k|:t't k|ltj]bg –a|lads'df/
8
k|ltj]bn] hgfP cg';f/ j}b]lzs /f]huf/df uPsf dWo] &% k|ltzt cbIf / @% k|ltzt cw{bIf 5g . of]
tYof+snfO{ ljZn]if0f ug{] xf] eg] l;kd'ns tflnd, pwdlzntf tflnd / /f]huf/ ;DalGw plrt
;xof]u / k/fdz{ olx pd]/ ;d'xnfO{ cfjZos 5 .
j}jflxs ;DaGwM
7fpF / If]q cg';f/ ljjfx ug{] pd]/df km/s eP klg cf};tdf g]kfndf s]6fx?n] @$ jif{ / s]6Lx?n]
@) jif{sf] pd]/df j}jflxs ;DaGwsf] z'?jft ub{5g . j}jflxs cj:yfnfO{ x]g{] xf] eg] ;g @))! sf]
hgu0fgf cg';f/ g]kfndf cf};t ljjfx ug]{ k'?if pd]/ @@=( / dlxnf !(=% jif{ /x]sf] kfOG5 /
klxnf] aRrf hGdfpFbf cfdfsf] pd]/ !& jif{ x'g] u/]sf] kfOG5 t/ cfhsf] lbg ;Dd cfO{k'Ubf of]
tYof+sdf s]xL km]/abn eg] cfO{;s]sf] 5 . s]xL cWoogn] s] b]vfPsf] 5 eg] ;f7L k|ltzt s]6Lx?sf]
ljjfx !* jif{sf] xf/fxf/Ldf x'G5 . k|hgg :jf:yosf] af/]df o'jfnfO{ lzIff lbg'kg{] pd]/ eg]sf] olx g}
xf] . d'u' lhNnfdf @)^% ;fndf :yfO{ kl/jf/ lgof]hg ug]{ k'?ifdf ^) k|ltzt !* b]lv @( aif{sf
/x]sf] tYof+s ToxfFsf] lhNnf :jf:Yo sfof{non] ;fj{hlgs u/]sf] lyof] . lt; jif{sf] pd]/ k5f8L Ps
lsl;dsf] kl/kSjtf cfO{;Sg] ePsf]n] @) b]vL @% jif{s} pd]/sf] xf/fxf/Ldf k|hgg :jf:yo / lhjg
pkof]uL lzk / dgf];fdflhs s'/fx?df cfjZos 1fg lbg'kb{5 .
>d ahf/df k|j]z ug{]sf] pd]/M
k|To]s jif{ sl/a rf/ nfv o'jf >d ahf/df k|j]z ug{] ub{5g . ;g @))* df g]kfn ;/sf/, ;+o'Qm
/fi6| ;+3 ljsf; kl/ifb, cGt{/fli6|o >d ;+u7g4f/f ;+o'Qm ?kdf k|sflzt NEPAL LABOUR
FORCE SURVEY n] g]kfnsf] >d ahf/sf] af/]df rfvnfUbf] ljj/0f ;fj{hlgs u/]sf] 5 . cWoog
k|ltj]bgn] @) b]vL @% jif{sf] pd]/df >d ahf/df k|j]z ug{]sf] o'jfsf] ;+Vof XjfQ} a9]sf] b]vfPsf] 5
eg] @% b]vL #) jif{sf] pd]/df Tof] ;+Vof cGo pd]/ ;d'xsf] t'ngfdf clt pRr x'g] u/]sf] 5 . o;}ul/
>d ahf/df pkof]u ljlxg ePsf o'jf ;d'xnfO{ x]g{] xf] eg] @) b]vL @$ jif{sf] pd]/ ;d'xdf Tof]
;+Vof pRr 5 . j]/f]huf/ ;d'xnfO{ x]bf{ @) b]vL @$ sf] pd]/ ;d'x ;a}eGbf j]/f]huf/ / @$ b]vL #(
sf] ;d'x To;kl5sf] j]/f]huf/ pd]/ ;d'xdf kb{5 . k|ltztnfO{ x]g{]] xf] eg] zx/L If]qdf @) b]vL @$
pd]/ ;d'xsf] !$ k|ltzt j]/f]huf/ 5g eg] @$ b]vL #) jif{ pd]/ ;d'xdf Tof] !) k|ltzt dfq} 5 .
#) jif{ eGbf dflysf] pd]/df of] dfq cf7 k|ltzt 5 . ufpFdf klg of] k|ltztsf] cg'kft o:t} kfO{Psf]
5 .
/]ld6ofG; / o'jf
g]kfnsf] cy{tGqsf] s'/f ubf{ /]ld6ofG;sf] k|;ËnfO{ 5f]8g ;lsb}+g . o'jf pd]/sf] ax; ;+u
/]ld6ofG;nfO{ hf]8]/ x]bf{ NEPAL LABOUR FORCE SURVEY sf] tYof+snfO{ g} ljZn]if0f ug{] xf]
eg] k|ltj]bgn] s] eGb5 eg] ef/t nufot t];|f] d'ns cem ljz]if ul/ vf8L /fi6|af6 /]ld6ofG;
k7fpg] dWo] ;a}eGbf al9 /]ld6ofG; !^ b]vL @( jif{ pd]/ ;d'xn] k7fpF5 . dn]l;ofsf] Pp6f pbfx/0f
lng] xf] eg] dn]l;ofaf6 k|fKt x'g] /]ld6ofG; dWo] ^*=^ k|ltzt /]ld6Gof; !^ b]vL @( jif{ pd/
- 9. o'jf pd]/ lgwf{/0f ;DaGwdf g]kfn o'jf ;+:yfdf k|:t't k|ltj]bg –a|lads'df/
9
;d'xn] k7fpF5 eg] #) b]vL $$ jif{ pd]/ ;d'xn] @(=( k|ltzt /]ld6ofG; k7fpg] ub{5 . of] Pp6f
pbfx/0fn] klg s'g pd]/ ;d'xnfO{ al9 k|fyldstfdf /fVg' kg{] /x]5 eGg] s'/fnfO{ :ki6 kf/]sf] 5 .
dgf];fdflhs, cfly{s / ;f:+s[lts e'ldsfdf o'jfM
!% – !^ jif{sf] pd]/ b]vL @$ – @% jif{sf] pd]/ ;Dd zfl/l/s, dfgl;s / dgf];fdflhs kl/jt{gx?
cfpg] ub{5g . of] Ps ;+s|d0fsflng ;do xf], olx ;dodf o'jfn] z}lIfs, cfly{s / ;fdflhs
lhDd]jf/Lx?nfO{ lgefpg z'? ub{5 . of] ;dodf s'g ljifo k9g]< s'g sfd ug{]< sf] ;+u ljx] ug{] <
s:tf] sl/o/ agfpg] < nufotsf k|Zgx?sf] hjfkm vf]Hg] k|of; o'jfn] ub{5 . Psflt/ zfl/l/s ?kdf
cfpg] kl/jt{gx?, dgf];fdflhs kl/jt{gx? / gofF ;fdflhs, ;f:s[lts lhDd]jf/Lx?nfO{ Ps}k6s
Joj:yfkg ug{ o'jfnfO{ ufx|f] kg{ ;S5 . olx cK7]/f]sf] sf/0f pko'Qm lg0f{o lng g;Sbf o'jfx?
hf]lvdk'0f{ af6f]df klg hfg ;S5g . o;}sf] nfuL olx pd]/df plgx?nfO{ plrt k/fdz{sf] cfjZostf
kb{5 .
s'g pd]/ ;d'xnfO{ pd]/ dfGg] <
g]kfnsf] ;fdflhs, cfly{s, ;f:+s[lts tyf ef}uf}lns cj:yfnfO{ ljZn]if0f u/]/ x]bf{ o'jfsf] cGt/fli6«o
pd]/sf] dfkb08nfO{ g]kfnsf] ;Gb{edf pko'Qm cfwf/ dfGg ;lsb}g . dfgj ljsf; ;'rfÍnfO{ x]g{] xf]
eg] dfgj ljsf; ;'rfÍ )=%#) /x]sf] 5 / xfd|f] b]z !&( b]zx? dWo] g]kfn !$% cf+} >]0fLdf k5{ .
cljsl;t tyf ul/j / l;ldt cj;/sf] pknAwtfsf] sf/0f g]kfnsf o'jfx? ljsl;t b]zsf o'jfsf
t'ngfdf w]/} k5fl8 /x]sf] kfOG5 . xfd|f] cfkmg} df}lns sf/0fx?n] ubf{ xfd|f] h:tf] b]zdf o'jfsf] pd]/
tTsfnnfO{ @$ jif{ dfly /fVg' cfjZos klg 5 / Tof] Jojxfl/s klg x'g cfpF5 .
pd]/sf] cfwf/df z}lIfs cj:yf x]bf{ —
!^ jif{ — P;= Pn= ;L=
!* — @) jif{ — pRr dfWolds lzIff
@)—@$ jif{ — :gfts lzIff
@$—@* jif{ :gftsf]Q/ lzIff
cf};tdf x]bf{ Ps g]kfnL o'jfn] #) jif{sf] pd]/df cfˆgf] k9fO{ ;s']/ s'g} /f]huf/Lsf] If]qdf nfu]sf]
cj:yf 5 . of] s]an z}lIfs cfwf/df dfq ul/Psf] ;ldIff xf] . cem} klg 7'nf] k|ltzt o'jfx? cfly{s
cj:yfsf] sf/0f P;=Pn=;L ;Ddsf] cWoog u/]/ cfo cfh{gsf] af6f]df nfUg afWo 5g . j}jflxs
cj:yfnfO{ x]g{] xf] eg] ;g @))! sf] hgu0fgf cg';f/ g]kfndf cf};t ljjfx ug]{ k'?if pd]/ @@=( /
dlxnf !(=% jif{ /x]sf] kfOG5 / klxnf] aRrf hGdfpFbf cfdfsf] pd]/ !& jif{ x'g] u/]sf] kfOG5 . lo
tYofªsnfO{ x]bf{ s] a'lemG5 eg] lzIff, /f]huf/L / kfl/jf/Ls lhDd]jf/LnfO{ cf};t g]kfnL o'jfn] #)
- 10. o'jf pd]/ lgwf{/0f ;DaGwdf g]kfn o'jf ;+:yfdf k|:t't k|ltj]bg –a|lads'df/
10
jif{sf] xf/fxf/Ldf ;Dxfln;s]sf x'G5g . olx pd]/ leq} o'jfx?n] ljleGg ;+3 ;+:yf jf /fhg}lts
bndf cfkmgf] ;xeflutf / cfj4tf hgfpg z'? ul/;s]sf x'G5g .
o'jfx? cfˆgf] hLjgsfnsf] #) jif{sf] pd]/ leq w]/} s'/fsf] cg'ej ;+ufNg ,Jojxfl/s x'g tyf gofF
s'/f l;Sg / To;df cEo:t x'g k|of;/t x'G5g g]kfnL o'jfsf] ;jfnx?nfO{ dWogh/ /fVb} /fli6«o
of]hgf cfof]un] tLg jlif{o cGt/Ld of]hgfdf klxnf] k6s o'jf ljifonfO{ ;d]6]sf] 5 . h;df !^—@(
jif{sf pd]/ ;d'xnfO{ o'jf elgPsf] 5 . b]z leq sfo{/t ljleGg o'jf ;+3, ;+:yfx?n] klg olx pd]/
;d'xnfO{ o'jfsf] ?kdf kl/eflift u/] klg /fhg}lts bn / ltgsf eft[ ;+u7gn] eg] cem} ;Dd klg
s'g} ljz]if ;d"xnfO{ o'jf eg]/ :ki6 tf]s]Psf] cj:yf 5}g .
pd]/sf] af/]df 3f]lift /fli6|o o'jf gLltn] g]kfnsf !^—$) jif{ pd]/ ;d'xnfO{ o'jf dfg]sf] 5 . b]zsf]
s'n hg;+Vofsf] #*=* k|ltzt /x]sf] of] ;d'xnfO{ k|:tfljt gLltn] u'0ffTds tyf ;+VofTds b'j} cy{n]
cGoGt} dxTjk'0f{ dfg]sf] 5 . ;fy ;fy} !^ —$) jif{sf] pd]/ ;d'xsf] Ifdtf clej[l4sf nflu cu|;/
of] gLltn] b]zdf ;Ifd o'jf ju{sf] pTkfbg ug]{ nIo lnPsf] b]lvG5 . t/ olb !^ b]vL $) jif{sf]
pd]/nfO{ o'jf eg]/ dfGg] xf] eg] k|Zg s] p75 eg] —
æs] !^—$) jif{sf] o'jfsf] kl/efiff g]kfnsf] kl/k|]Iodf ;fGb{les / j}1flgs 5 t <Æ
olb of] pd]/ ;d'xnfO{ o'jf eGg] xf] eg] /fHon] w]/} nufgL ug'{ kg]{ cj:yf >[hgf x'g ;S5, h'g
clxn]sf] cj:yfdf /fHon] wfGg ;Sb}g . em§ x]bf{ klg $) jif{sf] cwa}+z] pd]/sf] JolQmnfO{ o'jf
;''xfpFb}g eg] Pp6} gLltn] !^ jif]{ l76f] o'jf / $) cwj}z]+ JolQmsf] ;d:ofnfO{ / b'O{ pd]/ ljrdf
/x]sf w]/} cGt/4G4x?nfO{ s;/L ;Daf]wg ug{ ;S5 eGg] r'gf}lt klg 5 . km/s km/s ;d:of, km/s
km/s d'4f / km/s km/s cfjZostf ePsf] lo b'O{ pd]/nfO{ Pp6} gLltn] ;d]6g vf]Hg' sdhf]/L xf] .
ljz]if ul/, #) jif{ eGbf dfly / cem #% — $) jif{sf] ;d'x eg]sf] cg'ejL, bIf w]/} lx;fan]
kl/kSj eO{;s]sf] pd]/ ;d'x leq k5{ . olb o; cg'ejL ;d'x / slnnf l;sf? o'jf;Fu} /fVg] xf] eg]
To;n] cGof}nsf] l:ylt >[hgf x'g ;S5 / o;sf] c;/ lbuf] ?kdf o'jfsf] ;du| ljsf;, k|ltlgwLTjdf
kg{] 5 .
;fdfGo ?kdf x]bf{ xfd|f] ;dfhdf cfdf / ;Gtfgsf] pd]/ ljr s/Lj @)—@@ jif{sf] km/s x'G5 eg]
Pp6} gLlt / sfo{s|dn]] $) jif]{ cfdf / !* jif]{ ;Gtfgsf] d'4fsf] ;'g'jfO{ ug{ ;Snf / <
$) jif{ ;Ddsf] o'jf ;do /fv]/ of] gLltn] /fhgLlts g]t[TjnfO{ k|z:t :yfg lbg vf]h]tf klg ljsf;
/ /fHosf x/]s ;+oGqdf o'jf ju{sf] ;xefuLtfsf] k|of;nfO{ cem cK7]/f] agfpg]5 . s]xL l;ldt
/fhg}lts o'jfsf] :yfg ;'/lIft /fVg vf]Hbf cj;/af6 alGrt nfvf}+ o'jfx? jlGrt g} /lx/xg]5g
h;sf] 7fpF kfsf / cg'ejL JolQmn] cf]u6g]5g . / o;f] ug{' nf]stGq / ;dfj]zLs/0fsf] dd{sf]
lj?4df x'g cfpF5 .
o'jfsf] ;d:of ;dfwfg ug{] s'/fdf dfq xf]Og plgx?sf] rf}tkmL{ ljsf; u/fO{ lhDd]jf/ agfpFb} /fHosf]
;du| ljsf;df plgx?sf] ;xeflutf vf]Hg] xf] eg] o'jfsf] pd]/sf] af/]df lg0f{o ubf{ Ps rf]6L km]/L
- 11. o'jf pd]/ lgwf{/0f ;DaGwdf g]kfn o'jf ;+:yfdf k|:t't k|ltj]bg –a|lads'df/
11
ulDe/ eP/ ;f]Rg} k5{ . xfd|f] ;fdflhs, cfly{s / ;f:s[lts ;+/rgfx?sf] ljZn]if0f ug{] xf] eg]
clxn]sf] cj:yfdf !^ —@( jif{nfO{ g} o'jf pd]/ dfGg' pko'St b]lvG5 h'g ;d'x s'n hg;+Vofsf]
##=%@ -hgu0fgf @))!_ k|ltzt 5 . ;do cg';f/ kl/dfh{g ub}{ hfg] ljsNknfO{ v'Nnf /fv]/ jt{dfg
;Gb{edf /fHosf gLlt / sfo{s|dx? oxL ;d'x k|lt s]lGb|t x'g' kg{} cfj:ostf 5 . ha ;a} o'jf
lzlIft, bIf , :jfjnDaL / ha g]kfnL o'jf ;Dk"0f{ ?kn] ljsl;t b]zsf o'jfsf t'ngfdf ;fdYo{jfg
x'g]5g TolQm a]nf xfdL klg cGt/fli6«o o'jfsf] pd]/sf] JofVof leq c6fpg ;Sg]5f}+ .
g]kfn o'jf ;+:yf ;+hfnsf] kl/efiffdf o'jfM
g]kfnsf] cfkmgf] ;fdflhs, cfly{s / ;f:+s[lts ;+/rgfx?nfO{ ljZn]if0f ubf{ g]kfnL o'jfsf] pd]/nfO{
j}1flgs / Jojxfl/s 9Ën] ;Daf]wg ug{] xf] eg] ;+o'Qm /fi6|;+3n] u/]sf] o'jfsf] kl/efiffnfO{ xfdL sxfF
tTsfnnfO{ pko'Qm dfGg ;lsb}+g . /fHon] o'jfnfO{ lzIff, :jf:yo, /f]huf/Lsf cj;/, ;'rgf k|ljwL
nufotsf If]qdf nufgL ug{] xf] eg] pko'Qm pd]/ eg]sf] !^ b]vL @$–@& g} xf] t/ /fHosf ;+oGqx?df
/ cGo lgsfox?df o'jfsf] zxefuLtf / k|ltlglwTjnfO{ ;'lglZrttf ug{sf] nfuL @( jif{ ;Dd o'jf
pd]/ tf]lsg' kb{5 . g]kfn o'jf ;+:yf ;+hfnsf] xfnsf] o'jf kl/efiffnfO{ ;'wf/ ul/g'kb{5 / !^ b]vL #!
jif{ ;Dd o'jf pd]/ tf]lsg'kb5{ . of] ;+u} Pp6f /0fgLlt agfP/ /fhgLlts bn / ltgsf eft[;+u7g;+u
lg/Gt/sf] jftf{ / 5nkmn 4f/f plgx?nfO{ klg olx kl/efiffdf ;xdt u/fpg' cfjZos kb{5 .
xfnnfO{ !^ b]vL #! jif{ tf]s] klg kfFr b]vL bz jif{sf] /0fgLlt agfP/ of] pd]/ ;d'xnfO{ ;fF3'/ofpFb}
!^ b]vL @% df emfg{' kb{5 .
lgisif{ Pj ;'emfjx?M
o'jfsf af/]df ul/Psf cWoog, cg';GwfgnfO{ x]g{] xf] / s]xL cfwf/x? h:t} lzIff, >d ahf/df
k|j]z, ljjfx, j}b]lzs /f]huf/ h:tf ljifox?nfO{ s]nfpbfF o'jfsf] pd]/ !^ b]vL #! x'g' pko'Qm
x'G5 .
xfn g]kfn o'jf ;+:yf ;+hfnn] #% jif{ ;Dd o'jf pd]/ tf]s]sfn] clwsf+Zf ;b:o ;+:yfx? ToxL
;+/rgfdf x'g ;S5g o; sf/0f tTsfnsf] nfuL ;b:o ;+:yfx?nfO{ ;xh 9Ën] ultljwL ug{
cK7]/f] gxf]; eGgsfnfuL ;+:yfsf] af]8{df &% k|ltzt kbflwsf/L o'jf - !^ – #!_ sf] x'g'kg{] /
g]kfn o'jf ;+:yf ;+hfnsf] s'g} klg kbdf k|ltZkwf{ ug{sf] nfuL olx pd]/ ;d'xsf] x'g'kg{] .
g]kfn ;/sf/n] /fli6|o o'jf gLlt 3f]if0ff ul/;s]sf] ;Gb{edf To;n] tf]s]sf] o'jf pd]/
cJojxfl/s / cj}1flgs 5 eg]/ ax;, k}/jL / bafad'ns sfo{s|d ug{] .
- 12. o'jf pd]/ lgwf{/0f ;DaGwdf g]kfn o'jf ;+:yfdf k|:t't k|ltj]bg –a|lads'df/
12
/fhgLlts bnsf eft[;+u7gx? cem ljz]if ul/ o'jf ;+u7gx?df g]t[Tjdf clwsf+z jx:sx? g}
5g . o;} casf lbgdf lt eft[;+u7gx? ;+u lg/Gt/sf] ;+jfb / 5nkmn4f/f Tof] pd]/ ;d'x
cJojxfl/s /x]sf] s'/f slGeG; ug{] k|of; ug{] .
g]kfn o'jf ;+:yf ;+hfnsf ;+k'0f{ bftf Pj+ ;xof]uL lgsfox?nfO{ g]kfndf o'jfsf] pd]/
36fpgsf] nfuL ;sf/fTds kxn / ;xsfo{ ug{] .
g]kfn o'jf ;+:yf ;+hfnsf ;b:o ;+:yfx?nfO{ o'jfsf] pd]/ lgwf{/0f lsg h?/L 5 eGg] s'/fsf]
hfgsf/L lbg] p4]Zon] 5nkmn sfo{s|dx? ug{] .
o'jf klxrfgsf] d'4f kl5 o'jfsf]] kx'Fr / k|ltlglwTjsf] ;jfnnfO{ ;a} ;/f]sf/jfnfx? ;+u ldn]/
p7fpg] / cfjZos ultljwx? ;DkGg ug{] .