1. QKSH
“Migjeni”
Revistë mujore për fëmijë, të rinj dhe prindër, prill, 2011
DITURIA
E boton QKSH”Migjeni”
Borås-Suedi
Viti V , Nr. 4
REVY MODE ME VESHJE KOMBETARE SHQIPTARE -Do jete me 16 prill 2011 MUZEU I TEXTILIT BORÅS - SUEDI
Foto Shkelzen Rexha - Kosovë

2. NË MUZEUN E TEXTILIT NË BORÅS REVY MODE ME VESHJE KOMBËTARE SHQIPTARE
-16 prill 2011 nga ora 12:00 deri në ora 16:00 -
MIRË SE VINI!
Në lokalet e Muzeut të Textilit në qytetin Borås të Suedisë me 16 prill 2011 do mabhet për herë të parë në Skandinavi Revy e Modës me veshje
Kombëtare Shqiptare, organziuar nga Qednra Kulturore Shqiptare “Migjeni” nga Borås, së bashku me Muzeun e Textilit të këtij qyteti si dhe me
ndihmën e Studie främjande po nga ky qytet.
Në këtë manifestim kulturor të organziuar për herë të parë në Skandinavi nga Qendra Kulturore Shqiptare
“Migjeni” e qytetit Borås do marrinë pjesë stilistë nga Republika e Kosovës, pastaj të rinjë dhe të reja shq-
iptar nga qyteti Borås si dhe nxënës dhe të rinjë e të reja nga qytetet fqinje si Kinna e Skene, Gislaved të cilët
do jenë pjesë e këtij projekti.
Të pranishmit do argëtojnë me këngë e valle anëtarët e shoqërisë kulturore artistike “Shqiponja e maleve”
nga Fallkenberg.
Pra në këtë Revy Mode, dot ë ketë edhe: Ekspozitë me fotografi me veshje kmombëtare, një film doku-
mentar mbi punimin e veshjeve kombëtare, këngë e valle popullore shqipe të interpetuara nga anëtarët e
shoqërisë kulturore “Shqipponja e maleve”.
Mirë se vini me 16 prill në Revynë e Modes në Borås të Suedisë.
Foto: Shkelzen Rexha, Gjakovë
2

3. Kadri Tarelli
Festa e mësuesit
E SHENJTË , “DITA E MËSUESËIT” 7 MARSI !
Po afron 7 Marsi, festa e “Mësuesit”. Që në krye të shkrimit i uroj mësuesit, kolegët e mi të nderuar dhe shpreh mendimin tim se 7
Marsi, “Dita e Mësuesit” duhet të jetë festë kombëtare, pasi është “Ditë e shenjtë”, dita më fatlume për arsimin kombëtar Shq-
iptar dhe ca më shumë për mbijetesën e kombit tonë. E quaj të “Shenjtë”këtë ditë, pasi u derdh mençuri dhe dituri, djersë dhe
mund, flori, jetë dhe gjak, për ta hapur, jetësuar dhe mbrojtur shkollën, gjuhën dhe kombin. Pak e çuditëshme kjo historia jonë.
Nuk është për t’u patur zili, por ja që kështu na ka rënë për pjesë, bukur i njeriut të ditur, të ndershëm e fisnik, trim e atdhetar.
mbase edhe vetë e kemi kërkuar, duke qënë të vonuar, ose të zënë Mësuesit meritojnë më shumë nderim dhe mirënjohje, jo vetëm nga nxënësit
mes njëri – tjetrit me sherre të mëdha, e s’ja kishim ngenë këtyre dhe studentët, sepse me shkollën dhe mësuesit lidhen që nga vocëraket të cilët
gjërave të “vogla” dhe linim shtegun hapur për komshinjtë apo mësojnë abetaren e deri te shkencëtarët dhe profesorët e universiteteve dhe
fqinjët tanë, që natyrisht nuk na kursyen. Jemi më të vjetrit e ball-
kanit, të vjetër sa vetë jeta, autokton “dembabadem”, por kishim
mbetur të vetmit në Ballkan me gjuhë të pashkruar. Në këtë ditë“Të
bekuar”, me hapjen e shkollës
së parë shqipe, më 7 Mars 1878,
u mundësua ruajtja, mësimi dhe
zhvillimi i gjuhës shqipe, që na
bëri ne të mbetemi tek rrënjët e
të parëve tanë. Duke lëçitur këtë
“Gjuhë perëndie” u formatua, u
ngrit ndërgjegja e kombit, dhe,
me penë e pushkë u vu në udhë
të mbarë lufta për pavarësi dhe
shpallja e saj më 1912. Është
e panevojëshme të përsërisim
ngjarjet historike dhe përpjekjet
e rilindasve tanë të ndritur për
gjuhën dhe shkollën shqipe, por cilido mund t’i bëjë vetes pyetjen,
por edhe të përsërisë pyetjet që janë bërë prej kohësh nga njerëzit
e thjeshtë, e ca më shumë nga të diturit: Ç’do të ndodhte po të mos
ishin hapur shkollat shqipe ? A do të mund të ngrihej e forcohej
ndërgjegja kombëtare ? A do të mund shpallej dot pavarësia ? Dhe
mund të vazhdojmë të pyesim: A do të mund të përballonim lakminë
e fqinjëve, kur me gjuhën shqipe të shkruar e të mësuar në shkollë,
me luftën dhe gjakun e dredhur, mezi mundëm të mbajmë kaq pak
vend që quhet Shqipëri dhe ne të quhemi shqiptarë. A mund të mos
i vlerësojmë heronjtë e vërtetë të Kosovës, mësuesit e saj, të cilët akademikët. Me shkollën është i lidhur edhe ushtari e gjenerali, mekaniku dhe
në kushtet e pushtimit serb, mbajtë gjallë frymën kombëtare dhe inxhineri, bujku, çobani dhe agronomi, shkrimtari, gazetari, poeti dhe artisti,
edukuan në shpirtin e të rinjëve kosovarë ndjenjat e luftës për liri dhe ministri, deputeti, politikani dhe presidenti. Mësuesi, i gjallë dhe i heshtur,
e bënë Kosovën të pavarur. Përgjigjet i gjejmë te vetja, pasi janë të kurdoherë është në çdo familje shqiptare, por edhe në diasporë, ku në kushte
thjeshta e të qarta si dita e diellit, por që na bëjnë të mendohemi mirë, të vështira, si misionarë të vërtetë, po bëjnë një punë të jashtëzakonëshme për
për atë çka po bëjmë sot dhe për atë se çka presim nesër. të mbajtur gjallë gjuhën dhe zjarrin e ndezur të shqiptarizmës.
Është gjetje e bukur “Dita e Mësuesit”. S’ka emër më bukur ! Bashkë Sakrificat për shkollën dhe gjuhën shqipe nuk kanë sosur edhe sot e kësaj
me shkollën shenjtërohet edhe mësuesi. Mos po e zmadhoj paksa dite. Breza të tërë mësuesish, kush më shumë e kush më pak, kanë vënë një
duke e quajtur mësuesin “Shenjtor” ? -Jam i bindur se nuk e teproj. gur në kështjellën e arsimit Shqiptar. Po përmend se, vetëm nga Durrësi
Ç’bënë më shumë shenjtorët ? – Besuan në zot. U sakrifikuan si janë nderuar me titullin e lartë “Mësues i Popullit”, shumë prej tyre edhe pas
misionarë, duke i shërbyen zotit dhe njerzimit. Bukuri !- Sot e mijra ndryshimeve demokratike të viteve 1990. Këta janë: Gjini Luarasi, Petrit Ve-
vite me radhë ne i nderojmë, u përulemi dhe kërkojmë bekimin e laj, Vasil Ziu, Pertef Kruja, Agim Shehu, Isuf Puka, Sul Zalla (Sulë Shqipja),
tyre. Ç’bënë më pak mësuesit tan: Papa Kristo Negovani, Petro Nini Qazim Domi, Mexhik Bekteshi, Hysen Çela, Beqir Çela, dhe pa i përmendur
Luarasi dhe Gjok Shqiptari, (Xhordano Bruno Shqiptar, i cili u dogj emrat e nderuar të tridhjetë e nëntë “Mësuesë të Merituar”. Nuk janë pak. Ne
i gjallë se në gji mbante abetaren e gjuhës shqipe ), e bashkë me ta krenohemi me ta dhe kemi ç’të mësojmë prej tyre, sidomos të rinjtë që e nisin
edhe plot e plot të tjerë: Besuan në zot, besuan në komb, i shërbyen udhën e vështirë, por të bukur dhe fisnike të mësuesisë.
kombit dhe u sakrifikuan për kombin si askush tjetër, si misionarë Sa më shumë vite që kalojnë, aq më e bukur dhe më e madhërishme na duket
që përhapën dituri dhe përcollën në popull dashuri për gjuhë e komb. “7 Marsi”, festa mbarëkombëtare e “Mësuesit”. Ndaj sot edhe për mijra vite
Kurdoherë i prulemi me nderim të thellë. të tjerë, urojmë: Ta gëzojmë këtë festë hyjnore, të magjishme dhe njëherazi të
S’ma merr mendja se ka komb tjetër, që të ketë kaq shumë martirë madhërishme !
të rënë për gjuhën dhe shkollën, sa çka kombi ynë. Ne ata i kujtojmë Përgatiti
dhe i nderojmë në çdo përvjetor. I kemi përjetësuar duke u vënë Kadri Tarelli
emra shkollave. Kemi bërë e bëjmë mirë. Po është shumë pak. Ata
kanë qënë dhe mbeten për për ne dhe brezat e rinj, modeli më i
3

4. FAQJA E POEZISË
Anjeza Sakaj
BAJAME HOXHA Adelina Dokja
MOS ME BEJ QEJFIN!
NÊ JE!
Nga një lëvdatë mbrëmë, ZEMËR E PËR-
Ashtu kot më erdhi drithëri- FLAKUR
ma.
Ishte shumë vonë.
Me veshtrim te etur te gelltis.
Tek po rrija mendueshëm përpara ordinatorit,
Dhe zemren e lashe tek ti Nuk nginjem duke te te pare ,
po flisja me vete dhe shkrova:
Ne kete dite te ftohte shkurti, Ne cilen pjalme lulesh lulezove?
Një poezi dashurie,
Xhelozia e juaj, shpirtin me ngrine... Na cila penelate pikturash valle ke dale?
si për të kujtuar kohërat furtunë,
Buzeqeshja ne buze me mbeti Si fllad i nje mengjezi te embel pran-
Të një dhimbjeje të pafund,
Dhe fjalet ne gryke veror,
Që prej saj mora një grimë helmi,
Ti je mendimi i pare dhe i fundit Permbyte zemren me nje rrebesh te pa-
Për ditët e stuhishme,
Vetëm tek ti i kam sytë... pare,
Për mjerimin e rinisë sime,
Dhe s’u shërova kurrë. Po te pyesesh zemren time I thyeve tabute e kohes se heshtur,
Eh, psherëtimat nuk heshtin, Ne ç’vend kerkon te jesh? Saharen e ndjenjes e permby...
Ato, flasin me veten time, Ajo embel te pergjigjet:
Më shajnë, më bërtasin , më kritikojnë, Atje ku ...
E qahen prej meje,
Thonë se paskam qenë e keqe...eh,
“Na helmove”, më thon
Po, e di, e keqe kam qenë,
Helmova ndjenjat, psherëtimat, mendimin,
Si të kisha dy psherëtima, dy ndjenja, dy men-
dime...
Mjerisht, kisha vetëm një ndjenje e s’u bënë
kurrë dy,
Liri Loshi Venka Capa Mimoza Bici
TOKËS QË NA FALI
ETJE E MERGUAR
Pranvera e Stebleves
Këngë i thurim Tokës
Në tel të lahutës Zgjova vargjet,
Nuk ka stine me te bukur se pranvera , thelle qoshes se renduar...
Tokës që ia fali Kur vellon e gjelber vesh Stebleva,
Guximin Teutës… Dollia, pik-pik,
Nuk ka qilim si ai qe qendis natyra , mbi germa pikon...
Sa herë mihim Tokën Ku kembes i vjen keq
Puthim bucat e dheut Vargjet...u corientuan nga dehja
T’i shkel lulet plot ngjyra ... “Erdha”ku “ike” ti...
Tokës që ia fali Ne pranvere ne Stebleve dua te shkoj,
Urtinë Skënderbeut. nen hapa me endej fustani !
SHtepite, pemet, barin me sy t’i shikoj gjethet qepnin ferferimen...
Dhe i miklojmë Tokës Vitet t’i kthej pas , femijerine te kujtoj
Faqet, ballin, shpinën Me trembi rrugetimi!
Egezimin zemres sadopak t;ia shtoj ... Rikthehem,mbi fustanin
Tokës që mban burra Pranvera kur vjen shpirtin ma perterin ,
Si Hasan Prishtinën. qe me endi nata
SHume endrra e deshira Copeza yjesh vezulluan...
Edhe sot në këtë Tokë Brenda meje rrembehen
Në fshatra të Drenicës i bukuri ,loti im
Eme vrulle bukurie dehen ... pastroi syrin e dashuruar...
Vashat rrisin shtatin
E Shote Galicës Oh,ja...te shoh ty..
Sapo e ngjallim në bronz me goten-dolli ne duar..
Bajram Currin – Plakun Me prisje...te shuanim vetmine
Toka nxjerr nga gjiri buzet te njomnin,
etjen e merguar...
Dhe Adem Jasharin…
4

5. Remzi Basha
Bekimi i një libri
Në vend të një parathënieje për librin e poetit Namik Selmani “Pesha e qiellit të vendlindjes”
Kur për herë të parë lamë pas kurrizëve tanë të lodhur, nga hallet që na kishte dhënë koha dhe e keqja ca shtëpi të mbetura me dyert të hapura bash si
ca gojë memece që nuk mund të flisnin me zë të lartë që ne të ktheheshim shumë shpejt tek ato, kujtuam e menduam shumë e shumë gjëra. Po, ato na
thërrisnin e na thërrasin, me një zë që mund ta dëgjojë e ta kuptojë shumë mirë vetem një mërgimtar shqiptar kudo ku ai është. Një zë që të kërkon
sërish për të ardhur sa më shpejt e sa më shpesh. E ndjenim se Kryemalli ynë ishte e mbetet shumë më i lartë se mali që kishim parë në vendlindje.
Ishte malli për gjuhën shqipe. Ndjemë jo vetëm mallin për një rrugë ku gjakosëm gjunjët, për një shkollë ku mësuam me aq dashuri e durim shkro-
njat e shqipes sonë, ku luajtëm dhe u bëmë gjykatës të rreptë të lojës sonë fëminore. Atëherë e kuptuam se diçka të madhe kishim lënë pas. Kishim
lënë kumbullat dhe manaferrat që binin në tokë pa u mbledhur nga duart e fëmijëve. Kishim lënë lumenjtë e vegjël pa i përkëdhelur me trupat tanë të
hajthëm. Dhe kudo ku brodhëm nëpër botë, mbi avionë të zhurmshëm, aq komodë, me rrugë me drita që bënin e bëjnë garë edhe me diellin ku
shumë shumë gjuhë na vinin në timpanët e veshëve tanë ende të uritur për shkronjën shqipe. Çdo poezi, çdo tregim, çdo fjalë e shkruar e gjuhës sonë
të bukur na dukej e na duket ende si një lëndinë që kemi akoma mall ta shohim, ta prekim.
Këtë ndjesi të bukur e kam patur që kur më kanë rënë në duar poezitë e poetit me origjinë nga Çamëria Namik Selmani. I njëjti mall për trojet e të
parëve tanë. E njëjta dhimbje nga gjaku i derdhur për tokën e të parëve. Është shumë e vërtetë që në botën tonë moderne njerëzit të njihen edhe me
ekranët e kompjuterave, me zërat që përcjellin celualarët nga më të shtrenjtët, qoftë dhe më modernët që ka bërë njeriu. Por askush nuk mund të
bindë tjetrin se, nëse shpirtërat e atyre që ninin këtë kuvendim nuk përputhen me njëri-tjetrin, atëherë zërat e celularëve heshtin shpejt, shumë shpejt.
Faqet elektronike mbyllen shpejt, shumë shpejt. Kjo ndodh kur miqësitë ngrihen mbi themele të buzëqeshjeve të shtirura, të miqësive që iu mungon e
nesërmja.
Jo, me mikun tim të Fjalës së Mençur, Namik Selmani, me mikun tim që më zgjon shumë mirë atë filiz të kombit kudo ku shkoj, kudo ku hap e mbyll
dyert e botës së madhe, kudo ku rris fëmijët e i martoj apo bëhem si një Kryekrushk, nuk ka ndodhur kështu. E nuk do të ndodhë edhe nesër. Kur para
disa viteve në Tiranë bëhej Kongresi i Lidhjes Shqiptare në Botë, duket se ngritëm së bashku edhe me
shumë miq të tjerë një Urë. Një Urë që lidh jo thjesht dy brigjet e një lumi, të një deti. Shumë më tepër se kaq. Se mendoj se ne, si komb, jemi
ndoshta kombi i vetëm në botë që duhet të ngrejmë në kohërat moderne sa më shumë Ura të tilla bashkëpunimi. Armiqtë e dukshëm e të paduk-
shëm na kanë humbur shumë kohë të dobishme për rrugën tonë të mbarësisë, ose të mbrothësisië, si thonin rilindasit tanë të shquar. Ata kanë dashur
të na qorollepsin në ca shtigje ku humnerat kanë qenë aq afër syve tanë, aq afër theqafjes sonë historike. Për fatin tonë e për bekimin që na dha
Zoti nembjetuam e sot po gëzojmë Stinën më të re të Rilindjes Kombëtare, për të cilën edhe një vëllim poetik i këtij lloji është si një GUR i fortë
kështjelle dhe një trase e re re rruge.Kohë më vonë kur unë përgatita dhe botova një roman me autoren Drita Braho “Nusja nga Çamëria“ e ndjeva se
Ura e Bashkimit ishte bërë më e fortë, më e madhe, më e bukur. Kësaj radhe nuk ishim thjesht dy miq që ndërronin kafenë e mëngjesit apo bukën e
konakut. Nuk ishin thjesht dy miq që takoheshin në Pazar e shkëmbenin me shumë dashuri fjalën e mallin. Jo, Namiku po më sillte aq pranë atë që
më mungonte pak më shumë se zakonisht. Po më sillte fryën çame, atë që na mungonte në magjet dhe sofrat tona të Kosovës. Në trojet e saj po kaq
të gjakosur sa dhe ato të Çamërisë ëndërrvrarë. Dhe e desha fjalën e tij, dhe e mësova vargun e tij dhe fjalët e atyre tregimeve që të sjellin jo vetëm
mallin e dhimbjen, por edhe amanatin e madh që nuk e tret koha, lumi toka, deti, zjarri, tërmeti, oqeani..
Unë sot kam në duar librin e tij të fundit me poezi me një titull të bukur e të gjetur ”Pesha e qiellit tim”. Libri ka një organizim shumë të bukur. Duket
se krah temës së tij të dashur, asaj çame, të cilën ai e ka vënë në një cikël me një titull shumë emocional “Bëj të zë, por të merr era” ka edhe motive të
tjera, po kaq tundues se ai i Çamërisë. Është tema e Kosovës ku ka shumë epizëmë e lirizëm ( sërish me një titull simbolik “Trëndafilët e Prishtinës”)
Në të ka një kryepoezi për Loken e Këngës Nexhmije Pagarusha apo poezi për Gjakovën e për bardin e poezisë kosovare Din Mehmeti, për Urën e
Ibrit. Në ciklin e Amerikës me titull “ Sytë e Amerikës” shohim një risi tematike dhe një këndvështrim bukur të
ri . E kishim parë Amerikën në sytë e studiuesve por në sytë e petëve e kishim
pare rrallë.
Ndoshta nuk duhet të ma marrë për një humbje kohe lexuesi i vargjeve të tij dhe i fjalëve të mia nëse do të citoja në këtë parathënie disa tituj të
librave të mëpërshëm të këtij autori me poezi. me këtë libër që po lexojmë ato bëhen 8 të tilla “ Vatra e mallit”, “Zërat e brigjeve të mia”, “Kroi i
këngës çame”, “Fari çam” , “Shpirti çam”, “Djepi i këngës”, “Dritaret e besimit” dhe ky I fumdit “Pesha e qiellit të vendlindjes” Metaforat e tyre të
ftojnë që të lexosh dhe të gjesh atë që shpesh në jetën e përditshme të mungon, atë frymë atdhetare, për të cilën duhet të punojmë të gjithë e kudo ku
jemi.
Krenohem se po bekoj një libër të tij në këtë prag jete kuar ai po mbush 6 dekadat e jetës së tij të vrullshme, tërë pasion krijimi, tërë përkushtim.
Po, si pjesë e të njëjtit profesion, atij të mësuesisë, mbase duhet që tregojmë fëmijëvë tanë shqipfolës kudo ku janë jo vetem kështjellat e larta,
të panumërta e aq të forta amembanë trojeve tona, por edhe t’u ngrejmë para syve të tyre të ndezur për dije e përparim, për shqiptarizëm edhe ca
Kështjella të tjera, të larta të mençurisë sonë, ato të Shqiptarizmit tonë pa patur drojen e frikshme se dikush mund të na akuzojë padrejtësisht për këtë
gjest nga më fisnikët e botës së qytetëruar.
Librin e shoqëron edhe një pasthënie nëse do ta quaja kështu të shkruar nga studiuesi shqiptar nga Maqedonia Zejadin Ismaili me titullin“ “Shenjtëria
e papërsëritshme e shprtiti çam” kushtuar librit të tij të para disa viteve “ Shpirti çam e në përgjithsi të poezisë së tij. Ky shkrim është një dritare nga
ku mund ta shohim edhe më mirë poezinë e tij. Nga ky shkrim po shkëpus disa rreshta: “Tashnë ai ka krijuar origjinalitetin e tij vetanak të veçantë,
arketipal dhe ka një vazhdimësi të qëndrueshme në vijën e zhvillmit kreativ poetik. Në konteks më të gjërë dhe autentik trajton njeriun çam dhe sakri-
ficën e tij për idealin kombëtar dhe atdhetar. Virtuoziteti krijues i Namikut manifestohet përmes motiveve të reja që ai trajton…”Duke i uruar rrugë
të mabrë librit më të fundit poetik të autorit Namik Selmani “Pesha e qiellit të vendlindjes“, do të dëshiroja të citoja me shumë dashuri disa vargje
nga poezia e tij “ Zinxhirët e mallit”. Janë zinxhirë që shqiptarët i kanë të pranishëm shumë herë në jetën e tyre të përditshme, edhe ata që janë larg
trojeve të lindjes. Por po kaq të forta janë këta zinxhirë edhe për ata që jetojnë në trojet tona amtare. Zinxhirë që vëmë në provë dashurinë për trojet
tona, përpara së cilës edhe armiqtë më të fuqishëm thyhen “E bëhem dallandyshe që nuk njeh stinimin/për të trokitur te malli me frymën e fjalës-
behar/kështu mbetëm ne, drurë që nuk njohim zverdhimin /kudo ku ecim, kudo ku do të kemi një varr….
5

6. Arsim Halili
INTREVISTË ME POETEN
DEZDEMONA MARKU
dëshirë të sjell në Shqipëri autorë që nuk njihen por
që janë shumë të falshëm. Kam sjell disa poezi të
Si erdhi dhe zuri vend poezia tek Dezdemona ? autores Kanadeze, Margaret Atwood. Një poete dhe
Përshëndetje Arsim. Dhe të falënderoj shumë për skenariste shumë e njohur. Edhe pse nuk e kam sjell
këtë intervistë. Jeni një gazetar i mirë dhe ndihem në një vëllim të plotë. Gjithashtu dhe Umberto Saba,
shumë e privilegjuar qe jam mysafirja juaj në këtë poet Italian i mrekullueshëm por që këtu nuk njihet.
intervistë. Sapo kam mbaruar përkthimin e autores amerikane
Si erdhi poezia tek Dezdemona? Unë jam kulti- May McGoldrick, dhe jam në pritje që ajo të më jap
vuar dhe ushqyer me libra që e vogël, qëndroja me ok, dhe romani i saj ‘’The Rebel’’ që është botuar në
orë mbi libra duke lexuar aq sa harroja të mësoja 28 gjuhë të botës. Të jetë i pranishëm edhe këtu në
mësimet. Isha shumë e dhënë mbas romancave Shqipëri, është një roman që të tërheq , dhe të mban
d,m.th prozës. Por kjo ndryshoi komplet , kur të mbërthyer deri në momentin e fundit. Aty edhe
profesori im shkrimtari i njohur Riza Lahi. Vuri mund të shijojmë si romancën e personazheve, por
ne dukjen talentin tim për poezi duke më drejtuar është edhe shkollë më vete. Aty unë mësova shumë
për nga poezia. Unë e adhuroja poezinë, por kisha gjëra që nuk dija për historinë e Irlandës.
mjaft frikë të përballesha me të. Duhet të falën- Jeni një poetesh e re, por natyrshëm produk-
deroj shumë profesorin tim që më udhëhoqi dhe tive, më thoni çfarë ju pengon dhe çfarë ju ofron
nguli këmbë që unë të shkruaja jo vetëm prozë por kënaqësi gjatë leximit të veprave reja?
edhe poezi. Unë adhuroj letërsinë me vlerë, artin e të shkruarit
Çka ju shtyn t’i qëndroni besnike mbretëreshës që më tërheq që në germën e parë. Ka raste që libri
se të artit letrar? veç kopertinës ka të bukur por brenda fjalë dhe
Do t`i qëndroj besnike kësaj mbretëreshe, sepse jo vetëm që shkruaj vetëm fjalë. Atëherë vlera e librit kthehet në pseudovlerë, dhe i humbet vlera
por edhe e adhuroj dhe nuk mund të bëjë, Dezdemona, dot pa librat e librit. Më bënë që të humbas dëshirën për të lexuar. Por kur unë dashurohem
saja. Dhe do mundohem me gjithë forcat e mija që të lë një shenjë njw mbas librit qoftë poezi, prozë, ese, unë ndjehem komode dhe marr më të
gjurmë nga arti im. mirën atë që më mbushë mendjen dhe shpirtin tim
Për aq sa kam lexuar nga ju, artit i juaj poetik dominonohet nga Dinamika e krijuesit sigurisht se nuk ndalet, po në këtë mes çfarë do të na
lirika e dashurisë , pse ndodh? ofroni ju?
Është më se e vërtetë, që arti im dominohet nga lirika e dashurisë. Më se e vërtetë, por unë do t`i ofrojë lexuesit tim gjithmonë diçka të re në
Janë një ndërthurje mes erotizmit trishtimit dhimbjes, diçka që na c`do libër që do të arrij të nxjerr. Jo gjithmonë i njëjti shkrim dhe e njëjta ide
shoqëron në jetën tonë. Shpreh ato ndjenja te fshehura thellë në e subjektit.
subkoshiencën tonë. Dëshira dhe ndjenja që kemi frikë t`i shprehim Cilët nga poetet dhe prozatorët janë burim frymëzimi qoftë nga letërsia
hapur. Pse ndoshta pyesni ju? Kurse unë mund të them që kjo vjen shqipe, pse jo edhe ajo botërore ?
natyrshëm, nuk e di as vetë, pse, por gjithmonë poezia dhe proza ime Impakti im i parë me letërsinë, nuk po flas këtu për librat për fëmijë,
vishet e tëra me nota erotizmi. kuptohet. E mbaj mend shumë mirë, kisha shkuar për pushimet e verës në
Libri i juaj tani më gjendet në fazën finale, gjegjësisht shumë Kukës, te miku më i ngushtë i babait tim, artistit Shpend Halili. Që unë e
shpejt pritet botimi i saj, mund të na flisni për strukturën e librit? adhuroja dhe shkoja me shumë dëshirë. Aty duke gërmuar tek librat e tij,
Po, jam në pritje të librit tim të parë. Dhe jam shumë e emo- kam qenë në klasë të tretë. Më tërhoqi vëmendjen drama e Henri Isben
cionuar dhe në ankth. Nuk e di si do përcillet nga lexuesi, a do të ‘’Shtëpi Kukulle” dhe unë fiksohem aq shumë dhe e lexoj me shumë dashuri
pëlqehet?Besoj një frikë që mbërthen ç`do autor të ri, si unë. Për këtë dhe arrij ta kuptoj. Kështu më vjen dhurata e parë, nga miku i babait tim. Që
dua të falënderoj pa masë botuesin tim , zotin Enver Nezeri, i cili më ishte romani Gustav Flober-it Zonja Bovari. Këto dy libra kanë qenë burimi
ofroi ndihmën e tij duke më përkrahur dhe duke më mbështetur që dhe frymëzim për mua. Ëndërroja me orë duke menduar sikur isha një
unë të afirmohem në botën e madhërishme të letërsisë. Ai besoi tek shkrimtare. Pastaj duke u rritur, idhulli im bëhet Migjeni , pastaj frymëzo-
unë dhe besoj të mos ta zhgënjej. Botuesin tim, profesor Rizan, dhe hem nga poezia e huaj Sergei Esenin, Artur Rimbaud,Giacomo Leopardi..Ka
mikun tim Engjëll Koliqi që kanë besuar tek talenti im. Për sa i përket shumë dhe nuk dua të zgjatem..
strukturës së librit, është prozë e ndërthurur me poezi, pra poezi dhe Përmbyllja e kësaj interviste mund të përcillet nga ju me ndonjë me-
tregime. Por nuk dua te tregoj më shumë të mbetet njw surprizë, se sazh ?
jam mase e bindur që është një libër krejt i veçantë. Do më besoni Mesazhi im? Mesazhi im shkon vetëm për rinin që nuk e dashuron librin,
lexues, kur ta keni librin në dorën t`uaj. dua t`i them dhe ti përcjell që të dashurohen mbas librit dhe letërsisë, sepse,
Një nga pasionet tuja që nuk është edhe gjë e lehtë është edhe është diçka e mrekullueshme dhe të ndryshon gjithçka brenda teje.
përkthimi, cilat janë risit në këtë fushë ?
Diçka që adhuroj është përkthimi , është një art në vete dhe shumë i
vështirë. Siç e thatë dhe ju i dashur Arsim. Të jemi koshientë tregu
i librit është një nga më problematikët dhe më të vështirë. Unë kam
6

7. Kadri Tarelli
Loti i nënave.
NGA LOTI I NËNAVE, DETI U BË I KRIPUR
Në kujtim të 6 Marsit 1991
E dielë, 6 Mars 2011. U mbushën plot 20 vjet nga ai 6 Mars i vitit 1991, kur mijra shqipatrë morrën rrugën e mërgimit. Më është bërë zakon, që çdo
vit, në këtë ditë të shkoj në berg të detit, në shëtitoren “Taulantia”në qytetin e Durrësit. Edhe sot isha. Qendrova përballë detit, si për t’u falur me të.
Kanë kaluar kaq vite, po si atëherë më del përpara skena dhe biseda e një nëne të re, me djalin e vogël përdore, e cila me sytë të përlotur shikonte larg
në hapsirën e pafund të detit. Dukej sikur i fliste detit. Buzët i dredheshin. I lutej në heshtje.
-Mami ! Nuk po duket anija që do të sjellë babin !? -Djali nuk morri përgjigje. Lotët në sytë e nënës u shtuan. Pa pritur djali i vogël pyeti:
-Mami ! Pse deti është i kripur ? Gruaja e mori fëmijën, e shtërngoi në gji, e puthi në sy, në faqe, në gushë dhe i tha e ngashëryer:
- Deti u bë i kripur nga lotët e nënave.
Më erdhi në mendje romani “Lulja e Kujtimit” e Foqion
Postolit. Dikur edhe në Korç, në dalje të saj thirrej një vend
“Lëndinka e lotëve”, ku përcilleshin dhe ndaheshin famil-
jarët me ata që merrnin rrugën e mërgimit. Po atëherë iknin
një e nga një, ose dy nga dy ! Ata largoheshin duke kthyer
kokën pas, ndërsa me lot në sy mbeteshin nënat, babalarët,
motrat, gratë, fëmijët.
Edhe sot rrenqethem, pavarësisht viteve që kanë kaluar.
Janë disa ngjarje që
rrodhën shumë shpejt. 20 Shkurt i vitit 1991. Populli i bëri
me madhështi nderimet e fundit diktatorit duke e tërhequr
zvarrë bustin e tij. Dy javë më pas më, 6 Marsi. Mijra e
mijra shqipëtarë u dyndën në Durrës, mësynë dhe hipën në
anijet që u ndodhën në port. Morrën udhën e panjohur të
mërgimit, pa ditur se si do t’u vinte halli.
Herë pas here, në emisione të veçanta televizive, jepen
pamje të shkëputura që paraqesin largimin masiv të shq-
iptarëve. O zot ! Vetëm ne, apo vetëm ata që i kanë përjetuar
ato çaste dramatike, kanë mundësi të thonë se ç’kanë ndjerë
kur shikonin me sytë e tyre, atë çmenduri kolektive dhe
“Malet” me njerëz, që largoheshi s’di se ku. Edhe një herë
them : O zot ! Sepse aty luhej një “tragjedi” me aktorë një
popull të çoroditur që vraponte sa andej – këtej tek anijet
që kishin mbetur në port. Tragjedi pa skenar, pa regjizor,
pa rregulla loje, me vetveten spektator. Mijra njerëz që
hipnin nëpër anije, të rinj, të reja, familje të tëra, burra gra
dhe fëmijë. Qindra të tjerë në tokë, nëna, baballarë, gra me fëmijët e vegjël për dore. Të parët thërrisnin dhe përshëndesnin me dorë kur mundënin të
dallonin të afërmiit e tyre, ndërsa pjesa e mbetur në tokë me lotë në sy, edhe ata thërrisnin dhe ngrinin duart drejt asaj mizërie njerzish, pa mundur të
dallonin djalin, vajzën, babën, apo burrin. Shqiptarët po iknin sikur po i ndiqte pushtuesi nga prapa. Askush nuk po na sulmonte. Vallë ç’të ishte ky
hasëm i padukshëm ? -Varfëria ? -Mbase ! Armik i egër është, po nuk e besoj, pasi ne varfëri kemi pasur edhe më parë, po nuk kemi ikur “Nga sytë
këmbët”. Mbase iknim nga vetvetja !? Pushtuesit kishin qënë mes nesh ! ?
Historia, e ftohtë si gjithënjë do t’i përmendë këto, thjesht si ngjarje në kronollogjinë e viteve, mbase në rastin më të mirë edhe i komenton, duke
dhënë edhe shkaqet që na çuan deri këtu, por për njerëzit që i provuan janë më shumë se ngjarje. Janë dridhma të trupit, morrnica që ngjethin shtatin,
lot e rrahje të forta zemre që sjellin djersë të ftohta, qoftë edhe në ditët më të acarta të dimrit.
Edhe unë vrapova drejt portit. Jo për të ikur, por për të parë e gjetur djalin. Në hyrje një togë ushtarësh të armatosur. Nuk lejonin të futej njeri këtu,
po nuk bënin zë për njerzit që kishin hapur shtigje ku mund të kalonin lirshëm. Çuditem me vete, si është puna e njeriut !? Ç’hall kisha unë e ku më
shkonte mendja ? Kisha nge edhe për shaka: Porti ishte bërë si ajo kasollja e Nastradinit, me oborr pa avlli e pa gardh, në fund në dy hunjë të kalbura,
një dryn i madh i vjetër, që të dukej nga larg. U drejtova tek ushtarët. Prisnja të më ndalonin. Në krye një oficer i ri, shumë i bukur. Si fillim nuk e
njoha. Vëtëm dëgjoj një kërcitje këpucësh. Qendrim “Gatitu” dhe nderim ushtarak !
-Hapni rrugën ! Është profesori im ! –Buzëqeshi dhe më dha dorën. U pamë në sy dhe nuk folëm. Ish nxënësi im, pas pak ditësh edhe ai kishte ikur
bashkë me shumë shokë. Sot jeton familjarisht në Itali.
Sot përsëri pranë detit. Pak vranësirë. Dielli herë dukej dhe herë fshihej. Po deti ? Ah deti ! I qetë. I bukur e madhështor si përherë. Papritur kur rrezet
puthnin valët, si një lojë mes dy perëndive nuk di se kush përkëdhelej më shumë, dielli apo deti !
Kur dëgjoj dhe gjykoj për sa e sa ngjarje që lidhen me detin, kam ndjesinë se të parët tanë, Iliret paganë kishin të drejtë ta besonin, t’i faleshin e ta
nderonin si perëndi. Edhe unë besoj se ata ishin më pranë jetës dhe të vërtetës.
Sot po udhëtojmë pa viza.. Pak si gjatë shkoi kjo punë, pasi kaluam plot shtatëdhjetë vjet të ndarë nga bota. Tragetet shkojnë e vijnë. Presim dhe
përcjellim të dashurit tanë. Më në fund edhe ne po udhëtojmë lirisht, Edhe unë isha para pak ditësh në Itali. E ndjeva veten të fisëm, sepse udhëtova si
qytetar i lirë. Veç nuk duhet të harrojmë ato ditë të marsit 1991, që mos u përsëritshin kurrë ! Dhe deti, nga lotët e nënave, mos të bëhet më i kripur
nga ç’është !
Përgatiti
Kadri tarelli
7

8. FAQJA E POEZISË
Adem Zapluzha Bahtir Latifi
Shaban Cakolli
MBETEN VEQ KUJ-
KËTU TIMET AHMAKU E ZA-
VRAKU BAHEN
Shpeshëherë Më kujtohet dikur DOKTORË
Në mua zgjohet Kur kishim dashuri
Zëri trishtuar i memorjes Kur mbanim respekt
Kur lumenjtë mbesin Kur ndanim kujtime
Pa pikë uji Jo shumë kohë ka kalu
Gjithëqka është ndryshu Ahmaku:
Në këtë rrugëtim Ku mbeti dashurija A po ngon, more Zavrak ,
Gjethet vuajnë Ku mbet respekti Domë me vdekë n’ fukarallak !
Nga një ankth i panjohur Val val i morri Deti Domë me u ba doktorë – ekspert ,
Kockanjarët të hendakosur Atje larg gjithqka u shua Ndoshta dalim n’ selamet !
I mashtrojnë udhët e jetës S`mbeti tjeter veq kujtesa Zavraku:
Që mos t`humbet edhe shpresa Kanë mbetë njerëzit pa punësim ,
Ta kujtojm edhe njëher mbar Pa rrogë, stazh, pa sigurim ...
Gjeneratat që kemë përball Tash kur t’ bajnë ndo ‘i dergjë me iu ra –
Nuk kan mbet shumë nga ata Çare s’ kanë pa ardhë te na !
Fundi do ti vie me këta Ahmaku:
Gjithëqka tash ka ndryshu Mirë, Zavrak, ti je kujtue ,
Shumë pak janë duke u pajtu Hiq pa dj...
Si të parët nuk do gjejm
Nuk po dim se ku do vejm
Hasime Hoti Nehat Jahiu
Ibrahim Abedini
KURRË NUK TË Dje dhe sot
HARROJ
PO VUAJ E PO TRETEM...
Qdo gjë na bashkonte
Qdo gjë na lidhëte
Po flas me hidhërim ,
Na bënte të duam
me pikëllim Seç po vuaj e seç po tretem
Të respektojm
se humba njeriun e zemrës si qiriu flakë seç po djegem,
Të ndihëmojm
ajo më bën të dal me rrëmbim si dëbora në bjeshkë po shkrihem
E sot
se jeta ushton prej erës ! për atdhe po vuaj e po digjem.
E kunderta
Ndjej zbrazëti - dhimbje
Nuk duhem
Lotët më rrjedhin si gurrë që nuk ndalet Seç më mbushet me lotë shamia
Nuk bashkohem
Do të shkruaj vargjet se ndjej hata dua ti bashkojë trojet, trojet e mia,
As që respektohem
Më vuan zemra , dhe shpirti nga hallet ! lotët në sy akoma nuk më janë tharë
Nga mos dija
Lotoj çdo ditë po ti nuk përgjigjesh që kur trojet mua mi kanë ndarë.
e Humbem dashurin
përse më harrove, shkove pas tjetrës ?!
Respektin dhe u ndam
Më dëgjo për këtë, kthehu të përligjesh
Për gjithëmon në jet.
në dashurinë e vërtetë të asaj të vjetrës ...! Zemërdjegur e shpirtkallur mbetur
4.1.2010 referate duke shkruar në letër,
gogla...
8

9. FAQJA E POEZISË
Lili Bimi Sokol Demaku Kadrije Meniqi
MOS THUAJ ASGJË
DASHURI ENGJËL-
PRES! LORE
Mos thuaj asgjë,
Më padurim pres të-të puth Mos bëzëj një herë, Dua te prekë embëlsine e buzëqeshjes tende,
Frymen Tënde të t’a kap të puth fort, fort Është kohë pa kohë, ta kem në shtrat, në mendimet e natës së vonë.
përserie jetë nga jeta ime të-të jap. Është kohë e mjerë! A e di që celsin e lumturisë sime,
Të vallëzoj mbi trupin Tënd,e fort të -të shtrëngoj pafajesisht, i dashur e mban ty në dorë?!
! Mos bëzej o, burr,
Kur shiu vrullshëm t’shkojpasi trupat Tonë t’jen Mos thuaj një fjalë, Me flladin vjeshtor të percjellë dashurinë,
lagur.... Mos trego mllefin, me e kthjellët se ujratë e oqeanit të qetë.
veç kur avulli t’shkoj... të dalë, Që mbanë në barrë. Aty, mes mendimesh trazuar më kaltërsinë,
do rri përkrahë Teje... dorë për dore t’kapur ! në ujratë e tua fundosem më leht.
Do vë një muzikë tjetër Është mllef mergimatri,
zemrat qëtësisht t’a dëgjojnë Është barrë zemre, Mes germa fjalësh pikturoj dashurinë,
Është vuajtje shpirti, ankth malli nëpër vargje lexoj,
E cdo shqiptari. fshehur mes kujtimesh të pajetuara,
në shtratin e ëndërrave te tua ëndërroj.
Fjala mergimtar,
Qenka shumë e rëndë, Ah, të dëgjojë zërin e hijes sime,
Peshuaka me vite, që dashurinë tende thërret si e marrë.
Je shumë afër edhe pse larg,
Në krahërorin tend.
Trembem, kam frikë mos te humbas!
Violeta Gashi
Delvina Kërluku Agim gashi
Drenica
VDEKJE T’PAPARA
Ah Madonë e Zezë, ç’Bëre…?!
Që Zinë n’zemër, t’Nënave e vë
DY DESH
Që n’Çati t’Bardha, Drenicën e përfshive. Qëndresa e Njeriut
Që t’Madhë e t’Vogël, ngrive.
Pak pa rënë terri
Ah Madonë e Zezë, si shpatë me dy tehe…! Në vuajtje
- kah bëhet natë ,
Këmbzën e Armës, Gjakpirëse. heshtjen e mban
hapen komjuterët
N’Shaban Polluzhën, n’Mehmet Gradicën. Në klithmë
dhe u futen ne chat.
N’Shumë Trima, Ngrehe. zërin e ndal.
Jo-jo Shpatë me dy tehe, është vetëm Zoti. Në pikëllim
Hynë me “nik”
Që Shaban Polluzhën, Mehmet Gradicën. lotin e përmban
- jo me emer ,
E Shumë Trima, Shqiptarë. Në rrezik
njëri mashkull
N’sy t’Madonës së Zezë, s’i Përloti. hapin e ndal.
tjetri si femër !
Gjëmuan, n’Rakita t’Lumit Drenica vijuanë. Në fjalë
Krahë për krahë, t’dytë menduan: tingulli s’del
Biseduan e biseduan
Që si Uji i lumit, me Gjakun tanë. Në dashuri
- u kënaqen ne chat ,
Plumbat, n’Tokën e Drenicës u pastruan. s’sheh pengesa
ku s’hyn e ku s’dolën
Kur vdesin Njerëzit e i varrosim, s’është për aty njeriu ndërthuret
- gjithë natën e gjatë.
t’u Qarë. me çnjerëzoren...
Sepse gjashtë javë, t’vdekur qëndruan:
Vetëm ne mëngjes
Shaban Polluzha, Mehmet Gradica.
- e morën vesh ,
N’Rakita, t’Lumit Drenica.
asnjeri s’ishte femër
Ah Madonë e Zezë, ç’Bëre…?!
por qe të dy’ desh ..
Që zemrat, Nënave dhe Motrave e Fëmijëve.
Si dhe Baballarëve, nga bijtë janë t’Ndara.
Athua vallë, a s’janë këto Vdekje t’papara…?!
9

10. Sokol DEMAKU
NDJEHEM KRENARE QË JAM MË PREJARDHJE NGA DRENICA
Thotë e reja drenicase Hasime Hoti, që jeton dhe vepron në Espos të Finlandës
Së pari dua të them se ndjehem krenare që prejardhjen kamë nga një fshat i Drenicës, poashtu që jam mbes e
Prekazit Legjendar.
Si shumë e shumë familje tjera edhe prindërit e mi u detyruan ta marrinë rrugën e mergimit për shkak regjimit
serb.
Emigrimi është shumë i ftohtë dhe i hidhur për të gjithë.
“Të vije ai cast” është libri im i parë me poezi, besoj që është një libër i realizuar mjaft me sukses. Mendoj që lexuesi
i vemendshem tek krijimet e mija do ta dalloj mallin, heroizmin, qendresën, dashurinë, besën dhe traditen e atdheut dhe kombit.
Brenda vargjeve jam munduar gjithnjë te perdorë shumë trope dhe figura stilistike si metaforën, simbolin, njerzimin, krahasimin, etj. Jam mun-
duar poashtu të pershkruaj dhimbjen e furtunës e cila ka qenë renë mbi popullin tonë, për njerzit që u flijuan, sakrificat për dritën e tyre, të cilët
mbeten në shpirtin e popullit.
Jeta e studentit as këtu në perendim nuk është e lehtë dhe sidomos kur je vajzë dhe ke prindërit larg, edhe pse asnjëherë përkrahja e tyre nuk më
ka munguar në asnjë hap te jetës sime.
me të meta fizike/psiqike.
Kush është Hasime Hoti? Hasime Hoti ka një kohë gjendet në Spitalin Rinnekoti cfarë është
Quhem Hasime Hoti, jam nga eksperienca e juja këtu?
Mitrovica me prejardhje nga Nuk mundë të them akoma që kamë berë ndonjë eksperiencë për shkak
Drenica. Ne vitin 1989 edhe familja që jam një kohë të shkurtër punësuar në këtë spital.
ime u detyrua si shumë familje tjera Vendi i punës është shumë aktraktive dhe besoj që do fitoj një eksperincë
të shprengulet nga vendlindja e unë të mirë e të duhur me kalimin e kohës.
atëher isha vetëm diku dy vjeq. Si e kalon një ditë Hasime Hoti?
Shkollimin fillor dhe ate të mesëm Zakonisht cdo ditë pune zgjohem herët ne mëngjes qe nga ora 7 filloi
kam kryer në Oulu të Finlandes ku punën në laboratori, e cila zgjat 8 orë.
edhe u kualifikova si laborante e Mandej merrem me studime më trajnimin si ndërmjetsuese e krimeve
kimisë. Tani jetoj me familje afër dhe mosmarreveshjeve dhe kohën e lirë e kaloj në mesin e familjes si
kryeqytetit te Finlandes Helsinki. dhe duke pregaditur vellimin e dyt me poezi poashtu here pas here punoj
Për momentin jam punësuar në spit- vullnetarisht duke moderuar emisione në “Radio Bozhure”.
alin Rinnekoti në qytetin e Espos. E lindurë në Mitrovicë, me preardhjen e familjes nga fshati
Keni studjuar në shkollen fillore Turiqevc Komuna e Skenderajt, si e ndjen dhe spjegon këtë
ne qytetin Oulu te Finlandes . Aty ke mbarua edhe shkollën e mesme Hasimja?
për laborante të kemisë, në kohe rekord edhe me sukses në vitin 2010 Së pari dua të them
në Oulu te Finlandes cfarë mund të na thoni për kohën e studimeve se ndjehem krenare
tuaja atje? që prejardhjen
Koha e studimeve mundë të them ishin koherat ma të vështirat per mua. kamë nga një fshat i
Isha larg atdheut por dhe large familjes diku 700 km. Drenicës, poashtu që
Jeta e studentit as këtu në perendim nuk është e lehtë dhe sidomos kur je jam mbes e Prekazit
vajzë dhe ke prindërit larg, edhe pse asnjëherë përkrahja e tyre nuk më ka Legjendar.
munguar në asnjë hap te jetës sime. Unë kam jetuar në
Ne kohën e studimeve në qytetin e Oulu jo që më ka munguar vetëm Kosovë diku rreth
familja por mundë të them më ka munguar edhe rrethi shoqëror shqiptar. 3 vjet dmth shumë
Edhe pse si e huaj në vend te huaj me malle të familjes dhe të atedheut, ia pak, e dua Turiqev-
dola mbare. cin aq sa e dua dhe
Cka e shtyri familjen e Hasimes ta le vendlindjen dhe të jetoj në Mitrovicen dhe terë
Skandinavi? Kosovën.
Si shumë e shumë familje tjera edhe prindërit e mi u detyruan ta marrinë Jeni pranuar ne tra-
rrugën e mergimit për shkak regjimit serb. jnimin si ndermjet-
Emigrimi është shumë i ftohtë dhe i hidhur për të gjithë. Nuk thonë kot suese e krimeve dhe
guri rendon në vend të vet dhe peshon. mosmarreveshjeve
Jeni e punësuar në Spitalin Rinnekoti në qytetin e Espos, Finlandë ne në shoqëri, cka
laboratorinë gjenetike, cka mund te na thoni per punën tuaj këtu? mund te na thoni
Akoma gjatë studimeve unë u punësova ne spitalin Rinnekoti në Espo. pëtë angazhim tua-
Si ndihmëse e motrësmedicinale dhe pas një kohe të shkurte më ofruan jin?
punën e profesionit tim. Po jam pranua në
Mbase mbarova studimet dhe u diplomova, morra dhe një stipendie trajnimin si ndërm-
prej 1000 euro dhe u punësova në profesionin tim po në të njejtin Spital jetsuese e krimeve dhe mosmarreveshjeve në shoqëri dhe pas një muaj
“Rinnekoti”. pres të ia filloi edhe punës që të merrem me dosje të ndryshme.
Për punën time në laboratorin klinike/gjenetik mundë të them se jam Vërtetë është krejtesisht një profesion i ndryshëm nga ai qe kam si
poashtu e angazhuar edhe në disa projetke të mjekësisë, por kam titullin laborante e kimisë, por gjithnjë që nga fëmijëria kamë pasur dëshirë të
dhe si ndihmse e kimistit tonë të mirenjohur i cili quhet Pekka Kaipainen merrem me mjeksi o diqka me juridik.
me të cilin bashkëpunoj në projektet e ndryshme që kemi. Dhe mendoj qe në të ardhmen të merrem pak nga pak me të dyja.
Pacientat që kemi janë nga gjithë teritori i Finlandës, dhe të gjithë janë Jeni regjistruar këtu në fakullteti për të studiuar shkencat juridike,
10

11. cka do thot kjo për ju? mbajm shumë kontakte mes fcbookut ne ditët e sodit.
Po jam regjistruar ne fakulltetin e “hapur” për të studjuar shkencat Miq kam rreth e rreth botës, dhe perkrahja e miqve nuk më mungo ne asnje
juridike, shpresoj pas një kohe ti kushtoj me shumë kohë fakulltetit aspekt.
sepse tani kamë shumë pak kohë, shkoj në ligjerata kohe pas kohe Nëse do te kishe mundësi te jepje ndihmesën tende në realitetin që
mbremjeve ka 2-3 orë. jetojmë ne shqiptarët sot këtu në diasporë por edhe ne vendlindje, ku
Jeni autore e librit ”TË VIJË AI ÇAST” cila është tema që shtjel- mendon se konkretisht duhet ndryshuar diçka ne?
“Betejën më të madhe që familja ime ka pasur këtu në mergim ka qenë që ta
mbajmë gjallë gjuhën shqipe, kulturën, traditatën dhe që të dinim të kreno-
hemi se kush jemi!
KRENOHEM qe jam Shqiptare!
Cfarë janë kontaktet e Hasimes me vendlindjen, konkretisht me Tu-
ricevcin?
Zakonisht së paku njëherë në vit përpiqem të shkoj ne vendlindje. Dhe cdo
herë që shkoj në Kosovë gjithnjë shkoj per ta vizituar edhe Turiqevcin, atje
kam axhën babait tim dhe kushërinjtë të cilët më respektojnë shumë por dhe
për të cilët kam shumë respekt
Një poete dhe një mergimtare kërkon të jetë pothuajse për gjithçka i
informuar se e brenë dic në shpirt. Kjo ka të bëjë kryesisht me natyrën
e personit. Thjesht doja një përgjigje të shkurtër. Si është nga natyra
Hasimja?
Nga natyra jam shumë e hapurë , e urrej servilizmin, genjeshtrën dhe
hipokrizinë, por e cmoj jetën dhe ate që është reale e jetës dhe të vertetës
njerëzore...
E lexoni revistën në shqip ”Dituria”që botohet në Suedi, cka mund të na
thoni për te?
Revistën “Dituria” që botohet ne Suedi e lexoj kohë pas kohe dhe më pëlqen
shumë.
Ju pergëzojë per këtë
punë të mirfillt intelek-
tuale që po e bëni.
Ju deshrojë shendet e
suksese. Dhe vetem
vazhdoni kështu se
jeni duke berë punë të
madhe për mergatën
loni në te dhe është në prozë a poezi? shqiptare në Suedi e
“Të vije ai cast” është libri im i parë me poezi, besoj që është një libër edhe jashtë saj.
i realizuar mjaft me sukses. Mendoj që lexuesi i vemendshem tek Planet tuaja për të ar-
krijimet e mija do ta dalloj mallin, heroizmin, qendresën, dashurinë, dhmen, cka Hasimja
besën dhe traditen e atdheut dhe kombit. mendon dhe ka në
Brenda vargjeve jam munduar gjithnjë te perdorë shumë trope dhe fokus?
figura stilistike si metaforën, simbolin, njerzimin, krahasimin, etj. Jam Planet e mija për të
munduar poashtu të pershkruaj dhimbjen e furtunës e cila ka qenë ardhmen janë që ti
renë mbi popullin tonë, për njerzit që u flijuan, sakrificat për dritën e përfundoj studimet
tyre, të cilët mbeten në shpirtin e popullit. që i kam filluar, dhe
Kam shkruar edhe për figura të shquara kombëtare si për: Sadik Ra- të filloj të mendoj për
men, Ukshin Hotin, Adem Jasharin, dhe Ibrahim Rugoven ta realizuar kthimin
Arsyeja pse kam shkruar per keta njerëz ishte sepse ndjeja në njëfarë në vendlindje. Mua
mënyre që e kisha obligim. Janë emra të shquar që nuk do vdesin gjithnjë më brenë dicka
kurrë! në shpirt, largësia ndaj
Libri doli nga shtypi më datën 22.07.2010 po atë dite kur pavarësia e atdheut tim! Mundë të
Kosovës u konfirmua edhe në nga GJND:ja në Hagë që do të thotë atë them që ndjehem e humburë dhe e treturë kështu në vend te huaj. Motrave
ditë kisha dy arsye për të festuar.. shpesh ju them “Nje dite do të jetë më mirë dhe te gjithë do kthehemi, te
Çka presin lexuesit në të arrdhmen nga Hasimja, cilat janë planet paktën ne arkivole qe eshtrat bile të na pushojnë lirë në tokën tonë!” Unë
e juaja? kamë vendosur që kur ti mbaroj studimet të kthehem në Kosovë për ta dhenë
Unë do vazhdoj rrugën e krijimtarisë dhe tani jam duke e përgaditur kontributim tim, për ta provuar jetën edhe atje!
vëllimin e dytë me poezi, ku më shumë do shkruaj për dashuri të për- Si e kalon Hasimja kohën e lirë?
flakur, por as në vëllimin e dytë nuk do mungojnë vargjet për atdheun Kohën e lirë e kaloj në burgun e mallit apo nuk di si të shprehem më mirë,
tim. duke hedhë ndjenjat dhe mallin që kam për atëdheun në letër të bardhë.
Sa ka arritur Hasimja të krijoj shokë apo shoqe në një mes të ri? Më këtë dua të them se kohën e lirë kaloj duke shkruar vargje të ndryshme.
Sic e ceka diku me herët kur isha ne qytetin e Oulut me të vertetë më Po të kishit mundësin të zgjidhni, ku do kishit jetu?
ka munguar shoqëria sepse në ate qytet jo që nuk ka pasurë shqiptar, Patjetër që në KOSOVË po të mos ishte gjendja ekonomike-sociale shumë e
por nuk ka pasur moshatar të mi dhe skam pasurë ndonjë rreth sho- veshtirë si dhe një papunësi e madhe, një anarki e përgjethëshme, në të gjitha
qëror. Tani këtu afër kryeqytetit kamë një rreth shoqeror, por shumë sferat jetësore, atje është parajsa jonë.
rrallë gjejmë kohë për tu takuar sepse të gjithë jemi të punësuar. Por
11

12. Tregim nga Viron Kona
LEJLEKËT
Por Rrapoja nuk i merrte parasysh vërejtjet që i bëheshin. Punonte si një njeri
Në fillim ata i panë fëmijët, që brohoritën që, e di se ç`bën. Kur zërat nga poshtë bëheshin këmbëngulës, sepse, me të
dhe u derdhën me potere në qendër të vërtetë ai dërrasat i kishte vënë shtrembër, Rrapoja ua kthente me inat:
fshatit. Çifti i lejlekëve, pasi erdhi dy-tri herë rrotull, u ul qetësisht mbi -Sikur nuk i shoh unë!
lisin e madh, ku kishin ngritur prej vitesh folenë e tyre. Qëndronin mbi Nuk i pëlqente ta mësonin të tjerët. E kishte këtë huq dhe, të gjithë në fshat
këmbët e gjata dhe të holla si purteka dhe kthenin kokat nga të gjitha ia kishin mësuar e nuk ia merrte njeri për keq. Tregonin për Rrapon se, kur
anët si të donin të përshëndetnin fshatin dhe banorët e tij. shkonte për të gjuajtur peshk me pezevoll, e, kur fëmijët që e ndiqnin pas i
Ndërkohë, rreth lisit ishin mbledhur ca fshatarë që ktheheshin nga tregonin duke thirrur: ”Xhaxhi Rrapo, ja peshku, hidhe rrjetën!” a i shihte me
puna. bisht të syrit dhe thoshte shprehjen e tij të preferuar: ”-Sikur nuk i shoh unë,
-Erdhën, ë? - thoshte ndonjëri dhe, ashtu me vështrimin nga lisi fliste do më mësoni ju!” Dhe, nga inati, nuk e hidhte rrjetën. Me gjithë këto huqe,
për lejlekët e për dobinë e tyre. Sidomos dëgjohej zëri i një plaku. Rrapoja ishte marangoz i mirë dhe folenë e lejlekëve e ndërtoi për bukuri.
-Ata na kanë ndihmuar shumë në kohët e para, - thoshte ai -Ndodhte Me gjithë punët e shumta të stinës, kishte edhe nga ata që nuk i harronin
që shpesh që ne orientoheshim nga lejlekët. Më parë kishte shumë lejlekët dhe pyesnin përse nuk po dukeshin. Madje, u tha se, Thanasi, që e
lejlekë”, - dhe ai lëmoi mustaqet e bardha. thërrisnin “Shkencëtari”, kishte disa ditë që rrëmonte nëpër libra ku flitej
-Po tani, pse s`ka shumë? - pyeti një fëmijë, duke e parë plakun me edhe për lejlekët. Kur dilte nëpër fshat, sidomos fëmijët e pyesnin se, cili
kërshëri. ishte mendimi i tij: “do të vinin lejlekët”?
-Pse s`ka? - Plaku nënqeshi lehtë, - E di ti djalo me se ushqehen Thanasi fliste ngadalë, përmendte këtë e atë titull libri dhe, në fund, shtonte të
lejlekët? njëjtën gjë: -E ku ta dish!
-E kam mësuar në shkollë, - nxitoi të thoshte djali, - Lejlekët ushqehen Një pasdite,
me bretkosa, gjarpërinj… kur ca fshatarë
-Ja ku më dole, - tha plaku, - po, duhet ta dish se, këto gjallesa që ishin mbledhur
përmend ti, jetojnë nëpër këneta e moçale. Po, pa më thuaj, ka këneta e në qendrën e
moçale tani? - pyeti ai duke picërruar sytë. fshatit e bise-
-Jo, - iu përgjigj djali. donin, se kush
-Hë të lumtë! - tha plaku dhe vazhdoi: - Kështu që, edhe lejlekët s`lanë tha se i kishte
se ç`hanë! parë lejlekët
Kalonin ditët. Njerëzit sikur ishin mësuar me lejlekët, të cilët jetonin në një fshat
në paqe e qetësi, të sigurt se asnjeri nuk i ngacmonte. Tregonin një tjetër. Mirëpo
herë, se, kur një fëmijë i kishte goditur me gur dhe e kishte plagosur lejlekët duhej t`i
në këmbë njërin nga lejlekët, fshati e kishte qortuar. ktheheshin prapë
-Ja, ky e qëlloi lejlekun! - e tregonin me gisht dhe, djali i vogël s`dinte fshatit të tyre, të
ku të futej nga thumbat. Edhe pse që atëherë kishin kaluar disa vjet, tjerët nuk kishin
kjo ngjarje kujtohej sa herë që ktheheshin lejlekët nga shtegtimi i të drejtë t`i
largët. mbanin. Kështu
Një mbrëmje filloi të frynte fort. Lisat dhe plepat e gjatë përkuleshin që telefonuan në
me rënkim, ndërsa xhamat e dritareve kërcisnin sikur do të thërrmo- atë fshat se mos
heshin të gjithë. Atë mbrëmje ra në tokë foleja e lejlekëve dhe vezët vërtetë lejlekët e
u thyen. Shpendët u sollën të shqetësuar rreth lisit, u ngritën e u ulën tyre ndodheshin
disa herë thuajse mbi kokat e njerëzve si të kërkonin ndihmë prej tyre, atje.
pastaj klithën me dhembje ( kështu iu duk njerëzve) dhe u ngritën lart. -Janë dy lejlekë
Si bën disa rrathë mbi fshat, u zhdukën tutje dhe s`u panë më. të mëdhenj, borë
Largimi i lejlekëve la pas një boshllëk trishtues. të bardhë, - këmbëngulte në telefon Xani, që ishte edhe më i shqetësuari për
-E morët vesh, ikën! - thoshte dikush. zhdukjen e tyre. Ai ishte rroje në depot e fshatit dhe e kishte përballë folenë e
-E pra…,- i përgjigjej tjetri dhe, ai që ishte ndodhur aty, tregonte me lejlekëve, kështu që ishte miqësuar prej vitesh me ta.
hollësi si kishte ngjarë. -Ik ore nga telefoni! Paske nge ti! - s`ju durua tjetrit nga fshati fqinj, - ne na
-A do të kthehen më? - pyesnin fëmijët. Por, kësaj pyetje, s`para i zjenë koka, ti flet për lejlekë. Ç`lejlekë, more!”
përgjigjej njeri. -Ç`lejlekë!...- Xani ishte skuqur nga fyerja që iu bë dhe u mat t`i jepte një
Të nesërmen në mëngjes, maja e lisit duke e shkretë. Dikujt i lindi përgjigje të mirë atij tjetrit, por telefoni matanë ishte mbyllur.
mendimi që të ndërtonin përsëri folenë, ndoshta lejlekët ktheheshin. -Me siguri, aty janë, - tha Xani duke turfulluar, - Pak se na morën me hile fi-
-T`i themi Vasos, atij marangozit të ri që i do lejlekët, - propozoi. toren në ndeshjen e futbollit, por, na tashti, edhe lejlekët! Po gjejnë dhe bëjnë.
-Marrim Rrapon, se ai është marangoz i mire, - tha një tjetër dhe, Kur i kemi të humbur këta drejtuesit tanë, ata do të bëjnë ç`të duan me ne!
shpejt, ata ranë në një mendje. Pas pak, një mesoburrë me flok kaçur- Atë mbrëmje binte shi dhe në klubin e fshatit, ca komentonin një ndeshje
rela të zeza, që i pëlqente të mbante mustaqe, u gjend aty me sharrë, sportive, ca bënin shaka me Xanin për atë punën e lejlekëve. E zonja e loka-
çekanë, gozhdë e disa dërrasa. lit, Zena, ankohej se po ia mbushnin klubin me baltë dhe me bishta cigaresh.
-Një shkallë, - tha Rrapoja dhe, me cigaren në buzë, shihte i menduar -I hëngërt skifteri ata të flamosur! - shfrente ajo për lejlekët, si të ishin ata
në majën e lisit. shkaktarët që njerëzit ishin mbledhur aty.
Prunë shkallën dhe Rrapoja hipi sipër. -Moj ti, s`paske dhembshuri! - u hodh e i tha Katina, një mesogrua, shitësja
-Më lart, më anash, - i thërrisnin nga poshtë. e ushqimores, e cila kishte pasur një zënkë me Zenën. Ato të dyja sikur nuk
12

13. shkonin me njëra-tjetrën. Tani, me sa duket, Katina përfitoi nga Kosova e Makensenit dhe Mitrush Kuteli i ditëve tona
mënyra sesi u shpreh Zena dhe vazhdoi me qesëndi: Baki Ymeri
-Prandaj i ke fëmijët aq të mbarë ti! - Dhe, ndërkaq hodhi një vësh- Se letërsia është shprehja e një përvoje të gjatë jetësore, dëshmon edhe vëllimi
trim përreth si për të gjetur miratim. me tregime i zt. Makenson Bungo, një shqiptar i shquar që e përjeton pleqërinë
Megjithatë ditët e javët shkonin dhe mysafirët s`po dukeshin. Në e bardhë tejmatanë brigjeve të mëndafshta të Atlantikut, në Amerikë. Libri i
një mbledhje fshati, ku kishte ardhur edhe një përfaqësues i bash- tij, „Gruaja me të zeza” (Tiranë, 2008), është një nga veprat më të përsosura
të botës tregimtare shqiptare, një album letrar ku defilon jeta dhe vdekja, një
vëllim vlerash të rralla ku defilojnë dhjetë tregime kushtuar atyre që diktatura ua
grabiti lirinë. Duke lekturuar faqet e kësaj vepre, duke analizuar gjuhën, stilin
dhe mjeshtrinë e rrëfimit të çiltërt, na dalin para sysh Mitrush Kuteli dhe Nonda
Bulka i ditëve tona. Sipas Kostaq Xoxës (gazetar), një meritë e qenësishme e
këtij vëllimi është „vërtetësia e ngjarjeve që përshkohen tejtej nga dashuria për
mëmëdhenë larg pasioneve dhe retorikës, me një stil tërheqës që tregon se autori
e ka pulsin e tregimtarit, tashmë me përvojë letrare.” Autori vjen para lexusit me
përshkrimin e një realiteti të trishtë, me njerëz të ndryshëm që dinë të vuajnë,
të durojnë, të rezistojnë e të heshtin, njerëz që kujtojnë ngjarje të ndryshme, që
përjetojnë trauma dhe dramën e një sistemi që po kalbet në koshin e plehërave
të historisë, njerëz të pajisur me një shpirt të florinjtë që kujtojnë „dashurinë
që kishin pasur për njëri-tjetrin, ndershmërinë, dhe sinqeritetin”.Apostol Gega
është një personazhet e kësaj vepre me vlerë, një nga viktimat e diktatursë ko-
muniste. „Kur e kishin emëruar mësues në një fshat të largët malor, kishin hequr
nga muri i klasës yllin me pesë cepa të komunizmit, që kishte vënë mësuesi i
mëparshëm, dhe në vend të tij kishin vendosur fotografinë e Skënderbeut, kishte
ndaluar nxënësit që të nderonin me grusht dhe të këndonin këngë sllave...,
kishte hartuar dhe shtypur trakte kundër komunizmit dhe i kishte shpërndarë në
popull.” Nuk ka hapsirë tipografike për të përshkruar fundin e tij e të shq-
kisë, Xanit s`iu durua dhe pyeti, nëse, mund të bëhej gjë që lejlekët iptarëve tjerë të asaj kohe, „të dëshpruar, të lodhur, të mëzitur, të iritur”, për
të ktheheshin përsëri. Ca ia dhanë të qeshurave. hallën që ia kishin pushkatuar dy vëllezërit, për Qeverinë që nisi luftën kundër
-Ç`janë këto broçkulla, more! - ndërhyri përfaqësuesi i bashkisë, intelektualëve demokratë, për frikën midis jetës dhe vdekjes, për Diktatorin që
-me lejlekët do merreni? afrohej gjithnjë e më shumë me ato shtete që e kishin copëtuar Shqipërinë, për
Në sallë u ndjenë të kollitura dhe lëvizje karrigesh. Gëzimi, krye- atë vend aq të bukur dhe aq të begatshëm që vajtonte mjerimin e varfërinë, „kur
plaku i fshatit uli kokën. Dukej se kishte një hall edhe ai dhe diç njerëzit në heshtje kishin filluar kujet duke përkundur vdekjen.”Elbasanasi i bur-
donte të thoshte. gosur pse tha se Kosova është e robëruarSipas tregimit të parë (Xha Thanasi),
-More, po të gjithëve na ka mbetur pak merak jo punë, - tha me një Thanas Gjoka simbolizon portretin e shqiptarit të qetë e gojëëmbël, i afërt dhe
buzëqeshje që iu ravijëzua në cepat e buzëve. Pastaj, u ngrit dhe i dashur me të gjithë. Në shtëpinë e tij, çdokush gjente mikpritje dhe bujari,
zuri të fliste për halle të tjera të fshatit…. madje edhe komesarët që tentonin ta përvetësojnë për „partizanizëm”, e të cilët
Lajmin e përhapën të parët fëmijët. i përcjellte (pa u inkorporuar në asnjë parti), duke i trimëruar, sidomos ata që
-Po vijnë lejlekët, lejlekët! luftonin për bashkimin e Kosovës me Shqipërinë: „Hani djem! Ju bëftë mirë!
Ata që u ndodhën aty, ngritën sytë lart. Tej, në horizont, dukeshin Po luftoni për Shqipërinë.” Thanas Gjoka, sipas autorit, „në të ritë e tij kishte
dy pika të bardha, që sa vinin zmadhoheshin. Ata erdhën mbi fshat punuar disa kohë në Kosovë dhe atje kishte parë se si shovenistët serbë ishin
dhe, një copë herë u duk sikur lejlekët po mendonin nëse duhej të sulur mbi Kosovën dhe kishin djegur krahina të tëra e kishin rrafshuar fshatra
uleshin apo jo. Kurse fëmijët nisën të thërrisnin: mbarë, se si i merrnin pleqtë e shkretë e i vritnin kot së koti, se si i hidhnin në
-Ja foleja, ja foleja e re! - si të donin t`i bindnin lejlekët që të zjarr fëmijët me gjithë djepe, se si nuseve shtatzëna u fusnin bajonetat në bark u
uleshin. nxirrnin fëmijët duke u gajasuar me të madhe, se si u suleshin vajzave dhe ato,
Njëri nga lejlekët filloi të zbriste. Tjetri e ndoqi dhe ata erdhën thu- për t’i shpëtuar turpt, hidheshin në humnerë e bëheshin copa-copa.” (fq.8).
ajse mbi kokat e njerëzve. Pastaj panë folenë dhe, sa s`klithën të Makensen Bungo ka lindur para 84 vitesh në Elbasan (1927), ku ka kryer
gëzuar (kështu iu duk njerëzve) dhe u drejtuan atje. shkollën Normale, duke absolvuar me korrespondencë Fakultetin e Letërsisë
Rrapo marangozi u hodhi një vështrim të tjerëve. Një fëmijë që pranë Universitetit Shtetëror të Tiranës. Në ndërkohë ka shërbyer si mësues
ishte llangosur me baltë, e tërhiqte nga mënga e xhaketës duke i në disa fshatra të largëta të Tepelenës, Gjirokastrës, Beratit dhe Fierit, për të
thirrur: përjetuar më vonë arrestimin dhe burgun me punë të detyruar pse tha se Kosova
-Xhaxhi Rrapo, erdhën lejlekët! është e robëruar. Si i burgosur qe detyruar të merret me tharjen e Kënetës së
-Sikur nuk i shoh unë! - tha Rrapoja, dhe, për herë të parë, në Maliqit në kampin famëkeq të Vloçishtit. Edhepse pat filluar të shkruajë që
kundërshtim me zakonin e tij, ai pa andej nga tregonin fëmijët. në moshë të njomë, gjatë diktaturës komuniste nuk iu lejua të botojë, por pas
Xani kënaqej, tundte kasketën prej meshini dhe herë – herë i binte përmbysjes së saj ka botuar artikuj të ndryshëm publicistikë, skica, tregime,
me bërryl Rrapos, i cili vazhdonte të qëndronte rëndë-rëndë. biografi dëshmorësh, reçensione dhe poezi. Nga bibliografia e tij letrare shquhen
Pleqtë nënqeshnin dhe diçka bisedonin me njëri-tjetrin. Katina veprat e botuara në Shqipëri dhe SHBA: „Këneta e vdekjes” (roman), „Mesazh”
se ç`pëshpëriste mbi dashurinë e fëmijëve dhe kthente sytë nga (kushtuar martires Musine Kokalari), „Abaz Kupi” (monografi), „Gruaja me të
bufeja, por Zena bënte sikur nuk interesohej për lejlekët. zeza” (tregime), „Nëna kosovare” (poemë), „Rrugëtim me psherëtima” (roman).
Pas pak, edhe asaj nuk iu durua dhe doli në derë duke fshirë duart Ka gati për botim dramën „Ky vend ka zot”, romanin „Udhëtimi i fundit i zon-
me përparëse. jës Bozhena”, ndërsa këto ditë përfundoi një vëllim me tregime („Dhimbje”),
Thanas “Shkencëtari” hoqi syzet, u tregoi të tjerëve librin që ku defilon jeta plot dhimbje e shqiptarëve. Gjithashtu ka sistemuar disa
mbante nën sqetull dhe tha: nga poezitë e shkruara në kohë të ndryshme, duke i përfshirë në vëllimin
-Ja, këtë edhe libri e thotë… „Vargje në mote”. Në vitin 1995, Makensen Bungo qe nderuar me titullin „Më-
sues i Merituar”, kurse në vitin 1997 u largua nga Shqipëria, duke u vendosur në
13

14. J U P R E Z E N T O J M Ë
DRITËRO AGOLLI
thjeshtë aq edhe madhështorë. Frazeologjia e
pasur popullore dhe filosofia jetësore e bëjnë Taraboshi:
përgjithësisht tërë veprën letrare të Agollit Malli per heronjte
sot për sot ndër më të lexuarën.
Për nga gjinitë, krijimtaria e Dritero Agollit S’ka heronj, heronjte i perzume
është e larmishme. Në vjershat dhe poemat Me lavdi perdite i nanuritem
e Dritero Agollit gjejnë shprehje mendimet Dhe me lajka dalengadale i vume
dhe ndjenjat e njeriut të ri, patriotizmi dhe Nje nga nje ne prehje dhe ne gjume
besnikëria ndaj idealeve revolucionare, S’ka heronj, heronjte u merzitem
cilësitë e tij morale në jetë dhe në punë Prisnin endrrat, endrrat u vonuan
Dritëro Agolli lindi në Menkulas të Devollit. Pasi (Devon, Devoll. Poemë malore. Hapat e mia Duke pritur heshten dhe dremiten
mori mësimet e para në vendlindje, vazhdoi gjìm- në asfalt etj.). Vepra e tij poetike më e shquar Dhe ne nina-nana u kenduam
nazin e Gjirokastrës, një shkollë me mjaft traditë. është Nënë Shqipëri (1975), ku krijohet C’digjeni nga malli per heronjte?
Studimet e larta për letërsi i mbaroi në Petërburg. figura e Atdheut me traditat heroike, me Kush e di kur kthehen nga kjo ane!
Ka punuar shumë kohë gazetar në gazetën e vështirësitë e shumta që ndeshi në rrugën e C’i kerkoni? Pritja eshte e kote
përditshme “Zëri i popullit”, dhe për shumë vjet vet dhe me vendosmërinë për të përballuar S’ka heronj, tani ka vetem pelivane
ka qenë Kryetar i Lidhjes së Shkrimtarëve dhe çdo pengesë e armik. Në poemën Baballarët
Artistëve të Shqipërisë. Për tridhjetë vjet me theksohet rëndësia e veçantë e vijimësisë së (prill 1991)
radhëDritëro Agolli u zgjodh deputet. Krijimtaria traditave revolucionare në jetën e shoqërisë.
e tij letrare është mjaft e pasur në gjini e lloje Në një sërë vjershash dhe poemash Dritero E drejta per t’u falur
të ndryshme: poezi, poema, tregime, novela, Agolli pasqyron frymën heroike të periudhës Njeriu i lodhur ka ndofta te drejte
romane, drama, skenarë filmash etj. Është fitues i së Luftës ANÇ (Poema e udhës, Poemë për Te falet tek Zoti
disa çmimeve dhe i nderimeve të tjera. Disa prej babanë dhe për vete etj.). Te tjeret, tinzar e ujqer te vjeter
veprave më të rëndësishme të tij janë përkthyer Në prozë bëri emër sidomos romani Komisa- I falen se koti
në Perëndim e në Lindje. Dritëro Agolli hyri që ri Memo (1969), në të cilin pasqyrohet roli i Kete e them se shume kam pare ne jete
në fillim në letërsinë shqiptare (vitet’60) si një madh edukues dhe drejtues në vitet e Luftës Ku gurin cpon loti…
protagonist i saj, duke i ndryshuar përmasën e ANÇ. Nga ngjarjet e kësaj periudhe e merr
së ardhmes. Në veprën e Agollit e pa veten si subjektin edhe romani Njeriu me top (1975), Taraboshi:
protagonist bujku dhe bariu, fshatari dhe studenti, që flet për ndikimin e luftës çlirimtare në Veshtrim pas gjurmeve
malësori dhe fusharaku. Agolli i bë poeti i tokës mentalitetin e njerëzve. Dritero Agolli ka Me lodhi mundimi ne shpirt tere jeten
dhe i dashurisë për të, shkrimtari i filozofisë dhe botuar edhe mjaft tregime e novela nga jeta e Ta them lakuriq te verteten
i dhimbjes njerëzore. Vepra letrare e Dritëro Ag- sotme. Ndër krijimet satirike romani Shkëlq- Pos s’munda ta them ngahere te plote,
ollit krijoi traditën e re të letërsisë shqiptare. Ajo imi dhe rënia e shokut Zylo (1973) vë në lojë Se ishte zuske kjo bote
na bën të ndihemi me dinjitet përballë botës së konformizmin, servilizmin dhe vanitetin si Tani me vjen keq per aq sa genjeva,
madhe. Shkrimtar i madh i një “gjuhe të vogël”, shfaqje të huaja për njeriun e ri. Megjithse genjyen dhe Adami dhe Eva
ai është po aq i dashur prej lexuesve bashkëkom- Te paret genjeshtare te mjere
bas, sa dhe në metropolet e kulturës botërore. Poezi nga Dritëro Agolli Dhe kjo me jep ngushullim here-here
Dritëro Agolli dhe brezi i tij letrar (vitet ‘60) nuk (1991)
u paraqitën me ndonjë poetikë të re, sido që u dis- Taraboshi:
kutua mjaft edhe për rimën dhe ritmin, për vargun “Kesaj nate me hene te vjeshtes” Takimi
e lirë dhe vargun e rregullt, për “rreptësinë” e po- Sot ne varreza e pashe diku emrin tend
ezisë. Më shumë përvoja e tij krijuese, se traktatet Kesaj nate me hene te vjeshtes Te gdhendur mbi gurin e murrme,
teorike, bëri që të ndryshohej rrënjësisht tradita Dola fushes te bredh kuturu. Cigaren e ndeza e te solla ne mend
e vjershërimit shqip. Dritëro Agolli u shfaq në Rete shtohen me vrap pa rreshtur, Si nje enderr te frikshme ne gjume
letërsi si një autor me kërkesa të larta për poezinë. Hena duket aty-ketu. Atje ne shtepine time pas deres gri
Ai synoi një poezi më të përveçme, me më shumë Porsi vete mendimet e mia Eshte ende gozhda ku varje pallton e vjeter
individualitet. Agolli krijoi poezinë e “un-it”, Po me shtyhen nder mend me shpesh Eshte qoshja ku lije cadren e lagur ne shi
përkundër poezisë së “ne-ve”, që shkruhej “për të dhe pas tyre gjithnje gjendesh ti Me dorez me reter
bashkuar masat”. si kjo hene qe duket mes resh. Eshte dhe nje kasete magnetofoni ne raft
Agolli krijoi një model të ri vjershërimi në Hena shpejt do te zhduket dhe netet Me zerin tend fjalepake...
problematikë dhe në mjeshtërinë letrare, gërshetoi do te mbeten pa te, kurse ti Une erdha ketu ne varreza nga larg
natyrshëm vlerat tradizionale të poezisë me ne enderrimet e mia pa jete Dhe do shkoj ne hotel ne darke
mënyra të reja të shprehjes poetike. Thjeshtësia e perendim s’do te kesh kurrsesi Kur te kthehem serisht ne shtepi
komunikimit, mesazhet universale dhe shprehja Ne kendin e heshtjes dhe paqes
e hapur e ndjeshmërisë janë shtyllat e forta ku Kaseten do marr dhe me shpirt ne merzi
mbështetet poezia e tij. Zerin tend do degjoj me pellemben pas faqes...
Në prozën e tij Agolli solli risi lo vetëm në struk-
turën narrative, por dhe në galerinë e person- (1988)
azheve të veta. Ata lanë sa të çuditshëm aq dhe
të zakonshëm, sa tragjikë aq edhe komikë, sa të
14