Za ucenike 8.razreda

1. +(0,-6.,(/(0(17,8
35,52',
1(0(7$/,

2. PERIODNI SISTEM ELEMENATA

3. HEMIJSKI ELEMENTI
● su proste, čiste supstance koje
se hemijskom promenom ne mogu
razložiti na prostije
● sastoje se od atoma istog
atomskog broja - Z

4. PODELA
1DRVQRYXUD]OLĀLWLKIL]LĀNLKLKHPLMVNLKVYRMVWDYD
HOHPHQWLVHGHOHQD
ȹ PHWDOH
ȹ PHWDORLGH
ȹ QHPHWDOHL
ȹ SOHPHQLWHJDVRYH
(OHPHQWLNRMLXOD]HXVDVWDYæLYLKELþDQD]LYDMXVH
%,2*(1,(/(0(17,

5. 2GSR]QDWLKKHPLMVNLKHOHPHQDWD
ȹ VXSULURGQL
ȹ VXYHäWDĀNL
ȹ (OHPHQWL VD DWRPVNLP EURMHP RG GR VX
VWDELOQL 1DOD]H VH QD =HPOML D JUDGH L QHEHVND
WHOD
ȹ (OHPHQWL VD DWRPVNLP EURMHYLPD RG GR VX
UDGLRDNWLYQL L SRVWRMH QD =HPOML X PDOLP
NROLĀLQDPD

6. 1DXĀQLFLVXXODERUDWRULMDPDSURL]YHOLMRä
YHäWDĀNLKUDGLRDNWLYQLKHOHPHQDWD

7. Pojavni oblici elemenata u prirodi
U kakvom će se obliku element naći u prirodi, zavisi
od njegove hemijske reaktivnosti.
● Hemijski reaktivni elementi - izraziti metali i izraziti nemetali,
javljaju se samo u vezanom obliku, tj. u obliku
JEDINJENJA
● Hemijski nereaktivni elementi, plemeniti gasovi, javljaju se
isključivo u ELEMENTARNOM obliku.
● Ostali elementi se u prirodi javljaju i u vezanom i
u elementarnom obliku(azot, kiseonik, sumpor,ugljenik..)

8. Rasprostranjenost elemenata
u Zemljinoj kori
1DMUDVSURVWUDQMHQLML
HOHPHQWX=HPOMLQRM
NRULMH.,6(21,.
6DMRäHOHPHQDWD
L]JUDāXMH
=HPOMLQHNRUHD
SUHRVWDOLKĀLQH
VYLRVWDOLHOHPHQWL

9. NEMETALI
8RYRMREODVWLXĀLþHPRR1(0(7$/,0$QMLKRYLP
2.6,',0$L.,6(/,1$0$
6D]QDþHPR
ȹ JGHVHXSULURGLQDOD]HQHPHWDOL
ȹ NRMDVXQMLKRYDIL]LĀNDLKHPLMVNDVYRMVWYD
ȹ NRMLVXQDMYDæQLMLSUHGVWDYQLFLQHPHWDODLQMLKRYLK
MHGLQMHQMDL
ȹ RQMLKRYRM35,0(1,

10. 59(1,)26)25
-2'
680325 +/25 7HĀQL$=27

11. Položaj nemetala u Periodnom sistemu
ȹ 35,3$'$-8LJUXSL36(
ȹ 8QHPHWDOHVHXEUDMDL92'21,.
ȹ 8SRVOHGQMHPHQHUJHWVNRPQLYRXLPDMXLOL
HOHNWURQD
● NEMETALI SU :
VODONIK, KISEONIK, AZOT, HLOR, FLUOR,
UGLJENIK, SUMPOR, FOSFOR, JOD i BROM

12. NALAŽENJE U PRIRODI
1HPHWDOLLQMLKRYDMHGLQMHQMDQDOD]HVHVYXGDRNRQDV
9RGRQLNVDKHOLMXPRPJUDGLPDVHVYHPLUD
1DMĀHäþHVXYH]DQLXMHGLQMHQMLPD92'$67(1(
8HOHPHQWDUQRPREOLNX]DVWXSOMHQLVX$=27L
.,6(21,.QHäWRPDQMH8*/-(1,.L680325

13. Fizička svojstva nemetala
ȹ -DYOMDMXVHXVYDDJUHJDWQDVWDQMD
D]RWNLVHRQLNYRGRQLNKORULIOXRUVX*$629,
%520MH7(ÿ$1
XJOMHQLNVXPSRUIRVIRULMRGVXÿ9567,
ȹ VODERSURYRGHWRSORWX
ȹ ĀYUVWLQHPHWDOLLPDMXPDOXWYUGRþXRVLPGLMDPDQWD
ȹ VODERSURYRGHVWUXMXRVLPJUDILWD
ȹ UD]OLĀLWLKVXERMD

14. HEMIJSKA SVOJSTVA
2GUHāHQDVXJUDāRPQMLKRYLKDWRPD,PDMXWHæQMXGD
SULPDMXHOHNWURQH6DPHWDOLPDJUDGHMRQVNXYH]X
QHPHWDOLVXDQMRQL

15. GRNVHPHāXVREQRSRYH]XMX
QHSRODUQRPNRYDOHQWQRPYH]RP
1HSRODUQLPROHNXOLQHPHWDODVX
GYRDWRPQL+21O%U,
YLäHDWRPQL63«

16. OSNOVNA HEMIJSKA SVOJSTVA
1HPHWDOLVDNLVHRQLNRPJUDGHMHGLQMHQMDNRMDVH
QD]LYDMX2.6,',5HDNFLMDXNRMRMQDVWDMX2.6,',
1(0(7$/$QD]LYDVH2.6,'$,-$
1DMYDæQLMDMHGLQMHQMDQHPHWDODVX.,6(/,1(
8VYRPVDVWDYXRQHXYHNLPDMX92'21,.1(0(7$/L
QHNHRGQMLKL.,6(21,.

17. .LVHOLQHPRJXQDVWDWLGLUHNWQRPVLQWH]RPYRGRQLNDL
QHPHWDODEH]NLVHRQLĀQHNLVHOLQH

18. LOLUHDNFLMRP
RGJRYDUDMXþHJ2.6,'$1(0(7$/$L92'(NLVHRQLĀQH
NLVHOLQH

19. 2NVLGQHPHWDODNRMLXUHDNFLMLVDYRGRPJUDGLRGJRYDUDMXþX
NLVHOLQXQD]LYDVH.,6(/,2.6,'LOL$1+,'5,'.,6(/,1(

20. Zadaci za obnavljanje
1. Koji elementi pripadaju nemetalima?
2. Navedi dva nemetala koji ulaze u sastav vazduha.
3. Ako element u svom jezgru ima 9 protona, da li je on nemetal?
4. U kom agregatnom stanju, u elementarnom obliku, se nalaze nemetali:
azot, ugljenik, jod, sumpor, hlor, brom, kiseonik, fosfor, fluor i vodonik?
5. Koji je tip hemijske veze u molekulu:
vode H2O, kiseonika O2 , hlorovodonika HCl, fulerena C60, amonijaka NH3