konu anlatımı

1. CÜMLENİN ÖĞELERİ

2. Yüklem
• Yüklem cümlenin en önemli temel öğesidir.
• Bir düşüncenin tam olarak bildirilmesini, bir
anlamın ortaya konmasını sağlar.
-Geldik.
-Üşüdü.
-Hastadır.
-Bu dolapta kitaplar var.
-Bu kitapları bana ver.

3. Yüklem her türlü
kelimeden oluşabilir
• Sağdaki kitap Akın’ınmış. (isim)
• Kırmızı araba çok güzeldi.(sıfat)
• Beni suçlayan sensin. (zamir)
• Sahil havası tam bana göre. (edatlı)
• Yazarın hiç kullanmadığı kelime
ve’ymiş. (bağlaç)
• İki lafının biri ah’tır. (ünlem)

4. Yüklem çok kelimeden de
oluşabilir
• Bu işle başa çıkamam. (deyim, bileşik fiil)
• Sınavı geçemediği için şimdi suratından
düşen bin parça. (deyim, bileşik fiil)
• Yere düşen şey çelik tencerenin cam
kapağındaki plastik kısmın vidasındaki
pulmuş. (isim tamlaması, sıfat tamlaması)
• Bu soru kolay değil. (edatlı)

5. Yüklemleri Bulun
• Ayşe şarkı söyledi.
• Merdivenlerden yavaş çıkınız.
• Birisi konuşurken dinleyelim
• Düzenli çalışmak, başarıyı artırır.

6. Özne
• Özne, yükleme sorulan “ne, kim”
sorularının cevabıdır.
• Öğretmenim buraya geldi. (Gelen
kim?)
• Babam bizi çok sever. (Seven kim?)
• Bu disket bozuk. (Bozuk olan ne?)
• Çayın rengi koyu. (Koyu olan ne?)

7. Gizli özne
• Cümlede özne yoksa yüklemin kişisi
yüklemin çekiminden çıkarılabiliyorsa
bu durumda cümlede gizli özne vardır.
• Akşama doğru beni aradı. (Arayan
kim?- o)
• Hızla aşağı düştü. (Düşen ne?- o)

8. Sözde özne
• Edilgen çatılı fiillerin öznesine sözde
özne denir. Sözde özne yapılan işten
etkilenir.
• Sabahleyin ağır yemek yenmez.
• Bu kadar yol yürünmez.
• Gecekondular belediye tarafından
yıkıldı.

9. Her cümlenin öznesi olmak
zorunda mı?
• Her cümlede özne olmak zorunda değil.
Aşağıdaki cümlelerin öznesi yoktur.
• Bu vakitte yola çıkılmaz.
• Kasabaya bu giysilerle gidilmez.

10. Nesne
• Nesne, özneyi bulduktan sonra yükleme
sorulan “ne, neyi, kimi” sorularının
cevabıdır. Fiilin bildirdiği iş genelde
nesne üzerinde gerçekleşir.
- Annesi çantasını hazırladı.
- Müdür Bey konuşmasını bitirdi.
-Saati kendisi tamir etmiş.

11. Belirtili Nesne
• İsmin –i halindedir. Neyi ve kimi
sorularıyla bulunur.
• Çiçekleri getirdi.
• Hediyeyi aldı.

12. Belirtisiz Nesne
• İsmin yalın halinde bulunur. Yükleme
sorulan ikinci “ne” sorusunun cevabıdır.
• Çiçek getirdi.
• Hediye aldı.

13. Dolaylı Tümleç
• -e , -de , -den ekini alan tümleçlerdir.
Yönelme , bulunma ve ayrılma
anlamları taşır.
• Nereye , nerede , nereden
• Kime , kimde , kimden
• Neye , neden sorularıyla bulunur.

14. Zarf Tümleci
Yüklemi zaman ,durum , azlık -
çokluk , yön ve neden bakımından
tamamlayan öğelerdir.
• Yazıyı güzel yazdı.
• Şiirini hızlı okudu.
• Yaşlılıktan yürüyemiyor.
• Bunları şüphesiz gördüm.

15. Cümle dışı unsurlar
• Cümlede cümle öğelerinin dışında da bazı
unsurlar bulunabilir. Cümle öğelerine
dâhil edilemeyen bu gibi parçalara cümle
dışı unsur denir. Cümle dışı unsurlar
çeşitlidir.
• - Bağlaçlardan oluşabilir.
• - Seslenmeler cümle dışı unsurdur.
• - Bazı arasöz ve aracümleler cümle dışı
unsurdur.
•
•

16. Sorular
• Aşağıdaki cümlelerin hangisi yalnızca özne ve
yüklemden oluşmuştur?
A)Orhan Pamuk tüm romanlarıyla edebiyat dünyamızda en
çok tartışılan romancı olmuştur.
B)Sinemanın başlangıcından beri şairlerin şiirlerinde bu
sanat dalıyla ilgi kurdukları görülmüştür.
C) “Şu şiiri beğendim” dediğimiz zaman, o şiirin, mutlaka
bize hitap eden bir yönü vardır.
D)Karanlığa ve umutsuzluğa karşı çıkmak sanatın,
edebiyatın doğasındadır.

17. Birçok yapıtında çocuk sevgisini dile getirmiş
olan Dağlarca, “Ağır Hasta” şiirinde de ağır hasta
bir çocuğun kendisi, çevresi ve özlemleriyle ilgili
hissettiklerini büyük bir duyarlılıkla yansıtıyor.
Bu cümlenin öğeleri aşağıdakilerin hangisinde
sırasıyla verilmiştir?
A)Dolaylı tümleç-Özne-Nesne-Zarf tümleci-Yüklem
B)Özne-Dolaylı tümleç-Zarf tümleci-Nesne-Yüklem
C)Özne-Dolaylı tümleç-Nesne-Zarf tümleci-Yüklem
D)Dolaylı tümleç-Nesne-Özne-Zarf tümleci-Yüklem

18. • “Hilmi Yavuz şiir ile felsefe arasındaki bağları,
ayrılıkları vurguladığı bir söyleşide benim de ilgi
alanıma giren kimi kavramlara değiniyor.”
Yukarıdaki altı çizili bölüm cümlenin hangi
öğesidir?
A)Zarf tümleci
B)Dolaylı tümleç
C)Özne
D)Nesne
•

19. • Aşağıdakilerin hangisi sadece özne ve
yüklemden oluşmuştur?
A)Şaire göre, şiirde anlatılan şey aslında her
zaman için insanın iç dünyasıdır.
B)Ömer Seyfettin in toplumsal sorunlara uzak
kalmadığını kanıtlayan yapıtları çoktur.
C)Her toplumda, dünyayı eline alıp değiştirmeye
çalışanlar yazardır öncelikle.
D)İkinci Yeni şairlerinden olan Turgut Uyar, şiirde
güncelliğe yer veren bir şairdir.

20. • “II. Meşrutiyet daha ilk yıllarında, halkta özgürlüğü
hayata geçirme bilinci yaratmıştı.”
Yukarıdaki cümlenin öğelerini bulabilmek için
yükleme aşağıdaki sorulardan
hangileri sırasıyla sorulmalıdır?
A)Ne-Ne zaman-Kimde-Ne
B)Ne zaman-Ne-Kimde-Ne
C)Kimde-Ne-Ne zaman-Ne
D)Ne zaman-Kimde-Ne-Ne
E)Kim-Ne zaman-Kimde-Ne

21. I- Ben kendimi denemeci ve yenilikçi sayarım.
II- Fakir Baykurt bu konuya farklı bir açıdan bakar.
III-Sıradan bir insan bir sanatçının yazdığı gibi yazamaz.
IV-Bu romanı bitireceğine söz vermiştim kendime.
V- Okul kitaplarına yazılacaklar ince elenip sık dokunmalı.
Yukarıdaki numaralanmış dizelerin hangi ikisinde
zarf tümleci vardır?
A)I ve II
B)I ve V
C)II ve III
D)III ve V
E)IV ve V

22. Aşağıdaki cümlelerden hangisi yalnızca yüklemden
oluşmuştur?
A)Omuzlarının üzerinde kendi kafasını taşıyan çok
az insan tanıyorum.
B)Bir şairin adının sadece ve sadece şiiriyle öne
çıkacağına inanan biriyim.
C)Her ülke şiirinin kendine göre bir rengi olduğunu
söylerdi Cemal Süreya.
D) “Devlet Ana” Kemal Tahir’in üzerinde en çok
tartışılan romanı olmuştur.

23. • .Genç gazetecileri değil de onların düşürüldüğü
durumu ve geçerli anlayışı eleştiriyorum.
• Yukarıdaki cümlenin öğe dizilişi
aşağıdakilerden hangisidir?
A)Özne-Yüklem
B)Dolaylı tümleç-Yüklem
C)Zarf tümleci-Yüklem
D)Belirtili nesne-Yüklem
E)Yüklem-Nesne-Yüklem