1. БИЕ ДААЛТ
Г.ЗУЛБАЯР /230/
2011.10.12
СЭДЭВ: БРИТАНИЙН НОМЫН САН

2. БРИТАНИЙН
НОМЫН САН / ТҮҮХ /
 Британийн номын сан нь Их Британийн Үндэсний
номын сан бөгөөд дэлхийн хамгийн том
судалгааны номын сангуудын нэг мөн.Британийн
номын сан нь парламентын шийдвэрээр 1973 оны
06 сарын 01 нд байгуулагдсан бөгөөд Британийн
музейн номын сангийн салбар ,Үндэсний төв
номын сан,Шинжлэх ухаан ,Техникийн номын
сан,дуу бичлэгийн институт,Британийн үндэсний
ном зүй,техникийн мэдээлэл ,патентийн номын сан
зэргээс бүрджээ.Мөн 1992 онд Энэтхэгийн номын
сангийн дуу бичлэгийн алба ,1983 онд Британийн
дуу бичлэгийн хүрээлэнг тус номын сангийн
бүрэлдхүүнд оруулсан байна.

3. БРАТАНИЙН
МУЗЕЙН НОМЫН САН
 Их Британы музей номын сан нь 250 гаруй
жилийн тэртээ 1753 он Английн Жорж II хаан
Британы музей байгуулах парламентын баримт
бичигт гарын үсэг зурснаар анх байгуулсан юм.
 Английн парламент,уг музей болон номын
санд зориулан Лондон хотын Блюмсбрю
дүүргийн Агуу Расселийн гудамж дахь лорд
Галифаксын Монтаги ордоныг 12000 фунт
стерлингээр худалдан авсанаар тус музейн
анхны галерей эрдэмтэдэд зориулсан
уншлагын танхимыг 1759 оны 01-р сарын 15 нд
нээжээ.

4. БРИТАНИЙН НОМЫН САН
/үйл ажиллагаа/
 Тус номын сан нь нийт 150 сая нэгж ном хэвлэлийн
бүтээгдэхүүн,түүн дотроос 25 сая ном,310 мянган
гар бичмэл,59 сая патент,4 сая гаруй зураг,260
мянган төрлийн сэтгүүл,8 сая шуудангийн
марк,дугтуй,2,5 сая дуу бичлэг,МЭӨ 300 жилээс
одоог хүртэлх дэлхийн бараг бүх сонин
хадгалагдаж байна.
 Музей болон номын сангаар үйлчлүүлэгчидийн
тоо1827 онд 80000 д хүрч ,улсаас жил бүр 1000
фунт стерлингийн зээл олгож байсан нь номын
санг өргөтгөхөд чухал хүчин зүйл болж байв.

5.  Шинээр нээгдсэн номын санд физикч,байгаль судлаач ноѐн Ханс
Слаоны цуглуулга болох 40000 хэвлэмэл ном,7000 гаруй гар
бичмэл,ноѐн Роберт Харлейн 7539 гар бичмэл,Коттоны английн
түүхийн нэн ховор номууд,Британийн хаад ноѐдуудын номын
цуглуулга бүхий Роял номын сангуудыг нэгтгэн Британий алдарт
номын сангийн эхлэлийг тавьжээ.Музей болон номын сангаар
үйлчлүүлэгчидийн тоо1827 онд 80000 д хүрч ,улсаас жил бүр
1000 фунт стерлингийн зээл олгож байсан нь номын санг
өргөтгөхөд чухал хүчин зүйл болж байв.

6. БРИТАНИЙН НОМЫН САН
Онцлох үйл явдалууд
 Их Британы музей номын сан нь 250 гаруй
жилийн тэртээ 1753 он Английн Жорж II хаан
Британы музей байгуулах парламентын баримт
бичигт гарын үсэг зурснаар анх байгуулсан юм.
 1852 онд Английн уран барилгач ах дүү Роберт
ба Сидней Смайркийн төсөл Грекийн сэргэн
мандалтын үеийн загвараар Монтаги ордны
суурин дээр Британийн шинэ музей,номын
сангийн барилгыг барьжээ.

7. БРИТАНИЙН
НОМЫН САН
/Уншлагын танхим/
Номын тавиурыг уртааш нь авч үзвэл 625 км бөгөөд
жилд 10 км уртасдаг гэсэн тоо баримт бий.Тус
номын сан Нэгдсэн Вант Улс,Ирландад хэвлэгдсэн
бүх ном,дэлхийн орнуудад хэвлэгдсэн олон ном
бүтээлийг хүлээн авч,жилд 3 сая бүтээгдэхүүнээр
сан хөмрөгөө баяжуулж байдаг.Дугуй хэлбэрийн
уншлагын танхимыг тойруулан номын тавиурыг
төмрөөр хийсэн нь номыг галд шатахаас
хамгаалах,нилээд хүнд жинтэй номыг тавих
нөхцлийг бүрдүүлж чаджээ.Энэ хүү төмөр
тавиурын урт нь 150 км байжээ.

8. А
М
Ж
И
Британийн номын сангийн захирлаар 1856-1866 онд Л
ажиллаж байсан Антониа Панница нь авъяаслаг Т
удирдагч байсан юм.Тэр хочр үндсэн зорилт тавин И
ажиллаж бөгөөд номын каталогийг цагаан толгойн Й
үсгийн дарааллаар зохиох ажилыг хийсэн
байна.Британийн музейн номын санд Карл Маркс Н
1850-1860 онд алдарт “КАПИТАЛ” аа бичиж,1902- Т
1908 онд В.И.ЛЕНИН ажиллаж ,мөн Мохамед Ү
Али,Оскар Вайлд,Махатма Ганди,Эдуард
Киплинг,Жорж Орвайл,Жожрж Бернард Шоу нарын Ү
дэлхийн цуут хүмүүс тус номын сангийн хүндэт Х
үйлчлүүлэгчид байжээ.Британийн номын сан Э
байгуулагдсан цагаасаа эхлэн 150 гаруй жилийн
турш өргөн олны сурах,судлах ажиллагааны Э
дэлхийн төв болж иржээ. С

9. НОМЫН САНГИЙН
ТУХАЙ
 Номын сан гэдэг үг нь латины либер гэдэг үгнээс гаралтай,ном
гэсэн утгатай үг.Энэ нь гар бичмэл,тогтмол хэвлэл,дармал үсгэн
мэдээлэл болон хөгжмийн олон бүтээл тэдгээрийн өөр өөр
төрлийн цуглуулгыг эмх цэгцтэйгээр олон нийтэд
сонирхолтойгоор үйлчлэх газар юм.Эрт үеийн номийн сангууд нь
гэвэл Египет,Ассир,Грек,болон Ромынх.Магадгүй эдгээрээс
алдартай бүүр эртнийх нь Александрын номын сан юм.Үүнийг
Потоломой I хаан ордныхоо дэргэд үндэслэн байгуулсан.
Потоломой I хааны дэс дараалалтай номын сангуудын
цуглуулганд нь Грек хэлний маш их гар бичмэлүүд мөн өөр
хэлний дэлхийн алдартай бүтээлүүд байдаг.Мөн тэр номын
сангийн төв байраар 1 зуунд ойролцоогоор 700.000 гаруй
папирусн дээр хийсэн ном бүтээл нэмэгдэж байжээ.

10.  Анхны албан ѐсны номын сан нь дундад зууны үед
Орост байгуулагдсан.XIX –р зуунд Москвагийн Их
Сургуулийн Шинжлэх Ухааны Академийн хүрээлэнд
нийтийн номын сан нээгдсэн.Номын санд өнөөдөр
харилцаа мэдээллийн :Зураг зурах,Дуу бичлэг
хийлгэх,цахим электроникийн үйл ажиллагаанууд
төвлөрч байна.Хүмүүс номын санд
унших,харах,сонсох,хайх,сурах,бодох,судалгаа хийх
(г.м)-ийн тулд ирдэг.Өнөөдөр олон газар номын сан
байгуулж чадаж байна.Номын сан нь жижиг тосгонд
,том хотод ,мөн дунд сургууль,их
сургууль,коллежуудад байна.Дэлхийн хамгийн
том,хамгийн алдартай номын сангууд гэвэл:Британийн
,АНУ –ын Конгрессийн,мөн Оросын номын сангууд юм.

11.  Өөр өөр улсын номын сангууд хоорондоо ном ,болон
мэдээлэл солилцдог.Номын сангаас та ном болон өөр
материал худалдаж авч болно.Олон хүмүүс гэртээ
номтой.Тэр номнууд нь янз бүрийн толь бичиг болон
өөрсдийн дуртай ном нь байдаг.Манай гэр бүл гэрийн
номын сантай.Манай өвөө зууны өмнөөс ном цугпуупж
эхэлсэн.Тэр 2000 гаруй номтой.Би
Чехов,Булгаков,зэрэг зохиолчидод хамгийн их дуртай.