Recomendados
Mais conteúdo relacionado
Mais procurados
Mais procurados (19)
Destaque
Destaque (20)
Semelhante a Б. Даваадорж Г. Гүндсамбуу - Орон нутагт засаг захиргааны бонд гаргах боломж
Semelhante a Б. Даваадорж Г. Гүндсамбуу - Орон нутагт засаг захиргааны бонд гаргах боломж (20)
Mais de batnasanb
Mais de batnasanb (20)
Б. Даваадорж Г. Гүндсамбуу - Орон нутагт засаг захиргааны бонд гаргах боломж
- 1. ШУТИСийн Сүхбаатар аймаг дахь Тенхологийн сур г у уль Сэдэв : Орон нута г т заса г захир гааны бонд гар га х боломж Гүйцэт г э сэн : Санхүү менежментийн IV курсын оюутан Б. Даваадорж Санхүү менежментийн II курсын оюутан Г . Гүндсамбуу Баруун – Урт
- 2. 2009 он Хураангуй Өнөөгийн дэлхий болон Монгол улсын эдийн засгийн хаяралыг даван туулах , үүний тулд гадны зээл бодлого , т өсвийн эрсдэлээс гарах шаарлага эдийн Чацаргана бүхий арга тулгар засгийн хувиарлалтанд ч замыг байна ашиг чацарганы эрж бус , хайх орон нутаг т тариалах томоохон улмаар аж ахуйг газрын нутгын хэрэгж үүлэх энэ зайлшг үй хэрэгж үүлж болох олон хувилбаруудаас нутагшуулж ” шүтэх иймд орон бүхий тусламж, засгийн орон нута г т үйлдвэрлэлийн байгуулан “ нөөц эцсийн бүтээгдэх үүн гаргаж зах зээлд нийл үүлэх бүрэн боломж байгааг харгалзан энэ чиглэлээр бонд гар гаж баримтлах гол санааг гар гаж дэвшүүлсэнд оршино. Түлхүүр үг Бонд, , давуу тал , үнийн хэлбэлзэл , үүрэг , х өрөнг ө оруулалт , банк , чацарганы х үүгийн т үвшин, аж ахуй , Оршил Манай орон зах зээлийн эдийн засаг т жил өнг өрчээ . сайжруулахын Үйлдвэрлэл тулд үйлчилгээ санх үүгийн хямд шилжээд нилээд олон эрхлэх , эх т үүнийгээ үүсвэр олж авах шаардлагатай . Санхүүгийн зах зээлийн х өгжилд “Орон нута г заса г захиргааны бонд” тодорхой хэмжээний байр суурь эзэлдэг бөг өөд эрсдэл багатай өрийн хэрэгсэл юм. Судалгааны гол зорилго : Сүхбаатар аймагт тулгамдаж байгаа олон асуудлыг з өв шийдвэрлэх , “Төмөртэй овоо ”- ноос х өгжилд зориулж өгс өн мөнг өн санг бонд гар гаж санх үүгийн эх үүсвэрийг татан т өвлөрүүлэх . Судалгааны ач холбогдол : Орон нутаг санх үүжилтийг засаг олж авч орон нутаг т шийдвэрлэж, нөг өө талаар ч болох юм. захиргааны бонд гар гаж эх тулгамдаж байгаа ашиг ч өгн ө байгалийн үүсвэр , асуудлыг нөхөн сэргийлт
- 3. Орон нута г т заса г захир гааны бонд г ар га х боломж Үнэт цаасны зах зээлийн х өрөнг ө оруулалтын хэрэгсэлийн нэг бол орон нутаг засаг захиргааны бонд юм, Орон нутаг засаг захиргааны тэт г эв эрийн агентла г нь сургуулийн барилга , хурдны зам, эмнэлэг , систем барих шугам с үлжээний буюу тухайн нутгийн х өгжилд шаардлагатай т өсөл хэрэгж үүлэхийн бүс тулд орон нутаг засаг захиргааны бонд гар гах бөг өөд хувь х үмүүс х өрөнг ө оруулалтын сангаар дамжуулан , харин банк , даатгалын компани болон тэт г эврийн сангууд шууд үнэт цаасны арилжаанаас худалдан авч эзэмшдэг . гар га г ч Орон нутаг болон хэрэгцээ г х өрөнг ө хангаж засаг захиргааны оруулагчдын байдаг . аль Хөрөнг ө болон алиных үнэт нь оруулагчын цаас шаардлага эзэмшиж буй х үүгийн орлого , орлогын татвараас ч өлөөлөгдд өг бол үнэт цаас гар га г ч байгуула гуудын хувьд татвартай бондыг х үүтэй бонд гар гах боломжтой болдог байна . х өрөнг ө оруулагчид өөрийн татварын хэмжээг бодвол бага Ерөнхийд өө ихэнх багасгах нөхцлийг хайдаг билээ . Орон нутаг засаг захиргааны бондын т өрөл Төлбөрийн эх үүсвэрээс шалтгаалан орон нута г засаг захиргааны бондыг ердийн ба орлогын бонд гэж ангилдаг . Орон нутаг , хот , дүүрэгийн зам , болон сургуулийн захиргаанаас барилга сургуульд зориулж ердийн бонд гар гада г бондыг буцаан т өлөх х үүгийн т өлбөрийг парк , бөг өөд орон нутгийн шүүх тухай татварын орлогоос т өлдөг . Үүний найдвартай байдал үүргээ үл биелүүлэх байдал нь тухайн үнэт болон х үчин санх үүгийн байгаа цаас гарга г ч т өсл өөс орж ирэх чадлаас орлогоос байгуулла гын эдийн заса г хамаардаг . Харин бондын буцаан хэрэгж үүлж т өлөх болон х үүгийн т өлбөр хийх боломжтой т өслийг санх үүжүүлэх зорилгоор гар гада г Орон нутаг засаг бондыг захиргаа орлогын бонд гэнэ . т үүний харьяа байгуулла гууд нийслэлийн тээвэр , цахилгаан эрчим х үч, ус , бохир ус цэвэршүүлэх , байгалийн нөхөн сэргээлт
- 4. зэрэг үйл ажиллагаа г хангах тоног т өх өөрх өмж байгууламжийг санх үүжүүлэх зорилгоор орлогын бонд гар гада г . Уг бондыг буцаан т өлөх болон х үүгийн т өлбөр нь цахилгааны үнэ ба цэвэр ба бохир усны хэрэглээний т өлбөр хог хаягдалын т өлбөр зам болон газрын т өлбөр тэдгээрийн хураамж бонд эдгээрийн гар гах т өслөөс байгууллагын олох орлого орлогоос эсвэл орлогын бонд буцаан т өлөх болон х үүгийн т өлбөр хийгддэг . Түүнчлэн орон нутгийн засаг захиргаа жил 3 х үртлэх хугацаатай богино хугацааны орон нутгийн заса г захиргааны нот ба нойл х үүтэй бонд гар гада г . Орон нутаг засаг захиргаанаас гар гасан тэг х үүтэй бонд нь бусад тэг х үүтэй бондтой адил буюу х өнг өлттэй үнээр чөлөөлөгд өг гар гада г буурах арилжаалагддаг . үнэт цаасыг . Орон нутаг үед гар гасан Ер эрг үүлэн засаг нь дуудах захиргааны бондоо х өрөнг ө худалдан авч х өрөнг ө оруулагчдад Орон нутгийн нута г засаг орлогын эрсдэлийг нөхц өлтэйг өөр бонд гар га гчид х үү эрг үүлэн бий болгодог . давуу тал : захиргааны татвараас татвараас оруулагчаас Орон нутаг засаг захиргааны бондын - ихэнхи бондын чөлөөлөгд өнө. х үү Энэ нь нь орон өндөр орлоготой өндөр татвар т өлдөг х үмүүст ашигтай , - Өөрийн орлогоор х өрөнг ө оруулалт хийдэг х өрөнг ө оруулагчдад х үүгийн тогтмол ашиг өгд өг , Сул тал : - Орон нутаг газрын үнэт засаг цаасыг хэрэгцээ багатай хоёрдогч зах захиргааны бодвол үнэт х өрвөх цаас чадвар иймд х өрөнг ө оруулагчид зээлд дээр буцаан нь засгийн болон бондоо арилжаалахад эрэлт буцаан х үндрэлтэй байж болно , - Ихэнх өндөр ашигтай орон нутаг засаг захиргааны үнэт цаасыг буцаан дуудах нөхц өлтэй гаргада г . Хэрэв бонд худалдан авсан үнээсээ доогуур үнээр буцаан дуудагдвал та х өрөнг ө оруулалтынхаа - зарим хэсгийг алдах болно , Бонд буцаан дуудахад х өрөнг ө оруулагч үнэт цаасанд дахин х өрөнг ө оруулалт бага өг өөжтэй хийх эрсдэлтэй ,
- 5. Хүүгийн өөрчлөлттэй - холбоотойгоор орон нутаг засаг захиргааны бондын үнэ хэлбэлздэг , М н урт хугацаат ө цаасны үнэт хэлбэлзэл өндөр байдаг , Хууль эрх з үйн орчин 1994 онд батлагдсан дугаар 7 Монгол улсын “Үнэт цаасны тухай хууль ”- ийн з үйлийн з өвшөөрлөөр нэгд аймаг Засгийн “ нийслэлийн газар засаг улсын хурлын засгийн дарга их газрын з өвшөөрөл үндэслэн сангийн сайдын баталгаатайгаар тус тус үнэт цаас гар гаж нийтэд санал болгож худалдаж болно ” гэж заасныг 2002оны 12-р сарын 12-ны өдөр баталагдсан “ Үнэт цаасны тухай хууль ” –ийн 4,2 дугаар хэсэ г т “Засгийн газар улсын их хурлын з өвшөөрлөөр аймаг нийслэлийн засаг дарга иргэдийн т өлөөлөгчдын хурлын з өвшөөрлөөр нийдэт санал болгож үнэт цаас гаргаж болно гэж өөрчилөлт оруулсан байна , Төрийн болон орон нутгийн өмчийн тухай з үйлд “ Иргэдийн т өлөөлөгчдийн т өлөөлөгчдын хурал нь тухай хурлын аймаг хуулийн 77 дугаар Бүрэн эрх : нийслэл Иргэдийн сум дүүргийн өмчийн з үйлийг х үн амаа т өлөөлөн өмчлөгч нь байна гэж заасан , мөн орон нутгийн өмчийг эзэмших ашиглах захиран зарцуулах талаар иргэдийн т өлөөлөгчийн хурал дараах бүрэн эрхтэй Иргэдийн т өлөөлөгчийн хурлын тэрг үүлэгчид заса г даргаас орон нутгийн өмчийн х өрөнгийг эзэмших, ашиглах , захиран зарцуулах эрхээ хэрэгж үүлэх нэгдсэн талаар тооллогын дүнг зохиосон ажил үр дүнгийн жил бүр хэлэлцэж дүгнэлт тайлан , чиглэл өг өх ажээ. Аж ахуй хуулийн 7-р нэгж байгууллагын орлогын албан татварын тухай з үйлийн 1,1-д “Албан татавар т өлөгчийн дараах орлогыг албан татвараас - Засгийн газрын зээллэгийн х үүгийн орлогыг чөлөөлнө гэж заасан байна . Хүүгийн т үвшний өөрчлөлт үүд Бондыг гаргасны х үүгийн т үвшин дараа буурах т үүний ёстой . зах Өөрөөр т үвшин буурвал анхны х өрөнг ө оруулагч чадна . зээлийн хэлбэл үнэлгээ бондын бондоо ашигтай буурвал х үүгийн худалдаж
- 6. Зах зээлийн зээлийн үнийг Харамсалтай х үүгийн т үвшний өөрчлөлт хамгийн чухал тодорхойлогч нь хэн ч ирээд үйн нь бондын зах х үчин з үйл байдаг . х үүгийн т үвшнийг яг таг урьдчилан таамаглаж чадахг үй бөг өөд бондын ирээд үйн үнэ ямар байхыг тодорхойлох боломж хомс юм. Бонд үндсэн 2 элементэй Бондод 1. эзэмшигчийн заасан өмнө хэмжээ бонд болон гаргагчийн хугацаагаар з үгээс бонд х үлээж байгаа үүрэг . Нэрлэсэн үнийн тодорхой хувиар бонд эзэмшигчид бонд 2. гар га гчаас өр т өлөх үүрэг юм. Хоёрдох үүргийг тулгардаг г үйцэтгэх т эй шийдвэрлэх тодорхойлох ходбогдож асуудлууд бол явдал юм. Бондын х үүг бонд бондын ямагт гарга г чид х үүгийн нэрлэсэн т үвшинг дүнгээс нь тооцдог . Бондын зах зээлийн гол үз үүлэлт бол х үүгийн өөрчлөлт юм. Энэ өөрчлөлт т өрийн эдийн нь засгийн банкуудын х үү, эдийн зэргээс хамаардаг . тог тоохдоо инфляцийн т үвшин, эрэлт засгийн цаасны х үү зэргийг болон мөнг өний засгийн Аж орчин ахуй газрын хамгийн нэгж , үнэт ба нийл үүлэлт , бодлого ба зах , зээлийн компаниуд цаасны х үү т өв арилжааны технологи бондын банкны х үүг үнэт т үрүүнд харгалзан үзэх ёстой бөг өөд эдгээр нь компаний бондын х үүг тогтоох суурь х үү болдог . М өн нэрлэсэн х үү нь инфляцийн т үвшинг агуулж байдаг . RH=Rб+I+ Rб Ч I нэрлэсэн Rн - х үү, R б- бодит х үү, I- инфляци Ерөнхий системийн байдалтай байх хувьд авч бөг өөд үзэхэд компаний х үүгийн т үвшин нь дээрх хувьд бондын х үүг тодорхойлохдоо дараах х үчин з үйлүүдийг харгалзан үзвэл зохино . - Суурь х үүгийн т үвшин - Бонд гар гахтай холбогдон гарсан зардал - Бондыг байршуулахтай холбогдон гар гах зардал - Инфляцийн т үвшин - Өрс өлдөөний т үвшин зэрэг болно .
- 7. Эдгээрээс Өрс өлдөөний т үвшинг тодруулж тайлбарлая . Өрс өлдөөний т үвшин гэдгий г 2 х үчин з үйлээр тодорхойлж болно . Нэгд үгээрт : өрс өлдөгч Тухайн компаний компани , аж ахуйн бонд х өрөнгийн нэгжийн зах зээл бондын х үүтэй дээр өрс өлдөх чадвартай байх . Хоёрдугаарт : Компаний бонд нь х өрөнгийн зах зээл дээр т өдийг үй санх үүгийн зах зээл дээр өрс өлдөх чадвартай байх өөрөөр хэлбэл , Арилжааны банкуудын хадгаламжийн оруулагчдын хэрэгцээнээс х үүтэй нь илүү гарсан өрс өлдөж х өрөнг ө орлогын тэрх үү хэсэг хуримтлалыг бондодоо байршуулж чаддаг байх явдал юм. Өнөөгийн байдал, судалгаа 1991онд Засгийн газрын бонд гаргаж манай орны бондын зах зээлийн эхлэл тавигдсан . Манай орны хувьд орон нутгийн засаг захиргааны бонд нь нэрийг нь сая сонсож байгаа мэт санагдаж байгаа шинэлэг ойлголт юм. Орон нутгийн т өсвийн орлого , зарлагын бүтэцийг авч үзэж бонд гар гах боломжийг судалбал 2008 ¹ Төсвийн орлого Төсөв Гүйцэтгэл 1. Татварын орлого 2387500.6 2803019.2 2. Хүн амийн орлого 196890.4 265226.3 3. Өмчийн татвар 173717.8 196924.1 4. Дотоод бараа 73412.8 77288.3 5. Бусад татвар 1943479.6 2263580.5 6. Татварын бус 539887.7 362950.7 орлого Дүн 2927388.3 3135959.9 7. Хөрөнгийн орлого 24775.0 27723.3 8. Тусламжийн орлого 636900.0 636900.0 9. НӨАТ-ын шилжүүлэг 636900.0 636900.0 10. Улсын т өсв өөс олгосон санх үүгийн дэмжлэг
- 8. Нийт орлого 3589063.3 3800593.2 Төсвийн зарла га 1. Нийгмийн даатгалын 2008 Төсөв Гүйцэтгэл 2387500.6 2803019.2 2. 3. шимтгэл Үйлчилгээний х өлс Бараа үйлчилгээний 1290113.2 2448154.1 1252850.0 2423558.7 4. бусад зардал Татвараас ба 119313.1 104880.9 шилжүүлэг Хөрөнг ө оруулалт Нийт зардал 117598.0 4105275.2 85990.4 3992590.8 5. Сүхбаатар аймгийн 2008 3589063.3 тэрбум оны т өгр өг т өсвийн байна . орлогын Гэхдээ т өлөвлөг өө бодит байдал нь дээр шаарлагатай санх үүжилтын эх үүсвэрийг бүрдүүлэхэд энэ хэмжээг суурилан үүсгэх бонд гар гах эрсдлийг харахад орлогоо бий нь алсдаа т өсвийн болгоно . давуулан Харин биелэсэн тогтвор г үй т өсвийн нь сайн байдал г үйцэтгэлийг з үйл юм. Энэ давуулан биелэсэн мөнг өн дүнгээр орон нутгийн бондын эрдслийн сан байгуулах боломжтой . Харин Орон нутаг засаг захиргааны бондыг “т өмөртэй овоо ”-ноос орж ирэх мөнг өн сангаас гаргах боломжтой юм. Зээлийн х үү 2007 оноос зээлийн 2009 х үүгийн онд Сүхбаатар жигнэсэн аймгийн дундаж нь Арилжааны 0.4875 хувиар банкуудын буурсан байна . Хадгаламжийн х үү 2007 оноос 2009 онд Сүхбаатар аймгийн Арилжааны банкуудын Хадгаламжийн х үүгийн жигнэсэн дундаж нь 0.177 хувиар буурсан байна М өнг өний зах зээлийн үз үүлэлт үүд Он Хадгаламжий Харилцахын хүү 2007 Зээлийн н х үү хүү бондын 0.3875 х үү 1.4 2.7025 1.25 Инфляци 6.533 ЗГ-ын
- 9. 2008 2.2775 1.04875 0.375 9.5 1.4 2009 2.215 1.073 3.8 1.533 1.4 Он Харилцах дансны Үнэт цаасны зах зээлд үлдэгдэл үлдэгдэл 1847.0 3881.0 5507.3 4450.2 2005 2006 2007 2008 Зээлийн 4584.4 7420.6 11859.5 13225.6 арилжигдаж байгаа бондын зах зээлийн болон нэрлэсэн дундаж х үү Бондын нэрлэсэн х үү /%/ Он 2001 2002 2003 2004 2005 30хоногтой 60 хоногтой 0.9799 0.8656 0.6476 1.0254 1 1.0859 0.9896 0.914 1.0376 1.022 90 хоногтой 1.1929 1.0885 0.9946 1.0831 1.063 120 хоногтой 1.264 1.1871 1.0306 0.8916 1.115 Бондын зах зээлийн х үү /%/ Он 2001 2002 2003 2004 2005 30хоногтой 60 хоногтой 0.7337 0.5548 0.3506 0.9316 1 0.9322 0.8096 0.7679 1.0373 1.022 90 хоногтой 1.0971 0.9907 0.8624 1.0831 1.063 120 хоногтой 1.0164 1.1742 0.9248 0.8891 1.115 Бондын х үүгийн корреляцийн матриц LR LR 1 DR 2.133 CP 1.577 SEROL 1.5644 BR 1.7130 LR-зээлийн х үү (%) BR- бондын х үү (%) CR- харилцахын х үү (%) DR- хадгаламжийн х үү (%) DR 2.133 1 0.7394 0.9330 0.8027 CR SEROL BR 1.577 1.5644 1.7130 0.7394 0.9330 0.8027 1 0.9915 1.0857 0.9915 1 1.095 1.0857 1.095 1
- 10. GBBR- засгийн газрын үнэт цаасны х үү (%) Inf- инфляци (%) Дээрхи х үснэг тий г харахад Бондын х үү, зээлийн х үү харьцуулсан харьцаа хамгийн байна . Үүнээс үзэхэд бондын х үүг доогуур тогтоож өндөр буюу тогтоохдоо уг 1.7130% харьцаанаас болохг үй. Харин 1.7130%-тай ижил буюу дээг үүр тогтоох з үйтэй . Сүхбаатар аймгийн Орон нутаг засаг захиргааны бондыг 10000 т өгр өгийн нэрлэсэн үнэтэй 1.7130%-ийн х үүтэй , 2 жилийн хугацаатай орлогын бонд гар гах боломжтой . Худалдан авагч буюу х өрөнг ө оруулагчдын талаар судалбал Орон нутаг засаг захиргааны бондыг худалдан авагч нь Сүхбаатар аймагт үйл ажиллагаа явуулж байгаа Арилжааны банкууд болон компаниуд , иргэд , х өрш орон нутгийн байгууллага болно . Эх оронч өрнүүлж үзлийг болгож , уг сэт гэл г э э г бондоор зэрэг ашиг орлого эх авчирдаг ач холбогдолтойг оронч мөн бий байгалийн санх үүжүүлэгчид нөхөн сэргээлт ойлгуулж , эх орныхоо т өлөө өөрийн хувь нэмрийг багач болов оруулж байгаа г мэдрүүлж өг өх. Тоон үз үүлэлт үүд Энэх үү судалгаанд Инфляцын т үвшин, М1 мөнг ө, зээлийн х үү, арилжааны банкны харилцах дансны дундаж үлдэгдэлд т өлж байгаа х үүгийн хэмжээ, хадгаламжийн х үү, үнэт цаасны зах зээлийн нийт үнэлгээ , зах зээлийн г үйлгээний дүн, Банкуудын зээлийн өрийн үлдэгдэл , харилцах дансны үлдэгдэл , Банкны нөөц мөнг ө, М1 мөнг ө Банкнаас гадуурх мөнг ө, иргэд байгууллагын т өгр өгийн харилцах дансаас бүрддэг . Харилцах дансны үлдэгдэл 2005.12.31 2006.12.31
- 11. ХАС 3 32.3 9.9 1 13.3 7 55.5 . 3 МШБ 25.2 68.5 3.8 97.5 . 4 АНОД 6.4 161.6 2.3 ДҮН 405. 1181. 2 3 29960. 3 11.8 8 11.4 3 23.2 30.8 156.3 15.9 203.0 170.3 2.2 690.5 2.1 694.8 260. 1847. 98.9 3364. 417. 3881.0 5 0 9 2 1 ХААН . 2 ХАС . 3 МШБ . 4 . 1068.1 Улсын т өсөвт Байгууллага 2008.12.31 Дүн нэр Иргэд Банкны ААН байгууллага ¹ Улсын т өсөвт Байгуулла га 2007.12.31 Дүн . 387. Иргэд . 2 2506. ААН байгууллага Байгууллага Улсын т өс өвт 341. Дүн Байгууллага 65.9 ХААН 1 Иргэд Дүн 1523. нэр ААН байгууллага Иргэд 241. Банкны Улсын т өс өвт ААН байгууллага 941.3 ¹ 2482.0 544.4 4094.5 1380.3 1590.6 512.5 3483.4 41.9 15.1 57.0 4.7 7.7 2.6 15.0 74.6 65.3 79.5 219.4 43.8 51.9 68.7 164.4 АНОД 24.5 1084.0 27.9 1136.4 0.9 785.2 1.3 787.4 ДҮН 1167.2 3673.2 666.9 5507.3 1429.7 2435.4 585.1 4450.2 2008 онд банкууд үлдэгдэлтэй нийт 35374 харилцагчийн байна . Хэдийгээр 2007 4450.2 сая т өгр өгийн оныхоос харилцах дансны
- 12. үлдэгдэл буурч байгаа боловч тодорхой хэмжээний M1мөнг ө харилцахад үлдэгдэлтэй байна . тодорхой хэмжээний M1мөнг ө Зээл Банкнаас аж ахуй нэгж байгууллага Зээлийн өөрийн үлдэгдэл 1366.1 сая харилцахад үлдэгдэлтэй байна . иргэдэд 13225.6 сая т өгр өг олгосон зээл болж, 2007 оноос т өгр өг өөр өсс өн, Чанарг үй зээлийн үлдэгдэл 369.3 сая т өгр өг болж өмнөх оноос 245.7 сая т өгр өг өөр өсс өн. Инфляци нь эдийн засгийн инфляци цаасны нь үнэт тог твортой байдал т өлөвлөг өөт эдийн олон х үчин з үйлд нөлөөлдөг . Гэхдээ зах зээлийн үз үүлэлт үүдийн ажиглагдах г үй засгаас зах байгаа зээлийн нь эдийн хооронд т өвлөрс өн засаг т шилжсэн манай орны хувьд бүтэц ба шилжилтийн инфляцитай холбоотой байх магадлалтай юм. Одоогийн байдлаар инфляцийн т үвшин жилийн 18.2, оны энхий 1.4, сарын 0.6 байна . Сүхбаатар аймгийн хувьд онцлогтой аймгийн нэг учир нь Улсаас гар харж амьдрахаа Сүхбаатар аймгийг больж өөрсд өө т өсв өө бүрдүүлдэг өөрийн баялагаараа тэжээж байгаа болсон . “ Цайрт менерал” ХК аймгийн х өгжилд жил бүр өөрийн орлогоос тодорхой мөнг өн санг хандивлан өгд өг . Харин энэ мөнг өн санг ашиг орлого олдог г үй х өрөнг өнд зарцуулж байна . Тухайлбал Сүхбаатар аймгийн Сүүлийн 3-н жилийн байдлаар Хөш өө, талбайд , 200 сая нийт т өгр өгийг 800 сая т өгр өгийг усан оргилуур барихад зарцуулсан байна . Энэ мөнг өн сэргээлт , харахад санг жижиг ашиг Экологийн дунд тустай х үйтэн үйлдвэрлэл эргэлтэнд дайны гэх орох мэт эсрэг үр х өрөнг ө авах нөх өн дүнтэй эргээд оруулалт болох з үйлд зарцуулах нь ач холбогдолтой юм. Орон нутаг т бонд гар гах боломж санал - Хамгийн гол аймагт санаа бол с үүлийн хэдэн цөлжилт х үчтэй явагдаж нутгийн жил Сүхбаатар 60 гаруй хувь нь гамшгийн хэмжээнд х үрч цөлжөөд байгаа энэ үед “Чацарганы т өг өл” байгуулж цөлжилтийг саармагжуулах хэрэг т эй байна . /Хасралт 1/
- 13. орчин Иргэдийн үеийн х үнсний өндөр аюулг үй байдлыг технологитой хангах шинжилгээний үүднээс лабортори байгуулах - Ил задгай хаясан хог хугацаанд байх чадвартай бас нөг өө талаас хог энэ хаягдлыг хаягдал нь байгальд нь байгаль боловсруулах с өрөг удаан нөлөөтэй нь жижиг дунд үйлдвэрлэлийг бий болгоно . - Сүхбаатар аймгийн хувьд ундны усны нөөц хомсдож байгаатай холбоотой ”Усыг цэвэршүүлэх ” т өхөөрөмж худалдаж авах зэрэг т бонд орон нутагийн засаг захиргааны байгууллагаас гаргаж тулгамдаж байгаа боломжтой юм. Дүгнэлт асуудлуудыг шийдвэрлэх
- 14. Манай орны өнөөгийн байдал , х өрөнг ө оруулалтын эх үүсвэрийн хомсдол , х өдөө аж ахуй , дэд бүтэц , нийгмийн салбарт шаардлагатай х өрөнг ө оруулалт нутаг захиргааны засаг Манай аймгийн онцлогтой хувьд хэрэгтэй бонд гар гах орон нутгийн юм. Сүхбаатар аймгийн байгаа нь ач т өсвийг хувьд өнөө үед орон холбогдолтой юм. өөрсд өө бүрдүүлдэг орон нутгийн засаг захиргааны бонд гар гаж санх үүжилт олж авах боломжтой байна . Уг бондыг “Төмөртэй овоо ”- ноос жил бүр Сүхбаатар аймгийн х өгжилд оруулж байгаа мөнг өн санг 1000 т өгр өгийн нэрлэсэн үнэтэй 1.7%ийн х үүтэй 2 жилйин хугацаатай орон нутгийн бонд гар гах боломж байна . Уг тэрг үүнд санх үүжилтээр “Чацарганы дээрхи т өг өл” бонд гар гах байгуулж хэмжээ авч байгаа ч нөг өө талаар боломжуудаас цөлжилтийн эсрэг нэн арга Сүхбаатар аймгийн болон з үүн бүсийн хэрэглэ гчдийг байгалийн цэвэр бүтээгх үүн жимсээр хангах боломжтой юм. (Үүний тооцоололт үр дүнг хавсралт 1 харна уу ), Өнөөдөр Сүхбаатар Аймгийн зах зээлийн хувьд уг бондыг худалдан авах т үүнд х өрөнг ө оруулалт хийх х өрөнг ө оруулагчид нь харьцуулахад урт ажиржааны банк , хувь х үмүүс, компаниуд байна . Бондын хугацаа г хадгаламжийн хугацаатай байлгах ёстой бөг өөд ингэснээрээ банкуудын татан т өвлөрүүлсэн х өрөнг өө бондод х өрөнг ө оруулалт хийж мөнг өний зах зээл дээр идэвхг үй байдал гар гахаас сэргийлэх хэрэг т эй .
- 15. Ашигласан материал 1. Монгол банк “Сүхбаатар аймгийн банк санх үүгийн тойм” 2008 он 2. Монголын х өрөнгийн бирж ”Хөрөнгийн зах зээл ” сэт г үүл 2005 оны 11-р сар 3. Монголын х өрөнгийн бирж ”Хөрөнгийн зах зээл ” сэт г үүл 2007 оны 10-р сар 4. Санхүүгийн зохицуулах хороо ”Үнэт цаасны зах зээл ” II дэвтэр 5. Санхүүгийн зохицуулах хороо ”Үнэт цаасны зах зээл ” III дэвтэр 6. Сүхбаатар аймгийн Статистикийн хэлтэс бюллтений танилцуулга ” 2006-2009 он 7. Монгол банкны 8. Монголын х өрөнгийн биржийн www.mongolbank.mn www.mse.mn “Статистик
- 16. Хавсралт 1 Үйл ажиллагаа г хэрэгж үүлэх газар нь Баруун - Урт сумын т өвөөс 5 км зайтай , Хар худгийн говийн хойд хэсгийн 2-р дэнж дээр бөг өөд г үний усны т үвшин 2 метрээс доош тул бүх т өрлийн жимс жимсгэнэ тарих боломжтой . Усалгаанд худаг ашиглах арга замыг сонгоно . Цэцэрлэг нэг га - гаар нийт 4 хэсэг холбогдол нь талбайн гар гаж г үний усыг байгуулах талбайгаа нэг болгож хуваана . Ингэж хуваахын ач урт өрг өний хэмжээг харгалзан талбай дотор салхи хагала гч ойн зурвас байгуулах юм. Сонгосон нийт талбайгаа саваа мод, бургас зэрэг тойруулан 2-3 эгнээ улиас , хайлаас , мод бутыг ашиглан ойн зурвас /т өг өл/ байгуулна . Улиас , хайлаасыг хооронд нь 3 метр , эгнээ хооронд 6 метрийн зайтай тарина . Бут , с өөгийг хооронд нь 2 метрийн зайтайгаар улиас , хайлаасны эгнээ хоорондуур суулгана . / 500:3х 4х 2 / Ингэж тарихад улиас , хайлаас , саваа мод 1336 ширхэг , бут , с өөг 1000 ширхэг таригдана . / 500:2х4 / Ойн зурвасны усалгаа арчилгаа г байвал цэцэрлэгийн хамгаалах талбайг боломжтойг тогтмол , стандартын дагуу хийж наад зах судалгаа гаар нь 80-100 жил ашиглаж , тогтоосон байдаг . Мөн нэг эгнээ г э эр зурвас хооронд салхи хагалах улиас , улиангар , бусад хурдан өс өлттэй 1330 мод тарина . / 100х3 / Улиасны суулгацыг 1500 т өгр өг өөр, бургас , бут суулгацыг 1000 т өгр өг өөр бодож тооцов . Улиас / хайлаас , саваа мод / 1336+1330х 1500=3990000 Бургас , бут с өөг - 1000 ш х 1000 т өг = 1000000 с өөгний
- 17. Цэцэрлэг байгуулах талбай малын бэлчээр болох тул хашаа барьж хамгаална . Хашаа нь цэцэрлэгий г хамгаалахаас гадна цас тогтоож чийгшүүлэх ач холбогдолтой гэдгий г тооцов . 1 га талбай хашихад орох материалынзардал. Өрг өст утас Ган утас Модон шон Бүгд /мян. т өг / Нэгж үнэ Бүгд Нэгж үнэ Бүгд Нэгж үнэ Бүгд / / / / /мян. т өг / / мян. т өг / мян. т өг / мян. т өг / мян. т өг / Тээврийн зардалд : 500,0 , 6000000 т өг мян. т өг / Бүгд – 6,5 сая т өгр өг . Тарималын техноло ги . 1. Чацарганы биологийн онцлог . Чацарган нь жигдийн язгуурт багтда г ургамал бөг өөд байгаль дээр 3 з үйл чацаргана ургадагаас яшилдуу чацаргана манай оронд өрг өн тархсан өндөр, олон байдаг . салаа Зэрлэг иштэй чацаргана ургадаг учир метр х үртэл болон модлог 0,5-9 бутлаг ургамалын завсрын ургамал гэж үздэг . Харин таримал чацаргана 3-4 метр х үртэл өндөр ургадаг , өтг өн титэмтэй . Чацарганы онцлог нь эр , эм цэцэг нь тус тусдаа байдаг тул 2 гэрт ургамал гэж үздэг бөг өөд тариаланчид нэрлэдэг . Чацарганы цэцэг үүнийг нь эр , эм нь жижигхэн , ихэвчлэн нэг байрладаг , заримдаа 2-3 цэцэг нийлж шүхэр хэлбэрийн үүсгэж ургах ба цэцэглэснээсэ хойш 7-10 хоногийн мод гэж нэгээрээ баг цэцэг дараа тоос х үртэж дуусна . Цэцэглэж эхэлснээс хойш үр жимс бүрэн боловсрох х үртэл 90-110 хоног шаардагдана . Хамгийн тохиромжтой нөхц өлд бүх эм цэцгийн 30-40% -д нь үр тогтох бөг өөд үр жимс боловсрох явцад хорогдол гарсаар нийт цэцгийн 20-30% нь жимс болж хурааж
- 18. ашиглах боломжтой болдог . Боловсорч г үйцсэн жимс нь шар, улаан шар өнг өтэй , ширхэг 100 жимсний байна . Чацарганы үндэсний хувь нь х өрсний тархдаг учир ус , хамгийн тохиромжтой системийн см-ийн 10-40 чийг жин ихэнх нь давхаргад сайтай , байдаг . дундчаар х өнг өн Энэ грамм 40-90 буюу 70 гаруй хэвтээ з өөлөн, шаардлагыг чиглэлээр сэвс гэр х өрс биднийсонгосон талбай бүрэн хангаж байгаа болно . Чацарганы цэцэрлэг байгуулах техноло ги . Чацаргана нэг талбайд 15-20 жил ургаж , 10-15 жил ургацаа өг өх тул жимсгэний зайлшг үй цэцэрлэг хийгдэх байгуулах олон нарийн технологи нь дэс дараатай , ажиллагаанааас бүрдэх бөг өөд эдгээрийг тухай бүрд нь цаг алдалг үй хийх шаардлагатай юм. / Ажиллагаа тус бүрийн зардлыг тус бүрд нь тооцож үйлдсэний зэрэгцээ технологийн картыг нарийвчлан үйлдэж хавсаргав / А . Талбай сон гох . Чацарганы цэцэрлэг нутаг т далайн өндөрлөгт , байгуулах т үвшнээс услах талбайг дээш боломжтой Монгол ч ч бүс метрээс газар хэтрэх г үй байгуулж 900-1200 ямар орны аль болно . / Баруун - Урт д. тд . 860м/. Цэцэрлэг байгуулах намагжааг үй, сийрэг гарааг үй, х үрэн, хар талбайн х өрстэй , х өрс нь хужир үржил мараа шороон болон , говийн шим их сайтай , хэмжээгээр бор х өрстэй байж болох тул манай сонгосон талбай энэ шаардлагад бүрэн нийцнэ . Чацаргана болон бусад бүх т өрлийн жимсний мод бут нь анх тарьж суулгасан газартаа олон жил даралан ургадаг учир аливаа алдаа гар гавал засч залруулахад ихээхэн áýðõøýýëòýé áîëäîã.