Update ivm octrooien België Bart Van Besien Sirius Friday 28 feb 2014
1. Update i.v.m. octrooien
Sirius Friday - 28 februari 2014
Bart Van Besien
Advocaat – of counsel
Sirius Legal advocaten
www.siriuslegal.be
bartvb@siriuslegal.be
2. Update i.v.m. octrooien
Wat is een octrooi?
Octrooi = patent
Bescherming voor een uitvinding die nieuw, inventief en industrieel toepasbaar is
Octrooi biedt exclusieve exploitatierechten (o.a. aan anderen verbieden om uitvinding te
gebruiken; licenties verlenen; enz.)
3. Update i.v.m. octrooien
Uitvinding: technisch karakter
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Geen ontdekkingen
Geen natuurwetenschappelijke theorieën
Geen wiskundige methoden
Geen esthetische vormgevingen enz.
Geen ‘business methodes’
Geen boekhoudplannen
Geen computerprogramma’s (als zodanig)
Geen plannen van architecten, enz.
Geen planten- en dierenrassen
4. Update i.v.m. octrooien
Nieuwheidsvereiste
• Uitvinding maakt nog geen deel uit van de stand van de techniek
(zoals publiek openbaar gemaakt)
• Wie eerder al een aanvraag in het buitenland indiende krijgt recht van
voorrang (12 maanden)
• Check gespecialiseerde databanken (Espacenet, WIPO, Google
Patents, enz.)
• Belang van geheimhouding: uitvinding niet openbaar maken zolang
de octrooiaanvraag niet is ingediend
5. Update i.v.m. octrooien
Nieuwheidsvereiste
• Geheimhoudingsclausules overeenkomen bij contacten met handelsof onderzoekspartners
• Intern beleid ontwikkelen voor toegang tot bedrijfssites en
gedragscodes voor werknemers
• Eventueel een i-depot doen (bijv. als partner zelf octrooi-aanvraag
indient, kan een i-depot bewijzen dat uitvinding al bestond)
6. Update i.v.m. octrooien
Nieuwheidsvereiste
Bijvoorbeeld:
• Lancering eerste iPhone in 2007
• Steve Jobs: “And boy, have we patented it”
• Maar: Europese octrooiaanvraag ivm ‘bounce-back’ effect slechts
maanden later
• Duitse rechter in 2013: video van lancering bewijst dat uitvinding in
openbaar vertoond werd voor octrooiaanvraag
• Juridische overwinning van Samsung & Motorola op Apple
7. Update i.v.m. octrooien
Inventief karakter:
• Uitvinding volgt niet op voor de hand liggende wijze voort uit
stand van de techniek (standpunt van expert)
• Beoordeling geval per geval
• Geen complexiteit of genialiteit vereist
8. Update i.v.m. octrooien
Industrieel toepasbaar:
• Uitvinding kan worden toegepast of vervaardigd in industrie, handel of
landbouw
• Deze voorwaarde bijna steeds vervuld
• Niet vervuld bij ontdekkingen of wetenschappelijke theorieën
• Bij wet uitgesloten: chirurgische ingrepen, methoden van
behandeling, diagnosemethoden op menselijk lichaam
9. Update i.v.m. octrooien
Voordelen van octrooi aanvragen:
• Exclusieve rechten op uitvinding
• “Freedom to operate”: om claims en procedures te vermijden
• Je kan andere bedrijven verbieden je uitvinding te gebruiken of je producten /
diensten te kopiëren
• Via licenties geld binnenbrengen (licensing revenues)
• Sterkere onderhandelingspositie bij samenwerking (evt. kruislicenties)
• Belastingvermindering op inkomen gerelateerd aan geoctrooieerde uitvinding:
• Inkomsten uit octrooi voor 80% vrijgesteld van belasting (belasting is max. 6,8%)
• Belgische vennootschappen of Belg. inrichtingen van buitenlandse vennootschappen
10. Update i.v.m. octrooien
Nadelen van octrooien:
• Kosten voor octrooien: ook voor ‘marketing’ van octrooi-licenties
• Octrooiaanvraag: openbaarheid (evt. strategische informatie vrijgeven)
• 20 jaar geldig
• Alternatief: uitvinding publiek maken zodat niemand anders ze kan octrooieren
(niet meer nieuw)
• ‘Patent trolls’ (procederen ipv produceren)
11. Update i.v.m. octrooien
Verschillende procedures:
•
•
•
Belgische octrooiprocedure: Dienst voor de Intellectuele Eigendom (FOD Economie)
Europese octrooiprocedure: Europees Octrooibureau: kan in 40 landen gevalideerd
worden – wordt eigenlijk groep van nationale octrooien
Internationale octrooiprocedure: 30 maand tijd om te beslissen in welke van 144
landen bescherming wordt gezocht
12. Update i.v.m. octrooien
Belgische octrooien
• Eenvoudige procedure
• Octrooieerbaarheidsvoorwaarden worden niet onderzocht
• Formaliteiten vervullen en taksen betalen
• Octrooieerbaarheid wordt pas beoordeeld door rechter
• Belangrijk verschil met een Europees octrooi waar
octrooieerbaarheidsvoorwaarden grondig onderzocht worden (geen octrooi als
voorwaarden niet vervuld); dit maakt Europees octrooi duurder + langere
procedure, maar ook sterker
• Nieuwheidsonderzoek door Europees octrooibureau: verplicht maar resultaten zijn
niet bindend
• Octrooi geldig voor 20 jaar (jaartaksen betalen)
13. Update i.v.m. octrooien
Belgische octrooien
• Wanneer Belgisch octrooi aanvragen?
• Als geen productie of exploitatie in andere landen
• Als 1e depot op basis waarvan het recht van voorrang ontstaat (12 maanden
om octrooi aan te vragen in andere landen)
• Gemakkelijk verkrijgbaar – combinatie met belastingverminderingen
• Taksen:
• Aanvraag: 50 euro
• Nieuwheidsonderzoek: 300 euro
• Jaartaksen: stijgen progressief: 35 euro in 3e jaar tot 545 euro in 20e jaar
14. Update i.v.m. octrooien
Huidige Europese octrooien
• Octrooi aanvraag indienen bij het Europees Octrooibureau
• Verplicht nieuwheidsonderzoek en onderzoek octrooieerbaarheidsvoorwaarden
• In elk land validatie aanvragen - vaak moet je vertaling maken (bijv. in België):
duur en complex
• Eigenlijk een bundel van nationale octrooien
• Nationale rechtbanken kunnen uitspraak doen over het octrooi geldigheid
van het octrooi kan verschillen van land tot land
• Taksen betalen + nationale jaarlijkse instandhoudingstaksen: duur en complex
15. Update i.v.m. octrooien
Nieuw Europees eenheidsoctrooi
• Eén applicatie in één taal bij het Europees Octrooibureau
• Bescherming in bijna hele EU (25 landen: Spanje, Italie en Kroatie doen niet
mee)
• Eenvoudiger procedure: je moet octrooi niet meer valideren / vertalen in
verschillende landen
• Volgens EU Commissie zullen kosten voor Europees octrooi dalen van ong.
36000 EUR tot ongeveer 6500 EUR (realistisch?; nog steeds hoger dan in de VS:
gemiddeld 1850 EUR)
• Slechts één jaarlijkse instandhoudingstaks betalen
16. Update i.v.m. octrooien
Nieuw Europees eenheidsoctrooi
Europees hof (Eengemaakt Octrooigerecht)
• Uitspraken zijn bindend in de 25 landen
• Nationale rechtbanken niet langer bevoegd niet langer processen in
verschillende landen rond Europese eenheidsoctrooien
• Drie centrale afdelingen: hoofdzetel in Parijs, life-sciences en farma in
Londen, en machinebouw in Munchen + lokale en regionale afdelingen
per land; hoger beroep in Luxemburg
17. Update i.v.m. octrooien
Nieuw Europees eenheidsoctrooi
• Wanneer in werking? In de loop van 2014
• Goedkeuring nodig van “overeenkomst over het ééngemaakt octrooirecht” in 13
landen (incl. Duitsland, Frankrijk, Verenigd Koninkrijk)
• Boost aan Europese economie?
• Goed voor KMOs? Makkelijker octrooi in hele EU (ééngemaakte markt);
éénmaking wetten en procedures brengt rechtszekerheid; snellere procedures;
minder kosten
• Daarnaast blijven nationale en (traditionele) Europese octrooien bestaan
18. Update i.v.m. octrooien
Software octrooien?
• Europees Octrooiverdrag verbiedt software octrooien als zodanig
• Computerprogramma’s beschermd door auteursrecht: kopiëren van software
(of zelfs deel van code) mag niet zonder akkoord van eigenaar
• Computerprogramma of software te abstract om octrooieerbaar te zijn
• Pure wiskunde of technisch product gebaseerd op onderzoek?
• Geen uitvindingen…
19. Update i.v.m. octrooien
Software octrooien: Richtlijnen Europees Octrooibureau:
• 1978: Als bijdrage aan de techniek enkel door een computerprogramma wordt
geleverd niet octrooieerbaar
• 1985: niet enkel naar bijdrage kijken maar naar resultaat van uitvinding in haar
geheel: als resultaat een technologische vooruitgang is, dan octrooieerbaar:
belang van “technisch effect” software innovaties octrooieerbaar als ze deel
uitmaken van een concreet apparaat (zoals televisie of telefoon)
• Aanvragen voor software octrooien zelf nog steeds verworpen (<-> VS)
20. Update i.v.m. octrooien
Software octrooien:
• Situatie dat octrooi mogelijk op hardware die een bepaalde technische functie
vervult maar niet op software die zelfde functie vervult druk om “software
octrooien” toe te laten
• 1998: Raad van Beroep Europees Octrooibureau: octrooi op software mogelijk als
software een specifiek technisch effect oplevert: ook op software zelf, zelfs als
losgekoppeld van apparaat
• Internet hype veel software gerelateerde Europese octrooien toegekend
21. Update i.v.m. octrooien
Software octrooien:
• Herziening Europees Octrooiverdrag: doel was schrapping artikel over uitsluiting
software verworpen in 2000
• Voorstel EU richtlijn i.v.m. software octrooien verworpen door EU Parlement in
2005
• Grote tegenkanting van open source beweging en ‘Foundation for a Free
Information Infrastructure’ (FFII)
• Iedereen blij?
• FFII & co.: EU software octrooien vermeden
• Software bedrijven: octrooi-onvriendelijke regels vermeden
22. Update i.v.m. octrooien
Software octrooien:
• Huidige situatie: uitvinding octrooieerbaar als het een nieuwe en niet voor
de hand liggende technische oplossing levert voor een technisch probleem
• Dus: computerprogramma, software, business method, enz. op zichzelf niet
octrooieerbaar maar wel als geïncorporeerd in een product of werkwijze
waarmee een technische oplossing voor een technisch probleem gegeven
wordt
• M.a.w.: “technische” software of software die een bijdrage levert aan de
stand van de techniek is octrooieerbaar. Uitvinding die een technisch effect
veroorzaakt dat verder gaat dan de inherente technische interactie tussen
hardware en software
23. Update i.v.m. octrooien
Software octrooien:
• 1e horde: is het een uitvinding? technisch karakter
• 2e horde: is uitvinding nieuw?
• 3e horde: is uitvinding inventief? “non-obvious technical
solution to a technical problem”
• 4e horde: is uitvinding industrieel toepasbaar?
24. Update i.v.m. octrooien
Software octrooien:
• VSA: octrooi mogelijk op niet-technische uitvindingen
• Octrooien verleend op ‘triviale’ en niet-technische software: bijv. ‘oneclick shopping’ octrooi van Amazon
• Octrooien verleend op ‘uitvindingen’ die al in gebruik zijn
• Veel van die octrooien ook afgedwongen in de rechtbank
25. Update i.v.m. octrooien
Software octrooien:
Grote discussie rond nut van software octrooien:
• Meer of minder software ontwikkeling? Innovatie of ‘patent wars’?
• Kleine verbeteringen op software octrooieerbaar? Wat is triviaal?
• Wat is een software-octrooi?
26. Update i.v.m. octrooien
Software octrooien:
• Onduidelijkheid over criteria
• In de praktijk: niet steeds duidelijk wat grenzen zijn – moeilijk om
techniciteit en nieuwheid te checken
• Verschillende uitspraken in verschillende landen
• Finale interpratie: nationale rechtbanken (en EOB bij weigering van
Europese octrooiaanvraag & bij oppositieprocedure herroeping Europees
octrooi)
• Rol voor nieuw Europees Hof (Eengemaakt Octrooigerecht)?
