1. Sympozjum Pro Publico Bono „Samorządność dla solidarności”
Poznań, Biblioteka Raczyńskich, 5 września 2011 roku
Nagroda Pro Publico Bono „Samorządność dla solidarności”
Sympozjum Pro Publico Bono 5 września 2011 roku w Poznaniu
Sympozjum Pro Publico Bono jest jednym ze środków komunikacji społecznej,
wykorzystywanych do prowadzenia debaty programowej Kapituły Nagrody Pro Publico
Bono. Poświęcone jest celom i przesłaniu odnowionej Nagrody Pro Publico Bono
„Samorządność dla solidarności”. Sympozjum poznańskie koncentruje uwagę na znaczeniu
doświadczeń Fundacji Pomocy Wzajemnej „Barka”, współlaureata Nagrody Pro Publico
Bono Dwudziestolecia Odrodzenia Niepodległej Polski, dla kształtowania standardów
samorządności obywatelskiej i wzorców kultury solidarności, stanowiących przesłanki
działalności podmiotów społeczeństwa obywatelskiego, promowanych poprzez odnowioną
Nagrodę Pro Publico Bono.
Sympozjum Pro Publico Bono to spotkanie osób reprezentujących różne instytucje i grupy
opiniotwórcze, które są zainteresowane treściami promowanymi przez nową Nagrodę,
ewentualnie których opinia może mieć znaczenie dla kształtowania formy organizacyjnej
i relacji społecznych Nagrody Pro Publico Bono oraz jej laureatów. Jest to rodzaj konfrontacji
idei Nagrody z poglądami praktyków życia społecznego i gospodarczego, z przedstawicielami
nauki i innych środowisk kulturotwórczych w naszym kraju.
Kampania Społeczna Pro Publico Bono „Odrodzenie ducha – budowa wolności”
7 marca 2010 roku w Poznaniu, podczas uroczystości jubileuszowych związanych z
dwudziestoleciem restytucji Samorządu Terytorialnego, Przewodniczący Rady Fundacji
Konkurs Pro Publico Bono prof. Jerzy Buzek zainaugurował obecną Kampanię Społeczną
Pro Publico Bono, która odbywa się pod hasłem: „Odrodzenie ducha – budowa wolności”.
Kampania odwołuje się do dwóch ważnych rocznic o znaczeniu historycznym –
dwudziestolecia odnowienia działalności samorządu terytorialnego i trzydziestolecia
powstania „Solidarności”. Kulminacyjnym elementem obecnej Kampanii jest ustanowienie
Nagrody Pro Publico Bono „Samorządność dla solidarności”.
Oficjalne ogłoszenie powstania nowej Nagrody miało miejsce 11 Listopada 2010 roku, w
trakcie Święta Niepodległości, podczas tradycyjnej Gali Pro Publico Bono w krakowskich
Sukiennicach. Rozpoczęto wówczas ogólnopolską debatę społeczną, zatytułowaną
„Samorządność dla solidarności”. 3 Maja 2011 roku uruchomiono pierwszą edycję konkursu
odnowionej Nagrody Pro Publico Bono „Samorządność dla solidarności”.
Krakowskie Sukiennice, obiekt o szczególnym znaczeniu symbolicznym dla polskiej kultury
obywatelskiej i samorządności, będzie również miejscem ogłoszenia w dniu 11 Listopada
2011 roku werdyktu Kapituły Nagrody Pro Publico Bono.
Odnowioną Nagrodę Pro Publico Bono, niczym klamrą, spinają więc dwie daty: 11 Listopada,
rocznica odrodzenia polskiej państwowości oraz 3 Maja, święto dedykowane polskiej myśli
i kulturze konstytucyjnej. W całości ten zamysł działalności kulturotwórczej i społecznej,
I metody

2. realizowanej z wykorzystaniem Nagrody, ma na celu promocję idei Rzeczypospolitej. Idea ta
w dziejach politycznych i w myśl aktualnej Konstytucji naszego państwa stanowi najwyższe
dobro wspólne Narodu Polskiego. Nagroda Pro Publico Bono nawiązuje do niej bezpośrednio
od początku swego istnienia.
Samorządność i solidarność
Dwa pojęcia opisujące Nagrodę Pro Publico Bono w obecnym kształcie ideowym
i organizacyjnym to samorządność i solidarność.
Samorządność określa szczególny rodzaj aktywności, polegający na twórczym wpływie na
otaczającą nas rzeczywistość społeczno-polityczną. Samorządność wskazuje na umiejętności
samoorganizacji, na działania służące rozwiązywaniu problemów istotnych dla całej
społeczności i na chęci wypracowywania skutecznych form i metod zarządzania sprawami
publicznymi „dla dobra wspólnego”.
Samorządność obywatelska ma sens, gdy wpisuje się w ustrojowe ramy i korzysta z
warunków prawnoustrojowych określonych przez porządek konstytucyjny i prawny naszego
państwa. W szczególności odnosi się to do struktur i instytucji samorządu terytorialnego, ale
także do wszystkich innych form organizacyjnych samorządności uprawnionych do
kreowania na gruncie Konstytucji RP. Z perspektywy państwa, jako dobra wspólnego
wszystkich obywateli, samorządność obywatelska może mieć istotny wpływ na
funkcjonowanie, jakość życia i warunki rozwoju wszystkich wspólnot lokalnych i regionów.
Solidarność rozumiana jest jako podstawa więzi międzyludzkiej, a co za tym idzie, także i
podstawa wszelkiej aktywności społecznej zorientowanej na umacnianie i rozwój życia
wspólnotowego. Celem Nagrody Pro Publico Bono jest uhonorowanie tych twórców
i organizatorów dzieł oraz instytucji społecznych, którzy w swojej pracy na rzecz dobra
wspólnego kierują się etyką solidarności i wpisują w stosunki społeczne treści autentycznie
humanistyczne.
Solidarność to również ideał życia publicznego określony historycznie polskim
doświadczeniem ostatnich trzydziestu lat, ale przede wszystkim historią największego w
dziejach Europy ruchu Praw Człowieka, który określił na nowo etyczny paradygmat
wszelkiej działalności publicznej, który wskazał na nowe formy i metody skutecznego
działania, wykluczającego użycie przemocy, a odwołującego się do staropolskich tradycji
konfederackich i obywatelskiego etosu współdziałania „pro publico bono”.
Jeżeli więc samorządność oznacza określone działanie zmierzające do samoorganizacji, to
solidarność wskazuje na cel i etyczny charakter podejmowanych działań społecznych.
Kapituła Nagrody Pro Publico Bono „Samorządność dla solidarności” ma zadanie odznaczyć
takie podmioty społeczeństwa obywatelskiego, które mogą stanowić przykłady efektywnego
wykorzystania potencjału obu połączonych postaw, które w konsekwencji są godnymi
naśladowania twórcami kultury solidarności, czy jak zwykli to nazywać ekonomiści i liczni
przedstawiciele nauk społecznych – kapitału społecznego.
I metody

3. Baza programowa Nagrody
Nagroda Pro Publico Bono „Samorządność dla solidarności” w obecnym kształcie nie
mogłaby powstać, gdyby nie doświadczenia zebrane przez liczne organizacje społeczne, w
tym laureatów poprzednich edycji Konkursu Pro Publico Bono, wybitnych przedstawicieli
polskiego społeczeństwa obywatelskiego oraz organów samorządu terytorialnego, którzy w
minionych latach dzielili się nimi z przedstawicielami nauki i intelektualistami, w ramach
licznych inicjatyw programowych realizowanych w ruchu społecznym Pro Publico Bono.
Szczególną rolę odegrały w tej mierze; działalność Fundacji Pomocy Wzajemnej „Barka”
z Poznania oraz powołanie do życia Karty Solidarności, oryginalnej instytucji na rzecz
wspierania i promocji samorządności obywatelskiej i kultury solidarności, którą
proklamowano w Krakowie, 10 czerwca 2009 roku, w trzydziestą rocznicę tzw.
„bierzmowania dziejów” - aktu dokonanego przez Ojca świętego Jana Pawła II na
krakowskich Błoniach na zakończenie pierwszej pielgrzymki do Ojczyzny.
Fundacja Pomocy Wzajemnej Barka w Poznaniu jest działającą na terenie całego kraju
organizacją obywatelską, przeciwdziałającą wykluczeniu społecznemu, krzewiącą kulturę
solidarności z wykorzystaniem oryginalnych metod pracy na rzecz dobra wspólnego,
tworzonych w relacjach z przedstawicielami życia intelektualnego i z wykorzystaniem
aktualnej wiedzy z różnych dziedzin i dyscyplin nauk społecznych. „Barka” jest trzykrotnym
laureatem Nagrody Pro Publico Bono, w tym współlauretem Nagrody Pro Publico Bono
Dwudziestolecia Odrodzenia Niepodległej Polski, którą otrzymała w 2009 roku wspólnie
z Fundacją Ośrodka KARTA i profesorem Jerzym Regulskim – głównym twórcą polskiej
reformy samorządowej z roku 1990. To szczególne wyróżnienie, przyznane w rocznicę
odzyskania przez Polskę niepodległości, sytuuje Barkę w roli patrona programowego
Nagrody Pro Publico Bono w jej nowej odsłonie.
Karta Solidarności to instytucja na rzecz samorządności obywatelskiej i kultury solidarności,
wykorzystująca i kreująca zbiór dobrych praktyk z zakresu organizacji i zarządzania
sprawami publicznymi, wypracowanych w ramach doświadczeń podmiotów społeczeństwa
obywatelskiego oraz struktur samorządu terytorialnego. Jej celem jest upowszechnienie i
rozwijanie tych doświadczeń, które są już obecnie udziałem wielu organizacji obywatelskich i
władz samorządowych oraz zachęta do wdrażania ich w życie. Jest ona zbiorem reguł, wokół
których organizuje się współdziałanie podmiotów społeczeństwa obywatelskiego z władzami
samorządowymi. Celem podstawowym Karty jest wspieranie tworzenia i promowanie
lokalnych oraz regionalnych strategii rozwoju kapitału społecznego, czyli kultury
solidarności. Karta ma charakter otwarty – prezentując narzędzia i zachęcając do ich użycia,
pozwala na kreatywne podejście do sposobów ich wykorzystania. Jej inicjatorzy i twórcy;
przedstawiciele organizacji społeczeństwa obywatelskiego i przedstawiciele władz
samorządowych, naukowcy i intelektualiści, duszpasterze, dziennikarze i pedagodzy, liczą że
zasady i postanowienia Karty uzupełniane będą o nowe praktyki, doświadczenia i konkretne
rozwiązania instytucjonalne.
Rola Poznania i Wielkopolski
Nieprzypadkowo gospodarzem Sympozjum Pro Publico Bono 5 września są Poznań i
Wielkopolska. Doświadczenia „Barki” doprowadziły do powstania nowej jakości w
życiu publicznym. Jej program i metody działania spotkał się z zainteresowaniem ze
I metody

4. strony władz samorządowych różnych szczebli samorządu terytorialnego w
Wielkopolsce, a marszałek województwa Marek Wozniak, jeden z inicjatorów Karty
Solidarności, wspólnie z „Barką”, Prezydentem Poznania oraz Instytutem
Społeczeństwa Obywatelskiego Pro Publico Bono realizuje innowacyjny projekt na
rzecz wsparcia rozwoju kapitału społecznego pod nazwą: „Wielkopolskie Centrum
Ekonomii Solidarności”.
Sympozjum odbywa się w murach historycznego gmachu Biblioteki Raczyńskich, obiekcie,
który jest symbolem poznańskiej samorządności i mecenatu obywatelskiego, wyrazem troski
o trwanie i rozwój duchowego, intelektualnego i materialnego dziedzictwa naszej
Rzeczpospolitej.
Nagroda jako rezultat współpracy
Fundacja Konkurs Pro Publico Bono, będąca kuratorem i głównym organizatorem Nagrody
od momentu jej powstania, tym razem połączyła siły ze Związkiem Powiatów Polskich.
Dzięki tej współpracy możliwa jest wymiana doświadczeń władz samorządu terytorialnego
i podmiotów przestrzeni obywatelskiej oraz efektywna promocja wypracowanych przez nich
metod i programów działalności . Powiaty nie są jedynie strukturami samorządowymi
odpowiedzialnymi za określony prawnie zakres zadań publicznych, jednym ze szczebli
funkcjonującej w Polsce administracji publicznej, ale także - jak to kreśla były prezes
Trybunału Konstytucyjnego i jeden z twórców polskiego ustroju samorządu terytorialnego,
Jerzy Stępień - „wspólnotą obywateli – współczesną polis, potrafiącą zaspokoić niemal
wszystkie – a na pewno wszystkie podstawowe – potrzeby swoich mieszkańców”. Dobre
funkcjonowanie wspólnot powiatowych ma bezpośrednie przełożenie na funkcjonowanie
całego kraju.
Tym samym, udział Związku Powiatów Polskich i samorządów powiatowych w realizacji
nowej Nagrody Pro Publico Bono ma istotne znaczenie dla ukształtowania i upowszechnienia
nowoczesnych wzorców tworzenia i odnawiania kultury solidarności ( kapitału społecznego),
których podstawę stanowić będą doświadczenia programowe i organizacyjne laureatów
odnowionej Nagrody Pro Publico Bono.
Podkreślenie znaczenia lokalności w polskiej działalności państwowotwórczej wpisuje
Nagrodę w nurt debaty programowej na temat roli społeczeństwa obywatelskiego „pro
publico bono” w kształtowaniu obywatelskiej i republikańskiej wizji naszego państwa.
Nagroda jako instrument promocji tradycji obywatelskich
Historia Nagrody Pro Publico Bono silnie wiąże się z Krakowem. W 1999 roku, z inicjatywy
ówczesnego Prezesa Rady Ministrów, prof. Jerzego Buzka, po raz pierwszy obchody 11
Listopada zostały wzbogacone o Galę Pro Publico Bono. Od tamtego czasu krakowskie
obchody Święta Niepodległości obrosły licznymi wydarzeniami, w których udział biorą
przedstawiciele organizacji społecznych, życia intelektualnego i artystycznego z całej Polski.
Nagroda stała się już częścią krakowskiej i małopolskiej „kultury pamięci”.
W ubiegłym roku, pod przewodnictwem Wojewody Małopolskiego, Stanisława Kracika, po
raz pierwszy odbyły się Dni Kultury Pamięci w Małopolsce, których punktem
kulminacyjnym była tradycyjna już Gala Pro Publico Bono. W ten sposób ten nowy zwyczaj
spotkań krakowian i gości przybywających do „Stolicy Polskiej Pamięci i Tożsamości”- dotąd
tylko z powodu finału Konkursu Pro Publico Bono- stał się stałym punktem obchodów Święta
Niepodległości.
I metody

5. Realizuje się w ten sposób także życzenie Jana Nowaka Jeziorańskiego, pierwszego
honorowego przewodniczącego Kapituły Nagrody Pro Publico Bono i współzałożyciela
fundacji konkursowej, aby Nagroda stała się nowoczesnym instrumentem pedagogiki
społecznej i promocji kultury patriotycznej we współczesnej Polsce.
Nagroda jako zródło wiedzy o społeczeństwie obywatelskim
Instytucja Nagrody Pro Publico Bono stanowi obecnie swoisty think- tank obywatelski, który
podejmuje rozmaite działania badawcze, edukacyjne i promocyjne ukierunkowane na rozwój
przestrzeni obywatelskiej w Polsce.
Nagrody jako czynnik komunikacji społecznej
Nagroda spełnia silną funkcję nobilitującą - honoruje liderów polskiego społeczeństwa
obywatelskiego; twórców oryginalnych i etycznych innowacji społecznych. Promuje postawy
twórców dzieł społecznych i stawia wobec opinii publicznej przykłady nowoczesnych
programów, form organizacyjnych i metod zarządzania w instytucjach obywatelskich, jako
przykłady godne upowszechnienia lub zaadoptowania do rozwiązań systemowych
funkcjonujących zwłaszcza w strukturach samorządu terytorialnego.
Jest także instrumentem mobilizacji społeczeństwa obywatelskiego do podejmowania
działalności „pro publico bono” oraz do integracji działań inicjowanych na podstawie
doświadczeń wypracowanych dotąd przez laureatów Nagrody w skali „mikro”- w ramach
własnej organizacji, czy społeczności- z podobnymi działaniami innych organizacji
społecznych, instytucji naukowych, z działaniami władz i administracji publicznej
realizującymi określone zadania publiczne.
Mecenat i wsparcie finansowe Nagrody
Podobnie jak w latach poprzednich, z Nagrodą, która ma przede wszystkim wymiar
honorowy, wiążą się granty finansowe, przyznawane Laureatom Nagrody Pro Publico Bono z
funduszu Nagrody, utworzonego dzięki wsparciu finansowemu Polsko-Amerykańskiej
Fundacja Wolności.
Polsko- Amerykańska Fundacja Wolności…….
Ogłoszenie Laureatów Nagrody Pro Publico Bono „Samorządność dla solidarności” nastąpi
11 listopada 2011 roku podczas uroczystej Gali Pro Publico Bono, stanowiącej zwieńczenie
Drugich Dni Kultury Pamięci w Małopolsce.
I metody