1. Nummer archiefinventaris: 4.VELH
Inventaris van de verzameling Buitenlandse Kaarten
Leupe, Eerste Supplement (VELH)
S.P. l' Honoré Naber (1865-1936)
Nationaal Archief, Den Haag (c) 1914
This finding aid is written in Dutch.

3. 4.VELH Kaarten Leupe Suppl. 3
I N H O U D S O P G A V E
Beschrijving van het archief......................................................................................7
Aanwijzingen voor de gebruiker................................................................................................9
Openbaarheidsbeperkingen....................................................................................................... 9
Beperkingen aan het gebruik...................................................................................................... 9
Andere toegang........................................................................................................................... 9
Aanvraaginstructie...................................................................................................................... 9
Citeerinstructie............................................................................................................................ 9
Archiefvorming.........................................................................................................................10
Geschiedenis van de archiefvormer.......................................................................................... 10
Geschiedenis van het archiefbeheer......................................................................................... 15
De verwerving van het archief.............................................................................................. 15
Inhoud en structuur van het archief.........................................................................................16
Inhoud....................................................................................................................................... 16
Verantwoording van de bewerking........................................................................................... 17
Verwant materiaal....................................................................................................................19
Verwante archieven................................................................................................................... 19
Publicaties................................................................................................................................. 19
Literatuurlijst........................................................................................................................ 19
Beschrijving van de series en archiefbestanddelen................................................21
A Zee-atlassen, wereldkaarten enz................................................................................................ 21
B Zee-, kust- en rivierkaarten........................................................................................................ 23
B.1 Europa..................................................................................................................................................23
B.1.1 IJszee, Poolzee, Noordzee............................................................................................................23
B.1.2 Oostzee........................................................................................................................................24
B.1.3 Kusten van Noorwegen tot de Nederlanden..............................................................................25
B.1.4 Noordzee, Kanaal en Iersche Zee...............................................................................................25
B.1.5 Straat van Gibraltar, Middellandsche Zee..................................................................................26
B.1.6 Zwarte Zee...................................................................................................................................30
B.1.7 Noorder en Zuider Atlantische Oceaan.......................................................................................30
B.2 Afrika....................................................................................................................................................31
B.2.1 Westkust.......................................................................................................................................31
B.2.2 Zuidkust.......................................................................................................................................33
B.2.3 Oostkust......................................................................................................................................35
B.3 Azië.......................................................................................................................................................35
B.3.1 Deccan, Kanara............................................................................................................................35
B.3.2 Malabar........................................................................................................................................35
B.3.3 Ceylon..........................................................................................................................................36
B.3.4 Coromandel.................................................................................................................................37
B.3.5 Bengalen, Arakkan, Pegu............................................................................................................37
B.3.6 Schiereiland Malakka..................................................................................................................38
B.3.7 Siam, Cambodja, enz...................................................................................................................39
B.3.8 China, Japan, Chineesche Zee.....................................................................................................39
B.3.9 Eilanden in de Chineesche Zee....................................................................................................41
B.3.10 Indische Zee en eilanden...........................................................................................................42
B.3.11 Indische Archipel........................................................................................................................43
Algemeen........................................................................................................................................43
Straat Malakka................................................................................................................................46
Straat Soenda.................................................................................................................................48
Sumatra..........................................................................................................................................48
Bintang.............................................................................................................................................51
Borneo.............................................................................................................................................52

4. 4 Kaarten Leupe Suppl. 4.VELH
Java..................................................................................................................................................52
Timor, de Kleine Soendasche Eilanden..........................................................................................55
Celebes............................................................................................................................................56
Moluksche Eilanden........................................................................................................................56
Algemeen...................................................................................................................................56
Amboina.....................................................................................................................................57
Ceram.........................................................................................................................................57
Banda..............................................................................................................................................58
Nieuw-Guinea.................................................................................................................................58
B.4 Australië..............................................................................................................................................59
B.5 Amerika...............................................................................................................................................59
B.5.1 Noord-Amerika...........................................................................................................................59
B.5.2 De Antillen..................................................................................................................................60
B.5.3 Zuid-Amerika..............................................................................................................................60
Algemeen........................................................................................................................................60
Guyana.............................................................................................................................................61
Landengte van Panama..................................................................................................................62
Brazilië.............................................................................................................................................62
B.5.4 Grote Oceaan..............................................................................................................................62
B.6 Verzameling........................................................................................................................................62
C Landkaarten, plans, enz.............................................................................................................. 65
C. 1 Algemeen............................................................................................................................................65
C.2 Europa..................................................................................................................................................65
C.3 Afrika....................................................................................................................................................65
C.4 Azië......................................................................................................................................................69
C.4.1 Hindoestan..................................................................................................................................69
C.4.2 Ceylon..........................................................................................................................................70
C.4.3 Indische Zee.................................................................................................................................75
C.4.4 Indische Archipel.........................................................................................................................75
Sumatra...........................................................................................................................................75
Malakka, Riouw, Banka, Billiton.....................................................................................................81
Borneo.............................................................................................................................................82
Java..................................................................................................................................................82
Bantam............................................................................................................................................85
Batavia............................................................................................................................................87
Preangerlanden, Krawang, Cheribon, Tegal en Pekalongan........................................................99
Midden-Java..................................................................................................................................101
Oost-Java en Madoera..................................................................................................................105
Zuidkust van Java..........................................................................................................................108
Timor.............................................................................................................................................109
Celebes..........................................................................................................................................109
Soela Besi.......................................................................................................................................110
Moluksche Eilanden.......................................................................................................................110
C.5 Amerika...............................................................................................................................................112
C.5.1 Noord-Amerika...........................................................................................................................112
C.5.2 De Antillen..................................................................................................................................113
C.5.3 Zuid-Amerika..............................................................................................................................113
Algemeen.......................................................................................................................................113
Essequebo, Demerary, Berbice.....................................................................................................114
Suriname........................................................................................................................................116
Algemeen..................................................................................................................................116
Rivieren en kreken....................................................................................................................117
Brazilië...........................................................................................................................................122
D "Verzameling van paskaarten dienende tot de vaart naar Oost- en West-Indiën, meest alle
uitvoerig met de pen getekend, benevens eenige afbeeldingen van voorname eijlanden, steden
en sterktens zo wel in de Spaansche, Engelsche als Nederlands Indiën gelegen, alle zeer net naar
't leven met waterverven geschildert."......................................................................................... 123

5. 4.VELH Kaarten Leupe Suppl. 5
619.13 - 619.118 De oorspronkelijk band wordt bewaard in Kast 8, 3de laan van onderaf...................123
ZEE-, KUST- EN RIVIERKAARTEN.......................................................................................................123
Europa............................................................................................................................................123
Afrika..............................................................................................................................................124
Azie................................................................................................................................................126
Amerika.........................................................................................................................................129
LANDKAARTEN, PLANS ENZ...............................................................................................................134
Afrika..............................................................................................................................................134
Azie.................................................................................................................................................137
Amerika..........................................................................................................................................145
Onbekende.........................................................................................................................................149
Bijlagen...................................................................................................................153
Index op de verzameling Buitenlandse Kaarten P.A. Leupe (4.VEL) en S.P. l'Honoré Naber
(4.VELH)........................................................................................................................................ 153

7. 4.VELH Kaarten Leupe Suppl. 7
Beschrijving van het archief
BESCHRIJVING VAN HET ARCHIEF
Naam archiefblok:
VELH Verzameling Buitenlandse Kaarten Leupe: Supplement, 16e-19e eeuw
Periode:
16e - 19e eeuw
merendeel 16e - 19e eeuw
Archiefbloknummer:
4122
Omvang:
937 inventarisnummers
Taal van het archiefmateriaal:
Het merendeel der stukken is in het Nederlands. Een deel is gesteld in het Frans en in het Engels.
Enkele kaarten zijn beschreven in het Latijn, Deens, Spaans en Italiaans.
Soort archiefmateriaal:
Normale geschreven, gedrukte en getekende documenten. Het betreft een kaaartenarchief met
zeeatlassen en zee -en kaarten, kust -en rivierkaarten en landkaarten.
Archiefbewaarplaats:
Nationaal Archief, Den Haag
Archiefvormers:
College ter Admiraliteit te Amsterdam, Commissie Bepaling Lengte op Zee Verbetering v.
Zeekaarten
Comité tot de Oost-Indische Handel en Bezittingen
Comité tot de Zaken Koloniën en Bezittingen op de Kust Guinea en in Amerika
Depot-Generaal van Oorlog
Directie ad interim voor de Westindische Koloniën
Directie van de Sociëteit van Berbice
Directie van de Sociëteit van Suriname
Ministerie van Koophandel en Koloniën
Ministerie van Koophandel en Koloniën, Algemene Directie
Ministerie van Marine en Koloniën
Ministerie van Marine en Koloniën, Hollandse Divisie
Oud Archief Suriname: Gouvernementssecretarie
Raad der Amerikaanse Bezittingen en Etablissementen
Raad der Aziatische Bezittingen en Etablissementen
Raad der Koloniën in West-Indië
Staten van Holland en West-Friesland
Verenigde Oostindische Compagnie, Kamer Amsterdam
Verenigde Oostindische Compagnie, Kamer Amsterdam, Departement van de Equipage
Verenigde Oostindische Compagnie, Kamer Zeeland
Westindische Compagnie, Kamer Amsterdam
Westindische Compagnie, Kamer Zeeland
Heneman, J.C. (kartograaf van de Sociëteit van Suriname, ca., 1740-1806)
Loten, J.G., (gouverneur van Ceylon, 1710-1789)

8. 8 Kaarten Leupe Suppl. 4.VELH
Samenvatting van de inhoud van het archief:
De Inventaris der verzameling Kaarten berustende in het Algemeen Rijksarchief: Eerste
Supplement (VELH) beschrijft kaarten uit de periode 1867-1886 die wel aanwezig waren maar
ontbreken in de inventaris van P.A. Leupe uit 1867.
Het archief bevat zee-atlassen en wereldkaarten, de rubriek zee, kust -en rivierkaarten volgt de
oostelijke route van de VOC-schepen vanaf Europa, via Afrika en Kaap de Goede Hoop naar de
Perzische Golf, India en Oost- en Zuid-Oost Azië en de westelijke route van de WIC-schepen naar
Amerika. De rubriek landkaarten is op dezelfde wijze ingedeeld maar begint met Afrika, er zijn
geen Europese landkaarten in het archief bewaard gebleven. De kaarten dateren voornamelijk uit
de achttiende en negentiende eeuw.
Het archief is vooral van belang door de aanwezigheid van het grootste deel van het VOC-
kaartenarchief, dat apart gevormd is vanwege geheimhouding en formaat. Deze kaarten geven
inzicht in de bloei van het kaartenmakersbedrijf in Amsterdam waar de kaartenmakers in opdracht
van de VOC werkten zoals Willem Jansz. en Johannes Blaeu, Johannes Vingboons en de familie Van
Keulen. De atlas van Isaac de Graaff is - weliswaar niet in zijn geheel, maar verspreid - in de
verzameling terug te vinden.
De kaarten vormen de vroegste bronnen voor China, Japan, Thailand, Cambodja, India, Zuid-
Afrika, Formosa, Australië en Nieuw-Zeeland en de eilanden van Indonesië, met het
handelscentum van de Oostindische Compagnie in Batavia.
De kaarten van de Westindische Compagnie en de Sociëteit van Suriname vertellen het verhaal
van de slavenhandel vanaf St George d'Elmina, het steunpunt in West-Afrika, naar de kusten van
Zuid-Afrika en de Antillen. De Nederlanders zaten tientallen jaren in Brazilië met Johan Maurits
van Nassau, veroverden Curaçao en voeren de rivieren van Suriname op om plantages in te
richten. Ook maakten zij ontdekkingsreizen naar Chili en Peru. De posten in zowel West als Oost
waren naar de laatste militaire inzichten gebouwd en vormden de steunpunten in het
handelsimperium.
Uit de vroege 17de eeuw, toen de Nederlanders New York in Nieuw-Nederland stichtten zijn er
kaarten van de noordoostkust van Amerika aanwezig.
Een belangrijke kaart is de "Vertooningh ofte aenwijsinghe der coursen, landen, eijlanden ende
droochten beoosten Japan beseijlt door den E. Commandeur Mathijs Quast ende Abel Jansen
Tasman gelijk in dese 2 platte caerten can worden beöogt." De kaart -afkomstig uit het toenmalige
Rijksarchief- dook op op een veiling van Van Stockum in 1880 en kwam terug dankzij "de
welwillendheid' van de erfgenamen van Prins Hendrik- geeft een overzicht van verschillen in
gegevens van vroegere en latere data. In dit supplement op de collectie Leupe bevinden zich de
wereldberoemde aquarellen van Johannes Vingboons, kaartmaker in dienst van Joan Blaeu. Deze
unieke serie bevat aanzichten en vogelvlucht kaarten van steden en forten van Nederlandse
handelsposten van de WIC en de VOC, maar ook die van concurrenten. De 17e eeuwse baaien en
plattegronden van New York, Havanna, Kaap de Goede Hoop of Malakka vormen de eerste
weergave van die handelsposten..Er zijn facsimilé-uitgaven van deze atlas verschenen.

9. 4.VELH Kaarten Leupe Suppl. 9
Aanwijzingen voor de gebruiker
Aanwijzingen voor de gebruiker
Openbaarheidsbeperkingen
OPENBAARHEIDSBEPERKINGEN
De rechtstitel is (nog) onbekend
Beperkingen aan het gebruik
BEPERKINGEN AAN HET GEBRUIK
Reproductie van originele bescheiden uit dit archief is, behoudens de algemene regels die gelden
voor het kopiëren van stukken, niet aan beperkingen onderhevig. Er zijn geen beperkingen
krachtens het auteursrecht.
Andere toegang
ANDERE TOEGANG
Inhoudsbeschrijving van resp. de getekende atlas van Vingboons, (ca. 1665) en de getekende atlas
van De Graaff (ca. 1700). Deze zijn opgenomen als respectievelijk bijlage I en II bij 4. VELH
4.VEL Verzameling Buitenlandse Kaarten Leupe, 16e-19e eeuw
4.VELHD Verzameling Buitenlandse Kaarten: Dubbelen, 16e-19e eeuw
.
Aanvraaginstructie
AANVRAAGINSTRUCTIE
Openbare archiefstukken kunnen online worden aangevraagd en gereserveerd. U kunt dit ook via
de terminals in de studiezaal van het Nationaal Archief doen. Om te kunnen reserveren dient u de
volgende stappen te volgen:
1. U maakt een profiel aan op www.gahetna.nl, en logt vervolgens in;
2. Via de archiefinventaris (alleen de beschrijvingen met rode nummers) selecteert u het
gewenste archiefstuk door op de knop 'Reserveren' te klikken;
3. In het volgende scherm geeft u aan op welke dag u het archiefstuk wilt inzien;
4. Indien u zich bevindt in de studiezaal en een tafelnummer heeft ontvangen kunt u dit
nummer vermelden. Als u geen tafelnummer heeft kunt u tafelnummer 777 laten staan;
5. Vervolgens bevestigt u uw reservering door deze te versturen.
Citeerinstructie
CITEERINSTRUCTIE
Bij het citeren in annotatie en verantwoording dient het archief tenminste éénmaal volledig en
zonder afkortingen te worden vermeld. Daarna kan worden volstaan met verkorte aanhaling.
VOLLEDIG:
Nationaal Archief, Den Haag, VELH Verzameling Buitenlandse Kaarten Leupe: Eerste Supplement,
nummer toegang 4.VELH, inventarisnummer ...
VERKORT:
NL-HaNA, Kaarten Leupe Suppl., 4.VELH, inv.nr. ...

10. 10 Kaarten Leupe Suppl. 4.VELH
Archiefvorming
Archiefvorming
Geschiedenis van de archiefvormer
GESCHIEDENIS VAN DE ARCHIEFVORMER
Een groot aantal van de schoonste nummers dezer verzameling is ook thans weder afkomstig van
de dienaren der Oost-Indische Compagnie of van hare kaartenmakers. Sedert de Inventaris van
1867 in het licht verscheen is over deze laatsten veel nieuw licht opgegaan door de studiën van de
heeren P.J.H. Baudet 1 en G.D. Bom 2)2, zoodat het aanbeveling verdient hier ter plaatse de
bijzonderheden aan te vullen, die Leupe in de inleiding tot zijnen Inventaris heeft medegedeeld.
Als vaststaande kan worden aangenomen dat de O.I.C. hare kaartenmakers (tevens leveranciers)
had zoowel in Nederland als te Batavia. De taak der eersten kan geacht worden te hebben bestaan
in het aanhouden van een voorraad leggers, die geregeld moesten worden bijgehouden, en in het
gereed maken van de kaartenverstrekkingen voor uitgaande schepen, op grondslag van die
leggers. De taak der laatsten zal hebben bestaan in het bijwerken van de kaarten, die door
aangekomen schepen werden ingeleverd, om dan weder aan de thuisvaarders te worden
medegegeven. Een teekenwerk zeker niet aan onvaardige handen toe te vertrouwen! Behalve
hiermede zullen zij belast zijn geweest met het bijhouden en verstrekken van kaarten aan schepen,
die reizen naar de kwartieren in en buiten den Archipel moesten doen, voor zooverre zij niet
rechtstreeks uit Nederland derwaarts waren gezonden (Soeratte, Ceilon, Bengalen). In dit laatste
geval diende er wel een vrij uitgebreide verstrekking uit Nederland te worden medegenomen.
Beschouwt men eerst de kaartenmakers in Nederland, dan is bekend (zie Inventaris Leupe) dat de
voornaamsten onder hen zijn geweest die van de Kamer Amsterdam, en wel:
– Augustus Robaert tot ongeveer 1617.
– Hessel Gerritsz van 1617 tot ongeveer 1633.
– Willem Jansz Blaeu van 1633 tot zijn dood 1638.
– Mr. Joan Blaeu van 1638 tot zijn dood 1673.
Hier echter houden de mededeelingen op totdat in 1705 Isaac de Graaff als kaartenmaker wordt
genoemd, welke betrekking hij tot zijn dood (1714) heeft waargenomen. Hoe deze gaping te
verklaren? Wie bezorgde de kaartenverstrekkingen in de jaren tusschen 1673 en 1705?
Deze vraag is met een vrij hoogen graad van juistheid te beantwoorden -
aan de hand van hetgeen het Rijksarchief uit die jaren bezit. Men raadplege de nummers:
– 352 Inv. Leupe, Jaartal 1635, Sign. J aan Blaeu,
– 158 Supp. Inv., Jaartal 1694, Sign. Joan Blaeu,
– 147 Supp. Inv., Jaartal 1674, Sign. Joan Jansz Blaeu.
"Wie is deze Joan Blaeu?" aldus vraagt Leupe in een voetnoot bij blz. VI zijner inleiding. Ons
nummer 147 maakt het reeds waarschijnlijk dat Joan Jansz niemand anders is dan de zoon van den
in 1673 overleden Mr. Joan Blaeu. Dit vermoeden wordt tot zekerheid wanneer men uit de
genealogie van het geslacht Blaeu (Baudet blz. 160) ontwaart, dat deze Joan de jongste (de derde)
zoon is van den bekenden Joan, en zoo is het duidelijk dat deze de kaarten vervaardiging na den
dood zijns vaders heeft voortgezet tot in de jaren 1685, 1694 en misschien wel tot 1705 (optreden
van Isaac de Graaff), daar hij eerst in 1712 overleden is. Een tweede opmerking van Leupe
(voetnoot blz. VI) kan thans ook tot klaarheid worden gebracht. Wij lezen daar dat er bij het
Ministerie van Marine eene kaart aanwezig is, getiteld: "Pascaerte van alle de zeecusten van
Europa, nieulijcx beschreven door Willem, Pieter en Joan Blaeu, Amsterdam 1677". Deze Willem,
1 P.J.H. Baudet, Leven en werken van Willem Jansz. Blaeu, Utrecht 1871. (Met een naschrift van 1872).
2 2) G.D. Bom, Bijdr. tot de geschiedenis van het geslacht Van Keulen, Amst. 1885.

11. 4.VELH Kaarten Leupe Suppl. 11
Pieter en Joan zijn de drie zoons van Mr. Joan, die dus aanvankelijk in combinatie de
kaartenvervaardiging hebben voortgezet. Op grond van hunne nog voorhanden werken, aan
welker echtheid niet valt te twijfelen, mag men dus aannemen dat het geslacht Blaeu de
Compagnie heeft bediend in deze volgorde:
– Willem Jansz Blaeu 1633 tot 1638.
– Mr. Joan Blaeu 1638 tot 1673.
– Willem, Pieter, Joan Jansz Blaeu 1673 tot 1677 of later 1). 3
– Joan Jansz Blaeu (voornoemd) 1677 of later tot 1694 of misschien tot 1705.
In dat jaar werd laatstgenoemde opgevolgd door Isaac de Graaff, die in functie is gebleven tot
1714, maar over wiens opvolger Leupe zwijgt. Wie bezorgde de kaartenverstrekkingen na dien tijd?
Het antwoord hierop is te vinden in de studie van den heer Bom, die ons mededeelt (blz. 8), dat
"kort na" het overlijden van De Graaff niemand minder dan de beroemde Gerard van Keulen tot
kaartenmaker der Compagnieën werd aangesteld, en in zijn geslacht bleef de waardigheid lange
jaren erfelijk. Er zou wel eenig bezwaar tegen zijn die mededeeling van den heer Bom zonder meer
te aanvaarden, omdat de werkzaamheid van Van Keulen voor de Oost-Indische
hydrographie aanvankelijk niet alleen niet groot schijnt, maar ook omdat er kaarten voorhanden
zijn die de signatuur van Isaac de Graaft dragen bij jaarcijfers 1728, 1735, 1736 en 1737. Deze
moeilijkheid komt mij niet onoverkomelijk voor, en dat vooral omdat duidelijk blijkt dat Van
Keulen reeds vóór het jaar 1720 betrekkingen met de O.I.C. moet hebben aangeknoopt. Omstreeks
dat jaar toch verschenen bij zijne firma de onvolprezen kaarten: Insulae Javae Pars Orientalis &
Insulae Javae Pars Occidentalis, bewerkt door Adriaan Reland. Mede omstreeks dien tijd kunnen er
een paar kaarten van de Roode Zee zijne ateliers hebben verlaten, zoo goed als eene thans
zeldzame kaart: Nova Tabula Terrarum Cucan, Canara Malabaria, Madura et Coromandelia cum
Parte Septentrionali Insulae Ceylon edente Hadriano Relando (Catalogus Min. van Marine blz. 861).
Wèl mag men zich dus afvragen waartoe Van Keulen kostbare kaartwerken van de Oostersche
Zeeën zou ter perse hebben gelegd, zoolang hij zich niet van de koopers, dus van de Compagnie's
schepen, zeker wist. Schijnt dan ook zijne werkzaamheid aanvankelijk niet groot, zijn ijver zal in
een geheel ander licht verschijnen wanneer men bedenkt dat zijn zoon Johannes (IIe) in 1753 een
nieuw (zesde) deel van den grooten "Zeefakkel" het licht deed zien, waaraan hij zijn eerste 25 jaren
arbeids had ten koste gelegd en waarin hij door middel van 60 kaarten (waarvan er nog 3 door
Gerard bezorgd waren) de geheele nautische kennis van de Indische Wateren vastlegde (Bom blz.
10). De Van Keulen's waren dus uiterst werkzaam geweest: terwijl er nog kaarten met de signatuur
van De Graaff werden verstrekt, zwoegden zij aan het zesde deel van den Zeefakkel, waarvan
misschien reeds afdrukken aan de schepen werden verstrekt naarmate de platen gereed kwamen.
Maar toch moeten er redenen zijn geweest waarom er, ook na 1714, kaarten op naam van De
Graaff werden verstrekt.
In de eerste plaats kan men aanvoeren: daar waren nog in 1726 geldelijke verbintenissen ten laste
van den in 1743 overleden Isaac de Graaff (Bom blz. 9), maar wij weten niet door welke
verplichtingen die verbintenissen werden opgewogen. Ook eigenliefde kan een woord hebben
meegesproken. Van Keulen, die in 1753 het zesde deel van den Zeefakkel in het licht zou geven,
moet reeds jaren te voren aan die omvangrijke uitgave hebben gewerkt en langen tijd aan de
voorbereiding hebben gearbeid. Wel diende die arbeid te berusten op het werk van De Graaff,
maar diens kaarten moesten dan toch alle in koper worden gestoken en teruggebracht worden op
eene schaal, die ze voor opneming in een atlas geschikt maakte. Want Van Keulen zon op iets
nieuws, dat een vooruitgang mocht heeten. Tot dusverre werden de Oost-Indische kaarten
3 Volgens Elias. De Vroedschap van Amsterdam I blz. 472, 473 stierf Willem Blaeu denkelijk te Hillegom in 1685.
Van hetzelfde jaar dagteekent kaart 352 (Inv. Leupe) die alleen de signatuur van Joan draagt. Pieter Blaeu stierf in
1706, maar daar de kaarten van 1674 en 1694 ook alleen de signatuur van Joan dragen is het zeer goed denkbaar,
dat de drie gebroeders in nog andere (onbekende) combinaties hebben gewerkt.

12. 12 Kaarten Leupe Suppl. 4.VELH
verstrekt, geteekend op perkament en fraai gekleurd, maar ook hier trok Van Keulen zijne
beproefde kopergravure voor, zooals hij die voor kaarten van andere deelen der wereld reeds lang
toepaste. Ofschoon het kaartwerk daardoor oppervlakkig beschouwd aan artistiek aanzien
verloor, sprongen de voordeel en van de gravure in het oog en het is dus niet onwaarschijnlijk dat
Van Keulen de perkamenten "overzeilers" als iets minderwaardigs beschouwde, die hij zelfs 1iever
op naam van een ander dan van den zijnen voortging te verstrekken. Bij het inleiden zijner nieuwe
gravures viel wellicht ook zekere weerzin te overwinnen, dien de weinig ontwikkelde schippers der
Compagnie tegen al wat nieuw was zullen hebben betoond. Gewoon aan die rijkversierde
kunstwerken van de Blaeu's en van De Graaff, zal het hun (en misschien ook wel aan sommige
Bewindhebbers) moeite hebben gekost het schijnbaar eenvoudiger werk van Van Keulen als beter
te erkennen, en deze zal, als een goed man van zaken, blijde zijn geweest dat hij het nieuwe slechts
druppelsgewijze behoefde toe te dienen. Zoo laat zich wel eenigszins verklaren dat er kaarten zijn
verschenen op naam van De Graaff, toen deze reeds jaren overleden was en Van Keulen hem in
zijne betrekking van kaartenmaker was opgevolgd. Van deze zijn met name aanwezig:
• No. 176 Supp. Inv., Jaartal: 1728.
• No. 164 Supp. Inv., Jaartal: 1735.
• No. 148 Supp. Inv., Jaartal: 1736.
• No. 165 Supp. Inv., Jaartal: 1737.,
terwijl de heer Bom eene kaart van de kust van Guinea heeft aangetroffen, gemerkt 1722 (Bom blz.
8 voetnoot).
Met het verschijnen van het prachtige zesde deel van den Zeefakkel was ook de cartographie van
de Indische Wateren in nieuwe banen getreden, en, wat nog meer zegt: de O.I.C. hield van nu af
aan haar geographische kennis niet langer voor zichzelve alleen. De Van Keulen's hebben de
Compagnie bediend tot haar uiteinde en het schijnt hier de plaats de voornaamste leden van dat
geslacht te vermelden, die de betrekking van kaartenmaker hebben bekleed:
– Gerard van Keulen 1714-1726.
– Johannes van Keulen 1726-1755.
– Gerard Hulst van Keulen met Johannes Buys van Keulen 1756-1778.
– Gerard Hulst van Keulen (voornoemd) 1779-1801.
De firma Van Keulen heeft echter nog meerdere verdiensten voor de cartographie, waarover straks
nader.
Minder goed dan omtrent de kaartenmakers in Nederland zijn wij ingelicht omtrent de titularissen
in Indië. Leupe noemt er niet één. Thans kunnen er drie worden genoemd: Gerrit de Haan, Klaas de
Lous en Wigle Sicma.
Van den eerstgenoemde bezit het Rijksarchief thans een atlas in handschrift bestaande uit twee
deelen elk 25 kaarten bevattende (Supp. Inv. No. 156), en behoorende tot het fraaist denkbare dat
de 18e eeuw heeft opgeleverd. Dit exemplaar, dat aan Melvill van Carnbee schijnt te hebben
toebehoord, is voorzien van eenige aanteekeningen van zijne hand, die ik hier slechts letterlijk
behoef over te nemen om alles weer te geven wat omtrent hem en zijn opvolgers is bekend
geworden. Zij luiden als volgt:
"Uit het Indisch Naamboek is mij gebleken dat Gerrit de Haan toen (1760 & 1761) was Capitein-
Luitenant ter Zee en Baas-Kaartenmaker: tevens dat hij Capitein-Luitenant reeds was sedert 1752
en kaartenmaker sedert 1747. In het Indisch Naamboek van Ult. Dec. 1768 vind ik De Haan ook nog
als Capitein-Luitenant doch in het Indisch Naamboek van Ult. Dec. 1769 niet meer, maar hem, op
de lijst der personen die met de retourschepen van 1769 naar Nederland vertrokken zijn, of nog te
vertrekken staan. Als Baas-Kaartenmaker vind ik in dat jaar vermeld: Klaas de Lous,

13. 4.VELH Kaarten Leupe Suppl. 13
opperstuurman. In het naamboek van 1773 komt als Baas-Kaartenmaker voor Wigle Sicma, die
onder de 'zeeofficieren' vermeld staat als schipper, sedert 1772. Zeker is het dus dat Gerrit de Haan
van 1747 tot 1769 Baas-Kaartenmaker was te Batavia en dat hij als zoodanig is opgevolgd door
Klaas de Lous."
Het komt mij voor dat de betrekking van kaartenmaker in Indië na die jaren veel van haar belang
zal hebben verloren, omdat de schepen waarschijnlijk voorzien werden van het zesde deel van Van
Keulen's Zeefakkel, waardoor de behoefte aan bekwame teekenaars op Batavia van zelve minder
gevoeld werd.
De Atlas De Graaff van omstreeks 1700 met het zesde deel van den Zeefakkel van Van Keulen
(1753) en deze met De Haan's Ligtende Zeefakkel (1760) zijn echter even zoovele bakens in de
geschiedenis der Indische cartographie, die het geheele aardrijkskundige "weten" op een bepaald
tijdstip doen kennen. Het ware wellicht mogelijk uit de voorhanden gegevens de algemeene
kennis op eenig bepaald tijdstip op te bouwen zooals Joan Blaeu of Hessel Gerritsz die hebben
bezeten, doch zoo volledige overzichten, zonder eenige lacune, zou men niet vermogen te geven.
De kaartenverzameling van het Rijksarchief vertoont niet alleen de hooge voortreffelijkheid van
het Nederlandsche kaartwerk in de zeventiende en in de achttiende eeuw, zij doet tevens het
plotseling verval zien dat in de tweede helft der 18e eeuw begon, en zij is zelfs reeds volledig
genoeg om een eervol getuigenis te verstrekken van den wederopbloei onzer cartographie na het
midden der 19e eeuw. De verzameling is echter, vooral wat de sedert 1850 verschenen
Nederlandsche en Indische zeekaarten betreft, in geen enkel opzicht volledig genoeg om een beeld
te kunnen geven van hetgeen er dààr, gedurende de laatste zeventig jaren, is verricht; en
misschien zal men eerst over een kleine twintig jaren, namelijk wanneer de opneming der Ned.
Indische kusten voltooid kan zijn, dien arbeid naar waarde kunnen schatten. Het bovenbedoeld
plotseling verval is echter duidelijk afgeteekend en het zal misschien nuttig zijn de oorzaken
daarvan nader aan te wijzen. Het was toch geenszins de veelbesproken (en niet altijd juist
uitgelegde) "geest" van die eeuw, die medebracht dat de Nederlandsche cartographie in weinige
jaren door die der Engelschen geheel werd overvleugeld; het komt mij voor dat de uitvinding van
twee instrumenten, waarvan de Engelschen zich aanstonds bedienden omdat zij door Engelschen
uitgevonden waren, hun eenen voorsprong verzekerde die door de Hollanders niet kon worden
ingehaald en dat vooral niet, omdat de vlag zich van verschillende deelen des aardbols begon
terug te trekken, terwijl de Engelsche scheepvaart zich met den dag uitbreidde. Noch gebrek aan
wakkerheid der uitgevers noch eenige mindere bekwaamheid der graveurs was de oorzaak van het
verval; de firma Van Keulen was zoo ijverig als ooit en ging voort met het in het licht zenden harer
uitgaven, die als kunstgewrochten in geen enkel opzicht voor uitheemsch werk behoefden te
wijken.
Om echter kaarten te kunnen vervaardigen, behoort men behalve met de breedte ook bekend te
zijn met de lengte der voornaamste punten, terwijl de juistheid der détails slechts kan worden
gewaarborgd wanneer er, tot in onderdeelen toe, met nauwkeurigheid is getrianguleerd. Aan
groote onnauwkeurigheden in de lengteverschillen der te bezeilen kusten was de zeeman der
zeventiende eeuw als gewoon. De chronometers, door Huygens uitgedacht en in 1690 aan boord
van een Compagnie's schip gemonteerd, brachten daarin wegens den dood des uitvinders
verandering noch verbetering, en de kaarten bleven de kenmerken dezer leemte dragen. Al ware
dat anders geweest, veel dagelijksch voordeel zou de zeeman van het gebruik der uurwerken niet
hebben kunnen trekken, zoolang een doelmatig hoekmeetinstrument, tot het bepalen van zons-
of stershoogten of tot het meten van hoeken in een horizontaal dak, tot de onvervulde wenschen
bleef behooren. Zulk een instrument werd in 1730 in Engeland verkrijgbaar toen Hadley den
spiegelsextant van Newton zoodanig wijzigde dat zij een voor scheepsgebruik doelmatigen vorm
verkreeg. De uitvinding van de eigenlijk gezegde chronometers, door Harrison in 1762, zette de
kroon op het werk, want met die beide instrumenten was het bepalen van nauwkeurige

14. 14 Kaarten Leupe Suppl. 4.VELH
lengteverschillen zoowel als het uitvoeren van triangulaties binnen den kring van het voortaan
mogelijke getrokken. De Engelschen maakten alras een goed gebruik van hunne uitvindingen en
de eerste "real survey ever made by British officers" werd verricht onder leiding van Captain Cook,
in 1765 aan de kusten van New Found Land (het stuk is nog te zien in de verzameling van het
Hydrographic Department der Admiralty). Nergens echter blijkt dat de Nederlanders getracht
hebben hunne "overzeilers" aanstonds te verbeteren door het bepalen van de lengteverschillen der
voornaamste punten4. De lengte van de Kaap was door La Caille in 1751 bepaald op 18 graden 30
minuten. of door het verrichten van triangulaties, die de waarde hunner détailkaarten hadden
kunnen verhoogen. Zoo bleef het Nederlandsche kaartwerk te lang op het oude berusten en de
kaarten, hoewel zij veelal zoo juist waren als met behulp van peilkompassen, breedtebepalingen
en koers- en vèrheidsrekeningen mogelijk was, moesten wel in een reuk van mindere juistheid
komen te staan indien men ze vergeleek met het Engelsche werk, dat gaandeweg naar betere
systemen werd opgezet en in artistieke behandeling op den duur niet behoefde onder te doen
voor hetgeen er te Amsterdam uitkwam. En met de verbeteringen, die de Engelsche kaarten
ondergaan hadden, kon de scheepvaart ook hooger eischen gaan stellen. Getrianguleerde kaarten,
die op goede lengteopgaven berustten, maakten niet alleen een juiste plaatsbepaling door lengte-
en breedtewaarnemingen ten opzichte van omliggende kusten mogelijk; ook de plaatsbepaling
door "kruispeilingen" kon beter worden toegepast, omdat de punten op de kaart in goed onderling
verband lagen. Het lijdt geen twijfel, of men besefte in Nederland zeer goed waar de fout schuilde.
De in 1787 ingestelde (en eerst in 1850 opgeheven) "Commissie tot de zaaken het bepalen der
lengte op zee en de verbetering der zeekaarten betreffende", 5waarin ook de Van Keulens en later
de firmant Jacob Swart zitting hadden, bewijst reeds door haren naam, dat men niet alleen het
kwaad had verkend maar ook wel begreep hoe de middelen tot verbetering moesten worden
aangewend, doch het was toen te laat. De Engelschen kregen in korteren tijd meer en beter
gegevens van hunne zich steeds uitbreidende vloot dan de Hollanders konden krijgen van een
scheepvaart die eer kwijnde dan bloeide, en daarmede moest het kaartwerk der Nederlanders, dat
zich zooveel jaren op het hoogste peil had gehandhaafd, plaats maken voor dat der buren aan de
overzijde van de Noordzee en zelfs tijdelijk (en om soortgelijke redenen) voor dat van de
Franschen. Het zal ook op den duur niet hebben gestrekt tot verhooging van den lust der
opvolgers van Van Keulen, dat de uitgave der kaarten gaandeweg onder de voogdij van eene
Commissie was gesteld, maar men mag betreuren dat zij hunne bakens niet wisten te verzetten
toen het getij was verloopen. Van uitgevers van zeekaarten hadden zij vervaardigers van moderne
atlassen kunnen worden, even goed als een vorig uitgeversgeslacht met de atlassen was begonnen
om zich, naar de eischen des tijds, meer op de verspreiding van zeekaarten toe te leggen. In het
détail der atlassen hadden zij wellicht onbeperkt meester kunnen blijven zonder dat een
oogenschijnlijk nieuwe industrie elders behoefde op te komen, hetgeen toch omstreeks het begin
der 19e eeuw geschiedde: juist in den tijd toen de zeekaartenindustrie hier te lande noodlijdend
was.
Eerst omstreeks het midden der 19e eeuw kwam de Nederlandsch-Indische cartographie weer op
soliede basis te staan, want toen begon de Regeering te toonen dat zij inzag, hoezeer
hoekmeetinstrument en uurwerk de eerste onmisbare hulpmiddelen waren om den grondslag te
leggen voor bruikbare land- en zeekaarten. Door de ontbinding der Commissie tot verbetering der
zeekaarten werd, hoe goede diensten zij ook bewezen had, als stilzwijgend erkend dat het
verzamelen en bewerken der gegevens, die noodig zijn tot de vervaardiging van moderne kaarten,
de krachten van eene uitgeversfirma te boven gaat, al wordt zij door eene bevoegde Commissie
voorgelicht. Integendeel werd er door die daad erkend dat de opneming, die aan kaarteering
vooraf dient te gaan, slechts een tak van Staatsdienst kan zijn. Datgene wat in de eerste plaats
noodig was: astronomische bepaling van hoofdpunten, werd van stonde aan met kracht ter hand
4 Men zou hier eenig voorbehoud moeten maken voor de waarnemingen te Batavia door den predikant Mohr
verricht, die in 1770 de lengte van Batavia op 106 graden 50 minuten bepaalde, zie Johan Maurits Mohr door P.J.
Veth (De Gids 1885, III.
5 Een overzicht van haar werkzaamheden, bij Bom, blz. 60-69.

15. 4.VELH Kaarten Leupe Suppl. 15
genomen 6, en daarmede was de eerste stap gezet op den weg, die de cartographie tot
vernieuwden bloei kon brengen. Opnemingen, zoo te water als te land, volgden, maar de oude
firma's verdwenen van het tooneel. Van Keulen liquideerde de zaken in 1885 en de Staat trok niet
alleen plaatsbepaling, verkenning en opmeting maar ook het technisch en artistiek gedeelte van
het oude bedrijf aan zich (Top. Bureau, Top. Inrichting, Afd. Hydrographie Ministerie van Marine
enz.).
Geschiedenis van het archiefbeheer
GESCHIEDENIS VAN HET ARCHIEFBEHEER
De verwerving van het archief
DE VERWERVING VAN HET ARCHIEF
De rechtstitel is (nog) onbekend
6 Zie F. Kaiser, De sterrekundige plaatsbepalingen in den O.I. Archipel, Amst. 1851.

16. 16 Kaarten Leupe Suppl. 4.VELH
Inhoud en structuur van het archief
Inhoud en structuur van het archief
Inhoud
INHOUD
Het geven van een volledig overzicht van de kaarten, waaruit deze Verzameling bestaat, kan de
bedoeling van dezen Inventaris, die voor zichzelve behoort te spreken, niet zijn. Van eenige zéér
belangrijke nummers dient echter afzonderlijk te worden gewaagd. Zoo behoort tot de
zeldzaamheden de kaart No. 2: "Nova totius terrarum orbis geographica ac hydrographica tabula a
Petro Kaerio, excudebat Joannes Joanssonius Amstelodami 1621." Tot de monumentale
kaartwerken behoort het groote kaartboek van Ceilon (No. 328), bevattende 30 groote en kleine
landkaarten, die omstreeks 1719 op last van den Gouverneur Isaac Augustijn Rumpf zijn
vervaardigd. Het kleine kaartboek van Ceilon (No. 329) kan een waardige plaats naast het groote
kaartboek innemen, en een handschrift inhoudende een vertoog over den staat der
verdedigingswerken bij Negombo, Baticaloa en Trinkonomale (No. 344) bevat eenige fraai
geteekende aanzichten en plattegronden van die werken. Een belangrijk bezit is mede de
"Ligtende Zeefakkel off de geheele Oost-Indische Waterweereldt" van G. de Haan, hiervoren reeds
genoemd (No. 156). Van historisch belang zijn de nummers 140 en 141: Tayouan of Formosa, maar
zij worden overtroffen door 137 en 136. No. 136 vertoont de ontdekkingen van Mathijs Quast en
Abel Tasman beoosten Japan in 1639 en No. 137 is de copie der kaart van Tasman (het origineel
berust op de Universiteitsboekerij te Utrecht), die de Oostkust der Philippijnen voorstelt en tegelijk
de wijze van kruisen op het Spaansche zilverschip verklaart. De nummers 119 en 120: rivier de
Ganges, schijnen ook bijzondere historische waarde te bezitten.
De oude bezittingen in Afrika zijn in deze verzameling weder vertegenwoordigd door een aantal
planteekeningen en opstanden, voorstellende de forten aan de Goudkust gelegen, zooals die zich
in het begin of het midden der 19e eeuw vertoonden. Ook is er een hoogst merkwaardig kaartje, in
handschrift, voorstellende de mondingen der Rio Calabar (thans Zuid-Nigeria), dat in 1638
geteekend is, dus kort na de verovering van Elmina door de onzen (No. 39). Amerika is matig
vertegenwoordigd, maar van belang is eene manuscriptkaart van 1631 die de kust van Brazilië
voorstelt (No. 270). Ook is er eene merkwaardige voorstelling van den zeeslag, geleverd tusschen
d'Estrées en Jacob Binckes bij Tabago (No. 258). De West-Indische bezittingen, niet alleen
Suriname maar ook Essequebo, Demerary en Berbice, maken een goed figuur.
Het getal van kaarten, die tegenwoordig op verkoopingen onder den naam "portulans" worden
geveild, maar die aanboord der schepen den Hollandschen naam "overzeilers" hebben gedragen
(in casu manuscripten op perkament), is ook in deze verzameling vrij groot, doch de meeste
daarvan zijn dubbelen (of zoo goed als dubbelen) van nummers, die reeds uit den inventaris van
Leupe bekend zijn. Aantal zoomin als eenheid van voorstelling behoeven verwondering te baren,
want allereerst dient opgemerkt dat deze exemplaren de overgeblevene zijn van de
verstrekkingen, die aan elk Compagnieschip werden medegegeven, en de reistrekken, die op
sommige voorkomen, bewijzen dat zij werkelijk dienst aanboord hebben gedaan. Het aantal
stellen van deze overzeilers moet oorspronkelijk ongeveer even groot zijn geweest als het aantal
schepen, dat op een gegeven oogenblik in de vaart was, en dit verklaart dat er betrekkelijk zoo
vele tot ons over zijn gekomen. Verwacht mag zelfs worden dat het aantal, met den tijd, nog wel
een weinig zal toenemen. Lettende op het groot aantal dat bestaan moet hebben, zou men zelfs
mogen verwachten dat het aantal der overgeblevene veel grooter zou moeten zijn dan het reeds
is, maar er bestaat reden om te vermoeden dat zij oudtijds grootendeels vernietigd werden. Men
kan zich namelijk verzekerd houden dat de Compagnie geen nieuwe kaarten verstrekte vóór dat
werkelijk was gebleken, dat de oude exemplaren inderdaad vervanging behoefden, en dit kon
alleen worden aangetoond wanneer de schippers de gebruikte kaarten inleverden. Daar nu de
bedoelde kaarten verstrekt werden, geteekend op perkament, en dat natuurlijk in de meening dat
klimaats- en vochtigheidsinvloeden een zoo stevig materiaal vereischten, werd die duurzaamheid,

17. 4.VELH Kaarten Leupe Suppl. 17
voor vele ervan, de oorzaak van haar behoud door de eeuwen heen, maar zij werd ook de oorzaak
van den ondergang van het meerendeel, omdat die ingetrokken exemplaren zekere
handelswaarde aan perkament behielden, dat voor tal van andere industrieele doeleinden op
nieuw bruikbaar was. Dit verklaart dat de overgroote meerderheid moet zijn verdwenen. De hooge
kostbaarheid dier rijkversierde overzeilers, die na iedere reis verantwoord moesten worden,
verklaart ook den schroomvalligen eerbied waarmede men nog in het dagelijksch gebruik, kaarten
kan zien behandelen die juist om een ruim gebruik aan te moedigen, door verschillende
regeeringen zoo goed als te geef worden gesteld.
Eene meer dan oppervlakkige kennismaking met den op het Rijksarchief voorhanden
kaartenschat, doet vooral betreuren dat nog immer geen gevolg werd gegeven aan eenen wensch,
eenmaal door P.A. Tiele geuit, toen hij de studie van P.J.H. Baudet (in den Gids van 1872)
aankondigde, welke als volgt luidt: "een nauwkeurige vergelijking der verschillende kaarten zou
m.i. voor de geschiedenis der geographie niet zonder belang zijn. Niet om de oudste rechten van
verschillende uitgevers te constateeren - ik acht dit onbelangrijk - maar om de veranderingen, die
de kaarten langzamerhand ondergaan hebben, aan het licht te brengen. Ook de tekst der atlassen
zou zulk een vergelijkend onderzoek verdienen".
S.P. L'HONORÉ NABER.
Verantwoording van de bewerking
VERANTWOORDING VAN DE BEWERKING
Het supplement is gecatalogiseerd door mr. A. Telting (overleden 1907) en dr. J. de Hullu (1864-
1940), hun beschrijving is vervolgens bewerkt door S.P. l' Honoré Naber (1865-1936),
gepensioneeerd kapitein ter zee bij de Nederlandse marine.
Bij het opmaken van dezen inventaris is de indeeling gevolgd, aangenomen door wijlen P.A. Leupe
in den "Inventaris der verzameling van kaarten berustende in het Rijks-Archief, Eerste Gedeelte",
die verschenen is in 1867.
Iedere andere indeeling zou voor- zoowel als nadeelen hebben medegebracht, en ook deze heeft
hare zwakke zijde,7
maar door aan de oude getrouw te blijven, wordt althans het voordeel verkregen dat men beide
inventarissen naast elkander kan gebruiken, en daarop zal het in de praktijk het meest aankomen.
Deze inventaris bestaat dus ook weer uit drie gedeelten, te weten:
– Zee• Atlassen,Wereldkaarten enz.
– Zee-, Kust- en Rivierkaarten
– Landkaarten, Plans enz.
– en twee Bijlagen.
Deze indeeling brengt de moeilijkheid mede dat er wel eens twijfel bestaat of men eenige kaart tot
de zee- of tot de landkaarten moet rekenen, welk vraagstuk als het zich voordeed in den een of
anderen zin moest worden beslist. Dit zij den gebruikers van dezen inventaris eene aanwijzing om
(evenals bij Leupe noodzakelijk is) beide afdeelingen te raadplegen.
7 Als eenigszins onnatuurlijk meen ik te moeten aanmerken dat de zee- zoowel als de landkaarten naar de
continenten zijn gerangschikt, terwijl men veeleer de zeekaarten aan de wereldzeeën, de landkaarten aan de
werelddeelen zou moeten koppelen.

18. 18 Kaarten Leupe Suppl. 4.VELH
Het kleiner aantal nummers dat deze verzameling omvat (600 tegen 2100), bracht mede dat ik de
beide hoofdafdeelingen in minder onderverdeelingen kon splitsen dan Leupe vermocht te doen.
Sommige onderafdeelingen, waarbij niets viel te vermelden, kon ik laten vervallen, en andere
konden zonder bezwaar worden samengetrokken. Dit laatste is echter zelden gedaan en wel alleen
dààr, waar het geschieden kon zonder de eenheid met Leupe's inventaris te verbreken.
De wijze van omschrijving der kaarten is niet volkomen gelijk aan de door Leupe gevolgde. De
beide eerste kolommen komen bij beide deze inventarissen gelijkelijk voor, maar de tweede en
derde kolommen van Leupe (vervaardiging en uitgave) trok ik samen tot ééne enkele, en ik hield
bij de invulling daarvan wat meerder rekening met de vermeldingen en omschrijvingen, zooals die
letterlijk op de kaarten zelf voorkomen. De laatste kolom werd weder op gelijksoortige wijze
benuttigd tot het plaatsen van "Aanmerkingen", maar ik voegde een voorlaatste kolom aan het
geheel toe, welke de herkomst der kaarten vermeldt, voor zooverre die nog is na te gaan. Waar
Leupe de afmetingen der bladen tot in millimeters nauwkeurig opgeeft, heb ik gemeend mij wel
tot centimeters te mogen bepalen, en waar de schaal der kaarten door hem wordt uitgedrukt in
omschrijvingen zooals 100 Surinaamsche Kettingen à 5 1/2 Rijnl. roeden = 130 strepen en
dergelijke, thans vrijwel onverstaanbaar, heb ik die schalen uitgedrukt door eenvoudige
verhoudingen als I : 25.000 of hoeveel het zij, zooals dat tegenwoordig allerwege gebruikelijk is.
Dikwijls is aan de opgave dier verhouding de omschrijving toegevoegd: "ongeveer". Dit heb ik
gedaan dààr, waar het mij voorkwam dat een nauwkeurige becijfering der schaal een te hoog
denkbeeld van de waarde der kaart zou kunnen geven, of ook dààr waar de juiste schaal niet
volstrekt nauwkeurig was terug te vinden. Om deze laatste moeilijkheid naar waarde te schatten
bedenke men dat de duimstokken, waarnaar oudere kaarten geteekend werden, niet aan
éénzelfden standaard ontleend werden (ongeijkt), zoodat eene teekening naar Rijnlandsche
duimen volstrekt niet altijd een Rijnl. duim vertoont die 26.1622 mM. groot is, niets meer en ook
niets minder. Bij tal van zeekaarten wordt een soortgelijk bezwaar ondervonden, daar het niet met
zekerheid bekend is welke waarde door verschillende kaartenmakers werd toegekend aan hun
Duitsche Mijl (van 15 op één graad) of, wat hetzelfde is: hoe groot zij zich den omtrek der aarde én
dus den equatorgraad dachten. Bediende Blaeu zich wellicht van zijn eigen, nooit gepubliceerde;
aardmeting, of heeft hij de voorkeur geschonken aan de waarde van Snellius die, theoretisch
althans, boven zijn eigen uitkomsten moest worden gesteld? Heeft Van Keulen zich, althans voor
zijne latere uitgaven, nog bediend van de uitkomsten der graadmeting van Bouguer en La
Condamine? Oogenschijnlijk eenvoudige vragen, voorzeker, doch die men zou moeten weten te
beantwoorden om te kunnen becijferen naar welke schaalverhouding de kaartenmakers zich
hunne werkstukken geteekend dachten. Daar nu deze vragen niet zoo maar uit te maken zijn,
stelde ik in een groot aantal gevallen de waarde van den breedtegraad op 111.111 meters, of de
Duitsche Mijl op 7407 Meters, waarden die zooals wij thans weten, ten naaste bij juist zijn, en
kwam dan tot de schaal der kaart zooals die werkelijk ongeveer is.
Als een aparte Bijlage voegde ik aan dezen inventaris nog toe een verkorte inhoudsopgave van den
zoogenaamden Atlas Amsterdam van Isaac de Graaff. Wel worden deze kaarten in Leupe's
Inventaris vermeld en zijn zij daar gemakkelijk te herkennen aan de merkletters A.A., maar het
kwam mij voor dat, waar de titels van die kaarten over een geheel boekwerk verspreid zijn, de
studeerende archiefbezoekers gebaat zullen zijn bij eene opgave van het geheel, dat op eene zoo
ongeëvenaarde wijze onze geographische kennis van de Oostersche Wateren op éénzelfde tijdstip
(ongeveer 1700) in beeld brengt.

19. 4.VELH Kaarten Leupe Suppl. 19
Verwant materiaal
Verwant materiaal
Het gehele bestand, beschreven in deze inventaris, is op microfiche gezet.
Verwante archieven
VERWANTE ARCHIEVEN
De Bibliothèque Nationale in Parijs heeft aquarellen van Johannes Vingboons en wel van
Macassar, Ternate, kasteel Victoria op Ambon en kasteel Goeloe Goeloe op Ceram.
Eveneens aquarellen van Johannes Vingboons in de collectie van het Maritiem Museum
Rotterdam, o.m de kust van Costa Rica, de kust van Yukatan, Golf Honduras, kust Baya Honda.
Voorts kust Cabo Blanco-Porto Nova, kust Cabo Verde, kust Angola-Cabo Negoro; kust Cabo
Negoro-Varilho.
De Biblioteca Laurenziana Medicea, Florence , de Biblioteca Apostolica Vaticana en het Nederlands
Scheepvaartmuseum in Amsterdam zijn ook in het bezit van door Johannes Vingboons
geaquarelleerde kaarten
Archief VOC, toegang 1.04.02, en veel VOC- en WIC kaarten staan ook op de website Atlas Mutual
Heritage.
Publicaties
PUBLICATIES
Literatuurlijst
LITERATUURLIJST
– Bracht, J.Th. W. van (intro.), Atlas van kaarten en aanzichten van de VOC en WIC, genoemd
Vingboons-Atlas (Haarlem 1982).
– Destombes, M., Catalogue des cartes nautiques manuscrites sur parchemin 1300-1700
(SaigonArdin 1941).
– Koeman, C, Links with the Past: The History of the Cartography of Suriname 1500-1971 (Amsterdam
1973).
– Koeman, C. (ed.), Bibliography of Terrestrial, Maritime and Celestial Atlases and Pilot Books,
published in the Netherlands up to 1880: Atlantes Neerlandici, 6 vols. (Amsterdam 1967-1985).
– Koeman, C, Collections of Maps and Atlases in the Netherlands: Their History and Present State
(Leiden 1961).
– Kok, M., "Johan Christoph Heneman: kaartograaf van Suriname en Guyana van 1770-1806",
Caert-Thresoor 1 (1982), 4-11.
– Mil, P. van (ed.), De VOC in de kaart gekeken (The Hague 1988).
– Roessingh, M.P.H., Sources of the History of Asia and Oceania in the Netherlands. Part I: Sources up
to 1796 (Munich, etc. 1982).
– Schilder, G., "Organization and Evolution of the Dutch East India Company's Hydrographic
Office in the Seventeenth Century", Imago Mundi 28 (1976), 61-78.
– Wieder, F.C., Monumenta Cartographica (The Hague 1925-1933).
– Zandvliet, K. "VOC Maps and Drawings", in R. Raben and H. Spijkerman (eds.), De archieven
van de Verenigde Oostindische Compagnie. The Archives of the Dutch East India Company (1602-1795)
(The Hague 1992), 83-99.
– Zandvliet, K., "El Reflejo de la Empresa Neerlandesa en El Atlantico", in E. van den
Boogaard, P.C. Emmer et al., La Expansión Holandesa en El Atlantico (Madrid 1992), 265-321.

21. 4.VELH Kaarten Leupe Suppl. 21
Beschrijving van de series en archiefbestanddelen
BESCHRIJVING VAN DE SERIES EN
ARCHIEFBESTANDDELEN
A Zee-atlassen, wereldkaarten enz.
A ZEE-ATLASSEN, WERELDKAARTEN ENZ.
--- "Ligtende zeefakkel off de geheele Oost-Indische Water-Weereldt."
2 deelen.
MS. in folio.
Stuk ontbreekt, voorheen inv. nr. 1
Zie de beschrijving bij: Azië (Indische Archipel, Algemeene). = no. 156 kaart 8
2 "Nova totius terrarum orbis geographica ac hydropgraphica tabula a Petro Kaerio."
1621. Koperdruk.
Groot 40-54 cm
Schaal wassende graden.
Vervaardiging: "Excudebat Joannes Janssonius Amstelodami." Gegraveerd door Pieter van der Keere.
Het Beren eiland komt hier voor onder den naam "'t Verre eylandt"; zie Tijdschrift Aardrijkskundig
Genootschap Deel III.
3 "Nieuwe wereltkaart." Met dubbeltitel in het Latijn. (Twee halfronden).
midden 17e eeuw. Koperdruk.
Groot 44-55 cm
Schaal (Stereographische projectie).
Vervaardiging: "Uytgegeven tot Amsteldam bij Pieter Goos".
4 "Mappemonde dressé sur les observations de Mrs de l'Académie Royale des
Sciences enz.", met dubbeltitel: "Nova orbis tabula ad usum serenissimi Burgundiae
Ducis." (Twee halfronden).
Na 1710. Koperdruk
Groot 49-64 cm
Schaal (Stereographische projectie.)
Vervaardiging: "Par M. de L'Isle; Se vend chez Jean Covens et Corneille Mortier à Amsterdam".
5 "Wijsgeerige en staatkundige waereldkaart waarop de reizen van Cook and La
Pérouse geteekend zijn." (Twee halfronden.)
1802. Koperdruk
Groot 51-74 cm
Schaal (Stereographische projectie.)
Vervaardiging: "Door L. Brion den vader, aardrijks- en krijgsbouwkundigen. Naar het Fransch, te
Amsterdam bij J. Allart. C. Van Baarsel sculp."
6 "A new and correct outline chart intended for the use of the Officers in the Royal
Navy and Merchant's Service, to prick off a ship's track." (Zoogenaamde "overzeiler"
voor de vaart tusschen Europa, Indië, China, Japan en Australië).
1833; 1837. Koperdruk
Groot 65-121 cm
Schaal: wassende.
Vervaardiging: Opgemaakt en uitgegeven door J.W. Norie te Londen
Met een trek van een uit- en thuisreis tusschen Nederland en Straat Soenda.
7 Japansche wereldkaart met Japanschen tekst.
Midden 19e eeuw. Gedrukt op Japansch papier.
Groot 40-72 cm

22. 22 Kaarten Leupe Suppl. 4.VELH
Verwerving: Geschenk van den heer Frederiks.
8-15 Kaarten behoorende bij R.G. Bennet en J. van Wijk: "Verhandeling over de
Nederlandsche ontdekkingen", Utrecht 1827:
1827.
Vervaardiging: "Te Dordrecht bij J. de Vos". Geteekend door J. van Wijk.
8 Kaart van Spitsbergen.
9 Kaart van de Noordelijke IJszee volgens de vroegere Nederlandsche
zeelieden.
10 Kaart van Nieuw-Nederland.
11 Kaart van Straat Magellaan, Straat Lemaire, het Vuurland en Kaap
Hoorn.
12 Kaart van Nieuw Holland, Nieuw-Guinea enz.
13 Kaart van de Vriendelijke eilanden.
14 Kaart van de Stille Zuidzee.
15 Kaart van Japan, Steendruk
16 Kaart van de "vlaggen welke met goedvinden van den Keijzer op de scheepen van
zijne onderdanen gebruikt worden".
Einde 18e eeuw. Gekleurde koperdruk.
Groot 52-61 cm
Vervaardiging: G. Hulst van Keulen.
Verwerving: "Behoorende bij de resolutie van HH. MM. de Staten Generaal der Vereenigde
Nederlanden van den 23 April 1782", en "ontvangen op Rijks Archief om aldaar te verblijven en zulks
door middel van den Heer Secretaris Generaal van het Departement van Marine den 26 Maart 1834".

23. 4.VELH Kaarten Leupe Suppl. 23
B Zee-, kust- en rivierkaarten
B.1 Europa
B ZEE-, KUST- EN RIVIERKAARTEN
B.1.1 IJszee, Poolzee, Noordzee
B.1 EUROPA
B.1.1 IJSZEE, POOLZEE, NOORDZEE
17 Koerslijn van de derde reis van Willem Barentsz om de Noord in 1596, gegraveerd
door Baptista a Doetechem, overgenomen door Judocus Hondius in 1611.
1876Groot 27-36 cm
Vervaardiging: Typo-autographische reproductie uit Tijdschrift. Aardrijksk. Gen., deel III.
Verwerving: Schenking de Bas Verslag 1877. bl. 4. 1877.
18 Kaartje van Groenland, Spitsbergen, Nova-Zembla, Samojedenland en de
Noordkust van Noorwegen, door Hessel Gerritsz. 1612.
1876Groot 17-25 cm
Vervaardiging: Typo-autographische reproductie uit Tijdschrift. Aardrijksk. Gen., deel III.
Verwerving: Schenking de Bas Verslag 1877. bl. 4. 1877.
19 Kaartje van Groenland door Thomas Edge. 1625.
1876Groot 19-25 cm
Vervaardiging: Typo-autographische reproductie uit Tijdschrift. Aardrijksk. Gen., deel III.
Verwerving: Schenking de Bas Verslag 1877. bl. 4. 1877.
20 Kaart van Spitsbergen door M.H. Middelhoven. 1634.
1876Groot 34-44 cm
Vervaardiging: Typo-autographische reproductie uit Tijdschrift. Aardrijksk. Gen., deel III.
Verwerving: Schenking de Bas Verslag 1877. bl. 4. 1877.
Zie kaart No. 2. Catalogus Leupe.
21 Afteekening van Spitsbergen omstreeks 1642; Kaart van Spitsbergen 1648;
"Generall Chart of the Northerne Navigation" (eerste jaren der 17e eeuw).
1876Groot 19-52 cm
Vervaardiging: Typo-autographische reproductie uit Tijdschrift. Aardrijksk. Gen., deel III.
Verwerving: Schenking de Bas Verslag 1877. bl. 4. 1877.
22 Kaart van Spitsbergen en omgeving door Joannes van Keulen omstreeks 1711.
1876Groot 30-40 cm
Vervaardiging: Typo-autographische reproductie uit Tijdschrift. Aardrijksk. Gen., deel III.
Verwerving: Schenking de Bas Verslag 1877. bl. 4. 1877.
23 Kaart van Spitsbergen en omgeving opgemaakt naar de waarnemingen gedaan
door de Zweedsche Noordpoolexpeditie onder Dunér en Nordenskiöld in 1861-
1864.
1876Groot 30-40 cm
Vervaardiging: Typo-autographische reproductie uit Tijdschrift. Aardrijksk. Gen., deel III.
Verwerving: Schenking de Bas Verslag 1877. bl. 4. 1877.
24 "North-Polar Chart with track of the Pandora, two voyages 1875-1876". Met karton
voorstellende de Smith-Sound.
Steendruk.
Zonder schaal.
Groot 62-91 cm
Vervaardiging: Uitgegeven door J. Smulders te 's-Gravenhage.

24. 24 Kaarten Leupe Suppl. 4.VELH
25 "North-Polar Chart including the Atlantic Ocean to the 50th parallel. Track of
Pandora 1875-1876." Met karton voorstellende de Smith-sound.
Steendruk.
Groot 63-80 cm
Schaal ± 1 : 7.700.000.
Vervaardiging: Uitgegeven door de Admiraliteit te Londen en gereproduceerd door J. Smulders te 's
Gravenhage.
Zie Tijdschrift Aardrijskundig Genootschap, Bijblad no. 4 (1877).
26 Kaart van de Noordelijke IJszee met de reisroute van de Willem Barentsz onder
bevel van A. de Bruijne in 1878.
Steendruk.
Groot 28-39 cm
Schaal: wassende.
27 Kaart van de Barentszee met de reisroute der Willem Barentsz en van het Engelsch
stoomjacht Eira in 1880.
Steendruk.
Zonder schaal.
Groot 39-53 cm
Zie Verbetering blz. 148.
28 "A new and improved Chart of the Hebrides or Lewis Islands and adjacent coasts of
Scotland from the Mull of Cantire to Cape Wrath".
1804. Koperdruk.
Groot 75-123 cm
Schaal: wassende
B.1.2 Oostzee
Vervaardiging: "Drawn from the latest surveys by Wm. Heather London."
B.1.2 OOSTZEE
29 "Nye paskaart over Sundet og begge Belterne." Met kartons: De haven van Kiel, Het
inkomen van Stettin.
1777. Koperdruk.
Groot 60-89 cm
Schaal: wassende
Vervaardiging: Udgifven i aaret af Profess. C.C. Lous".
Verwerving: Geschenk Dr. H.D. Kruseman December 1895.
30 "Speciel Kort over Sundet samt Kiöge Bugt".
1829. Koperdruk
Groot 57-89 cm
Schaal ± 1:140.000
Vervaardiging: "Udg. J. Hoiss, Kiöbenhavn".
31 "Charta ofver medlersta delen af Ostersjön".
1801. Koperdruk.
Groot 57-92 cm
Schaal 1 : 500.000.
Vervaardiging: "Udgifven af Johan Nordenankar, författad af Eric Klint, Stockholm."
32 "Kaart over den Finske Bugt". Met kartons: De reede van Reval, Het inkomen van
Wiborg en van Kroonstad.
1826. Koperdruk.
Groot 59-137 cm

25. 4.VELH Kaarten Leupe Suppl. 25
Schaal ±1 : 370.000
Vervaardiging: "Samlet og reduceret efter de nyeste udkomne svenske og rusiske Söekaarter. Paa
B.1.3 Kusten van Noorwegen tot de Nederlanden
J.G. Blankensteiner, Kiöbenhavn."
B.1.3 KUSTEN VAN NOORWEGEN TOT DE NEDERLANDEN
33 Kaart van de landen en eilanden in het ronde van Hamburg.
1628. Koperdruk.
Zonder schaal.
Groot 15-54 cm
Vervaardiging: Uitgegeven door Willem Blaeu, Amsterdam.
34 "Celeberrimi fluvii Albis nova delineatio".
17e eeuw. Koperdruk.
Zonder schaal
Groot 15-33 cm
B.1.4 Noordzee, Kanaal en Iersche Zee
Vervaardiging: "Auctore Christiano Mollero".
B.1.4 NOORDZEE, KANAAL EN IERSCHE ZEE
35 "A new edition of Heather's new chart of the coasts of England and Holland from
the latest surveys". Met kartons: De monding der Elbe, Texel en het Vlie, De Schelde
tot Antwerpen.
1814. Koperdruk
Groot 71-122 cm
Schaal: wassende
Vervaardiging: "Drawn and revised and corrected bij J.W. Norie." Uitgegeven door W. Heather,
London.
36 "A new chart of the southern part of the North Sea, shewing the navigation from
the Thames, Harwich and the Downs to Calais, Dunkirk, Ostend, Flushing, Antwerp
and Rotterdam".
1816. Koperdruk
Groot 74-123 cm
Schaal : wassende
Vervaardiging: "Correctly delineated by J.W. Norie."
37 Twee rug aan rug geplakte kaarten, voorstellende:
A. Engelsche zeekaart van Zuid-Voorland tot Orfordness. London.
A 1. Engelsche zeekaart van de kust tusschen Borkum en Emden. Met karton van
Helgoland. London.
1795.
B. Engelsche zeekaart van Orfordness tot Spurnpoint. London.
1802. Koperdrukken
Verschillende schalen.
Groot 75-80 cm
Vervaardiging: London
38 "Nieuwe zeekaart van het eerste gedeelte van 't Canaal tusschen Engeland and
Vrankrijk". Met dubbeltitels in het Fransch, Engelsch, Spaansch en Italiaansch.
begin 18e eeuw. Koperdruk
Groot 50-59 cm
Schaal ± 1 : 336.000.
Vervaardiging: "Te Amsterdam bij Joannes van Keulen" en "opgestelt door Gerard van Keulen"
39A - 39B "Nieuwe wassende zeekaart van het geheele Canaal met alle daaraan behoorende

26. 26 Kaarten Leupe Suppl. 4.VELH
kusten van Frankrijk en Engeland en een gedeelte van de kusten van Ierland en den
Atlantischen Oceaan". In twee bladden en met kartons voorstellende: De haven van
Ramsgate, De mond van de Seine, De reede van Cherbourg.
1805. Koperdruk
Groot 74-93 cM. elk blad
Schaal: wassende
Vervaardiging: "Uitgegeven onder opzicht van de Commissarissen tot de zaaken het vinden van de
lengte op zee en de verbeetering der zeekaarten betreffende", G. Hulst van Keulen, Amsterdam.
Een tweede druk verscheen in 1815.
39A Blad 1
39B Blad 2
40 Landverkenningen van de kusten van het Engelsch Kanaal, de zuidkust van
Engeland en de Middellandsche Zee.
Einde 18e eeuw. Schetsjes in MS.
Verwerving: Volgens Leupe afkomstig uit de papieren van den kapitein-ter-zee van Bylandt, van het
laatst der 18e eeuw, en door hem ten geschenke bekomen van den Heer Schaart (?) te Borculo.
Augustus 1876.
41A - 41B "A new and correct Chart of Saint George's Channel". Met kartons: Bristol Channel,
Toegangen naar Liverpool, River Clyde.
1804. Koperdruk
Groot 74-183 cm
Schaal: wassende
Vervaardiging: "Drawn from the latest surveys and observations by Wm. Heather, London."
Duplicaat van no. 74 Catalogus Leupe.
Beschrijving zie blz. 148.
41A Deel 1
41B Deel 2
42 "Caarte van de landingh in de Baay van Vigos, alsmeede het innemen van twee
Casteels en het verooveren der Spaansche silvre vloot ten ancker leggende in de
Baay voor Redondella den 23 en 24 October 1702". Met verklaring en
aanteekeningen.
Koperdruk.
Groot 42-47 cm
Schaal ± 1 : 56.000.
Vervaardiging: "Geteekent door L. du Mee ordenaaris ingenjeur." "Jan van Coll fecit". Uitgegeven
door Anna Beeck, 's-Gravenhage.
43 "Kaart van de baaij van Cadix met de plans der fortificatien".
Midden 18e eeuw. Koperdruk.
Groot 48-54 cm
Schaal 1 : 5290.
Vervaardiging: "Ten dienst der zeevaart opgesteld door William May, luitenant-ter-zee." Uitgegeven
door Johannes van Keulen te Amsterdam.
Verwerving: Schenking Wolterbeek Muller, zie Verslag 1878, blz. 4.
44 Kaart van de baai van Cadix met alsvoren, doch op iets grooter schaal.
Teekening.
Groot 62-72 cm
B.1.5 Straat van Gibraltar, Middellandsche Zee
Verwerving: Schenking Wolterbeek Muller, zie Verslag 1878, blz. 4.?
B.1.5 STRAAT VAN GIBRALTAR, MIDDELLANDSCHE ZEE
45 "Nouveau plan de Gibraltar avec ces (sic) fortifications".

27. 4.VELH Kaarten Leupe Suppl. 27
1727. Koperdruk.
Verschillende schalen.
Groot 49-57 cm
Vervaardiging: "A Amsterdam chez Jean Covens et Corneille Mortier".
Verwerving: Schenking Wolterbeek Muller, zie Verslag 1878, blz. 4.?
Zie Verbeteringen blz. 148.
46 "Plan van de baaij van Gibraltar".
1783. Koperdruk.
Groot 38-50 cm
Schaal 1 : 53.000.
Vervaardiging: Opgesteld door P.H. Van Pelt, Capitein ter Zee." Uitgegeven door G. Hulst van Keulen
te Amsterdam".
Verwerving: Schenking Wolterbeek Muller, zie Verslag 1878, blz. 4.?
47 "A Chart of the Strait of Gibraltar etc." Met karton voor stellende de "Bay of
Tangier".
1st December 1824. Koperdruk.
Groot 51-69 cm
Schaal 1 : 210.000.
Vervaardiging: "By Ignatius Reimer, published by John Purdy, London, engraved by Alex. Findlay."
Verwerving: Schenking Wolterbeek Muller, zie Verslag 1878, blz. 4.?
48A - 48B "Carte réduite de la Mer Méditerranée et de la Mer Noire"
1814. In twee bladden; Koperdruk
Groot 77-94 cM. elk blad.
Schaal: wassende
Vervaardiging: "Par P. Lapie géographe Directeur du Cabinet topographique du Roi, gravée par P.A.F.
Tardieu".
48A Deel 1
48B Deel 2
49 Kaart van de "Côte méridionale d'Espagne depuis Cadiz jusqu'au Cap de Palos et
côte septentrionale d'Afrique depuis le Cap Spartel jusqu'au Cap de Tenez".
1793. Koperdruk.
Groot 43-85 cm
Schaal 1 : 412.000.
Vervaardiging: "Dressée au dépôt des cartes et plans de la Marine etc. Juin 1793".
50 Kaart van de "Côte orientale d'Espagne depuis le Cap de Palos jusqu'au Cap de
Creux avec les îles Maiorque, Minorque et Yvice et partie de la côte d'Afrique".
1793. Koperdruk.
Groot 58-84 cm
Schaal 1 : 386.000.
Vervaardiging: "Dressée au dépôt des cartes et plans de la Marine etc. Juin 1793".
51 "Carte esférica desde Punta de Europa á Cabo de Gata y desde Ceuta hasta Hone."
Einde 18e of begin 19e eeuw. Koperdruk.
Groot 52-78 cm
Schaal: wassende
Vervaardiging: "Construida por Don Vicente Tofiùo de S. Miguel, Director de las Academias de
guardas marinas."
Is nagenoeg identiek met no. 49.
52 "Carta esférica de las costas de la peninsula de España, las de Francia é Italia hasta
el Cabo Venere y la correspondiente de Africa y esta parte del Mediterraneo."
1823. Koperdruk.

28. 28 Kaarten Leupe Suppl. 4.VELH
Groot 57-88 cm
Schaal: wassende
Vervaardiging: "Construida en la Direccion hidrografica, Madrid."
Alle kusten van het schiereiland en het westelijk bekken der Middellandsche zee tot en met Sardinië
en Corsica.
53 "Algemeene kaart van de Middellandsche zee, eerste deel, bevattende de kusten
van Portugal, Spanje, van een gedeelte van Frankrijk, Italië en de Noordelijke Staten
van Africa" (bis).
1833. Koperdruk.
Groot 57-88 cm
Schaal: wassende
Vervaardiging: Uitgegeven door de Wed. G. Hulst van Keulen, Amsterdam.
Identiek met no. 52.
54 Schetspanorama's van:
1724.
Vervaardiging: "Geopserveert int jaer anno opt tslans oorlighschp t Hof te Reene bij mij Cornelis
Woutersz. Backer".
Verwerving: Schenking Vinkhuyzen, zie Verslag 1872 blz. 4.
55 De bocht van Alicante,
56 De baai van Altea en De baai van Majorka
Teekeningen
MS.
Ieder groot 30-50 cm
57 "Carta esférica de las Islas Baleares y Pithyusas." Met karton voorstellende het
vaarwater tusschen Iviza en Formentera.
1807. Koperdruk.
Groot 38-57 cm
Schaal 1 : 231.500.
Vervaardiging: "Construida en la Direccion Hidrografica per Don Vicente Tofiùo de San Miguelo
Madrid Aùo 1807".
58 Gezicht op de haven van Mahon met afzonderlijke gezichten op het lazareth en
andere gebouwen aldaar.
Eerste helft der 19e eeuw. Waterverfteekening.
Groot 47-65 cm
59 "Carta esférica de la Isla de Menorca." Met kartons voorstellende een plan van de
haven van Ciudadella op Majorka, en een plan van de haven van Fornells op
Majorka.
1786. Koperdruk.
Groot 53-77 cm
Schaal 1 : 97.500.
Vervaardiging: "Construida por el Brigadier Don Vicente Tofiùo de San Miguel, director de las
Academias de guardas marinas".
60 "Carte de la côte et des îles des environs de Marseille."
1777 et 1778; 1792. Koperdruk.
Groot 54-84 cm
Schaal 1 : 48.737.
Vervaardiging: "Dressée au dépôt des cartes et plans de la Marine d'après les plans levés en 1777 et
1778, publiée en 1792".
Verwerving: Schenking Wolterbeek Muller? Zie Verslag 1878 blz. 4.

29. 4.VELH Kaarten Leupe Suppl. 29
61 "Plan des îles, de la rade de Marseille et du port Dieudonné destiné à la quarantaine
des navires provenant des pays infectés de la fiévre jaune."
Omstreeks 1823. Steendruk.
Groot 50-79 cm
Schaal 1 : 5.000.
Vervaardiging: "Levé et dessiné par le directeur des travaux du port Dieudonné H. Garella".
Lithographie de Desmaryl.
62 "Carte des côtes de la Méditerranée."
18e eeuw. In 2 bladen. Koperdruk.
Groot elk blad 54-71 cm
Schaal ± 1 : 3.000.000.
Vervaardiging: "Par Berthelot, professeur d'hydrographie" te Marseille.
63 "Carte esférica que comprehende las costas de Italia, las del mar Adriatico desde
Cabo Venere hasta el de Matapan el la Morea y las correspondientes de Africa enz."
1824. Koperdruk.
Groot 56-85 cm
Schaal: wassende.
Vervaardiging: "Construida en la Direccion hidrografica, Madrid".
Komt overeen met Nos. 64 en 66.
64 "Carte esférica que comprehende las costas de Italia, las del mar Adriatico desde
Cabo Venere hasta el de Matapan el la Morea y las correspondientes de Africa enz."
1802.
Vervaardiging: "Construida en la Direccion hidrografica, Madrid"
Komt overeen met Nos. 63 en 66.
65 "Nieuwe paskaart van 't tweede gedeelte der Middellandsche zee tusschen 't I.
Malta en Alexandretta". Met dubbeltitels in het Fransch, Engelsch en Spaansch.
18e eeuw? Koperdruk.
Groot 59-99 cm
Schaal ± 1 : 2.000.000.
Vervaardiging: "t' Amsterdam bij Joannes van Keulen, opgesteld door G. van Keulen".
66 "Algemeene kaart van de Middellandsche zee, tweede deel, bevattende de kusten
van Italië, golf van Venetië, Sicilië en Noordelijk Afrika van Bizerta tot Marsasusa"
(bis).
1833. Koperdruk.
Groot 56-85 cm
Schaal: wassende.
Vervaardiging: uitgegeven door de Wed. G. Hulst van Keulen, Amsterdam.
Komt overeen met Nos. 63 en 64.
67 "Carta esférica de la parte interior del Mediterraneo y hel Archipielago de Grecia
hasta Constantinopla y el Mar negro". Met kartons voorstellende een plan van
Porto Mandri (1803) alsmede een van S. Nicolas op het eiland Zea (1790).
1806. Koperdruk.
Groot 58-84 cm
Schaal: wassende
Vervaardiging: "Construida por el Brigadier de Marina Don Dionisio Alcalá Giuliano, en la Direccion
hidrografica", Madrid.
Komt overeen met No. 68.
68 Carta esférica de la parte interior del Mediterraneo y hel Archipielago de Grecia