Παρουσίαση για τη λύσσα

1. θε
Οθηώβξηνο 2013
2o ΕΠΑΛ ΢εξξώλ
Επηκέιεηα Παξνπζίαζεο: Γεσξγηηδίθεο Δεκνζζέλεο

2. 2o ΕΠΑΛ ΢εξξώλ
ΓΝΑΚΓΙΦΑΚΖΟΕ
ΘΡΟΟΑΟ
ΟΠΕΚ ΓΘΘΑΔΑ
Επηκέιεηα Παξνπζίαζεο: Γεσξγηηδίθεο Δεκνζζέλεο

3. Ιστορική αναδρομή
• Είλαη γλσζηή πάλσ από 4.000 ρξόληα.
• Αλαθέξεηαη ζε θείκελα θαη ζε πίλαθεο.

4. Η Λύζζα ζηελ Ειιάδα
Η ιύζζα ελδεκνύζε ζηε ρώξα καο από ηνλ 10ν αθόκα αηώλα
π.Χ. (Ηιηάδα ηνπ Οκήξνπ, έξγα ηνπ Δεκόθξηηνπ, Επξηπίδε θαη ηνπ Αξηζηνηέιε,

5. Η Λύζζα ζηελ Ειιάδα
Η Ειιεληθή Κηεληαηξηθή Εηαηξία ζε κλεκόληό ηεο ην
1933, αλαθέξεη όηη «...η λύζζα είναι ενδημική* ζε
ολόκληρη ηη τώρα! Εκαηονηάδες ζώα προζβάλλονηαι και
πεθαίνοσν από ηη νόζο κάθε τρόνο. Χιλιάδες άνθρωποι
σποβάλλονηαι ζε ανηιλσζζικό εμβολιαζμό μεηά από επαθή
ποσ είταν με κάποιο λσζζύποπηο ζώο και κάποιοι από
ασηούς πεθαίνοσν».
*πνπ εκθαλίδεηαη ή αλαπηύζζεηαη ζε νξηζκέλν ηόπν

6. Ση είλαη ε ιύζζα
(Rabies, Rage, Tollwut)
Είλαη κία ζαλαηεθόξα Ινγελήο ινίκσμε ηνπ
θεληξηθνύ λεπξηθνύ ζπζηήκαηνο, πνπ κεηαδίδεηαη ζηνλ
άλζξσπν από ηα δώα, άγξηα ή θαηνηθίδηα.
(δσναλζξσπνλόζνο).

7. Κάζε ρξόλν πεζαίλνπλ πεξίπνπ 55.000 άηνκα αλά
ηνλ θόζκν. Πεξίπνπ ην 95% ησλ ζαλάησλ ζπκβαίλεη
ζηελ Αζία θαη Αθξηθή.
H λόζνο, εθηόο από ζνβαξόηαην πξόβιεκα δεκόζηαο
πγείαο, απνηειεί ηαπηόρξνλα ζεκαληηθό νηθνλνκηθό
βάξνο γηα ηηο ρώξεο όπνπ ελδεκεί ιόγσ:
• ηνύ πςεινύ θόζηνπο γηα ηελ πξνιεπηηθή ρνξήγεζε
εκβνιίσλ θαη αληηιπζζηθώλ νξώλ,
• ηελ πεξίζαιςε ησλ αζζελώλ,
• ηνλ έιεγρν θαη ηελ θαηαπνιέκεζή ηεο.

8. Αηηηνινγία
Ο ηόο ηεο ιύζζαο (rabies virus ) RNA, αλήθεη ζηελ νηθνγέλεηα
ξαβδντώλ, πνπ πεξηιακβάλεη 6 γέλε.
(νη πεξηζζόηεξνη ζε λπρηεξίδεο)
Είλαη επαίζζεηνο ηόο πνπ αδξαλνπνηείηαη γξήγνξα:
• ζηελ μεξαζία,
• από ππεξηώδε αθηηλνβνιία,
• αθηηλνβνιία -ρ
• από απνξξππαληηθά,
• αηζέξα.

9. Τξόπνο κεηάδνζεο ηεο Λύζζαο
ζηνλ άλζξσπν
Ο ηόο κεηαδίδεηαη ζηνλ άλζξσπν θαη ζηα άιια δώα από
δάγθσκα θη από ην ζάιην δώσλ πνπ πάζρνπλ από ιύζζα ή θαη κε
ηελ επαθή ζε θάπνην ζεκείν ηνπ δέξκαηνο πνπ έρεη θάπνηα πιεγή.
Ο ηόο κεηαλαζηεύεη από ηελ πύιε εηζόδνπ ζηνλ εγθέθαιν ηνπ
ζύκαηνο.
Η δηάξθεηα επώαζεο ζηνλ άλζξσπν δηαξθεί 20-40 εκέξεο ελώ
ζηα δώα 15-30 εκέξεο θαη δελ εθδειώλνληαη ζπλήζσο θιηληθά
ζπκπηώκαηα. Από ηε ζηηγκή πνπ ν αζζελήο, πνπ έρεη πξνζβιεζεί
από ηνλ ηό ηεο ιύζζαο, παξνπζηάζεη θιηληθά ζπκπηώκαηα δελ
ππάξρεη πεξίπησζε ζσηεξίαο θαη ν ζάλαηνο ζα επέιζεη κεηά από
ιίγεο εκέξεο.

11. Εηθόλα αζζελνύο
ελειίθνπ ζηε θάζε
δηέγεξζεο θαη
ζπαζκώλ

12. Εηθόλεο αλζξώπσλ
πνπ πξνζβιήζεθαλ από ιύζζα

13. Δώα πμο μεηαδίδμοκ ιύζζα
D
O
GS
Κύξηνο θνξέαο ηνπ ηνύ θαη ππεύζπλνο ηεο
κεηάδνζεο ζηνλ άλζξσπν ζηηο
πεξηζζόηεξεο ρώξεο ζεσξείηαη ν ζθύινο
θαη δηάθνξα άγξηα δώα όπσο αιεπνύδεο,
ιύθνη θ.α

14. Μεηάδνζε ηνπ ηνύ
΢ΤΥΝΟΣΕΡΑ: βαζεηά ηξαύκαηα από δαγθώκαηα δώσλ
- Σπάνιοι
τρόποι μετάδοςησ
- Νυχτερίδεσ: αερογενώσ
(ςπθλιζσ)
- Εκδορζσ – επαφι με
μολυςμζνο ςάλιο
- Κατάποςθ μολυςμζνων
βιολογικών υλικών
- Μεταμόςχευςθ
κερατοειδοφσ

15. Ναζμγέκεηα
Ο ηόο ΔΕΝ εηζέξρεηαη
ζηελ αηκαηηθή
θπθινθνξία
εγθέθιμξ
Κωηηαίμξ
μοειόξ
Η παξνπζία ηνπ ηνύ
ζην ζάιην
ππνδειώλεη όηη ν
εγθέθαινο έρεη ΗΔΗ
κνιπλζεί
Ιμιοζμέκμ
ζάιημ
Οηειμγόκμξ
αδέκαξ
Νμι/ζμμξ
ημο ημύ
Νμιιαπιαζ
ηαζμόξ ημο
ημύ
Ηηκεηηθμί
κεονώκεξ
μύεξ
Θάλαηνο κπνξεί
λα επέιζεη θαη
ΠΡΘΝ ηελ
κόιπλζε ησλ
ζηεινγόλσλ
αδέλσλ

16. Απμζήθεξ ημο ημύ ζηε θύζε
Άγρια ςαρκοφάγα, ςκφλοι
Ευπαθή είδη: Όλα τα κερμόαιμα ηώα
- Πάρα πολφ ευπαθή
(αλεποφ, τςακάλι, λφκοσ)
-Πολφ ευπαθή
(γάτα, νυχτερίδεσ, λαγόμορφα, τρωκτικά,
-βοοειδι, ρακοφν, αςβόσ)
-Λιγότερο ευπαθή
(ςκφλοσ, ίπποσ, αιγοπρόβατα)

18. Πνηα δώα δελ πξνζβάιινληαη
από ηελ ιύζζα;
• Τα πηελά, ηα ςάξηα, ηα εξπεηά (θίδηα,
ζαύξεο, ρειώλεο), ηα ακθίβηα( βάηξαρνη,)
θαη ηα έληνκα δελ κνιύλνληαη από ηε
ιύζζα θαη δελ ηελ κεηαδίδνπλ

19. Μεταδότες του ιοφ ανά ήπειρο

20. Έρνπκε θξνύζκαηα ιύζζαο
ζε δώα, ζηελ Ειιάδα;
Από ην 1987 κέρξη θαη ηνλ Οθηώβξην ηνπ 2012
δελ είρακε θξνύζκαηα.
Επαλεκθάληζε 10/2012.
21/6/2013: πεξηνρή Εκκ. Παππά Σέξξεο (από ζθύιν)

22. Ιπμνεί κα πεη θάπμημξ όηη έκα
δώμ δεκ έπεη ιύζζα;
• Καλείο δελ κπνξεί λα δηαγλώζεη ην πάζρσλ
δών πξηλ ηελ εθδήισζε ηεο λόζνπ.
• Όια ηα δώα πνπ δείρλνπλ πγηή κπνξνύλ λα
έρνπλ ιύζζα.
• Ο θαιύηεξνο ηξόπνο γηα λα είλαη ζίγνπξνο
θάπνηνο όηη ην δών δελ έρεη ιύζζα είλαη λα μέξεη
όηη είλαη εκβνιηαζκέλν γη’ απηή.

23. Όζμη δαγθώκμκηαη κμζμύκ;
• Η εθδήισζε ηεο λόζνπ εμαξηάηαη από ηελ
εππάζεηα ηνπ ζύκαηνο.
• Όια ηα δώα δελ παξνπζηάδνπλ ηελ ίδηα εππάζεηα
απέλαληη ζηνλ ηό
• ν άλζξσπνο θαη παηδηά πξνεθεβηθήο ειηθίαο
θαίλεηαη λα είλαη από ηα ιηγόηεξν εππαζή

24. ΝΓΞΖΜΔΜΟ ΙΓΠΑΔΜΟΕΟ ΠΜΡ
ΖΜΡ ΑΝΜ ΠΑ ΙΜΘΡΟΙΓΚΑ ΔΩΑ
Ο ηόο εκθαλίδεηαη ζην ζάιην ησλ
κνιπζκέλσλ δώσλ 3-4 (θαη ζπαλίσο 7)
εκέξεο πξηλ από ηελ εκθάληζε ησλ θιηληθώλ
ζπκπησκάησλ.

25. Ηιηκηθή Γηθόκα
Ιακηώδεξ ζηάδημ
(1-7 εμένεξ):
Ναναιοηηθό ζηάδημ
Ννόδνμμμ ζηάδημ ΓΝΖΘΓΠΖΗΜΠΕΠΑ

(2–4 εκέξεο):
(2-6 εκέξεο?):  επίμμκμ γαύγηζμα – γνύιηζμα

Αιιαγή ηεξ θωκήξ

Αιιαγή ζομπενηθμνάξ

Φωημθμβία

Νανάιοζε θάηω γκάζμο
 Νονεηόξ

Ρπεναηζζεζία-Δηέγεξζε

Οηειόννμηα–αθνόξ από ημ
 Ακμνελία–Ηαηάπηωζε

Αιιμηνημθαγία
ζηόμα
 Ηκεζμόξ-ιείλε Άζθνπε πενηπιάκεζε
 ημο

Ακαπκεοζηηθή ακεπάνθεηα
ζεμείμο μόιοκζεξ

Απμπνμζακαημιηζμόξ

Ηώμα
Με εηδηθά ζπκπηώκαηα

Μπδξίαζε 
ΘΑΚΑΠΜΟ
ΠΡΟ΢ΟΥΗ!

Αηαλία

Γπηιεπηηθέξ θνίζεηξ

26. Κιηληθή Εηθόλα
ΠΑΡΟΜΟΘΑ ΢ΤΜΠΣΩΜΑΣΑ ΚΑΘ ΢ΣΘ΢ ΓΑΣΕ΢
Η πξόδξνκε θάζε δηαξθεί 1-2 κέξεο θαη εθδειώλεηαη
κε ππξεηό θαη δηαηαξαρή ζπκπεξηθνξάο.
Η καληώδεο θάζε πεξηιακβάλεη επίζεο: άγξην απιαλέο βιέκκα, κπτθό ηξόκν, αδπλακία, αηαμία
Οξηζκέλεο γάηεο ηξέρνπλ αθαηάπαπζηα
θαη ηειηθά πεζαίλνπλ από εμάληιεζε!
΢πλήζσο πεζαίλνπλ κέζα ζε 2 – 4 κέξεο

27. ΢πάληα ππάξρεη παξάιπζε ηεο γλάζνπ θαη ηνπ ιάξπγγα
Αιιαγή ρξνηάο θσλήο
Ελδέρεηαη λα εκθαλίζνπλ απεπζείαο παξάιπζε κε ιίγα ή θαζόινπ
πξόδξνκα ζπκπηώκαηα

28. Σπκπεξαζκαηηθά

29. Θεξαπεία
ΑΘΣΘΟΛΟΓΘΚΗ ΘΕΡΑΠΕΘΑ ΔΕΝ
ΤΠΑΡΥΕΘ!!!!
΢πκπησκαηηθή ζεξαπεία θαη εληαηηθή
λνζειεία δελ ζπζηήλεηαη γηα ιόγνπο
πξνθύιαμεο ηεο δεκόζηαο πγείαο
ΕΤΘΑΝΑ΢ΘΑ

30. Πξόιεςε
Θεσξεηηθά γηα ηνλ έιεγρν ηεο ιύζζαο ζην
ζθύιν πξέπεη λα είλαη εκβνιηαζκέλν
ηνπιάρηζηνλ ην 70% ηνπ πιεζπζκνύ.
Τπνρξεσηηθόο εκβνιηαζκόο κε
αδξαλνπνηεκέλα εκβόιηα.

31. Πξόιεςε
΢πκθώλα κε ηελ Ειιεληθή λνκνζεζία
επηβάιιεηαη έλαο εκβνιηαζκόο ζε ζθύινπο
θαη γάηεο άλσ ησλ 3 κελώλ θαη επαλάιεςε
θάζε ρξόλν

32. Πξόιεςε
Η αλνζία ηνπ εκβνιίνπ δηαξθεί
από 1 κέρξη θαη 3 ρξόληα

33. ΓΖΑΠΖ Μ ΑΚΠΖΘΡΟΟΖΗΜΟ ΓΙΒΜΘΖΑΟΙΜΟ
ΓΖΚΑΖ ΓΝΖΒΓΒΘΕΙΓΚΜΟ
Ιέπνη ζήμενα ε Γιιάδα ζεωνμύκηακ απαιιαγμέκε από ηε
ιύζζα

Γεηημκηθέξ πώνεξ εμθακίδμοκ θνμύζμαηα ζε ακζνώπμοξ,
ζθύιμοξ, γάηεξ, παναγωγηθά θαη άγνηα δώα

Ανθεημί άκζνωπμη ζηηξ παναμεζόγεηεξ πώνεξ
οπμβάιιμκηαη ζε πνμιεπηηθή ακηηιοζζηθή ζεναπεία επεηδή
δαγθώζεθακ από ιοζζύπμπηα δώα.

ΑΡΛΕΙΓΚΜΟ ΑΞΖΘΙΜΟ ΑΔΓΟΝΜΠΩΚ ΔΩΩΚ

34. Τη ζα πξέπεη λα θάλεη θαλείο αλ βξεη ην θαηνηθίδην ηνπ ή
θάπνην δών ζην θνπάδη ηνπ ηξαπκαηηζκέλν από
αδέζπνην ό άγξην δών, ζε πεξηνρή πςεινύ θηλδύλνπ
γηα ιύζζα;
Θα πξέπεη :
λα κελ αγγίμεη,
λα κελ έξζνπλ
ζε επαθή άιια
δώα κε ην λεθξό
δών θαη λα
επηθνηλσλήζεη
ακέζσο κε
θηελίαηξν

35. ΢ΤΜΠΕΡΑ΢ΜΑ
Η επαλεκθάληζε ηεο ιύζζαο ζηελ Ειιάδα
έθεξε ζηελ επηθάλεηα κηα ζνβαξή αιιά θαη
μεραζκέλε κέρξη ηώξα δσναλζξσπνλόζν.
Η γλώζε, ε ζσζηή ελεκέξσζε θαη ε
πξόιεςε κπνξνύλ λα ζπκβάιινπλ
ζηελ αληηκεηώπηζε ηνπ πξνβιήκαηνο

36. Επαγξύπλεζε
αιιά ΟΥΘ ΠΑΝΘΚΟ΢

37. ΢ΤΜΠΕΡΑ΢ΜΑΣΑ
Πάληα πξέπεη λα ππάξρεη ε επαγξύπλεζε γηα ηε
ιύζζα γηαηί είλαη ζαλαηεθόξνο λόζνο.
-Απαραίτθτθ θ εφαρμογι προλθπτικών μζτρων
- Ενθμζρωςθ κοινοφ
- Ιδιοκτιτεσ να απευκφνονται ςτουσ κτθνιάτρουσ
- Ενθμζρωςθ κτθνιάτρων για τουσ χειριςμοφσ
Τελικόσ ςτόχοσ
Εκρίηωςθ με όςο το δυνατόν λιγότερεσ απώλειεσ (οικονομικζσ, ηώα,
ανκρώπουσ…)

41. ΜΕΘΟΔΟΘ ΑΝΣΘΜΕΣΩΠΘ΢Η΢
ΣΗ΢ ΝΟ΢ΟΤ 1
Σηα θαηνηθίδηα δώα (ζθύινπο/γάηεο) πνπ έρνπλ
δαγθώζεη άλζξσπν πξέπεη:
 Εθόζνλ είλαη δεζπνδόκελα (εκβνιηαζκέλα θαη κε) λα
απνκνλώλνληαη θαη λα παξαθνινπζνύληαη από θηελίαηξν επί
15 εκέξεο γηα ηπρόλ εθδήισζε ζπκπησκάησλ.
 Εθόζνλ είλαη αδέζπνηα, αλ κπνξνύλ λα ζπιιεθζνύλ θαη λα
πεξηνξηζηνύλ γηα 15 εκέξεο, παξαθνινπζνύληαη θαη απηά γηα
ηπρόλ εθδήισζε ζπκπησκάησλ, άιισο ζαλαηώλνληαη κε ηελ
κέζνδν ηεο επζαλαζίαο.

42. ΜΕΘΟΔΟΘ ΑΝΣΘΜΕΣΩΠΘ΢Η΢
ΣΗ΢ ΝΟ΢ΟΤ 2
Φρονηίδα ηοσ ηραύμαηος:
• ην ηξαύκα πξέπεη λα θαζαξίδεηαη θαιά κε άθζνλν λεξό θαη ζαπνύλη, ζηε
ζπλέρεηα πξνζηίζεηαη ηζρπξό απνιπκαληηθό (π.ρ. ζθεύαζκα δηαιύκαηνο
ησδίνπ ή νηλόπλεπκα).
• Τν ηξαύκα είλαη πξνηηκόηεξν λα κελ θιείλεηαη κε επίδεζκν, δηαθνξεηηθά λα
επηθαιύπηεηαη κόλν κε απνζηεηξσκέλε γάδα.
• Τέινο, ζπληζηάηαη ε ρξήζε αληηηεηαληθνύ νξνύ θαη αληηκηθξνβηαθώλ
παξαγόλησλ θαηά ηελ θξίζε ηνπ ζεξάπνληα ηαηξνύ.

43. ΢νήζημα ηειέθωκα θαη
δηαδηθηοαθμί ηόπμη:
• Εζληθό Εξγαζηήξην Αλαθνξάο γηα ηε Λύζζα
ησλ Ζώσλ: Τει. 210-6011499
- ΚΕΕΛΠΝΟ: Τει. 210-5212000 θαη 2105212054 (24σξε επηθνηλσλία)
www.keelpno.gr
email: info@keelpno.gr, kepix@keelpno.gr

45. ΢αο επραξηζηώ γηα ηελ πξνζνρή ζαο!
Γεσξγηηδίθεο Δεκνζζέλεο