Welke stromingen bestaan er zoal binnen de Ethiek. Wat betekenen ze en wat zijn de verschillen

1. Ethiek in de zorg is meer dan zorgethiek

3. Ethische benaderingen van het goede professionele handelen

4. Reflectie op de ontwikkelingen in de theorie: weerspiegelingen van historische ontwikkelingen in de zorg

5. Vergeten ethieken: de weerbarstigheid van de werkelijkheid

6. Pleidooi voor verbinding van ethische perspectieven. Opzet

7. Twee definities Systematische reflectie op waarden en normen Theorie van het goede handelen In de verbinding ontstaat het juiste beeld Wat is ethiek?

8. Implicaties van de definities Ethiek heeft betrekking op doen en laten En dus niet alleen op abstracte ken-inhouden En dus niet alleen op doen en laten van professionals tegenover patiënten Handelen is iets anders dan gedrag Ethiek veronderstelt dan ook keuzevrijheid Ethiek veronderstelt beelden van het goede leven (inclusief die van (professionele) zorg/organisaties) Ethiek vraagt ruimte voor reflectief gesprek over waarden en normen in relatie tot het handelen

9. Ethiek brengt in kaart welke waarden en normen een rol spelen bij bepaalde handelingsvragen Onderzoekt uitgangspunten en richtlijnen voor ons zijn en handelen Brengt ze onder in een ethische theorie als referentiekader In een ethische theorie worden morele overwegingen, ervaringen en argumenten op coherente wijze beschreven en gefundeerd Elke benadering is een vorm van kijken naar ethische problemen Er is een grote diversiteit in benaderingen; dat weerspiegelt de complexiteit van het denken over het goede Zo vraagt zij aandacht voor de relativiteit en voorlopigheid van onze oordelen zonder daarmee te pleiten voor relativisme Ethiek als theoretische aangelegenheid en moraal

10. Benaderingen die meer gericht zijn op handelingen en met name besluiten: “Wat te doen of te laten?” “Hoe behoor ik te handelen?” “Waarom is dat een goed besluit?” Consequentialisme; deontologie; rechtentheorie; principebenadering Benaderingen die meer gericht zijn op menselijke kwaliteiten: “Hoe (wat voor een persoon) te zijn?” Deugdentheorie; gefocust op relaties: zorgethiek; communitarisme Twee benaderingen voor denken over goede zorg

12. Belangrijkste variant: utilisme

13. “Grootste geluk voor het grootst mogelijk aantal mensen”

14. Calculerend

16. Beleidsbeslissingen bestuurders

17. Praktische beslissingen zorgverlenersConsequentionalisme

19. Vordert voortdurend kritisch zelfonderzoek in licht universaliseerbaarheid morele aanspraken.Deontologie

21. Breed ingezet voor beoordeling van zorgpraktijken

22. Problemen: dominantie respect voor autonomie

23. Verhouding goede zorg versus rechtvaardigheid

24. Denken over goede zorg verdwijnt achter niet schaden Principebenadering

26. Rechten van mensen vormen uitgangspunt om handelingen te beoordelen

27. Individualistisch

28. Bijvoorbeeld recht op privacy, recht op informatie

30. onderscheid typen rechten: werkgever die verwijzend naar

31. patiëntenrechten rechten van personeel ondermijntRechtentheorie

33. Deugdzaam karakter

34. Motieven en intenties

35. MacIntyre: “ethiek moet meer gaan om de vraag wat voor een soort mens we moeten zijn, dan om de dingen die we doen”

37. Beheersingsoptiek management

38. Selectie en scholing personeel

39. Verschillen in deugden van beroepsbeoefenaarsDeugdethiek

41. Politieke filosofie

42. Gebaseerd op menselijke relaties

43. Verantwoordelijkheid, zorgen voor, aandacht voor behoeften, betrokkenheid

45. Ziet zorg in termen cyclisch proces

46. Bevestigt actieve rol zorgontvangerZorgethiek

48. Mens is niet primair individu maar een sociaal wezen

49. Gemeenschappelijke waarden (wortels in geschiedenis en tradities)

51. Leidt tot specifieke beelden van zorgorganisatieCommunitarisme

53. Zwaartepunt: perspectief van goed geïnformeerde autonome cliënt Omslag begin jaren negentig Verbreding ethiek

55. Deugdenethiek: verlegt de aandacht van kwaliteit beslissingen naar kwaliteit zorgverleners. Zwaartepunt verlegd van handelen naar zijnCommunitarisme: verlegt de aandacht van liberale autonome individu naar gemeenschap. Zwaartepunt herbronning zorg als uitdrukking van samenleving Verbreding ethiek vervolg

57. Organisatie-bedrijfsethiek

58. Spanning in verhoudingen tussen partijen rond patiënt

59. Met name tussen professionals en management

60. Beschreven ethiek is gehalveerde ethiek Verbreding als symptoom van verbreding probleemgebieden in de zorg

62. Situering in tijd: van den Berg 1969; eerste tekenen van behoefte aan politieke greep op gezondheidszorg 1968; structuurnota 1974

63. Punt van overeenkomst: toegenomen macht van de gezondheidszorg, werkt in twee richtingen

64. Maakt beslissingen in zorg individuele cliënt discutabel

65. Roept door groei voorzieningen schaarstevraagstuk op

66. Resulteert in twee typen regulering: ethisch professioneel en politiek-economisch Ontkoppelde dimensies in het denken

67. Morele inspiratie professionele moraal: zorg voor individuele patiënt Morele inspiratie politiek-economisch beleid: toegankelijkheid zorg en rechtvaardige verdeling Resulteert in oppositie ethieken in zorgorganisatie: professionals en management Zaak om twee vertogen naar elkaar toe te brengen: hoe verhoudt denken over professionele kwaliteit zich tegenover denken over rechtvaardigheid? Hoe verbinden we deze vertogen? Voorbeeld: opnamestop vanwege onvermogen/onwil professionals om nog langer onder normen professionele kwaliteit zorg te geven Verschillende ethieken

69. Onderken dat kwaliteit meerdere dimensies kent en verhelder conflicten

70. Onderscheid meerdere praktijken en meerdere verantwoordelijkheden

71. Ruimte voor verkenning van dilemma’s door professionals. Moreel beraad, zelfreflectie. Veronderstelt discretionaire ruimte en een narratieve ethiek

72. Vergroot betrokkenheid management: verheldering morele dimensies van beleidskeuzes. Onderken naast juridische, technische, economische ook morele rationaliteit

73. Vergt ruimhartig denken ook bij professionalsPleidooi voor integraal ethiekbeleid