SlideShare uma empresa Scribd logo
1 de 18
Baixar para ler offline
Risikobewertung für Bodenorganismen




alex.dellantonio@ages.at

Institut für Pflanzenschutzmittel
Österreichische Agentur für Gesundheit und Ernährungssicherheit / AGES
Spargelfeldstraße, 191
A-1220 Wien
www.ages.at                Österreichische Agentur für Gesundheit und Ernährungssicherheit GmbH
Risikobewertung für Bodenorganismen



   Zentraler Punkt:

   Berücksichtigung der Bioverfügbarkeit von Kupfer bei der Risikobewertung



   „Effekt“ / Toxizität / Verfügbarkeit von Kupfer sind u.a. abhängig von:
   - Bodenparametern
             pH
             Humus
             Tongehalt
             Kationenaustauschkapazität

   - Alter der Rückstände
Risikobewertung für Bodenorganismen




                          NOECadd                  L/A
Herleitung der Cu-
Effektkonzentrationen
                                      NOECtot

Normalisierung der Cu-
Effektkonzentrationen               NOECtot,norm

                                                          vRAR Copper
                                        SSD
Ableitung der
HC5 /PNEC
                                    HC5 / PNEC
Risikobewertung für Bodenorganismen
Effektkonzentrationen   Normalisierung           HC5/PNEC
     Herleitung



                                 NOECadd                  L/A



                                             NOECtot


                                           NOECtot,norm


                                               SSD


                                           HC5 / PNEC
Risikobewertung für Bodenorganismen
Effektkonzentrationen            Normalisierung              HC5/PNEC
     Herleitung


     Typisches Datenpaket in den berücksichtigten Papers



     1) Boden: pH, OS, KAK, Textur

     2) Organismus: Folsomia candida.

     3) Expositionsparameter: Reproduktion, Mortalität

     4) Expositionsdauer: 28 d                                          Bedingung!!!!
     5) NOEC ist die höchste Konzentration, welche keinen statistisch
       Signifikanten Unterschied zur Kontrolle aufweist.

     6) NOEC 40 mg/kg (Mortalität),
        NOEC 200 mg/kg (Reproduktion).
Titel
Effektkonzentrationen       Normalisierung             HC5/PNEC
        Herleitung
                                             NOECadd


  Pflanzen                         Invertebraten                  Mikroorganismen

  67 NOEC-Werte                    108 NOEC-Werte                 79 NOEC/EC10-Werte
                                             NOECtot
  9 Spezies                        10 Spezies

  u.a.                             u.a.                           funktionelle Parameter
  Windenknöterich                  Kompostwurm                      N-Kreislauf
  Hafer                              Eisenia andrei                 C-Kreislauf
  Deutsches Weidelgras                    NOECtot,norm
                                     Eisenia fetida               Wachstum
  Gerste                           Springschwanz
  Tomate                           Regenwurm
  Gewöhnliches Greiskraut
                                                SSD
  17 Papers                        34 Papers                      20 Papers
Risikobewertung für Bodenorganismen
Effektkonzentrationen      Normalisierung       HC5/PNEC
     L/A Faktor



 NOECadd                  L/A

                                            Leaching/Ageing Faktor:

             NOECtot                         Frische Cu Zugabe (z.B. im Laborversuch)
                                              toxischer als gealterter Cu Rückstand

           NOECtot,norm                      Zwei Faktoren: Leaching...Auswaschung
                                                             Ageing......Alterung


               SSD


           HC5 / PNEC
Risikobewertung für Bodenorganismen
  Effektkonzentrationen                   Normalisierung          HC5/PNEC
                      L/A Faktor

                                                           Bestehende Kupferaltlast
                      Cu

                  1
                              10   100                                                Transekt
% resp. Glucose




                                                                   ED10
                                                                          = L/A
                                                                   ED10


                                         Cu
Risikobewertung für Bodenorganismen
  Effektkonzentrationen            Normalisierung                                HC5/PNEC
         L/A Faktor
vRAR Kupfer:

[...] there is sufficient justification to assume that
the toxicity under field conditions is less than under
laboratory conditions, and a reasonable worst case
generic L/A of 2.0 is proposed for all soils.
                                                                                        25. Perz.
                                                                     100

Scientific/Technical Report EFSA                                     80

“Pre-Assessment of Environmental Impact of Zinc                      60
and Copper Used in Animal Nutrition”                     Frequency

                                                                     40
[…] a reasonable worst case generic L/A [factor]
of 2.0 is proposed for all soils.                                    20


                                                                      0
                                                                           0.1          1.0              10.0                100.0   1000.0

                                                                                               Field-Spike factor (L/F)
                                                                                              Leaching Ageing factor (L/A)
Risikobewertung für Bodenorganismen
Effektkonzentrationen      Normalisierung              HC5/PNEC
     L/A Faktor



 NOECadd                  L/A


                                            Pflanzen      Inverterbraten    MOs
             NOECtot
                                            67 NOEC         108 NOEC       79 NOEC

           NOECtot,norm
                                                + großer Datensatz

                                                - sehr heterogene Bodenparameter
               SSD
                                                  (pH, OS, KAK, Ton etc.)


           HC5 / PNEC
Risikobewertung für Bodenorganismen
Effektkonzentrationen      Normalisierung         HC5/PNEC




 NOECadd                  L/A               Normalisierung notwendig  Vergleichbarkeit der
                                            Studien


             NOECtot                        Verfahren:

                                            - Laborexperimente mit 19 Böden
           NOECtot,norm
                                            - Ermittlung des Einflusses von Bodenparametern
                                              auf NOEC
               SSD
                                            z.B.: Arrhenius-Gleichung

           HC5 / PNEC
log EC50 (mg/kg)
                                                                             3

                                                                             2
             Risikobewertung für Bodenorganismen                                                       y = 0,96x + 1,63
                     Effektkonzentrationen      Normalisierung
                                                          1                            HC5/PNEC            R2 = 0,63

                                                                             0
                Reproduktion Eisenia fetida        0           0,5          1          1,5                                     2
                       1,5          2
                Einfluss der Kationenaustauschkapazität des Bodens auf die Effektkonzentration
                                                                    log CEC (cmol/kg)
ol/kg)
                                    Eisenia fetida - reproduction


                      3,5
  log EC50 (mg/kg)




                        3
                      2,5
                        2
                                                              y = 0,58x + 1,85
                      1,5
                                                                  R2 = 0,75
                        1
                      0,5                                                                                                          0.58
                                                                                                                      KAKref
                        0                                                                         NOECref = NOEC
                            0         0,5             1                          1,5       2                          KAKBoden
                                             log CEC (cmol/kg)
                                                                                                  Normalisierungsformel E. fetida
Risikobewertung für Bodenorganismen
Effektkonzentrationen      Normalisierung        HC5/PNEC




 NOECadd                  L/A
                                              Ergebnis der Normalisierung
                                              
                                              neuer Datensatz mit vergleichbaren
             NOECtot                          Cu Effektkonzentrationen

                                            Pflanzen    Inverterbraten      MOs
           NOECtot,norm
                                            67 NOEC       108 NOEC        79 NOEC

               SSD


           HC5 / PNEC
Risikobewertung für Bodenorganismen
Effektkonzentrationen      Normalisierung        HC5 / PNEC




 NOECadd                  L/A



             NOECtot


           NOECtot,norm


               SSD


           HC5 / PNEC                       ©van Vlaardingen et al. 2004;(RIVM). Report no. 601501028
Risikobewertung für Bodenorganismen
Effektkonzentrationen                             Normalisierung                                     HC5 / PNEC



                                     1.0        pH = 4.8                                                         MR
                                                                                                               Respiration
                                                OS = 2.8 %                                                     Ammonification
                                     0.9                                                                H. radicata
                                                Ton = 7.0 %                                           F. fimetaria
                                     0.8                                                         SIR
                                                KAK = 2.4 cmol kg-1                            A. sativa
           cumulative distribution




                                                                                              F. candida
                                     0.7                                                     A. integrifolia
                                                                                            H. aculeifer
                                                                                           P. convolvulus
                                     0.6                                                P. annua
                                                                                       L. esculentum
                                                                                      Microbial biomass
                                     0.5                                            S. vulgaris
                                                                                  E. fetida
                                                                                I. viridis
                                     0.4                                        Nitrification
                                                                                C. sphagnetorum
                                                                             L. perenne
                                     0.3                                     Glutamic acid
                                                                        H. vulgare
                                     0.2                             L. rubellus
                                                                    E. andrei
                                                                    P. peltifer
                                     0.1                 N-mineralisation
                                                        P. acuminatus
                                                     Denitrification
                                     0.0
                                           10                                    100                                            1000      10000
                                                                                                               Cu concentration (mg/kg)
                                                       25
                                                                PNEC
Risikobewertung für Bodenorganismen
Effektkonzentrationen                             Normalisierung                                    HC5 / PNEC



                                     1.0        pH = 4.8                                                          MR                                             Ammonification
                                                                                                                 Respiration                        F. fimetaria
                                                OS = 2.8 %                                                      Ammonification              F. candida
                                     0.9                                                                H. radicata                        H. radicata
                                                Ton = 7.0 %                                           F. fimetaria                        H. aculeifer
                                     0.8                                                         SIR                                 L. esculentum
                                                KAK = 2.4 cmol kg-1                            A. sativa                           Nitrification
           cumulative distribution




                                                                                              F. candida                       A. sativa
                                     0.7                                                     A. integrifolia                  I. viridis
                                                                                            H. aculeifer                     A. integrifolia
                                                                                           P. convolvulus                 P. convolvulus
                                     0.6                                                P. annua                      P. annua
                                                                                       L. esculentum               S. vulgaris
                                                                                      Microbial biomass          P. peltifer
                                     0.5                                            S. vulgaris              L. perenne                    pH = 7.5
                                                                                  E. fetida                E. fetida
                                     0.4
                                                                                I. viridis
                                                                                Nitrification
                                                                                                           SIR
                                                                                                           N-mineralisation
                                                                                                                                           OS = 2.2 %
                                                                                C. sphagnetorum          C. sphagnetorum
                                                                             L. perenne                H. vulgare
                                                                                                                                           Ton = 26.0 %
                                     0.3                                     Glutamic acid           Denitrification
                                                                        H. vulgare                MR                                       KAK = 20 cmol kg-1
                                     0.2                             L. rubellus                 Microbial biomass
                                                                    E. andrei                   Respiration
                                                                    P. peltifer                L. rubellus
                                     0.1                 N-mineralisation                     E. andrei
                                                        P. acuminatus                    Glutamic acid
                                                     Denitrification               P. acuminatus
                                     0.0
                                           10                                   100                                               1000                                            10000
                                                                                                                Cu concentration (mg/kg)
                                                       25                       90
                                                                PNEC
Risikobewertung für Bodenorganismen
Effektkonzentrationen       Normalisierung              HC5 / PNEC



  vorläufige
  pH – Textur – Humus – Matrix

                        Humus %                                              25.              75.
 pH     Ton %                                Weinanbauregion         Min.           Median           Max.
                  <2      2-4      >4                                       Perz.            Perz.

         <10      40       60      70        Wachau                   2      33       82     166     469
  < 6 10 - 25     60       85     100        Kamptal                  2      35       67     113     430
         >25      90      120     140        Thermenregion            1      33       66     108     297
         <10      40       65      85        Neusiedlersee-
                                                                      5      32       64     109     253
                                             Hügelland
6 – 7.5 10 - 25   70       95     115
                                             Kremstal                 3      29       60     120     338
         >25      95      130     150
                                             Wagram                   2      31       59     110     862
         <10      45       70      90
 >7.5 10 - 25     70      100     120         …                       …      …        …       …       …

         >25      100     140     160
Vielen Dank für die Aufmerksamkeit!

Mais conteúdo relacionado

Mais de AGES - Österreichische Agentur für Gesundheit und Ernährungssicherheit

Mais de AGES - Österreichische Agentur für Gesundheit und Ernährungssicherheit (20)

Swen Follak zu gesundheitlicher Bedeutung allergener Neobiota: "Ausbreitungsd...
Swen Follak zu gesundheitlicher Bedeutung allergener Neobiota: "Ausbreitungsd...Swen Follak zu gesundheitlicher Bedeutung allergener Neobiota: "Ausbreitungsd...
Swen Follak zu gesundheitlicher Bedeutung allergener Neobiota: "Ausbreitungsd...
 
Rudolf Moosbeckhofer zu Neobiota: "Bienengesundheit im Zusammenhang mit einge...
Rudolf Moosbeckhofer zu Neobiota: "Bienengesundheit im Zusammenhang mit einge...Rudolf Moosbeckhofer zu Neobiota: "Bienengesundheit im Zusammenhang mit einge...
Rudolf Moosbeckhofer zu Neobiota: "Bienengesundheit im Zusammenhang mit einge...
 
Vom Input zum Impact: Entwicklung der AGES 2002 bis 2015
Vom Input zum Impact: Entwicklung der AGES 2002 bis 2015 Vom Input zum Impact: Entwicklung der AGES 2002 bis 2015
Vom Input zum Impact: Entwicklung der AGES 2002 bis 2015
 
AGES Austrian Agency for Health and Food Safety - RESEARCH FOCUS presentation...
AGES Austrian Agency for Health and Food Safety - RESEARCH FOCUS presentation...AGES Austrian Agency for Health and Food Safety - RESEARCH FOCUS presentation...
AGES Austrian Agency for Health and Food Safety - RESEARCH FOCUS presentation...
 
AGES presentation of the Division of Public Health at Meeting with ECDC
AGES presentation of the Division of Public Health at Meeting with ECDCAGES presentation of the Division of Public Health at Meeting with ECDC
AGES presentation of the Division of Public Health at Meeting with ECDC
 
MELISSA: Investigations in the incidence of bee losses in corn and oilseed ra...
MELISSA: Investigations in the incidence of bee losses in corn and oilseed ra...MELISSA: Investigations in the incidence of bee losses in corn and oilseed ra...
MELISSA: Investigations in the incidence of bee losses in corn and oilseed ra...
 
„Listerien in Lebensmitteln in Österreich“ – Ariane PIETZKA (AGES Graz)
„Listerien in Lebensmitteln in Österreich“ – Ariane PIETZKA (AGES Graz)„Listerien in Lebensmitteln in Österreich“ – Ariane PIETZKA (AGES Graz)
„Listerien in Lebensmitteln in Österreich“ – Ariane PIETZKA (AGES Graz)
 
"Vector-borne diseases in Österreich" - Friedrich Schmoll (AGES, Tiergesundhe...
"Vector-borne diseases in Österreich" - Friedrich Schmoll (AGES, Tiergesundhe..."Vector-borne diseases in Österreich" - Friedrich Schmoll (AGES, Tiergesundhe...
"Vector-borne diseases in Österreich" - Friedrich Schmoll (AGES, Tiergesundhe...
 
"Health claims aus Sicht der amtlichen Lebensmittelkontrolle" - Markus Zsivko...
"Health claims aus Sicht der amtlichen Lebensmittelkontrolle" - Markus Zsivko..."Health claims aus Sicht der amtlichen Lebensmittelkontrolle" - Markus Zsivko...
"Health claims aus Sicht der amtlichen Lebensmittelkontrolle" - Markus Zsivko...
 
„Listeriose bei Säugetieren in Österreich“ - Zoltan Bago (AGES, IVET)
„Listeriose bei Säugetieren in Österreich“ - Zoltan Bago (AGES, IVET) „Listeriose bei Säugetieren in Österreich“ - Zoltan Bago (AGES, IVET)
„Listeriose bei Säugetieren in Österreich“ - Zoltan Bago (AGES, IVET)
 
„Listeriose beim Menschen in Österreich“ - Franz Allerberger (AGES)
„Listeriose beim Menschen in Österreich“ - Franz Allerberger (AGES)„Listeriose beim Menschen in Österreich“ - Franz Allerberger (AGES)
„Listeriose beim Menschen in Österreich“ - Franz Allerberger (AGES)
 
„Listerien in Fischprodukten“ - Marija Zunabovic & Konrad J. Domig (BoKu, Wien)
„Listerien in Fischprodukten“ - Marija Zunabovic & Konrad J. Domig (BoKu, Wien)„Listerien in Fischprodukten“ - Marija Zunabovic & Konrad J. Domig (BoKu, Wien)
„Listerien in Fischprodukten“ - Marija Zunabovic & Konrad J. Domig (BoKu, Wien)
 
„Lebensmittelsicherheit in der EU: Verantwortung des Herstellers oder der Beh...
„Lebensmittelsicherheit in der EU: Verantwortung des Herstellers oder der Beh...„Lebensmittelsicherheit in der EU: Verantwortung des Herstellers oder der Beh...
„Lebensmittelsicherheit in der EU: Verantwortung des Herstellers oder der Beh...
 
„Vom Corynebacterium infantisepticum zu Listeria monocytogenes - In Memoriam ...
„Vom Corynebacterium infantisepticum zu Listeria monocytogenes - In Memoriam ...„Vom Corynebacterium infantisepticum zu Listeria monocytogenes - In Memoriam ...
„Vom Corynebacterium infantisepticum zu Listeria monocytogenes - In Memoriam ...
 
"The new EURL Guidelines on sampling the food processing area and equipment f...
"The new EURL Guidelines on sampling the food processing area and equipment f..."The new EURL Guidelines on sampling the food processing area and equipment f...
"The new EURL Guidelines on sampling the food processing area and equipment f...
 
"Overview of the European Union reference laboratory (eu rl) for Listeria mon...
"Overview of the European Union reference laboratory (eu rl) for Listeria mon..."Overview of the European Union reference laboratory (eu rl) for Listeria mon...
"Overview of the European Union reference laboratory (eu rl) for Listeria mon...
 
"Kupfer im Pflanzenschutz - Ersatzstrategien von Kupfer im Weinbau" - Helga R...
"Kupfer im Pflanzenschutz - Ersatzstrategien von Kupfer im Weinbau" - Helga R..."Kupfer im Pflanzenschutz - Ersatzstrategien von Kupfer im Weinbau" - Helga R...
"Kupfer im Pflanzenschutz - Ersatzstrategien von Kupfer im Weinbau" - Helga R...
 
"Medizinprodukte", Dr. Reinhard Berger, Institut Inspektionen, Medizinprodukt...
"Medizinprodukte", Dr. Reinhard Berger, Institut Inspektionen, Medizinprodukt..."Medizinprodukte", Dr. Reinhard Berger, Institut Inspektionen, Medizinprodukt...
"Medizinprodukte", Dr. Reinhard Berger, Institut Inspektionen, Medizinprodukt...
 
"Risiken von ausgewählten Mineralstoff- und Vitaminsupplementen" - Cem Ekmekc...
"Risiken von ausgewählten Mineralstoff- und Vitaminsupplementen" - Cem Ekmekc..."Risiken von ausgewählten Mineralstoff- und Vitaminsupplementen" - Cem Ekmekc...
"Risiken von ausgewählten Mineralstoff- und Vitaminsupplementen" - Cem Ekmekc...
 
"Vitamin D - Nahrungsergänzung für alle? Stellungnahme aus Sicht der Risikobe...
"Vitamin D - Nahrungsergänzung für alle? Stellungnahme aus Sicht der Risikobe..."Vitamin D - Nahrungsergänzung für alle? Stellungnahme aus Sicht der Risikobe...
"Vitamin D - Nahrungsergänzung für alle? Stellungnahme aus Sicht der Risikobe...
 

"Kupfer im Pflanzenschutz - Risikobewertung für Bodenorganismen" - Alex DELLANTONIO (AGES)

  • 1. Risikobewertung für Bodenorganismen alex.dellantonio@ages.at Institut für Pflanzenschutzmittel Österreichische Agentur für Gesundheit und Ernährungssicherheit / AGES Spargelfeldstraße, 191 A-1220 Wien www.ages.at Österreichische Agentur für Gesundheit und Ernährungssicherheit GmbH
  • 2. Risikobewertung für Bodenorganismen Zentraler Punkt: Berücksichtigung der Bioverfügbarkeit von Kupfer bei der Risikobewertung „Effekt“ / Toxizität / Verfügbarkeit von Kupfer sind u.a. abhängig von: - Bodenparametern  pH  Humus  Tongehalt  Kationenaustauschkapazität - Alter der Rückstände
  • 3. Risikobewertung für Bodenorganismen NOECadd L/A Herleitung der Cu- Effektkonzentrationen NOECtot Normalisierung der Cu- Effektkonzentrationen NOECtot,norm  vRAR Copper SSD Ableitung der HC5 /PNEC HC5 / PNEC
  • 4. Risikobewertung für Bodenorganismen Effektkonzentrationen Normalisierung HC5/PNEC Herleitung NOECadd L/A NOECtot NOECtot,norm SSD HC5 / PNEC
  • 5. Risikobewertung für Bodenorganismen Effektkonzentrationen Normalisierung HC5/PNEC Herleitung Typisches Datenpaket in den berücksichtigten Papers 1) Boden: pH, OS, KAK, Textur 2) Organismus: Folsomia candida. 3) Expositionsparameter: Reproduktion, Mortalität 4) Expositionsdauer: 28 d Bedingung!!!! 5) NOEC ist die höchste Konzentration, welche keinen statistisch Signifikanten Unterschied zur Kontrolle aufweist. 6) NOEC 40 mg/kg (Mortalität), NOEC 200 mg/kg (Reproduktion).
  • 6. Titel Effektkonzentrationen Normalisierung HC5/PNEC Herleitung NOECadd Pflanzen Invertebraten Mikroorganismen 67 NOEC-Werte 108 NOEC-Werte 79 NOEC/EC10-Werte NOECtot 9 Spezies 10 Spezies u.a. u.a. funktionelle Parameter Windenknöterich Kompostwurm N-Kreislauf Hafer Eisenia andrei C-Kreislauf Deutsches Weidelgras NOECtot,norm Eisenia fetida Wachstum Gerste Springschwanz Tomate Regenwurm Gewöhnliches Greiskraut SSD 17 Papers 34 Papers 20 Papers
  • 7. Risikobewertung für Bodenorganismen Effektkonzentrationen Normalisierung HC5/PNEC L/A Faktor NOECadd L/A Leaching/Ageing Faktor: NOECtot  Frische Cu Zugabe (z.B. im Laborversuch) toxischer als gealterter Cu Rückstand NOECtot,norm  Zwei Faktoren: Leaching...Auswaschung Ageing......Alterung SSD HC5 / PNEC
  • 8. Risikobewertung für Bodenorganismen Effektkonzentrationen Normalisierung HC5/PNEC L/A Faktor Bestehende Kupferaltlast Cu 1 10 100 Transekt % resp. Glucose ED10 = L/A ED10 Cu
  • 9. Risikobewertung für Bodenorganismen Effektkonzentrationen Normalisierung HC5/PNEC L/A Faktor vRAR Kupfer: [...] there is sufficient justification to assume that the toxicity under field conditions is less than under laboratory conditions, and a reasonable worst case generic L/A of 2.0 is proposed for all soils. 25. Perz. 100 Scientific/Technical Report EFSA 80 “Pre-Assessment of Environmental Impact of Zinc 60 and Copper Used in Animal Nutrition” Frequency 40 […] a reasonable worst case generic L/A [factor] of 2.0 is proposed for all soils. 20 0 0.1 1.0 10.0 100.0 1000.0 Field-Spike factor (L/F) Leaching Ageing factor (L/A)
  • 10. Risikobewertung für Bodenorganismen Effektkonzentrationen Normalisierung HC5/PNEC L/A Faktor NOECadd L/A Pflanzen Inverterbraten MOs NOECtot 67 NOEC 108 NOEC 79 NOEC NOECtot,norm + großer Datensatz - sehr heterogene Bodenparameter SSD (pH, OS, KAK, Ton etc.) HC5 / PNEC
  • 11. Risikobewertung für Bodenorganismen Effektkonzentrationen Normalisierung HC5/PNEC NOECadd L/A Normalisierung notwendig  Vergleichbarkeit der Studien NOECtot Verfahren: - Laborexperimente mit 19 Böden NOECtot,norm - Ermittlung des Einflusses von Bodenparametern auf NOEC SSD z.B.: Arrhenius-Gleichung HC5 / PNEC
  • 12. log EC50 (mg/kg) 3 2 Risikobewertung für Bodenorganismen y = 0,96x + 1,63 Effektkonzentrationen Normalisierung 1 HC5/PNEC R2 = 0,63 0 Reproduktion Eisenia fetida 0 0,5 1 1,5 2 1,5 2 Einfluss der Kationenaustauschkapazität des Bodens auf die Effektkonzentration log CEC (cmol/kg) ol/kg) Eisenia fetida - reproduction 3,5 log EC50 (mg/kg) 3 2,5 2 y = 0,58x + 1,85 1,5 R2 = 0,75 1 0,5 0.58 KAKref 0 NOECref = NOEC 0 0,5 1 1,5 2 KAKBoden log CEC (cmol/kg) Normalisierungsformel E. fetida
  • 13. Risikobewertung für Bodenorganismen Effektkonzentrationen Normalisierung HC5/PNEC NOECadd L/A Ergebnis der Normalisierung  neuer Datensatz mit vergleichbaren NOECtot Cu Effektkonzentrationen Pflanzen Inverterbraten MOs NOECtot,norm 67 NOEC 108 NOEC 79 NOEC SSD HC5 / PNEC
  • 14. Risikobewertung für Bodenorganismen Effektkonzentrationen Normalisierung HC5 / PNEC NOECadd L/A NOECtot NOECtot,norm SSD HC5 / PNEC ©van Vlaardingen et al. 2004;(RIVM). Report no. 601501028
  • 15. Risikobewertung für Bodenorganismen Effektkonzentrationen Normalisierung HC5 / PNEC 1.0 pH = 4.8 MR Respiration OS = 2.8 % Ammonification 0.9 H. radicata Ton = 7.0 % F. fimetaria 0.8 SIR KAK = 2.4 cmol kg-1 A. sativa cumulative distribution F. candida 0.7 A. integrifolia H. aculeifer P. convolvulus 0.6 P. annua L. esculentum Microbial biomass 0.5 S. vulgaris E. fetida I. viridis 0.4 Nitrification C. sphagnetorum L. perenne 0.3 Glutamic acid H. vulgare 0.2 L. rubellus E. andrei P. peltifer 0.1 N-mineralisation P. acuminatus Denitrification 0.0 10 100 1000 10000 Cu concentration (mg/kg) 25 PNEC
  • 16. Risikobewertung für Bodenorganismen Effektkonzentrationen Normalisierung HC5 / PNEC 1.0 pH = 4.8 MR Ammonification Respiration F. fimetaria OS = 2.8 % Ammonification F. candida 0.9 H. radicata H. radicata Ton = 7.0 % F. fimetaria H. aculeifer 0.8 SIR L. esculentum KAK = 2.4 cmol kg-1 A. sativa Nitrification cumulative distribution F. candida A. sativa 0.7 A. integrifolia I. viridis H. aculeifer A. integrifolia P. convolvulus P. convolvulus 0.6 P. annua P. annua L. esculentum S. vulgaris Microbial biomass P. peltifer 0.5 S. vulgaris L. perenne pH = 7.5 E. fetida E. fetida 0.4 I. viridis Nitrification SIR N-mineralisation OS = 2.2 % C. sphagnetorum C. sphagnetorum L. perenne H. vulgare Ton = 26.0 % 0.3 Glutamic acid Denitrification H. vulgare MR KAK = 20 cmol kg-1 0.2 L. rubellus Microbial biomass E. andrei Respiration P. peltifer L. rubellus 0.1 N-mineralisation E. andrei P. acuminatus Glutamic acid Denitrification P. acuminatus 0.0 10 100 1000 10000 Cu concentration (mg/kg) 25 90 PNEC
  • 17. Risikobewertung für Bodenorganismen Effektkonzentrationen Normalisierung HC5 / PNEC vorläufige pH – Textur – Humus – Matrix Humus % 25. 75. pH Ton % Weinanbauregion Min. Median Max. <2 2-4 >4 Perz. Perz. <10 40 60 70 Wachau 2 33 82 166 469 < 6 10 - 25 60 85 100 Kamptal 2 35 67 113 430 >25 90 120 140 Thermenregion 1 33 66 108 297 <10 40 65 85 Neusiedlersee- 5 32 64 109 253 Hügelland 6 – 7.5 10 - 25 70 95 115 Kremstal 3 29 60 120 338 >25 95 130 150 Wagram 2 31 59 110 862 <10 45 70 90 >7.5 10 - 25 70 100 120 … … … … … … >25 100 140 160
  • 18. Vielen Dank für die Aufmerksamkeit!