1. Polski Instytut Budownictwa Pasywnego Sp z o.o
Gdańsk ul. Homera 57
www.pibp.pl pibp@pibp.pl
Dipl. Ing. Günter Schlagowski
Wysokoefektywna termomodernizacja
przy wykorzystaniu technologii i
komponentów budynku, pasywnego
a efektywność ekonomiczna.
Faktor 1:10
Autor: dr. arch. Burkhard Schulze Darup

2. 20.Wysokoefektywna termomodernizacja przy wykorzystaniu komponentów
budynku pasywnego a efektywność ekonomiczna. Faktor 1:10.
rys. 1: Zużycie energii na świecie (w EJ): scenariusz oszczędności i regeneracji

3. Schemat potencjału oszczędności budynku oraz
porównanie norm zużycia energii pierwotnej
rys. 2: Schemat potencjału redukcji energii grzewczej w budynkach mieszkalnych
rys. 3: Wskaźniki energii pierwotnej standardów energetycznych budynków

4. Na rys. 4 przedstawiono zapotrzebowanie energii przed i po termomodernizacji
z zastosowaniem komponentów domu pasywnego.
Zapotrzebowanie energii po termomodernizacji wynosi poniżej 30 kWh/m2 rok.
Oznacza to oszczędność energii bądź redukcję dwutlenku węgla o 90%, co oznacza
że zostanie osiągnięty „współczynnik 10”.
rys. 4: Bilans energii podczas termomodernizacji o współczynniku 8,7
i redukcji CO2 o współczynnik 10.

5. Komponenty budowlane
Sprawdzone rozwiązanie
rys. 5: Komponenty budowlane przy termomodernizacji o współczynniku 10.

6. Najbardziej istotne jest,
aby przegrody zewnętrzne były możliwie najlepiej zaizolowane.
Zamiast docieplenia o grubości 6÷12 cm, stosuje się grubość 15 do 30 cm,
okna trzyszybowe, w ramach o dobrej izolacyjności.
Szczególną uwagę należy zwrócić na minimalizację mostków cieplnych oraz
wysoką szczelność budynku.
Komponenty budowlane zostały przedstawione na rys. 5.
w tabeli poniżej zestawiono dane techniczno-ekonomiczne modernizacji elementów budynku.
1) rekuperator z odzyskiem ciepła w wentylacji mechanicznej nawiewno-wywiewnej
2) nakład energii na wytworzenie ciepła
Tab. 1: Komponenty budynku pasywnego podczas termomodernizacji

7. Wentylacja z komfortem
rys. 6: Schemat doprowadzenia i odprowadzenia powietrza w wentylacji mechanicznej
przy 0,4 h-1 krotnej wymiany powietrza.

8. Zmiana metody ogrzewania
rys. 7: Schemat rozprowadzenia świeżego powietrza i odprowadzenia zużytego.

9. System grzewczy
obniżyć zapotrzebowanie na moc do 10÷20 W/m2 powierzchni ogrzewanej.
rys. 8: Zdjęcie oraz termografia kotłowni gazowej kondensacyjnej.

10. Wykorzystanie energii słonecznej
jest zalecane w układach z kotłami na dowolne paliwo.
rys. 9: Kolektory słoneczne

11. Fizyka budowli a komfort
Temperatura powierzchni
rys. 10: Temperatury powierzchni przegród budowlanych przy złej izolacji
rys. 11: Wysoki komfort cieplny przy dobrej izolacji

12. Mostki cieplne a mikroorganizmy
rys. 12: Mostek cieplny w miejscu połączenia stropu piwnicy i ściany zewnętrznej.
W budynku starym występuje kondensacja pary wodnej;
w konwencjonalnie ocieplanym zagrożenie pleśnią;
w budynku pasywnym brak szkód budowlanych.

13. Wietrzenie konieczne i wietrzenie komfortowe
Jakość powietrza w pomieszczeniach
rys. 13: Przebieg dzienny zawartości CO2 w pomieszczeniu sypialnym
przy wentylacji naturalnej oraz mechanicznej z odzyskiem ciepła.

14. Zrealizowane projekty
rys. 14: Dom 3-litrowy (WBG Nürnberg): Jean-Paul-Platz w Norymberdze
przed i po termomodernizacji

15. Zrealizowane projekty
rys. 15: Dom KfW-40 (WBG Nürnberg): Ingolstädter Straße w Norymberdze

16. Modernizacja domu jednorodzinnego
w Pettenbach 2005
Projekt: Lang Consulting
Źródło: IG Passivhaus Österreich www.igpassivhaus.at

17. Modernizacja do standardu budownictwa pasywnego domu
wielorodzinnego w Linzu (2006)
Projekt: biuro architektoniczne ARCH+MORE
Ingrid Domenig-Meisinger + Gerhard Kopeinig
Zdjęcia: Gerhard Kopeinig

18. Modernizacja do standardu budownictwa pasywnego domu
wielorodzinnego w Linzu (2006)
Zdjęcia: Ingrid Domenig-Meisinger

19. Modernizacja do standardu budownictwa pasywnego szkoły w
Schwanenstadt (2006)
Projekt: PAUAT Architekten
Zdjęcia: PAUAT Architekten

20. Modernizacja do standardu budownictwa pasywnego szkoły
w Schwanenstadt (2006)
Zdjęcia: Ernst Heiduk

21. Termomodernizacja
Szkola pasywna

22. Termomodernizacja
Szkola pasywna

23. Termomodernizacja
Szkola pasywna

24. Termomodernizacja
Szkola pasywna

25. Termomodernizacja
Szkola pasywna

26. Kindergarten | Kindertagesstätte in D-09119 Chemnitz
(Sanierung, Niedrigenergiehaus mit PH-Komponenten)
Energiebezugsfläche: 1855 m²
Konstruktion: Massivbau
Außenwand: U-Wert = 0,117 W/(m²K)
Kellerdecke / Bodenplatte: U-Wert = 1,303 W/(m²K)
Dach: U-Wert = 0,129 W/(m²K)
Fensterrahmen: Uw-Wert = 0,82 W/(m²K)
Verglasung: Ug-Wert = 0,7 W/(m²K), g-Wert = 51 %
Lüftung: NILAN, NILAN VPL 55
Wärmerückgewinnung mit Heatpipe
und nachgeschalteter Wärmepumpe
Heizung: Fernwärme und Solarkollektoren speisen
Pufferspeicher, Heizkörper
Luftdichtheit: n50 = 0,58/h
Primärenergiebedarf: k.a.
Baujahr: 2007
Planung der Architektur: Ing.- Büro J. Wurdinger
PHPP,
Dip. Ing Günter Schlagowski

27. Hotel | Herberge | Ferienwohnungen (Altbausanierung)
D-17440 Neuendorf / Usedom
Energiebezugsfläche: 256 m²
Konstruktion: Mischbau
Außenwand: U-Wert = 0,11 W/(m²K)
Kellerdecke / Bodenplatte: U-Wert = 0,19 W/(m²K)
Dach: U-Wert = 0,1 W/(m²K)
Fensterrahmen: Uw-Wert = 0,71 W/(m²K)
Verglasung: Ug-Wert = 0,62 W/(m²K), g-Wert = 47 %
Lüftung: Lüftungsanlage mit Vorwärmung der Luft durch PV und Solaranlage
Heizung: mittels Zuluft und zusätzlich nach Bedarf direktelektrisch
Luftdichtheit: n50 = 0,5/h
Heizwärmebedarf: 14 kWh/(m²a) berechnet nach PHPP
Gebäudeheizlast: 9 W/(m²) berechnet nach PHPP
Primärenergiebedarf: 101 kWh/(m²a) Wohn-/Nutzfläche für Heizung, Warmwasser,
Hilfs- und Haushaltsstrom berechnet nach PHPP
Baukosten: 469 €/m² Wohn-/Nutzfläche (Kostengruppe 200 bis 700)
Baujahr: 1905
PHPP,
Planung der Architektur: IB A.Naumann & H.Stahr GbR Dip. Ing Günter Schlagowski

28. Wohn- und Geschäftshaus (Altbausanierung) D-30167 Hannover
Energiebezugsfläche: 2100 m²
Konstruktion: Mischbau
Außenwand: U-Wert = 0,17 W/(m²K)
Kellerdecke / Bodenplatte: U-Wert = 0,1 W/(m²K)
Dach: U-Wert = 0,11 W/(m²K)
Fensterrahmen: Uw-Wert = 0,78 W/(m²K)
Verglasung: Ug-Wert = 0,5 W/(m²K), g-Wert = 60 %
Lüftung: Stiebel Eltron, LWZ 70, LWZ 100, LWZ 170, LWZ 270
Hocheffiziente Wohnungslüftungsgeräte Größen 30 - 300 m³/h
Heizung: Über Heizungswärmepumpe 1.400 l Trinkwarmwasserspeicher,
Zirkulationsanlage mit ca. 1,4 kW Verlusten
Luftdichtheit: n50 = 0,6/h
Heizwärmebedarf: 15 kWh/(m²a) berechnet nach PHPP
Gebäudeheizlast: 10 W/(m²) berechnet nach PHPP
Primärenergiebedarf: 81 kWh/(m²a) Wohn-/Nutzfläche für Heizung, Warmwasser,
Hilfs- und Haushaltsstrom berechnet nach PHPP
Baukosten: 469 €/m² Wohn-/Nutzfläche (Kostengruppe 200 bis 700)
Baujahr: 2007
PHPP,
Planung der Architektur: Wildmann Architekten Dip. Ing Günter Schlagowski

29. öffentliche | religiöse Einrichtungen (Altbausanierung) D-30659 Hannover
Energiebezugsfläche: 707 m²
Konstruktion: Massivbau
Außenwand: Altbau U-Wert = 0,133 W/(m²K) , Neubau U-Wert = 0,13 W/(m²K)
Kellerdecke / Bodenplatte: Neubau U-Wert = 0,160 W/(m²K)
Dach: U-Wert = 0,11 W/(m²K)
Fensterrahmen: Uw-Wert = 0,79 W/(m²K)
Verglasung: Ug-Wert = 0,5 W/(m²K), g-Wert = 52 %
Lüftung: Fa. Aerex, Reco-Boxx 1200; RBC-Comf; RB max
Wegen der unterschiedlichen Betriebszeiten der verschiedenen
Bereiche, 3 kleine RLT Anlagen mit Kreuz-Gegenstromwärmeübertrager
Heizung: Fernwärme über die Stadtwerke Hannover, kein Speicher, Verteilung
innerhalb der thermischen Gebäudehülle
Luftdichtheit: n50 = 0,59/h
Heizwärmebedarf: 15 kWh/(m²a) berechnet nach PHPP
Gebäudeheizlast: 13 W/(m²) berechnet nach PHPP
Primärenergiebedarf: 113 kWh/(m²a) Wohn-/Nutzfläche für Heizung, Warmwasser,
Hilfs- und Haushaltsstrom berechnet nach PHPP
Baukosten: 1400 €/m² Wohn-/Nutzfläche (Kostengruppe 200 bis 700)
Bauwerkskosten: 1170 €/m² Wohn-/Nutzfläche (Kostengruppe 300+400)
Baujahr: 1967 PHPP,
Planung der Architektur: kirsch architekten bda Dip. Ing Günter Schlagowski

30. Schule | Hochschule (Altbausanierung) D-52499 Baesweiler
Energiebezugsfläche: 1017 m²
Konstruktion: Massivbau
Außenwand: U-Wert = 0,142 W/(m²K
Kellerdecke / Bodenplatte: U-Wert = 0,162 W/(m²K)
Dach: U-Wert = 0,079 W/(m²K)
Fensterrahmen: Uw-Wert = 0,9 W/(m²K)
Verglasung: Standard 3-fach Verglasung I Ug: 0,6 W/(m²K) und g-Wert: 50% I
Verglasung der Türen Ug: 1,1 W/(m²K) und g-Wert: 60%
Lüftung: Menerga, die Lüftungsanlage wurde spezifisch für das Gebäude entwickelt
Heizung: Die Beheizung erfolgt über die Lüftungsanlage mit WRG, nur der restliche
Heizwärmebedarf wird zu je 50% über eine Wärmepumpe und über ein
Gas BWT zur Verfügung gestellt. (Erdsonden/Wärmepumpe) - Die Geothermie
sorgt nachts für Kühlung, sodass die tagsüber aufgestaute Wärme abgeführt wird.
Luftdichtheit: n50 = 0,5/h
Heizwärmebedarf: 15 kWh/(m²a) berechnet nach PHPP
Gebäudeheizlast: 12 W/(m²) berechnet nach PHPP
Primärenergiebedarf: 108 kWh/(m²a) Wohn-/Nutzfläche für Heizung, Warmwasser,
Hilfs- und Haushaltsstrom berechnet nach PHPP
Baujahr: 2010
Planung der Architektur: RONGEN ARCHITEKTEN GmbH PHPP,
Dip. Ing Günter Schlagowski

31. Schule | Hochschule (Altbausanierung) D-72631 Aichtal Grötzingen
Energiebezugsfläche: 450 m²
Konstruktion: Mischbau
Außenwand: Nord/Süd Holzständerkonstruktion 410 mm U-Wert = 0,11 W/(m²K)
West/Ost Aussenwand U-Wert = 0,14 W/(m²K) / 0,12 W/(m²K)
Kellerdecke / Bodenplatte: U-Wert = 0,15 W/(m²K)
Dach: U-Wert = 0,11 W/(m²K)
Fensterrahmen: Uw-Wert = 0,63 W/(m²K)
Verglasung: Ug-Wert = 0,54 W/(m²K), g-Wert = 52 %
Lüftung: Lüfta 3000 - zentrale Zu/Abluftanlage mit Wärmerückgewinnung
Luft/Luftplattenwärmetauscher, Vor/Nachheizregister
Heizung: vorh. Ölkessel (Altbau) , Nahwärmeleitung/Fernwärmeübergabe-
station, Pufferspeicher geschlossene Pumpen WW-Heizung
Luftdichtheit: n50 = 0,47/h
Heizwärmebedarf: 14 kWh/(m²a) berechnet nach PHPP
Gebäudeheizlast: 13 W/(m²) berechnet nach PHPP
Primärenergiebedarf: 108 kWh/(m²a) Wohn-/Nutzfläche für
Heizung, Warmwasser,
Hilfs- und Haushaltsstrom
Baujahr: 2004
PHPP,
Planung der Architektur: Dipl.Ing. Hans Hermann Dip. Ing Günter Schlagowski

32. Kindergarten | Kindertagesstätte (Altbausanierung) D-75203 Königsbach-Stein
Energiebezugsfläche: 925 m²
Konstruktion: Mischbau
Außenwand: EG: 2 cm Innendämmung, 30 cm Beton, 24 cm Dämmung, U-Wert: 0,165 W/(m²K)
OG: 30 cm Holzständerkonstruktion mit Zellulosedämmung und 8 cm
innenliegender Dämmung U-Wert: 0,113 W/(m²K)
Kellerdecke / Bodenplatte: U-Wert = 0,188 W/(m²K)
Dach: U-Wert = 0,084 W/(m²K)
Fensterrahmen: Uw-Wert = 0,8 W/(m²K)
Verglasung: Ug-Wert = 0,7 W/(m²K), g-Wert = 55 %
Lüftung: Menerga Lüftungsgerät,
Volumenstrom 4100 m³/h, 80 % WRG,
Erdreichwärmetauscher
Heizung: Nahwärme von der Schule, Pufferspeicher,
Heizung über Zuluft und Heizkörper
Luftdichtheit: n50 = 0,6/h
Heizwärmebedarf: 15 kWh/(m²a) berechnet nach PHPP
Primärenergiebedarf: 36 kWh/(m²a) Wohn-/Nutzfläche für Heizung, Warmwasser,
Hilfs- und Haushaltsstrom
Baujahr: 2000
Planung der Architektur: Frank Morlock PHPP,
Dip. Ing Günter Schlagowski

33. Geschosswohnungsbau (Altbausanierung) D-90408 Nürnberg
Energiebezugsfläche: 2076 m²
Konstruktion: Massivbau
Außenwand: U-Wert = 0,11 W/(m²K)
Kellerdecke / Bodenplatte: U-Wert = 0,13 W/(m²K)
Dach: U-Wert = 0,11 W/(m²K)
Fensterrahmen: Uw-Wert = 0,8 W/(m²K)
Verglasung: Ug-Wert = 0,6 W/(m²K), g-Wert = 50 %
Lüftung: GLT, Fox Kompakt - pro Wohnung das eigene 3-stufiges
Lüftungsgerät mit 77%
Wärmerückgewinnung, Volumenströme von 30-60 m³/h umsetzbar.
Heizung: Fernwärme Nürnberg für Heizung und
Warmwassererzeugung über Wasser
Luftdichtheit: n50 = 0,5/h
Heizwärmebedarf: 15 kWh/(m²a) berechnet nach PHPP
Gebäudeheizlast: 11 W/(m²) berechnet nach PHPP
Primärenergiebedarf: 94 kWh/(m²a) Wohn-/Nutzfläche für Heizung, Warmwasser,
Hilfs- und Haushaltsstrom
Baukosten: 1677 €/m² Wohn-/Nutzfläche (Kostengruppe 200 bis 700)
Bauwerkskosten: 1313 €/m² Wohn-/Nutzfläche (Kostengruppe 300+400)
PHPP,
Baujahr: 2008 Dip. Ing Günter Schlagowski

34. Koszty i efektywność ekonomiczna
rys. 16: Porównanie kosztów różnych standardów termomodernizacji
na m2 powierzchni mieszkalnej

35. Koszty całkowite
rys. 17: Koszty zaoszczędzonej kilowatogodziny (obliczenie linearne)
rys. 18: Koszty zaoszczędzonej kilowatogodziny łącznie z kosztami konserwacji i eksploatacji

36. Wdrażanie wymaga subwencji.
Na rys. 19 przedstawiono scenariusz docelowego wsparcia
przedsięwzięć i będący ich efektem potencjał oszczędności i redukcji emisji CO2.
rys. 19: Scenariusz (D) celowego degresywnego wspierania inwestycji
celem zaoszczędzenia emisji CO2 o 30% w ciągu 2 lat [Schulze Darup 1999/2003-1]

37. Rysunek 20 przedstawia rozwój wysokoenergetycznych inwestycji termomoderni-zacyjnych.
rys. 20: Rozwój wysokoefektywnych termomodernizacji (współczynnik 10) do konwencjonalnej;
wynik podany w m2 powierzchni modernizowanej.

38. Rozwój rynku komponentów
Rysunek 21 pokazuje potencjał rynku wynikający z takiego rozwoju, tylko dla obszaru Niemiec.
Ponadto przemysł produkcji materiałów izolacyjnych powinien zwrócić uwagę
na poprawę wzornictwa przemysłowego w nadchodzących 10 – 15 latach.
rys. 21: Rozwój potencjału rynkowego w zakresie wysoko wydajnych
komponentów termomodernizacyjnych.

56. Najlepsze
przykłady
Stare
budownictwo

57. Przy wykorzystaniu komponentów domu
pasywnego można więcej osiągnąć!
proKlima – Altbau
Osiągalne oszczędności energii przy zastosowaniu komponentów domu pasywnego i
popularnych standardów według W. Feista

58. Co jest możliwe w starym
budownictwie?
Auf dem Hollen, Gundlach
Slevogtweg, 37 kWh/(m²a) 35 kWh/(m²a)
Schneiderberg, WOGE
Nordstadt, 21 kWh/(m²a) Röttgerstr., Ostland
wspólnota mieszkaniowa,
15 kWh/(m²a)

59. 2. Faza – dom niskoenergetyczny w
starej zabudowie (dena), realizacja
2007
Inwestor: Ostland Wohnungsgenossenschaft, Hannover
Rok budowy: 1950
Modernizacja: 2006–2007
Koszt budowy: około 1.100.000 Euro
Architekci: Lindener Baukontor, Hannover
Powierzchnia mieszkalna: około. 650 m², 13 jednostek mieszkaniowych (przed modernizacją);
około 838 m², 10 jednostek mieszkaniowych (po modernizacji)

60. Röttgerstraße 22
Przed modernizacją
Decentralne Ogrzewanie z
przygotowywanie ciepłej elektrociepłowni (wspólne
wody przez gazowy przyłącze z sąsiednimi
przepływowy ogrzewacz budynkami)
wody w łazienkach lub
kuchniach
Oddawanie ciepła przez
grzejnik

61. Röttgerstraße 22
Faza budowy
Nowa konstrukcja dachu z płyt drewnianych z ocipleniem
Płyty drewniane TJI z 30 cm ocieplenia
(WLS 035),
hydroizolacja dachu stromego 24–30 cm
(WLS 040),
pozostałe obszary dachu 14–22 cm (WLS 025)

62. Röttgerstraße 22
Po modernizacji
Widok po modernizacji z podwórka
wenętrznego
Widok po modernizacji z ulicy

63. Röttgerstraße 22
… grzejniki znów potrzebne!

64. 2. faza – dom niskoenergetycznyd w
zabudowie (dena) (2007)
Allerweg, Stowarzyszenie Inwestorów
Budowlanych czynsz, 60 m²:
430 Euro z ogrzewaniem +
ciepłą wodą
50 Euro innych kosztów
dodatkowych (wywóz
śmieci, czyszczenie klatki
schodowej, utrzymanie
zieleni)
30 Euro prąd elektryczny

65. proKlima-tereny obięte wsparciem
…w międzyczasie więcej pełnych modernizacji
z komponentami domu pasywnego jako
nowego domu pasywnego!

66. Centrum wspólnotowe St. Nicolai (2007)
uczestnicy projektu
• inwestor: Ev. St.
Nicolai Gemeinde
• Projekt: kirsch
architekten
Dane projektowe
•Powierzchnia
użytkowa: 707 m²
•Koszty budowy:
około 1.500 €/m² Przed modernizacją
kosztów łącznych

67. Centrum wspólnotowe St. Nicolai
(2007)
działania
• zredukowanie objętości: zarys sali i kuchni na górnym piętrze, zarys
mieszkanie kościelnego
• budowa nowej sali: podwórze na parterze z lepszym stosunkiem
powierzchni do objętości
• obszar sanitarny: odnowienie, nowa toaleta dla osób
niepełnosprawnych

68. Centrum wspólnotowe St. Nicolai (2007)
Powłoka budynku
• płyta fundamentowa/piwnica: stary budynek -> 12-15 cm ocieplenia
w nieogrzewanej piwnicy, niska piwnica z perlitem,nowa konstrukcja
płyta fundamentowa z 20 cm ocieplenia, U-wartość=0,09-0,29
W/(m²a)
• ściana zewnętrzna: stary budynek-> 24 cm system zintegrowanego
ocieplenia, U-Wert=0,13 W/(m²K), nowa konstrukcja -> ocieplona
konstrukcja drewniana, U-wartość=0,11 W/(m²K)
• pasywne okna: Uw=0,76 W/(m²K)
• dach: środek 30 cm hydroizolacji dachu stromego U-wartość=0,11
W/(m²K)

69. Centrum wspólnotowe St. Nicolai
(2007)
System wentylacyjny
• 3 oddzielne systemy wentylacyjne dla nowej sali (1.200
m³/h), parter stary budynek (380 m³/h), piwnica stary
budynek 270 m³/h)
Pokrycie pozostałego zapotrzebowania na energię grzewczą
• przyłącz do elektrociepłowni Miejskich Zakładów Stadtwerke
Hannover, ciepła woda decentralnie z elektrycznego
przepływowego ogrzewacza wody

70. proKlima widzi czerwone!!!
Dworzec główny
Nowy ratusz Biurowiec enercity
Hala targowa
kawiarnia Kröpke Opera
enercity expo cafe

71. proKlima woli niebieski!
Schneiderber Edwin Oppler
Große g Weg
Barlinge
Homannstraße
9
Domy pasywne Im
Dom pasywny Ida Boie Sticksfeld
Str.
Dom pasywny
Gänselieselweg

72. Dokumentacja projektu:
www.passivhaus-plattform.de
Dziękuję za uwagę!
Sekretariat proKlima GbR
przy zakładach miejskich
Stadtwerke Hannover AG
Glockseestraße 33
30169 Hannover
Fon (0511) 4 30-19 70
Fax (0511) 4 30-21 70
E-Mail proklima@enercity.de
Internet www.proklima-hannover.de

73. Wsparcie polityczne
Zadaniem polityki jest stworzenie warunków ramowych wspierających sensowny rozwój w tej dziedzinie.
Przede wszystkim ważne jest zwiększenie stopnia świadomości społeczeństwa w kwestii
wzrostu efektywności energetycznej.
Aby temu zapobiec, należy rozsądnie koordynować przedsięwzięcia z zakresu badań naukowych,
wspierać i zapewniać dopływ informacji, nie tylko do kręgów fachowców, ale do użytkowników,
jak i wdrażać projekty, które nie pozostawałyby jednorazowymi projektami modelowymi,
lecz stałyby się podstawą wszechstron-nego i gospodarczego wdrażania ich idei.
Zdobyte doświadczenie należy poddawać końcowej analizie i wykorzystywać w dalszym rozwoju.
Na terenie całego kraju powinien działać związek zrzesza-jący sieci działające w poszczególnych
krajach związkach i regionach, które zaj-mowałyby się szeroką wymianą informacji,
uwzględniając szczególne warunki danego regionu i stwarzając warunki synergii angażowałyby również
podmioty lokalne.
Konstruktywna i wzajemna konkurencyjność w połączeniu z intensywną wymianą doświadczeń
sensownie wspierałyby rozwój tych sieci i zachęcały do naśladowa-nia docierając do
szerokich kręgów odbiorców.

74. Wsparcie finansowe
Wsparcie finansowe musi stać się integralną częścią koncepcji.
Wprowadzone już w zakresie termomodernizacji budynków programy K&W muszą zostać
przeanalizowane pod kątem ich efektywności i w razie potrzeby dopasowane do oczekiwanych zmian.
Szczególnego rozwiązania wymagają wszystkie aspekty związane z wprowadzeniem na rynek
technologii innowacyjnych, po to by przemysł miał pewność, że wytwarzane przez niego produkty
znajdą zastosowanie.
Wybór degresywnej strategii wspierania powinien doprowadzić do tego, że nowo wprowadzone
na rynek produkty w możliwie najkrótszym czasie staną się produktami korzystnymi
cenowo „main – stream”.
Kształtowanie wspierania budownictwa mieszkaniowego z elementami pro-ekologicznymi, które ma
już teraz miejsce w niektórych krajach, stanowi jego uzupełniający instrument.
Uruchomienie dalszych programów dla poszczegól-nych landów uwzględniające ogólny rozwój
krajowy byłoby pożądane.
Łącznie z już istniejącymi możliwościami wspierania termomodernizacji należy przeanalizować
wszystkie ewentualne dodatkowe rozwiązania, jak np. model inicjatywy „Jetzt” („Teraz”),
którego ideą jest redukcja podatków w przeliczeniu na zaoszczędzoną kilowatogodzinę.
Jest ona co prawda znikoma, ale dla danego prywatnego inwestora mogłaby stać się atrakcyjna.
Należałoby zbadać, czy zgodnie z ustawą o energii odnawialnej poprzez odpowiedni system
wynagrodzeń, możliwe byłoby poprzez ceny energii osiągnięcie takich samych sukcesów
jak w przypadku wytwarzania energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych.

75. Banki i inwestorzy
Modele wspierania inwestycji w zakresie nieruchomości dotyczą przede wszystkim podmiotów
działalności gospodarczej. Oczekiwany zysk z zainwesto-wanego kapitału, w wysokości 7% może zostać
osiągnięty przy wnikliwej analizie, tylko w przypadku korzystnych warunków kredytowych jednak
ze sporym ryzykiem. Osoby lokujące kapitał są zainteresowane długotrwałością kupowanych przez nie
obiektów.
Z tego względu budynki mieszkalne są sensownym uzupełnieniem portfela funduszy. Zwrot kapitału
kształtuje się na poziomie 4÷6%, jednak przy dokonaniu odpowiedniej lokaty można liczyć na duże jej
bezpieczeństwo.
Podstawą przyszłej inwestycji jest oczywiście inwestycja uwzględniająca aspekty ekologiczne,
energetyczne oraz warunki komfortu opisane w ni-niejszej informacji.
Inaczej mówiąc, inwestorzy kierujący się tymi aspektami mogą przyczynić się do rozproszenia
innowacyjnych i korzystnych dla użytkownika technologii w zakresie termomodernizacji.
Z pewnością okaże się to korzystne również dla banku, jeżeli będzie udzielał swoim klientom rad
uwzględniających powyższe aspekty i zasady zawarte w porozumieniach z Bazylei (II) zarówno
w odniesieniu nie tylko do samej inwestycji termomodernizacyjnej, ale także w przypadku
zwykłego finansowania budowy.

76. Podsumowanie
Zakres prac jaki wiąże się z realizacją przedsięwzięć termomodernizacyjnych budynków stwarza
ogromną szansę dla rozwoju rynku pracy, ochrony środo-wiska, jak i rozwoju miast w kolejnych
dwóch dziesięcioleciach. Wyznaczony cel osiągnięcia szerokiego upowszechnienia wysoko
efektywnych technologii termo-modernizacyjnych przyniesie korzyści ekonomiczne, ekologiczne
i społeczno – kulturalne:
• gospodarka mieszkaniowa otrzyma wsparcie przy rozwiązaniu problemu zastoju w przeprowadzaniu
inwestycji termomodernizacyjnych
• przemysł uzyska dostęp do informacji w zakresie technologii innowacyjnych
• regionalny sektor budownictwa będzie w stanie zrekompensować zastój ostatnich lat,
• środki wspierające termomodernizację powinny dotyczyć inwestycji o „współczynniku 10”.
Środki finansowe pochodzące z podatków umożliwią 100% zwrot kosztów wspierania inwestycji
termomodernizacyjnych:
• wzrośnie wartość architektoniczna zmodernizowanych mieszkań z lat 50-tych i 60-tych,
• wysoki komfort pomieszczeń oraz wrażenie przytulności zastąpią zjawisko skraplania się
i pojawienia się pleśni,
• obniżenie koncentracji dwutlenku węgla przy bardzo korzystnej relacji kosztów do wielkości CO2,
• zmniejszenie zużycia zasobów paliw kopalnych stanie się solidną podstawą gospodarki krajowej,
jak tez przyczyni się do zrównania szans rozwoju będącego warunkiem pokojowego współistnienia.

77. Dziękuję za uwagę
Dipl. Ing. Günter Schlagowski
Polski Instytut Budownictwa Pasywnego Sp z o.o
Gdańsk ul. Homera 55
www.pibp.pl pibp@pibp.pl