IDdagen 2013 - W10 - Zingeving

2. Zingeving als motor
voor
sociale verandering
Een nieuwe en cruciale rol voor
het christelijke middenveld
Johan Van der Vloet

3. Overzicht
•
•
•
•
•
•
•
Een wereld in transitie
Cruciale vragen
De uitdaging
Zingeving vandaag
Een nieuwe rol voor het middenveld
ZinVindings-mogelijkheden
Conclusie

4. Een wereld in transitie

5. België is zelfmoord op een na de
meest voorkomende doodsoorzaak
bij jonge mannen van 20 tot 24 jaar
en de derde doodsoorzaak bij jonge
vrouwen van die leeftijd. In de
leeftijdsgroep van 25 tot 34 jaar is
zelfmoord zelfs de eerste
doodsoorzaak. Elke dag ontnemen
gemiddeld zeven Belgen zich het In
de jaren 1890 bedroeg dit 124 per
miljoen inwoners,
Vlaanderen noteerde in 2007 met
161 zelfmoorden per miljoen
inwoners het tweede hoogste cijfer
binnen de Europese
Unie (gemiddeld 2,7 suïcides per
week).[10] Ongeveer 2 % van alle
overlijdens in België is het gevolg
van zelfmoord, bijna 3 % van alle
mannelijke overlijdens en iets meer
dan 1 % van de vrouwelijke
overlijdens.
Tussen 1997 en 2008 is het aantal
dagdosissen (DDD) van antidepressiva
dat verstrekt werd in de publieke officina
(apotheken) meer dan verdubbeld, van
109 naar 251 miljoen. In 2008 kreeg
13,0% van de Belgen ouder dan 18 jaar
minstens één voorschrift voor
antidepressiva. Ook in andere landen is
dezelfde trend merkbaar. Zo werd in het
Verenigd Koninkrijk volgens de gegevens
van het National Institute for Clinical
Excellence (NICE) over tien jaar een
stijging in de verkoop met 253%
vastgesteld. (cijfers KULeuven)

6. Cruciale vragen
• Psychische en fysieke kwetsbaarheid
• Solidariteit: sociale zekerheid, globalisering,…
• Samenleven
• Welvaart/welzijn?

7. De uitdaging
• Kunnen we op een nieuwe manier omgaan met
ons eigen leven en dat van anderen, met onze
wereld en de aarde?
• Welke krachten hebben we daarvoor nodig?

8. Omvorming
• Crisis als mogelijkheid tot transitie
• Waarheen willen we gaan?

9. Zin en richting
• Etymologie van ‘zin’:
verlangen, betekenis, richting, oriëntatie

10. Zingeving vandaag
• Authenticiteit
• Levenskwaliteit
• Individualisme én gevoel van
verantwoordelijkheid
• Gevoel van ‘meer dan…’, ‘een kracht’

11. • Aversie t.o.v. kerkelijke instituut, zuil,…
• Zingeving moet existentieel en concreet zijn
• Spiritualiteit i.p.v. religie

12. • Emotioneel-motivationeel schema:
Niet zozeer ‘leer’ of ‘waarheid’, maar intuïtie, troost
en kracht, solidariteit in lijden en kwetsbaarheid
bv. busongeval
Sierre

13. Psychologen over zingeving
• Vele studies duiden op een positieve relatie
tussen spiritualiteit en zinvol leven/samenleven
• Welke religie/spiritualiteit is het meest
‘efficiënt’?

14. - Niet fundamentalistisch…
- …persoonlijk geloof dat groeit met de
levensgeschiedenis…
- …waarin aandacht is voor zowel de tragiek als de
kracht van het leven (realistisch en hoopvol)...
- …en helpt te onderscheiden wat je moet aanvaarden
en wat je kan veranderen én wat je niet mag
aanvaarden en moet veranderen

15. Michel Benasayag:
‘Comment bouger, si nous
n’avons pas la motivation d’une
promesse?’

16. Dilemma of paradox?
• Zelf subject van zinvinding zijn
• Grote nood aan
ankerpunten, oriëntatie: een belofte
Waar vinden we ankerpunten voor zo’n
belofte?

17. • Kerk in crisis
• Als instituut, maar ook in de manier waarop zij
christelijk geloof verwoordt en in beeld brengt
(moraal, dogmatiek,…)
• Succes van paus Franciscus: minder focussen op leer,
meer op houding en dienstbaarheid
• Hoe die zingevende kracht (her)ontdekken?

18. Een uitdaging voor het middenveld
• Het christelijke middenveld is altijd al een
plaats geweest waar vanuit evangelische
idealen en waarden naar verandering is
gezocht
• De sociale beweging heeft diepgaande invloed
gehad op de maatschappelijke verhoudingen en
op het individuele leven (personalisme)

19. Een uitdaging voor het middenveld
• Nu nieuwe taak
– Mensen tegemoet komen in hun verlangen om op
zoek te gaan naar zinvol leven en samenleven
– Spirituele veerkracht helpen ontwikkelen om de
uitdagingen aan te gaan en sociale verandering
mogelijk te maken.

20. Een uitdaging voor het middenveld
• Een laboratorium zijn voor spirituele
creativiteit die zin doet ontdekken en transitie
mogelijk maakt
• Veronderstelt bronnen
• De dynamiek van het christelijke geloof heeft
onze westerse cultuur en waardenpatroon
intens beïnvloed

21. • Ook vandaag kan deze traditie ons helpen bij
het zoeken naar een nieuwe manier van
omgaan met de hedendaagse vragen
• Kern evangelie:
– alle mensen uitnodigen tot radicale
medemenselijkheid
– de ultieme belofte dat de machten van geweld,
kwaad, lijden, onrecht en dood overwonnen
kunnen worden.

22. • Liefde als hét antwoord, ondanks de brutaliteit van de
werkelijkheid
• Universele ankerpunten in zoektocht naar zin en
transformatie
• In een gelijkwaardige dialoog
• Herontdekken van het evangelie als radicale bron van
sociale verandering

23. Zingeving als dienst
= passende dienstbaarheid of
diaconie van de zingeving’

24. Zingeving als dienst
• Schept ervaringskansen om
– vertrekkend vanuit de eigen biografie…
– …de eigen spirituele en religieuze mogelijkheden
te benoemen en ontwikkelen…
– …vandaaruit de persoonlijke resonantie met de
christelijke traditie te ontdekken en…
– …zo te komen tot duurzame persoonlijke en sociale
verandering

25. Ervaring
Existentiële
vragen
Exploreren van
de zinvraag in al
zijn facetten
Een vierslag
Persoonlijke
Spirituele
capaciteit
Ontwikkelen
van de eigen
spirituele en
religieuze
mogelijkheden:
psychospirituele
zelf verkenning,
en ontwikkelen
spirituele
weerbaarheid
resonantie
Eigen
formulering als
persoonlijke
resonantie
met als
aanbood
spirituele kracht
van het
evangelie
Zingeving
Daad van
geloof,
ontplooiing van
de zingeving in
denken en
handelen

27. Mensen uitnodigen om:
 hun spirituele weg te verkennen op een
concrete en praktische manier
 hun eigen ankerpunten te zoeken
 hun eigen groei tot thema te maken
 in dialoog met de christelijke spirituele
bronnen.

28. Methode
5 stappen als metafoor van het leven:





het leven ontstaat uit de aarde en zijn diepste doel is te
groeien
dit leven heeft voeding nodig om te kunnen…
Uitgroeien en
Open te bloeien

29. Aarden
• Jezelf leren kennen
– Wie ben ik, waartoe ben ik hier, wat kan ik met
mijn leven doen? Wat zijn mijn mogelijkheden?
– Wat zijn mijn grenzen/beperkingen?
– hoe beleven we vandaag onszelf en onze wereld

30. Groeien
• Verschillende triggers en levensmomenten en
de manier waarop we hiermee omgaan,
beïnvloeden onze spirituele weg. Hoe kunnen
we hierin onze spirituele groei stimuleren?
• Je eigen spirituele weg ontdekken, je
godsbeeld/wereldbeeld/mensbeeld en je
eigen plek in een al dan niet religieuze
traditie.

31. Voeden
• Hoe bouw je je spiritualiteit verder uit? Hoe
geef je ze inhoudelijk gestalte?
• Op zoek gaan naar onze religieuze erfenis en
ze in gesprek brengen met je eigen visies en
houding in gesprek te brengen.

32. Uitgroeien
• Spiritualiteit verandert je
leven, ervaren, aanvoelen en handelen in de
diepte.
• Spirituele houdingen die je op weg zetten
naar het realiseren van die spiritualiteit in het
dagelijkse leven en die zo de overgang maken
naar verantwoord en bezield handelen.

33. Openbloeien
• Alle spirituele tradities reiken wegen aan die
je spirituele leven laten openbloeien, zoals
bv. meditatie en het steeds dieper verbinden
met je levensbron, waardoor nieuwe groei
mogelijk is.

34. Een nieuwe benadering?
• Mensen uitnodigen een dergelijk traject te
gaan
• In fundamentele gelijkwaardigheid
• In een gedeelde zoektocht
• Waarbij je je eigen identiteit authentiek en
getuigend in gesprek brengt en be-schrijft

35. Conclusie: zingeving:
• is de grote uitdaging van deze tijd
• vormt de mogelijkheidsbasis om het
crisisgevoel om te zetten in een weg van
transitie
• is een dienst aan individu en samenleving

36. • Middenveld kan hierin een cruciale rol spelen
en zichzelf ‘heruitvinden’ vanuit
– haar historische rol als motor van transitie
– haar evangelische inspiratie
– haar unieke netwerk
– haar vrijheid en creatieve ruimte

37. Vragen
• Hoe ervaar je de idee dat zingeving motor is
voor sociale verandering en een uitdaging voor
het christelijke middenveld?
• Hoe kun je de leden stimuleren tot
zinvinding, groei en verandering?